Tupuanga Maata i Roto i to Ukanata Au Tangata Tukeke

TEI rotopu a Ukanata i nga tuanga e rua i te itinga e te opunga i te O Akapae Maataia o Aperika Itinga e i nga tuanga o te ikuaita, e enua ruperupe maata tikai. Te reka ra te reira i te tuke anga o te enua, te maata o te kai, e te oraanga umeremere o te manu. No te mea e tei runga te enua i te ngai teitei o Aperika, tano ua tona reva e e manea tikai te au puku maunga te totoa atura e anere ua atu maire.

Kare e maata roa ana te au enua mei tera rai te tu o te enua mei te anu ki te vera tikai i roto i tetai ngai meangiti ua, ko Ukanata ua nei ra. Toro atu te reira mei te au take kiona o te au Maunga o te Marama, te Maunga Ruwenzori, te tua i te opunga ki te ngai uaua i te itinga. I runga i te au ngai mataataa o Ukanata ka kite koe i te au erepani, te puakatoro taetaevao, e te au riona. E kainga te au maunga e te au vaorakau no te korira, te au mangaki, e te au manu tukeke e 1,000 ua atu. Te vai ra te ngai maro e te onge i roto i te enua o Aperika, inara e maata te kauvai e te au vai roto i Ukanata, mei te Vai Roto Victoria rai, ko te rua o te vai roto maatamaata roa atu i teianei ao. Te tae atura te kauvai i tokerau o Victoria ki roto i te Kauvai Nile. No reira rai a Winston Churchill i taiku ei i teia enua nei e e “poe no Aperika”!

Te Kanapa nei “te Poe” i Teia Tuatau

Te mea manea roa atu i Ukanata, tona au tangata​—e au tangata tukeke, oaoa e te akamanuiri anga. Akatakaia mai teia enua e e “Kerititiano” te maata anga e pupu tei kairoiro tukekeia na roto i te tu eteniki e te au peu. Pera katoa i teia tuatau kiteaia taua au tangata tukeke nei na roto i ta ratou au peu e te tu o te kakau.

Koi tupu ua akenei, e manganui te au tangata o Ukanata te akarongo maira ki te tuatua meitaki o te Pipiria no te tuatau me tupu mai te au i te ao katoa nei. (Salamo 37:11; Apokalupo 21:4) E ngata tikai i te apai aere i teia karere nei ki te katoatoa, vaitata rai e aiteite ua te maata o taua enua ra kia Peritane.

Mei te akamata anga mua mai te papetitoanga mua o tetai tangata ei Kite akatapuia no Iehova,  kua raveia te papetitoanga i te Vai Roto Victoria i te 1955, kua riro mai “te mea ngiti okotai” ra ei tauatini i te mataiti 1992. Mei reira mai, te kake marie ua maira te numero ki runga. Te rotai nei teia ki te tuatua akapapu anga a te Atua: “Naku, na Iehova, e akarapurapu i te reira i tona tuatau.”​—Isaia 60:22.

Akakore Anga i te Au Araianga i Roto i te Reo

Ko te reo Papaa te reo tikai e tuatua maataia ana, i ko tikai i te apii, i na ki te maata anga o te au tangata i Ukanata kare ko te reira te reo enua. No reira, te tauta anga i te itae atu i te au tangata ma te tuatua meitaki, te akamanako katoa ra te Au Kite o Iehova i tetai au reo ke ke e tuatuaia ra i reira. Kua riro teia ei mea tau no te mea kua tere atu i te 80 patene o te 25 mirioni tangata o taua enua ra te noo ra i te ngai i uta me kore i roto i te au taoni meangiti ua, te irinaki maata ra te au tangata i reira ki runga i to ratou reo enua i te tuatua anga i te au ra ravarai. Te umuumuia ra te tauta anga pakari i te itae anga i teia au reo ke ke e te akamerengo anga i te au anoano o te au tangata i te pae vaerua.

Noatu rai, te tauta nei te Au Kite o Iehova i te akono anga i teia au anoano nei na te akakitekite aere anga ki te au tangata na roto i to ratou uaorai reo e na te akapapa anga i te au puka Pipiria i roto i te au reo ke ke. I ko i te opati manga i te oire maata, i Kampala, e a reo ta te pupu urianga reo e uri ra: Te reo Acholi, Lhukonzo, Luganda, e te Runyankore. Pera katoa, e maata tikai te au tangata i roto i te enua tei tae mai ki te au akaputuputuanga Kerititiano tei raveia i roto i te au reo ke ke, e taki rua taime te maata atu i te numero o te Au Kite o Iehova. Te akakite meitaki maira teia e te akatupu maira taua au tauta anga kia itaeia te au reo ke ke no te tupuanga i te pae vaerua. Inara kare ko teia ua te tumu.

Te Rave nei te Au Painia i te Angaanga Tutu Anga

E toru marama e turu rekareka ana te au putuputuanga i te au angaanga i tamataitiia, kia itaeia te au ngai mamao. (Angaanga 16:9) E maata te numero o te au painia mapu maroiroi, me kore te aronga tutu evangeria tamou, te arataki nei i teia angaanga. I tetai au ngai, ka aere atu ratou ki tetai ngai mamao, kare ake rai te tuatua meitaki i rongoia ana.

E rua nga Kite tei tukunaia atu ei nga painia takake ki Bushenyi e toru marama, e taoni  meangiti i te tua opunga ia Ukanata. Kua kapiti atu raua ki te Kite okotai o Iehova i taua ngai i te tutu aere anga e te akapapa anga i te au uipaanga Kerititiano. E tai marama, e rave putuputu ana te nga painia e rua i te au uriurianga Pipiria ki te tangata tataki tai 40, e e 17 kua akamata i te aere mai ki te au uipaanga a te Au Kite o Iehova. I akakite ei te nga painia: “I tetai nga ra i muri mai kua aere mai tetai aronga tei akaruke ana maua i te poroutia Eaa ta te Atua e Umuumu Maira ia Tatou? * ki to maua ngutuare ma te au pepa kua tata ratou i te au pauanga ki te au uianga tei kiteaia i roto i te poroutia. Inangaro ratou i te kite e me kua tano ta ratou pauanga.” I teia tuatau, e putuputuanga tetai i reira ma tona uaorai Are Uipaanga Patireia i taua taoni.

E rua nga painia tei aere atu ki tetai ngai i te opunga i Ukanata kare ake rai i tutu aereia ake te tuatua meitaki. Kua tata mai raua: “Te kaki tikai nei te au tangata i te tuatua mou o te Pipiria. E toru o maua marama i konei, kua rauka ia maua i te rave e 86 apii Pipiria.” Kare i roa ana kua akanoo tamouia tetai pupu o te Au Kite i taua ngai.

Tetai Aronga Angaanga Maroiroi i Roto i te Koro

I roto i te au painia maroiroi ko tetai aronga tei tavini ana i te au mataiti e manganui. I mua ake ka riro mai e ko tetai o te Au Kite o Iehova, e akatangi ana a Patrick i te karineti (clarinet) i roto i te pupu akatangi anga no te vaeau na te tutara na Idi Amin o Ukanata. E ono marama i muri ake te papetitoia anga a Patrick i te mataiti 1983, kua riro mai aia ei orometua tamou. I teia ra e akaaere tutaka aia, te atoro anga e te akamaroiroi anga i te au putuputuanga.

Kua papetitoia a Margaret i te mataiti 1962. Noatu e kua vaitata aia i te 80 mataiti e e maki kaokao tona te kotinga ra i tana aerenga, te akapou nei aia mei te 70 ora i te marama te oronga atu anga i te manakonakoanga tei akatumuia ki runga i te Pipiria ki tona au tangata tupu. Ka akaari aia i te au puka i runga i te paata i vao ake i tona are e kua akamata i te tuatua atu ki tetai aronga te aere maira na te pae mai tei akarongo mai ki te tuatua meitaki no runga i tetai ao ou ma te au.

Ko Simon, e tangata tanutanu no Ukanata itinga mai, i kimi ana aia i te tuatua mou e 16 mataiti e, i te mataiti 1995, kua kiteaia mai e ia tetai au puka tei neneiia e te Au Kite o Iehova. No tana i tatau ana kua akatupu mai i te anoano kia akamaata atu aia i tona kite no runga i te Patireia o te Atua e to Iehova akakoroanga umere no te enua nei. I Kamuli te ngai e noo ra aia kare e Kite i reira, no reira kua aere atu a Simon e 140 kiro mita ki Kampala i te kimi ia ratou. I teia ra, e putuputuanga tetai i roto i tona oire.

 “Teia to Matou Ngai”

E tika rai ki tetai au ngai i Aperika, e manganui te au tangata te tapapa ra e ka akatu tetai pupu akonoanga i tetai ngai tau no te akamorianga. I te akara anga kua akatupu mai teia i tetai manamanata akara anga maata ki tetai o te au putuputuanga o te Au Kite o Iehova, no te mea kare e rava ana ta ratou moni i te patu i tetai Are Uipaanga Patireia tau. E ngata tikai i te akataka atu i te mareka anga o te au taeake, e i te openga o te mataiti 1999, kua akamataia tetai porokaramu no te patuanga i te au Are Uipaanga Patireia i te ao katoa. E rima mataiti i muri mai, e 40 Are Uipaanga Patireia ou tei oti i Ukanata. I teia ra, vaitata rai e pouroa te au putuputuanga e Are Uipaanga Patireia mako e te tau to ratou. Te karere tei akakiteia ki te au tapere i taua ngai no runga i taua angaanga patu anga ra koia oki, “Teia to matou ngai.” Oronga ra teia i tetai tupuanga meitaki tikai.

Kua rave ana tetai putuputuanga meangiti i Ukanata tokerau i te au uipaanga i raro ake i tetai pu vi. Rauka anga tetai enua, kua tupu viviki tikai mai te angaanga. Kua akamata te au taeake i runga i te pupu patuanga, i te angaanga ma te Au Kite kia patu i tetai Are Uipaanga Patireia. Umere tikai tetai tangata e tangata poritiki rongonui i mua ana i taua angaanga. Kua oronga mai aia i tona are karati no ta ratou au uipaanga e oti ua atu ei te Are Uipaanga Patireia. Kua ariki katoa aia i tetai apii Pipiria ma tetai tangata tauturu patuanga. I teianei e papuritia maroiroi aia tei papetitoia, tei mataora i te akamori anga ia Iehova i ko i taua Are Uipaanga Patireia ou e te manea!

I ko i tetai angaanga patuanga Are Uipaanga Patireia i te tuanga i tonga itinga o te enua, ko tetai tangata maani anga apinga mei roto mai i te toka kua akakeuia e te tu oaoa, te aroa, e te taokotaianga tana i kite atu i rotopu i te au taeake, kua oronga atu aia i te tauturu i te angaanga. Te ope anga te reira angaanga, kua angaanga atu aia e tai po katoa kia akapapa oki i te au taeake te Are Uipaanga Patireia no te akatapuanga i tera mai popongi. Kua tuatua aia: “Ko kotou uaorai te aronga tei aroa tikai i tetai e tetai, kare i te tuatua ua.”

Noatu te Au Manamanata, te Puapinga ra te Angaanga

Te kapi katoaia nei te au ngai ou i Ukanata, te maata ua maira te Au Kite, e e manganui te aronga te akaari maira i te inangaro e te taokotai maira ki roto i te au putuputuanga. Inara, ko tetai manamanata koia oki te maata maira te au tangata tuitarere i Ukanata. Kua takinokino katoaia te au tangata o Iehova no te au tamaki a te tangata i te au enua i te pae mai. Ko te Au Kite i roto i te au puakapa tuitarere kua tuku tikai ratou i te irinaki anga tikai ki roto ia Iehova. Ko tetai opita taoonga teitei no te kavamani o mua ana o tetai enua i te pae mai, tei piri ana ki roto i te takinokino anga i te Au Kite te tupu anga te au arai anga i taua enua, te maaraara ua ra i tona oraanga tau ua. I muri ake i te apiianga i te Pipiria i roto i tetai puakapa no te au tangata tuitarere e te riro anga mai ei Kite, kua akakite aia e: “Kare e puapinga tikai ana te apinga i te pae kopapa e te turanga teitei i roto i teia ao. Noatu e putaua e te maki nei au, e meitaki atu toku oraanga i teianei i to mua ana. Kua kite au ia Iehova, e te ariki rekareka nei au i te akameitakianga o te pure. Noatu e manakonakoanga ketaketa toku no te tuatau ki mua, kua kite au e eaa tatou ka akakoromaki ei i te au manamanata i teia ra. No reira kua rauka iaku te au o roto roa kare roa au i kite ana i mua ana.”

Karangaia ana e me ko oki koe i tetai rakau ki roto i te one ruperupe o Ukanata i te aiai, ka aka mai te reira i te popongi. Te tupu anga i te pae vaerua tei tupu i taua enua ra te manakoia ra e ruperupe katoa tikai te one i te pae vaerua. E akameitaki tatou i te Atua ko Iehova no te akatika mai anga i te tuatau kia maata mai te au tangata tukeke o Ukanata i te kite i tona Patireia. Kua akaaite a Iesu i te puapinga tikai o te reira ki tetai “poe meitaki maata roa.” E maata te au tangata o Ukanata te marama ra i te reira.​—Mataio 13:45, 46.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Au Mapu i te kapi 8]

(No runga i teia, akara i te puka)

SUDANA

UKANATA

Kauvai Nile

Kamuli

Tororo

Kampala

Bushenyi

Vai Roto Victoria

KENIA

TANATANIA

RUANATA

[Tutu i te kapi 9]

Tetai puke tangata toko toru o te au orometua painia maroiroi e manganui

[Tutu i te kapi 10]

Ko Patrick

[Tutu i te kapi 10]

Ko Margaret

[Tutu i te kapi 10]

Ko Simon

[Tutu i te kapi 10]

Uruoaanga tapere i Tororo

[Akameitakianga no te Tutu i te kapi 8]

Background: © Uganda Tourist Board