Koai Ma te Au Kerititiano Tika Tikai?

“TE VAI nei te Akonoanga Kerititiano i te ngai anake ua ra tei taangaangia te apiianga a Iesu Karaiti i te pae apiianga e te raveanga.” (On Being a Christian) Ma taua au tuatua ra, te akakite maira te tangata Tuiterani apii akonoanga ko Hans Küng i tetai tuatua tika e te papu uaorai: Ka vai anake ua te Akonoanga Kerititiano tika tikai me taangaanga te aronga ngakau tika i ta Iesu au apiianga.

Peea, i reira, me karanga tetai au tangata me kore au akatereanga e e au pipi ratou na Karaiti, kareka ko te tikaanga tikai, kare e akono ana i ta Iesu i apii ei? Kua akakite a Iesu uaorai e e maata te ka karanga e e au Kerititiano ratou. Ka tou ratou ki te au angaanga tukeke ei akapapu e kua tavini ana ratou iaia, te na ko anga e: “Kare aina kua apii matou ma toou ingoa; e kua tuaru i te au demoni i toou ingoa; e kua rave i te au akairo e  manganui ma toou ingoa?” Ka akapeea, ra, a Iesu me pau? Te akakite taka ua maira tana au tuatua pakari i tana akavaanga: “Kare takiri au i kite ia kotou: ka aere ke atu kotou, te aronga rave tuatua kino.”​—Mataio 7:22, 23.

E akamatakiteanga pakari tikai no te “aronga rave tuatua kino” tei karanga e te aru ra ia Iesu! E akamanako ana e rua nga turanga puapinga ta Iesu i akanoo me ka ariki aia i te tangata ei au Kerititiano tika tikai me ka kopae atu ia ratou ei aronga rave tuatua kino.

“Me e Aroa to Kotou i Rotopu ia Kotou Uaorai”

Tetai turanga ta Iesu i akanoo koia oki ko teia: “Te oronga atu nei au i tetai akauenga ou kia kotou, e kia aroa kotou tetai e tetai; mei iaku nei e aroa ia kotou na, e kia aroa katoa kotou tetai e tetai. Ko te mea teia e kite ei te katoatoa e e au pipi kotou naku, me e aroa to kotou i rotopu ia kotou uaorai.”​—Ioane 13:34, 35, NW.

Te inangaro ra a Iesu kia rauka i tana au pipi te aroa tika tikai no tetai e tetai e no te tangata ravarai nei. Manganui te au Kerititiano tataki tai i rauka i te akatupu i taua turanga ra i te au anere mataiti mei te taime mai i aaere ei a Iesu i te enua nei. Peea ra no runga i te maataanga o te au akaaerenga akonoanga tei karanga e te kauono ra ia Karaiti? Kua akairoia aina to ratou tuatua enua e te aroa? Kare takiri. Mari ra, ko ratou te aronga turuturu maata roa atu i roto i te au tamakianga e te au manamanata tei akamaringi i te toto o te aronga apa kore.​—Apokalupo 18:24.

Kua tupu tika tera e tae ua mai ki teia tuatau. Ko te au pa enua tikai e karanga ra e e au Kerititiano ratou tei rave i te aratakianga i roto i te pou tei akairo i nga tamakianga e rua o te ao i te 20 anere mataiti. Kare i roa akenei, ko te au mema tikai o teia au ekaretia Kerititiano tutu ua tei turuturu i te au kino viivii roa atu e te takore takiri anga i te tangata tei tupu i Ruanata i te 1994. “Te aronga tei takinga kino atu i tetai e tetai na roto i teia tu kai toto,” i tata ai te epitikopo Anglican maata i mua ana ko Desmond Tutu, “no roto i taua akonoanga rai. E Kerititiano te maataanga.”

‘Me Tāpu Tika Kotou i Taku Tuatua’

Te rua o te umuumuanga puapinga no te Akonoanga Kerititiano tika tikai kua akataka tika mai a Iesu i tona tuatua anga: ‘Me tāpu tika kotou i taku tuatua, e pipi tikai kotou naku i reira: Ka kite ïa kotou i te tuatua-mou, e na te tuatua-mou kotou e akarangatira.’​—Ioane 8:31, 32.

Te tapapa maira a Iesu i tana au pipi kia tapu tika i tana tuatua​—koia oki, kia tamou marie ki tana au apiianga. Inara, ko te aronga e karanga ra e te aru ra ia Karaiti “kua iki maata roa atu i te au irinakianga Ereni,” i karanga ai te tangata apii akonoanga a Küng. Kua monoia e ratou te au apiianga a Iesu, i rotopu i etai atu, ki te au manako mei te mate kore o te meta, e irinakianga i roto i te purukatorio, te akamorianga ia Maria, e te akapupuanga orometua​—e au manako anake tei raveia mai mei te au akonoanga peikani e te au aronga kite.​—1 Korinetia 1:19-21; 3:18-20.

Kua akatomo katoa mai te au puapii akonoanga i te apiianga marama koreia o te Toru Tai, te akateitei anga ia Iesu ki tetai turanga kare roa aia uaorai i karanga ana e nona. I te rave anga i te reira, kua akaariu ke ratou i te tangata mei te akamori anga iaia koia oki ta Iesu e tuatua akangateitei ua ana​—tona Metua, ko Iehova. (Mataio 5:16; 6:9; Ioane 14:28; 20:17) “Me tuatua a Iesu no runga i te Atua,” i tata ai a Hans Küng, “te  manako ra aia i te Atua muatangana o te au pateriareka ko Aberahama, Isaaka e Iakoba ko: Yahweh . . . Kiaia koia anake rai te Atua.” Eaa te maata i te tangata i teia tuatau e akapiri vave ua ana i to Iesu Atua e te Metua kia Yahweh, me kore kia Iehova, mei tei matau uaia i te tata i tona ingoa i roto i te reo Rarotonga?

Kua ariu ke takiri te au arataki akonoanga mei ta Iesu akauenga kia vai neutara ua i roto i te au angaanga poritiki. I to Iesu tuatau, ko Galilea “te ngai maata no te epaepaanga enua a te au pupu eteniki,” i akakite ei a Trevor Morrow. Manganui te aronga turuturu ngati Iuda tei taangaanga i te au apinga tamaki kia rauka te turanga rangatira poritiki e te akonoanga. I akakite ana ainei a Iesu ki tana au pipi kia piri ki roto i taua au tu manamanata ra? Kare. I tetai tua ke takiri, kua akakite aia kia ratou: “Kare kotou i to teianei ao.” (Ioane 15:19; 17:14) Inara, kare i vai neutara ua, kua akatupu ra te au arataki akonoanga i ta te tangata tata ko Hubert Butler e akataka maira ei “apiianga tamaki e te poritiki na te akonoanga.” Te “Akonoanga Poritiki Kerititiano,” i tata ai aia, “e vaitata ua ana rai e e Akonoanga Kerititiano turuturu katoa i te angaanga tamaki e me tau te uriurianga tuatua i rotopu i te tangata o te kavamani e te au orometua ko te mea e tupu ana koia oki, e rauka mai ei te au puapinga, ka oronga te Akonoanga i tana akameitakianga ki te au nuku vaeau o te kavamani.”

Uuna te Au Puapii Pikikaa ia Iesu

Kua akamatakite mai te apotetoro ko Paulo no runga i te ariu ke anga mei te Akonoanga Kerititiano tika tikai. Kua akakite aia e i muri ake i tona matenga, ka tu mai te “luko taae” mei roto i te au Kerititiano tutu ua e ka “tuatua mai i te tuatua mingi, kia aruia ratou e te pipi.” (Angaanga 20:29, 30) Ka ‘karanga ratou e kua kite ratou i te Atua,’ ko te tika tikai ra ‘ka uuna ratou iaia i ta ratou angaanga.’ (Tito 1:16) Kua akamatakite katoa mai te apotetoro ko Petero e ko teia au orometua pikikaa ka ‘akatupu poiri ua i te tuatua pikikaa mate ra e ka akaruke i te Atu tei oko ia ratou ra.’ To ratou tu kino, i akakite ei aia, ka akakeu i te tangata kia tuatua ‘akakino’ no runga i “te arataa tuatua-mou ra.” (2 Petero 2:1, 2) Ko te akaruke ia Karaiti na roto i teia mataara, i karanga ai te tangata apiipii Ereni ko W. E. Vine, te aiteanga koia oki ko te “akakore i te Metua e te Tamaiti, na te apoteiti anga e na te akatotoa anga i te au apiianga kino maata.”

Eaa ra ta Iesu ka rave me akakoro tikai te au pipi tutu ua kia kore e ‘tāpu tika i tana tuatua’ e te akono i te au umuumuanga tana i akanoo? Kua akamatakite mai aia: “Kareka te uuna iaku ki mua i te aroaro o te tangata nei, e uuna katoa au iaia ki mua i te aroaro o taku Metua i te ao ra.” (Mataio 10:33) E tika e, kare a Iesu e uuna i tetai tangata tei rave i te tarevake noatu tona inangaro maata kia vai akarongo mou ua. Ei akaraanga, noatu kua uuna te apotetoro ko Petero ia Iesu e toru taime, kua tatara ara a Petero e kua akakoreia mai tana ara. (Mataio 26:69-75) Inara, kua uuna a Iesu i te au tangata me kore i te au akatereanga tei kitea mai e e au ruko taae i roto i te kakau mamoe​—te tapikikaa anga e te aru ra ia Karaiti kareka ra te kopae putuputu ra ma te akakoro tikai i tana au apiianga. No taua au orometua pikikaa ra, kua akakite a Iesu e: “Ka kite kotou ia ratou i ta ratou e ua maira.”​—Mataio 7:15-20.

Mate te Au Apotetoro, e kua Tupu Mai te Apoteiti

I naea te au Kerititiano pikikaa i akamata ai i te uuna ia Karaiti? I muri poto ua ake i te matenga o Iesu. Kua akamatakite mai aia uaorai e ka ruru viviki ua te Tiaporo ko Satani i te “zizania,” me kore i te au Kerititiano pikikaa, ki rotopu i te “ua meitaki,” me kore i te au Kerititiano tika tikai, ta Iesu i tanu i te tuatau i tana angaanga orometua. (Mataio 13:24, 25, 37-39) Kua akamatakite mai te apotetoro ko Paulo e kua akamata takere te au orometua akavare i te angaanga i tona tuatau. Te tumu maata no to ratou aere ke anga mei te au apiianga a Iesu Karaiti, i akakite ei aia, koia oki kare tikai o ratou ‘inangaro no te tuatua mou.’​—2 Tesalonia 2:10.

Kua riro te au apotetoro a Iesu Karaiti ei arai i teia apoteitianga ia ratou e ora ra. Inara, i muri ake i te matenga o te au apotetoro, kua taangaanga te au arataki akonoanga i te ‘ravenga ririnui ra, ma te mana e te akairo, e te au ravenga pikikaa tu ke ra, . . . ma te tuatua-tika kore pikikaa katoa ra’ ei akavare i te manganui e e maata ua atu te tangata tei tarurikeia mei te au tuatua mou ta Iesu e ta tana au apotetoro i apii. (2 Tesalonia 2:3, 6-12) Kare i roa, i tata ai te tangata Papaa kite ko  Bertrand Russell, kua tauiia te putuputuanga Kerititiano muatangana ki roto i tetai akaaerenga akonoanga te “ka akapoitirere takiri ia Iesu, e ia Paulo katoa.”

Akaoki Akaouia Mai te Akonoanga Kerititiano Tika Tikai

Te taka meitaki ua ra te rekoti. Mei te matenga mai o te au apotetoro, kare ta Karaiti au apiianga i akaataia mai ana i roto i te au mea tei raveia ana i roto i te ingoa o te Akonoanga Kerititiano. Inara, kare te aiteanga o te reira e kua poka ia Iesu i te akono i tana taputou kia vaitata ua aia i tana au pipi “e tae ua atu ki te openga o teianei ao.” (Mataio 28:20) Kia papu ia tatou e mei tona tuatua anga mai i taua au tuatua ra, kua noo ana tetai aronga akarongo mou i rotopu ia ratou “tei taangangaia [mai ana] te apiianga a Iesu Karaiti i te pae apiianga e te raveanga.” Kua akono rai a Iesu Karaiti i tana taputou kia turuturu i taua aronga ra i te mea kua tauta tikai ratou i te akaari i te aroa tei akairo i te au Kerititiano mou e kia vai tiratiratu ua ki te au tuatua mou tana i apii.

Pera katoa, kua taputou mai a Iesu e i te au tuatau openga o teia akatereanga o te au mea nei, ka tavaitai mai aia i tana au pipi akarongo mou ki roto i tetai putuputuanga Kerititiano akataka meitakiia tana ka taangaanga ei akatupu i tona anoano. (Mataio 24:14, 45-47) I teianei tikai te taangaanga nei aia i taua putuputuanga ei tavaitai mai i tetai “aronga maata rava” o te au tane, te au vaine, e te au tamariki “no te pa enua ravarai, e te au kopu ravarai, e te au iti-tangata ravarai, e te au reo katoa oki,” e te taokotai nei aia ia ratou ki raro i tona taoonga upoko ei “okotai oki anana” i raro i te “okotai oki tiaki.”​—Apokalupo 7:9, 14-17; Ioane 10:16; Ephesia 4:11-16.

No reira, e ariu ke, mei tetai ua atu au akatereanga me kore au akaaerenga tei taviivii i te ingoa o Karaiti e tei taakama i te Akonoanga Kerititiano tere atu i te rua tauatini mataiti i topa. Me kare, mei ta Iesu Karaiti i akakite ki te apotetoro ko Ioane, kia kore kotou e “mate katoa i ta [ratou] ra au mate” me rave te Atua i tana akavaanga i rungao ia ratou i te tuatau ki mua e vaitata mai nei. (Apokalupo 1:1; 18:4, 5) E akapapu tikai e kia o atu koe ki roto i te aronga ta te peroveta ko Mika i tuatua i tona tuatua anga e “kia tae ki te au rā openga ra,” e akarongo ei te aronga akamori mou​—te aronga tei tamou marie ki te Akonoanga Kerititiano mou​—i te au ikuikuanga a te Atua e ka ‘aere na tona ra au arataa’ o te akamorianga mou tei akaoki akaouia mai. (Mika 4:1-4) Ka mataora rava te aronga nenei o teia makatini i te tauturu ia koe kia akataka meitaki tikai i taua aronga akamori mou ra.

[Au Tutu i te kapi 5]

No teaa ra te au Kerititiano tika tikai kare ei e piri ana ki roto i te angaanga tamaki?

[Au Akameitakianga]

Soldiers, left: U.S. National Archives photo; flamethrower, right: U.S. Army Photo

[Au Tutu i te kapi 7]

“E aroa to kotou i rotopu ia kotou uaorai” e kia ‘tāpu tikai i taku tuatua’ te nga turanga puapinga ta Iesu i akanoo no te au Kerititiano tika tikai