“Ei Nuku Akaaiteiteanga” e Mea Puapinga kia Tatou

MEI teaa tikai te ngata te akara atu anga i te puapinga tikai o tetai au irava Tuatua Tapu me kare oki tetai au tuanga o te Pipiria e akamarama mai ana i te reira! Ko te au papaanga tuatua enua i roto i te Tuatua a te Atua ka rauka ua kia arikiia e ko te reira rai. Inara i roto i etai o teia au akakite anga te vai ra te au tikaanga oonu kare i kiteaia ana. Okotai akaraanga koia oki no runga i te papaanga o nga vaine e rua i roto i te ngutuare tangata o te pateriareka ko Aberahama. Kua kapiki te apotetoro ko Paulo i te reira e “ei nuku akaaiteiteanga.”​—Galatia 4:24; NW.

E mea tau kia akamanako tatou i teia nuku no te mea e puapinga maata tikai te au tikaanga te akatutuia maira e te reira ki te katoatoa te inangaro ra kia rekareka i te akameitakianga a te Atua ko Iehova. I mua ake ka akara matatio ei eaa ra i akaperaia ai, e akamanako ana tatou i te au turanga tei akakeu ia Paulo kia akaari mai i te puapinga o te nuku.

Kua tupu mai tetai manamanata i rotopu i te au Kerititiano i te anere mataiti mua i Galatia. Ko etai ia ratou kua ‘akono i te rā, e te marama, e te tuatau, e te mataiti’​—e au mea tei akaueia mai e te Ture a Mose. Kua karanga teia aronga tataki tai e te umuumuia ra te aronga irinaki kia akarongo ki te Ture kia rauka mai to te Atua mareka anga. (Galatia 4:10; 5:2, 3) Inara, kua kite a Paulo e kare e umuumuia taua au akamaara anga no te au Kerititiano. E akapapu mai ei i teia, kua taiku aia ki tetai papaanga ta tetai i matau ana no roto mai ratou i te turanga ngati Iuda.

Kua akamaara atu a Paulo ki to Galatia e kua anau mai a Aberahama, te metua tane o te iti tangata ngati Iuda, ia Isemaela raua ko Isaaka. Na te tamaine tavini na Hagara i anau mai i te mea mua, e ko te rua na te vaine rangatiraia na Sara. Kare ekoko anga e kua kite ana te aronga i Galatia tei akamaroiroi i te akarongo ki te Ture a Mose i te papaanga no to Sara tu pa ua i te akamata anga e te oake anga aia i tona tavini vaine ko Hagara kia Aberahama kia anau mai i tetai tamaiti ei mono iaia. Kua kite ke ana ratou e i muri ake i te nui mai anga ia Isemaela,  kua akamata a Hagara i te akavaavaa i tona pu vaine, ko Sara. Inara, kia tau ki ta te Atua taputou, i tona ruaine anga kua anau akera a Sara ia Isaaka. I muri mai, kua tono ke atura a Aberahama ia Hagara raua ko Isemaela no ta Isemaela akakino anga ia Isaaka.​—Genese 16:1-4; 17:15-17; 21:1-14; Galatia 4:22, 23.

E Rua Nga Vaine, e Rua Koreromotu

Kua akataka mai a Paulo i te au tu no teia “nuku akaaiteiteanga.” “Ko nga koreromotu ïa e rua ra [“no teia nga vaine nei,” NW],” i tata ei aia, “no te maunga ra tetai no Sinai, ko te anau mai tana ei tamariki tuikaa, koia oki a Hagara . . . , e tau oki ia Ierusalema e vai nei, te vai tuikaa ua nei oki aia ma tana katoa ra tamariki.” (Galatia 4:24, 25) Kua akatutu mai a Hagara ia Iseraela tika tikai, ko Ierusalema tona oire maata. Kua tatuaia te iti tangata ngati Iuda kia Iehova na roto i te Ture koreromotu tei akamanaia i te Maunga Sinai. I raro ake i te Ture koreromotu, kua akamaara putuputuia atu ki te ngati Iseraela e e au tuikaa ratou ki te ara e te anoanoia ra te oko.​—Ieremia 31:31, 32; Roma 7:14-24.

Koai, i reira, ta “te vaine rangatira” ko Sara raua ko tana tamaiti, ko Isaaka, e akatutu maira? Te akakite maira a Paulo e ko Sara, “tei pa,” te akatutu maira i ta te Atua vaine, te tuanga i te rangi o tana akaaerenga. Kua vai pa ua teia vaine i te rangi e i mua ake ka aere mai ei a Iesu ra kare ake ana “tamariki” akatainuia e te vaerua i te enua nei. (Galatia 4:27; Isaia 54:1-6) Inara, i Penetekote 33 T.N., kua riringiia maira te vaerua tapu ki runga i tetai pupu tane e te vaine tei anau akaouia ei tamariki na teia vaine i te rangi. Te tamariki ta teia akaaerenga i akatupu mai kua akatamarikiia ei tamariki na te Atua e kua riro mai ei aronga akatuangaia ma Iesu Karaiti i raro ake i tetai pirianga koreromotu ou. (Roma 8:15-17) Ko tetai o teia au tamariki nei, ko te apotetoro ko Paulo, kua rauka i te tata e: “Kareka Ierusalema i runga ra, ko te vaine rangatira ra ïa, ko to tatou ravarai ïa metua vaine.”​—Galatia 4:26.

Tamariki a te Nga Vaine

Kia tau ki te papaanga Pipiria, kua takinokino a Isemaela ia Isaaka. Pera katoa rai, i te anere mataiti mua T.N., kua aviri e kua takinokino te tamariki a Ierusalema tuikaa i te tamariki a Ierusalema i runga. ‘E mei iaia oki ko tei anau mai i ta te kopapa [Isemaela] nei akonoanga, i takinga-kino atu iaia i tei anau mai i ta te vaerua [Isaaka] ra, koia katoa i teianei,’ i akataka mai ei a Paulo. (Galatia 4:29) Te aere mai anga a Iesu Karaiti i te enua nei e kua akamata i te akakitekite i te Patireia, kua rave rai te au  arataki akonoanga ngati Iuda mei ta Hagara tamaiti ra ko Isemaela i rave ki ta Aberahama tamaiti tikai, ko Isaaka. Kua aviri e kua takinokino ratou ia Iesu Karaiti, i te akara anga te manako anga ia ratou uaorai e e tuanga tika tikai na Aberahama e ko Iesu ra te tangata kare i arikiia atu.

I mua ua ake ka tamateia ai aia e te au tutara o Iseraela, kua karanga a Iesu e: “E ae oki koe, e Ierusalema e, e Ierusalema e, tei ta i te au peroveta, e tei peî oki ki te toka te aronga i tonokia atu ia koe na, manganui toku inangaro anga i te akaputuputu i to tamariki, mei te moa e akakoukou i tana anaunga i raro ake i tona peau, kare ra i tika ia kotou! I na, kua vaio taneia to kotou nei are.”​—Mataio 23:37, 38.

Te akaari maira te tataanga akauruia no te au tupuanga o te anere mataiti mua e ko te iti tangata tei akatutuia mai e Hagara kare te reira i anau mai ana i te au tamariki tei riro mai ei aronga akatuangaia ma Iesu. Te au ngati Iuda tei irinaki ngakau parau e e tikaanga to ratou ki taua tuanga ra i anauia mai ei ratou kua tuaruia atu ki vao, kua kopae keia e Iehova. E tika, kua riro mai etai ngati Iseraela natura tataki tai ra ei aronga akatuangaia ma Karaiti. Inara, kua orongaia taua akameitakianga no runga i te tumu anga o to ratou akarongo kia Iesu kare e no to ratou akapapaanga kopapa.

Kua kiteaia mai te akataka anga o te numero o teia aronga akatuangaia ma Karaiti i Penetekote 33 T.N. I te au tuatau e topa atura, kua akatainu a Iehova i tetai ke ei tamariki na Ierusalema i runga.

To Paulo akakoro anga i te akataka anga mai i teia “nuku akaaiteiteanga” koia oki kia akatutu mai i te tu teitei o te koreromotu ou i runga ake i te Ture koreromotu tei riro e ko Mose te rotopu. Kare e rauka i tetai tangata to te Atua marekaanga na roto i te au angaanga a te Ture a Mose, e aronga apa pouroa te au tangata e te akakite ua maira te Ture i to ratou tuikaa anga ki te ara. Inara, mei ta Paulo e akataka maira, kua aere mai a Iesu “kia okoia e ia te aronga i raro ake i te ture.” (Galatia 4:4, 5) No reira, te akarongo i roto i te puapinga anga o to Karaiti atinga te taki atura ki te rangatira anga mei te akaapa anga a te Ture.​—Galatia 5:1-6.

Puapinga Anga kia Tatou

Eaa ra tatou ka manako inangaro atu ei i ta Paulo akataka anga tei akauruia mai no teia nuku nei? Okotai tumu koia oki te oronga maira te reira kia tatou nei i te kite i te au aite anga o te Tuatua Tapu te vai marama kore uaia ra. Te akaketaketa maira te akatakaanga i to tatou irinaki anga te taokotaianga e te rotaianga o te Pipiria.​—1 Tesalonia 2:13.

Tei runga ravao, e puapinga maata tikai te au tikaanga te akatutuia maira e teia nuku ki to tatou tu mataora i te tuatau ki mua. Naringa kare no te mama anga mai te “tamariki” tei tau ki te totou a te Atua ra, ka riro ua to tatou manakonako anga ra ei tuikaa anga ki te ara e te mate. Inara, i raro ake i te akaaere anga aroa o Karaiti e tona au taeake akatuangaia mai no te taputou a te Atua kia Aberahama ra, ‘ka akameitaki ei te pa enua katoa o te enua nei.’ (Genese 22:18, NW) Ka tupu mai teia me akarangatiraia mai ratou e mutu kore ua atu mei te au tu kino o te ara, te tu apa, te mii, e te mate. (Isaia 25:8, 9) E tuatau umere tikai te reira!

[Tutu i te kapi 11]

Kua akamanaia te Ture koreromotu i te Maunga Sinai

[Akameitakianga]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Tutu i te kapi 12]

Eaa ra te puapinga o te “nuku akaaiteiteanga” tei taikuia mai e te apotetoro ko Paulo?