Au Manu Angaia te Akakaka ra ia Iehova

TE KITEAIA ra to Iehova kaka i roto i te patireia o te manu. E akono meitaki ana te Atua i te au manu, mei iaia rai e akono ra i te au tangata ravarai. (Salamo 145:16) Mei teaa tikai te tarevake i te kimi apa i tei Anga mai ia ratou e ia tatou katoa! Noatu e tangata tuatua tika a Iobu, kua karanga oki aia “kua akatika aia iaia uaorai kare te Atua.” E no reira e au apiianga ta Iobu ka inangaroia i te tamou!​—Iobu 32:2; 33:8-12; 34:5.

Te au akaraanga kiteaia mei te au manu angaia te akaari ra kia Iobu e kare te au tangata e tau ana i te uiui i ta te Atua au ravenga. Mei teaa tikai te reira i te taka meitaki me akamanako tatou i te au tuatua a Iehova ki tona tavini ko Iobu!

Kare Ratou e Umuumu ana te Tauturu Tangata

Kare e rauka ia Iobu i te pau i te au uianga a te Atua no runga i te oraanga o te manu. (Iobu 38:39-41) Te taka meitaki ra, ma te kore e tauturu mei te au tangata te akono ra Iehova i te riona e te kotaa. Noatu e rere ana te au kotaa i te kimi kai anga, no ko mai tikai ta ratou kai i te Atua.​—Luka 12:24.

Kua muteki ua a Iobu i te ui atu anga te Atua kiaia no runga i te au manu taetaevao. (Iobu 39:1-8) Kare e rauka i te au tangata i te paruru i te au puakanio momoavao e te aili, me kore te ua ria. Eaa  nei, e aka angaanga tikai i te akavaitata ua atu ki te au puakanio momoavao! (Salamo 104:18) Na roto i te tu kite orongaia e te Atua e kite ei tetai ua aili i te akatakake iaia uaorai ki roto i te vao rakau iaia e aere ra ka anau. E akono meitaki ana aia i tana punua, inara me “maroiroi atura” ana ratou, kua “aere ke atura, e kare e oki akaou mai.” I reira ratou e rapu mai ia ratou uaorai.

E oro aere ua ana te oroenua toretore, e kua riro te metepara ei kainga ki te asini momoavao. Kare i rauka ana ia Iobu i te taangaanga i te asini momoavao i te amo i te au apainga. Te kimi ra te reira i “te au rakau tupu ou katoa ra,” kimikimi ra i te au maunga no tetai one kai. Kare teia manu e tupau i to te reira turanga rangatira i te aere atu ki te au oire tangata e ngoie ake i te kimi kai. “Te vaa o te arumaki kare aia i akono mai,” no te mea ka oro te asini momoavao me tomo mai ake tetai tangata ki roto i to te reira kainga.

Aru mai kua taiku atu te Atua i te puakatoro taetaevao. (Iobu 39:9-12) No runga i te reira, kua tata te tangata Papaa kimikimi apinga taito ko Austen Layard: “Te puakatoro taetaevao, mei to te reira akatutu putuputuia i roto i te au ati, i te akaraanga e vaitata rai e aiteite tona tu mataku i to te riona e kua riro katoa ei manu meitaki i te arumaki. E kite putuputuia ana te ariki te ta ra ki te reira, e arumaki ana te au tumu toa i te reira na runga i te oroenua e na raro aere ua.” (Nineveh and Its Remains, 1849, Voriumu 2, kapi 326) Inara, kare tetai tangata kite e tae i te ri i tetai puakatoro taetaevao akatere koreia.​—Salamo 22:21.

Akakaka te Au Manu Peau ia Iehova

Aru mai kua ui atu te Atua ia Iobu no runga i te au manu peau. (Iobu 39:13-18) Te rere teitei ra te kasida i runga i to te reira nga peau ririnui. (Ieremia 8:7) Noatu e tairiiri ana te renanima i to te reira nga peau, kare e rauka te reira i te rere. Kare mei te kasida ra, kare te renanima e tuku ana i tana au ua renanima i roto i tetai koanga patuia ki runga i tetai tumu rakau. (Salamo 104:17) E keru ana aia i tetai vaarua i roto i te one e kua tuku i tana au ua ki reira. Inara kare teia manu e akaruke ana i te au ua. Tapokiia ki roto i te one, kua akonoia te au ua ma te tau ua te vaito reva e na te toa e te ua roa rai e akono ana i te reira.

Penei i te akaraanga ka ‘akangere [te renanima] i te pakari’ me kite mai aia i tetai kino mei tetai apinga ta e i te akaraanga te oro ke ra. Inara, te karanga ra An Encyclopedia of Bible Animals e: “E ravenga akavareanga teia: ka maani te [au renanima] ia ratou uaorai kia kiteaia mai e ka tairiiri i to ratou nga peau kia kiteaia mai e te manu me kore te tangata te tamataku maira, e oti i reira kua taki ke atu ia ratou mei te au ua.”

Akapeea ana e “kua kata [te renanima] i te oroenua ma tona katoa ra akaoro”? I karanga ai The World Book Encyclopedia: “Kare e rauka i te renanima i te rere, inara kua kiteaia te reira no tona viviki i te oro aere ua anga. Ka rauka to te reira nga vaevae roaanga rere i te takai e 15 tapuae (4.6 mita) taeria ki te 40 maire (64 kiro mita) te viviki i te ora.”

 Oronga ra te Atua i te Ririnui ki te Oroenua

Aru mai kua ui atu te Atua kia Iobu no runga i te oroenua. (Iobu 39:19-25) I te au tuatau taito ra, e tamaki ana te au tumu toa na runga i te oroenua, e e kika ana te au oroenua i te au kariota te apai ra i tetai tangata akaoro e penei e rua nga vaeau. Maitiiti ua no te tamakianga, e aue ana te oroenua tamaki e kua keru i te one ma to te reira nga vaevae. Kare te reira e mataku ana e kare e oki ki muri i te kite atu anga i tetai koke. I te tangi anga o te pu, kua ariu atu te oroenua tamaki mei te mea e te karanga ra, “E tika oki.” Kua oro te reira ki mua, ‘apuku ua anga i te enua.’ Inara, e akarongo ana te oroenua tamaki ki to te reira tangata akaoro.

I tetai akatutuanga aiteite, kua tata te tangata kimikimi apinga taito ra ko Layard: “Noatu e mei te punua mamoe rai te maru i te akatere, e e tavaa ua te inangaroia ra kia aratakiia, me rongo ana te oroenua Arapia i te kapiki nui o te kopu tangata, e kua kite atura i te korare o tona tangata akaoro, kua kanapanapa mai tona mata ma te ai ka rai, kua akatuera i tona putangiu muramura mei te toto rai, kua amingi manea i tona kaki, e kua tutu tona iku e te rauru te oora ua ra ki te matangi.”​—Discoveries Among the Ruins of Nineveh and Babylon, 1853, kapi 330.

Akamanako i te Neza e te Aeto

Kua arataki atu a Iehova i tona manako ki tetai au manu tikai. (Iobu 39:26-30) ‘E rere ana te [neza] ra, e totoa ana ona peau ki te pae.’ I te taikuanga i te neza peregrine e ko te manu rere viviki roa atu, te karanga ra The Guinness Book of Records e ka “taeria [to te reira] rekoti no te viviki mei te rere mai anga ki raro mei te ngai teitei rava roa i te au tuatau akaariarianga, me kore me te opu ra i tetai apinga i roto i te mareva.” Kua taeria teia manu e 349 kiro mita te viviki i te ora i te 45 tikiri te rere kaokao mai anga!

E rere ana te au aeto e tere atu i te 130 kiro mita te viviki i te ora. Kua akaaite atu a Iobu i te pou viviki anga o te oraanga ki te viviki o tetai aeto te kimi ra i tetai kai. (Iobu 9:25, 26) Te oronga maira te Atua i te maroiroi kia tatou kia aere ua atu, mei te mea ra e tei runga tatou i te au peau maroiroi o tetai aeto e rere ra. (Isaia 40:31) E te rere ra, te kimi ra te aeto i te au pupui anga matangi maana tei kapikiia e ko te au reva maana. E takapini ana te manu i roto rai i te reva maana, e ka akamaranga atu i te reira kia teitei e teitei atu. Me rauka ana te aeto i tetai teitei tikai, kua rere atu te reira ki tetai akaou atu reva maana e ka rauka i te rere aere ua no te au ora e ma te rava ua te ririnui.

E ‘angaʼi ana tetai aeto tona koanga ki runga ake ra’ i te au ngai teitei itae koreia, tukuanga i ta te reira punua kia kore e rokoia e te kino. Kua maani a Iehova i te aeto kia rave ua i teia. E ma te kite orongaia e te Atua, “te kite ra [to te aeto] mata i te mamao ke.” Te tu kite i te tieni viviki i te akaraanga o te reira mata te akariro ra te aeto i te akara tamou i ta te reira kai me kore tetai kopapa ra i tetai tuatau pou anga roa. Penei e kai ana tetai aeto i te au kopapa o te au manu mate, e “tei te vairanga o tei taia ra, tei reira aia.” E opu ana teia manu i te au manu rikiriki aere e ka apai atu i te reira ki tana punua.

Ako a Iehova ia Iobu

I mua ake i ui akaou atu ei i te au uianga no runga i te au manu, kua ako atu te Atua ia Iobu. Akapeea Iobu i te ariu anga? Kua taakaaka aia iaia uaorai e kua ariki rekareka atu i tetai akaou akoanga.​—Iobu 40:1-14.

I teia taime ra i roto i te rekoti akauruia o to Iobu au tupuanga, ka kite mai tatou i tetai apii anga puapinga tikai. Ko teia oki: Kare e tau i tetai tangata i te kimi apa ma te Mana Katoatoa. Kia tuatua e kia akono  tatou i roto i te au mataara te akamareka ra i to tatou Metua i te rangi ra. Tei runga ravao, to tatou manako maata koia oki te akakiteanga o to Iehova ingoa tapu e te akatikaanga o tona turanga ngateitei.

Akakaka ra a Behemota i te Atua

I te arataki akaou anga i tona manako ki te au manu angaia, kua ui atu te Atua kia Iobu no runga ia Behemota, tei manakoia e ko te hippopotamus. (Iobu 40:15-24) Penei tetai hippo maatamaata mei te 12 ki te 15 tapuae te roaanga rere e penei ka taeria te teimaa ki te 8,000 paunu. ‘Tei tona taukupu te maroiroi’ o te Behemota​—nga uaua o to te reira tua i muri. Te pakiri petetue o te reira kopu kua riro ei puapinga tikai mei te mea e e kika ana te Behemota vaevae potopoto ra i to te reira kopapa na runga i te au toka i raro i te papa o te kauvai. Papu ei kare e tangata e arite ki te Behemota, ma to te reira kopapa maatamaata, vaa maatamaata, e nga tanga ririnui.

Kua eke mai ana te Behemota ki vao mei te kauvai i te kai i te “ngangaere.” Eaa nei, ka inangaroia tetai maunga ngangaere katoa i te angai meitaki i te reira! Mei tetai 200 ki te 400 paunu ua rakau e aere ana ki roto i to te reira kopu i te au ra ravarai. Kua pangea to te reira kaki, kua takoto atu te Behemota i raro ake i te rakau marumaru me kore i raro i te marumaru o te au tumu rakau akaevaeva. Me puke ana te kauvai e noo ana te reira, ka rauka i te hippo i te taaki ua i to te reira katu i runga ake i te vai e ka rauka i te kau atu i roto i tetai tiruvi. I te kite mai anga i te vaa maatamaata tikai o te Behemota e te au ko mataku ua atu, kare a Iobu e tae i te tui atu i to te reira putangiu ma tetai matau.

Akapaapaa ra te Leviatana i te Atua

Tei aru mai kua rongo atu Iobu no runga ia Leviatana. (Iobu 41:1-34) Te akakite maira te tuatua Epera “i tetai manu koviriviri”​—i te akaraanga e ko te araketa. Ka rauka ainei ia Iobu i te maani ia Leviatana ei apinga kangakanga na te tamariki? Kare rava! Te au araveianga ki teia manu kua kitea putuputuia mai e e mea kino tikai te reira. E tikai, me ka tuku ake tetai tangata i tona rima ki runga ia Leviatana, penei paa ka maata rava te putoto anga e kare roa aia e inangaro i te rave akaou i te reira!

E te akamaranga maira te Leviatana i to te reira katu i rungao i te vai i te itinga ra, kua pura nga mata ona ra “mei nga topiri-mata o te popongi.” Kua piri rava te pakiri o Leviatana, e i roto i tona pakari e au papa ivi aere e aka angaanga e puta ia e te au katiriti, akaruke atu koe i te koke e te korare. Te au pakiri keokeo i runga i te kopu o te araketa e akaruke ana i tetai tutu akaraanga o tetai “mea makoikoi” i runga i te vari. To te reira riri i roto i te vai te akapupu ra i tetai manongi mei te uka pua rai. E no to te reira maatamaata, tona paruru, e te au apinga ta​—tetai vaa mataku ua atu e te iku ririnui maata​—kare te Leviatana e mataku ana i tetai apinga.

Kua Akakite a Iobu i te Tarevake

Kua akatika oki a Iobu e ‘kua tuatua aia i tei kore i kitea e ia ra; e au mea taka ke rava iaia ra, kare i kitea e ia ra.’ (Iobu 42:1-3) Kua ariki aia i ta te Atua akatikatikaanga, kua akakite i te tarevake, e kua tataraara. Kua akoia tona au taeake, inara kua akameitaki maataia aia.​—Iobu 42:4-17.

Mei teaa tikai te pakari kia akamanako i to Iobu tupuanga! Kare roa e rauka ia tatou i te pau katoatoa i te au uianga ta te Atua i ui atu kiaia. Inara, ka rauka ia tatou e ka tau katoa i te akaari i te arikianga no te au apinga umere tuketuke e manganui tei angaia te akakaka ra ia Iehova.

[Tutu i te kapi 13]

Puakanio momoavao

[Tutu i te kapi 13]

Kotaa

[Tutu i te kapi 13]

Ua riona

[Tutu i te kapi 14]

Oroenua toretore

[Tutu i te kapi 14]

E aere ke ana te renanima mei tana au ua renanima, inara kare aia e akaruke ana te reira

[Tutu i te kapi 14]

Ua renanima

[Tutu i te kapi 14, 15]

Neza “peregrine”

[Akameitakianga]

Falcon: © Joe McDonald/Visuals Unlimited

[Tutu i te kapi 15]

Oroenua Arapia

[Tutu i te kapi 15]

Aeto auro

[Tutu i te kapi 16]

Kua manakoia te Behemota e e “hippopotamus”

[Tutu i te kapi 16]

Kua manakoia te Leviatana e e araketa ririnui