Au Manako Maata mei te Puka a Nehemia
E Mea Ora te Tuatua a Iehova
Au Manako Maata mei te Puka a Nehemia
E TAI ngauru ma rua mataiti tei pati mei te au tupuanga openga tei tataia i roto i te puka Pipiria a Ezera. Te vaitata ua mai nei te tuatau no “te riro anga o te tuatua, i te rave akaou e te patu ia Ierusalema”—te tupuanga te akairo ra te akamataanga o te 70 epetoma mataiti te arataki atura ki te Mesia. (Daniela 9:24-27) E tuatua enua te puka a Nehemia no te iti tangata o te Atua te o maira te patu akaou anga i te patu o Ierusalema. Te akakite ra te reira i tetai tuatau puapinga tikai e tere atu i te 12 mataiti, mei te 456 M.T.N. ki tetai taime i muri mai i te 443 M.T.N.
Tataia e te Kavana ko Nehemia, e tataanga mataora tikai te puka e akapeea te akamori mou i te akangateiteiia anga me kapitiia te angaanga papu ki te irinaki katoaanga ki runga i te Atua ko Iehova. Te akaari taka meitaki maira te reira e akapeea a Iehova i te akatanotano anga i te au apinga i te akatupuanga i tona anoano. E tua katoa te reira no tetai arataki ketaketa e te mataku kore. Te oronga maira te karere a te puka a Nehemia i te au apiianga puapinga no te aronga akamori mou katoatoa i teia tuatau nei, “e mea ora oki te tuatua a te Atua, e te ririnui.”—Ebera 4:12.
“OTI RAVA AKERA TAUA PATU RA”
Tei roto a Nehemia i te punanga o Susana, te tavini ra te Ariki ko Aretekasaseta Longimanus i roto i tetai taoonga irinaki mou. I te rongo anga i te nuti “e tumatetenga maata [tona iti tangata], e te akakino angaia: te vai ngaangaa ua nei oki te patu o Ierusalema, e te au ngutupa kua ka i te ai,” kua kinokino tikai a Nehemia. Kua pure akatenga atu aia kia te Atua no tetai aratakianga. (Nehemia 1:3, 4) Aere rai, kua kite atu te ariki i te mii o Nehemia, e kua akatuera teia i tetai atianga nona kia aere atu ki Ierusalema.
I muri ake i te tae atu anga ki Ierusalema, kua tutaka a Nehemia i te patu i te po, e kua akakite atu aia ki te ngati Iuda i tana parani kia patu akaou i te patu. Kua akamata te patu anga. E pera katoa te patoianga ki te angaanga. Inara, i raro i te aratakianga mataku kore a Nehemia, “oti rava akera taua patu ra.”—Nehemia 6:15.
Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:
1:1; 2:1—Kua tareia ainei “te mataiti okotai takau ra” tei taikuia i roto i teia nga irava mei taua tuatau rai i akakiteia? Ae, ko te 20 mataiti ko taua ra o te tutara o Aretekasaseta te ariki. Inara, e tuke te ravenga no te tareanga tei taangaangaia i roto i teia nga irava. Te tou ra te akapapuanga no te tuatua enua ki te 475 M.T.N. te mataiti i kake ei a Aretekasaseta ki runga i te terono. I te mea e peu matauia na te aronga tata Babulonia i te tare i te au mataiti o te tutara o te au ariki Peresia mei Nisana (Mati/Aperira) kia Nisana, kua akamata to Aretekasaseta mataiti mua no te tutaraanga i roto ia Nisana o 474 M.T.N. I reira, kua akamata te 20 mataiti tutaraanga tei taikuia ia Nehemia 2:1 i roto ia Nisana o 455 M.T.N. Te marama o Kisileu (Noema/Titema) tei taikuia ia Nehemia 1:1 kua tau i te karanga e ko te Kisileu o te mataiti i mua atu ana—456 M.T.N. Kua taiku katoa a Nehemia i taua marama e te topa katoa ra ki te 20 mataiti o to Aretekasaseta tutaraanga. Penei i teia atianga, te tare ra aia i te mataiti mei te ra i aere atu ei ki runga i te terono. Penei katoa paa te tare ra a Nehemia i te tuatau ki ta te ngati Iuda e kapiki ra i teia tuatau e ko te mataiti o te au tangata, e akamata ana i te marama o Tishri, te aite ra kia Tepetema/Okotopa. Noatu eaa te turanga, ko te mataiti i aere ei te tuatua kia akaouia a Ierusalema koia oki e 455 M.T.N.
4:17, 18—Akapeea e rauka ai i tetai tangata i te rave i te angaanga no te patu akaouanga ma te okotai ua rai rima? No te aronga tei apai i te apainga kare teia i te manamanata. Me tukuia ana te apainga ki runga i to ratou katu me kore au pakuivi, ka rauka ua ia ratou i te mou meitaki i te reira e tai ua rai rima “e tetai rima tei rave i te taoonga tamaki.” Te aronga patu te inangaro ra i nga rima roa ai i te rave i ta ratou angaanga “kua riia tana koke ki tona taukupu ra ka tuki ei i te patu ra.” Kua papa ua ratou i te ta e ua ake ka tamaki mai te enemi.
5:7—I roto i teea tu i akamata ai a Nehemia i te ‘akamura atu i te aronga mamaata, e te au tutara’? Kua akamata teia aronga i te maro i te tiati anga moni mei to ratou au taeake ngati Iuda e te aati ra teia i te Ture a Mose. (Levitiku 25:36; Deuteronomi 23:19) Tei runga ravao, te moni tiati ta te aronga oronga e maro ra e maata roa. Me ka maroia i te au marama ravarai, te “okotai anere o te tuanga” ka aite ki te 12 patene i te mataiti. (Nehemia 5:11) E kino pakari kia tuku i teia ki runga i te au tangata tei akateiaa maata takere ia ma te au tero e te rava kore o te kai. Kua kite mai a Nehemia i te apa o te aronga moni e, i te taangaanga anga i te Ture a te Atua, kua akatano e kua ako atu aia ia ratou e i reira i akakite ei i to ratou tarevake.
6:5—Mei te mea e tukuna uaia ana te au reta muna i roto i tetai pute tapiriia, eaa ra a Sanabalata i tuku atu ei “te leta i tatararaia” kia Nehemia? Penei kua akakoro a Sanabalata kia kiteaia te au akaapaanga pikikaa tei akakiteia mai na te tuku atu anga i te reira i roto i tetai reta tataraia. Penei te manako ra aia e ka tamataku maata tikai teia ia Nehemia e ka akaruke aia i te ngai angaanga no te patu anga e ka aere mai i te paruru iaia uaorai. Me kore penei kua manako mai a Sanabalata e ka akatupu te au apinga i roto i te reta i te kino maata i rotopu i te au ngati Iuda e ka akamutu takiri mai ratou i ta ratou angaanga katoatoa. Kare a Nehemia i tuku ana kia tamatakuia aia e kua rave maru ua atu i tana angaanga orongaia e te Atua.
Au Apiianga no Tatou:
1:4; 2:4; 4:4, 5. Me te aro atura i te au turanga ngata me kore te akono ra i te au tukuanga tika puapinga, kia “tamou marie tikai [tatou] i te pure” e kia angaanga rotai atu ma te aratakianga teokaratiki.—Roma 12:12.
1:11–2:8; 4:4, 5, 15, 16; 6:16. E pau ana a Iehova i te au pure ngakau tae o tana au tavini.—Salamo 86:6, 7.
1:4; 4:19, 20; 6:3, 15. Mei te mea e e tangata aroa a Nehemia, kua akanoo aia i te akaraanga meitaki ei tangata rave angaanga tei tu ngaueue kore no te tuatua tika.
1:11–2:3. Kare to Nehemia tumu anga rekareka e ko tona turanga teitei ei tangata apai kapu. Ko te akatereanga ki mua o te akamorianga mou. Kare ainei ko ta Iehova akamorianga e te au apinga pouroa e akamaroiroi ra te reira te apinga maata e te tumu maata no te rekareka kia tatou?
2:4-8. Kua akakeu a Iehova ia Aretekasaseta kia oronga i te tikaanga kia Nehemia kia aere e patu akaou i te patu o Ierusalema. “E au matāvai te ngakau o te ariki i te rima o Iehova,” te karanga ra te Maseli 21:1. “Te akaariu ra aia ki tana ngai i inangaro.”
3:5, 27. Auraka tatou e manako e te angaanga rima ua tei raveia no te au puapinga o te akamori mou e e akaaka roa ake i to tatou turanga, mei te “aronga mamaata” rai o te Tekoa. Mari ra, ka rauka ia tatou i te aru i te au Tekoa ua nei tei puareinga ua i te oronga ia ratou uaorai.
3:10, 23, 28-30. Mei te mea e kare e rauka i etai i te neke ki te ngai e umuumu maataia ra te aronga tutu Patireia, e maata tatou e turuturu ra i te akamori mou vaitata ua mai ki to tatou kainga. Ka rauka ia tatou i te rave i te reira na te piri atu anga ki roto i te angaanga patuanga i te Are Uipaanga Patireia e te au tautaanga tauturu no tetai tumatetenga inara te apinga maata tikai na te piri atu anga ki roto i te angaanga tutuanga i te Patireia.
4:14. Me aroia e te patoianga, ka rauka katoa ia tatou i te autu i te mataku na te akamou anga i to tatou manako “i te Atu, te maata e te matakuia ra.”
5:14-19. No te au akaaere Kerititiano, e akaraanga meitaki tikai te Kavana ko Nehemia no te tu akaaka, te karapii kore e te pakari. Noatu kua maroiroi i te akamou i te Ture a te Atua, kare roa aia i akavi ana i tetai ke no te tu noinoi. Mari ra, kua akaari aia i te manakoanga no te aronga i taomiia e te putaua. I te akaari anga i te tu aroa ua, kua akanoo a Nehemia i tetai akaraanga meitaki tikai no te au tavini katoatoa o te Atua.
“E MANAKO MAI KOE IAKU, E TAKU ATUA E, KIA MEITAKI OKI AU”
I te oti roa mai anga te patu o Ierusalema, kua akatu a Nehemia i nga aua ngutupa e kua akono i te au akanoonooanga kia akatinamou meitakiia te oire. Kua akamata aia i te akono i tetai rekoti akapapaanga o te au tangata. E te akaputu maira te au tangata katoatoa “ki roto i te arataa ki mua atu i te ngutupa vai,” kua tatau te taunga a Ezera i te puka Ture a Mose, e kua akamarama atu a Nehemia e te ngati Levi i te Ture ki te au tangata. (Nehemia 8:1) Kua taki atu te apiianga no runga i te Oroa Patia Anga Puakapa ki to ratou akonoanga i tetai akamaaraanga i te reira ma te rekareka.
Kua aru akaou mai tetai akaputuanga, e kua aaki “te uanga o Iseraela” i te au ara o te pa enua, kua uriuri akaou te ngati Levi i to te Atua au akonoanga ia Iseraela, e kua akono te au tangata i tetai taputou kia ‘aere na te ture a te Atua ra.’ (Nehemia 9:1, 2; 10:29) I te mea e kare rai e maata roa ana te au tangata i Ierusalema, kua tuaia te kerero kia rauka e 1 i roto i te 10 tangata e noo ra i vao mai i te oire kia neke mai ki roto i te oire. Aru mai, kua akatapuia te patu ma te rekareka maata e “tei te mamao ke ra te rekareka o Ierusalema i te akarongo angaia mai.” (Nehemia 12:43) E 12 mataiti i muri ake i tona tae anga mai, kua akaruke a Nehemia ia Ierusalema i te oki atu anga ki tana au angaanga i ko ia Aretekasaseta. Kare i roaia ana kua kitea mai te tu viivii i rotopu i te au ngati Iuda. I tona oki mai anga ki Ierusalema, kua akono a Nehemia i te angaanga papu meitaki i te akatikatika i te manamanata. Nona uaorai, kua tuku aia i tetai patianga akaaka: “E manako mai koe iaku, e taku Atua e, kia meitaki oki au.”—Nehemia 13:31.
Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:
7:6-67—Eaa ra te papaanga a Nehemia no te aronga iti ua tei aru mai ia Zerubabela ki Ierusalema i tuke ei mei te tare anga takitai a Ezera o te au ngutuare tangata tataki tai? (Ezera 2:1-65) Penei te tumu no teia au tuke anga e kua taangaanga a Ezera raua ko Nehemia i te au mea tuke no te tareanga. Ei akaraanga, penei ko te numero o te aronga tei retitaia kia oki mai kua tuke ki te numero tei oki tikai mai. Penei kua tuke katoa nga rekoti no te mea ko etai ngati Iuda kare i rauka ana i te akanoo i to ratou papaanga i te akamataanga kua rauka ra i muri mai. Inara, i nga papaanga roa ai, okotai a raua manako i akatika: Te numero o te aronga mua tei oki mai e 42,360, i te pae mai i te au tavini e te aronga imene.
10:34—Eaa ra te au tangata i umuumuia ai kia akaputu vaie mai? Kare te atinga vaie i akaueia ana i roto i te Ture a Mose. Kua tupu mai teia umuumuanga no te anoano. Kua umuumuia kia maata te au putunga vaie e rauka ai i te tau i te au atinga i runga i te atarau. I te akaraanga, kare i rava ana te aronga Netini, tei angaanga ei au tavini kare i te Iseraela i roto i te iero. No reira, kua tuaia te au kerero i te akapapu e te vai ua ra rai te putunga vaie.
13:6—Eaa te roa o to Nehemia aere atu anga mei Ierusalema ra? Te karanga ua ra te Pipiria e “e ope akera tetai au rā,” kua pati atu a Nehemia kia akaruke i te ariki no te oki atu anga ki Ierusalema. No reira, e mea ngata i te kite i te roa o tona aere anga. Inara, i tona oki atu anga ki Ierusalema, kua kite mai a Nehemia e kare te taoonga taunga e turuturuia ana e kare katoa te ture Tapati e akonoia ana. E manganui tei apai i te au vaine ke, e kare katoa ta ratou tamariki e tuatua ana i te reo o te ngati Iuda. No te au turanga kia kino maata tikai, kua roa te tuatau ia Nehemia i te aere anga.
13:25, 28—I te pae mai i te “māro” ma te au ngati Iuda tei unui ki muri, eaa tetai au ravenga akatano anga ke atu ta Nehemia i rave? Kua ‘akakino atura a Nehemia ia ratou’ mei te mea e kua taiku akaou atu aia kia ratou i te au akavaanga tei kiteaia i roto i te Ture a te Atua. Penei “kua pāpā [aia] i to tetai pae,” na te akaue anga i te angaanga akavaanga ki runga ia ratou. Ei akairo no tona riri otooto no te tu akono tau “kua utiuti [aia] i to tetai pae rauru.” Kua tuaru katoa aia i te utaro a te Taunga Maata ko Eliasiba tei akaipoipo i tetai tamaine a Sanabalata te tangata Horoni.
Au Apiianga no Tatou:
8:8. Ei au puapii no te Tuatua a te Atua, ka “akakite [tatou] i te ariteanga” na te taangaanga anga i te akatangi anga meitaki e te akaketaketa anga me tuatua e na te akataka tika anga i te au Tuatua Tapu, akataka meitaki anga i to ratou akonoanga tau.
8:10. “Te rekareka ra no ko ia Iehova” kua aere mai mei te akamanako anga e te akamerengo anga i to tetai inangaro pae vaerua e mei te aru anga i te aratakianga teokaratiki. Mei teaa tikai te puapinga kia apii maroiroi tatou i te Pipiria, kia aere putuputu ki te au uipaanga Kerititiano, e kia piri maroiroi atu i roto i te angaanga tutu anga Patireia e te akariro anga i te au tangata ei pipi!
11:2. Te akarukeanga i ta tetai apinga tuangaia e te neke anga ki Ierusalema kua o mai te ngereanga uaorai e tetai au mea reka koreia. Te aronga tei oronga aroa ua i te rave i teia kua akaari i te tu akaatinga uaorai. Ka rauka katoa ia tatou i te akaari i taua tu rai me tupu mai te au atianga kia oronga aroa ua i to tatou maroiroi no tetai ke i te au uruoaanga e tetai au atianga ke atu.
12:31, 38, 40-42. Ko te imene anga tetai mataara meitaki i te akapaapaa anga ia Iehova e te akakite anga i to tatou akameitakianga kiaia. Ka tau tatou kia imene ma te ngakau katoa i te au uipaanga Kerititiano.
13:4-31. Kia matakite tatou i te tuku anga i te apinga materia, te kino, e te apoteiti kia tomo marie mai ki roto i to tatou oraanga.
13:22. Kua kite meitaki a Nehemia e e tutakianga tana ki te Atua. Kia matakite katoa rai tatou i ta tatou tutakianga kia Iehova.
E Puapinga ta Iehova Akameitakianga!
“Kia kore a Iehova e patu i te are ra,” i imene ei te tata taramo, e “angaanga puapinga kore ta te aronga i patu ra.” (Salamo 127:1) E manea tikai te puka a Nehemia i te akatutu mai i te tikaanga o taua au tuatua ra!
Te taka meitaki ra te apiianga no tatou. Me ka inangaro tatou kia puapingaia ta tatou uaorai au angaanga ka rave, kia rauka ia tatou ta Iehova akameitakianga. Ka rauka ainei ia tatou i te manako e ka akameitaki mai a Iehova ia tatou me kare tatou e tuku i te akamori mou i te ngai mua i roto i to tatou oraanga? Mei ia Nehemia rai, i reira, kia akariro tatou i ta Iehova akamorianga e i to te reira tere anga ki mua ko ta tatou akamanakoanga maata.
[Tutu i te kapi 8]
“E au matāvai te ngakau o te ariki i te rima o Iehova”
[Tutu i te kapi 9]
Nehemia—e tangata rave angaanga e e tangata manako ngakau—kua aere mai ki Ierusalema
[Au Tutu i te kapi 10, 11]
Kua kite ainei koe e akapeea i te “akakite i te ariteanga” i te Tuatua a te Atua?