Peu Pai a te Ngati Iuda​—E Momua Ainei no te Papetitoanga?

KUA tutu aere a Ioane Bapetizo i te “bapetizo tataraara.” Kua akaue katoa a Iesu i tana au pipi kia aere e akariro i te tangata ei pipi e te papetito atu ia ratou.​—Mareko 1:4; Mataio 28:19.

Te akaari maira te Pipiria e ko te papetitoanga Kerititiano ka anoanoia te taruku takiri ki roto i te vai. “Ko te au peu mei te reira,” i akakite ei te puka Jesus and His World, “ka kiteaia i roto i te au akonoanga e manganui, tei topa ki muri e i teia tuatau, i roto i te au enua e manganui e i te au tu peu ravarai.” Kua akakite taua puka ra e “ka kiteaia te akamataanga mai o te papetitoanga Kerititiano . . . ki roto i te akonoanga ngati Iuda.” Mei teaa tikai te puapinga o teia tuatua?

Au Ngai Pai Vai no te Peu Pai a te Ngati Iuda

I te aronga keri apinga taito e keri ra vaitata atu ki te Iero i te Maunga i Ierusalema, kua kitea mai ia ratou vaitata rai e 100 ngai pai no te peu tama, no te anere mataiti mua M.T.N. e te anere mataiti mua T.N. Te akakite ra tetai tataanga mei te rua me kore toru anere mataiti T.N. e, e orongaia ana taua au ngai pai ra ki te “au manuiri tei inangaro i te reira.” Kua kiteaia mai tetai au ngai pai vai, i roto i te tuanga o Ierusalema tei nooia ana e te au pamiri apinganui e tetai au kau taunga; vaitata rai e kua tu te au are katoatoa i to ratou uaorai ngai pai no te peu tama.

Ko teia au ngai pai e au tangika rekitangera tei tipuia mai mei roto i te toka maori me kore e mea koiaia ki roto i te enua e oti auaroia i reira ki te piriki me kore ki te toka. Kua paratiia te reira kia kore e riki. Te maataanga mei te 1.8 mita te atea e te 2.7 mita te roa. E akataeia ana te vai ua na roto i te au ara vai ki roto i te au tangika. Mei te 1.2 mita te oonu i te vai, kia rauka i te taruku takiri na te opuku anga ki raro. Te au takainga e eke ra ki roto i te vai, i tetai au taime e akaveeia ana ki tetai patu akaaka ua. Kua manakoia e ko te au takainga i tetai tua, no te aere anga ki roto i te ngai pai tamaanga, me kua viivii te tangata ka pai, e tetai tua i reira no te aere anga ki vao kia kore e taviiviiia.

E taangaangaia ana te au ngai pai, no te au peu tamaanga a te ngati Iuda. Eaa ra ta teia e kapiti maira?

Te Ture e te Peu no te Paianga

Te akaketaketa maira te Ture a Mose i te anoano maata no te iti tangata o te Atua kia ma, i te  pae vaerua e te pae kopapa. Kua rave te ngati Iuda i te au tu viivii anake te ka anoanoia ratou kia tama ia ratou na te akapai anga i to ratou kopapa e te orei anga i to ratou kakau.​—Levitiku 11:28; 14:1-9; 15:1-31; Deuteronomi 23:10, 11.

E tu apa kore takiri e te tapu to te Atua ko Iehova. No reira te kau taunga e te ngati Levi i umuumuia ai, kia orei i to ratou rima e to ratou vaevae i mua ake ka akavaitata atu ei ki tona atarau, me kare e mate te utunga.​—Exodo 30:17-21.

Kua irinaki te aronga apiipii e kia tae ki te anere mataiti mua T.N., kua tuku ke ana te akanoonooanga akonoanga ngati Iuda i te au umuumuanga tama a te kau taunga, ki te aronga kare i te ngati Levi. E rave putuputu ana te pupu o te Essene e te Pharisea i te au peu tamaanga. Kua akakite tetai ripoti no runga i te tuatau ia Iesu e: “E umuumuia ana te ngati Iuda kia rave i te peu tamaanga i mua ake ka tomo ei ki roto i te Iero i te Maunga, i mua ake ka oronga ai i tetai atinga, i mua ake i te akameitakianga a te taunga e no tetai au akakoroanga mei te reira.” Kua akakite te tataanga Talmud, e e umuumuia ana te aronga pai kia taruku takiri ia ratou.

Kua akaapa a Iesu i te au Pharisea no ta ratou maro kia raveia te peu tamaanga. E rave ana ratou i te “au papetitoanga tuke ke,” kapiti mai te au mea no te “au kapu, e te au pani, e te au kapu veo.” Kua tuatua a Iesu e kua aati te au Pharisea i te au akauenga a te Atua e kua akanoo i ta ratou uaorai au peu. (Ebera 9:10; Mareko 7:1-9; Levitiku 11:32, 33; Luka 11:38-42) Kare e tuanga o te Ture a Mose e umuumuia ra te taruku takiri anga i te kopapa.

Ka kiteaia ainei te akamataanga mai o te papetitoanga Kerititiano ki roto i te peu pai e raveia ana e te ngati Iuda? Kare!

Peu Pai e te Papetitoanga Kerititiano

E rave ana te ngati Iuda i te peu tama anga ki runga ia ratou uaorai. Kareka ta Ioane papetitoanga i rave ei, kare ia i te tu peu pai tei matauia e te ngati Iuda. Na te tika e kua kite pu uaia aia e ko Ioane Bapetizo, i akaari mai e e tuke rai te tarukuanga tana i rave ei. Kua tono katoa te au arataki akonoanga ngati Iuda i tetai aronga kia ui kiaia e: “Eaa . . . oki koe i bapetizo ei?”​—Ioane 1:25.

Ko te tamaanga tei umuumuia e te Ture a Mose ka ripiti uaia rai te reira kia tau ki te maata o te taime e viivii ana tetai tangata akamori. Kare mei te reira te papetitoanga a Ioane e kare katoa mei te reira ta te au Kerititiano i muri mai. Te akaari maira te papetitoanga a Ioane i te tatara ara anga e te kopae anga i te tu oraanga i muao. Te akatutu maira te papetitoanga Kerititiano e kua akatapu tetai iaia uaorai ki te Atua. E tai rai o te Kerititiano rave anga i te reira, kare i taokioki ana.

Te peu pai e raveia ana i te au kainga o te kau taunga ngati Iuda e i te au ngai pai vaitata atu ki te Iero i te Maunga, e tutu ua te akaraanga ki ta te Kerititiano papetitoanga. E tuke takiri te au aiteanga tatakitai o teia au tarukuanga. Te akakite ra The Anchor Bible Dictionary: “E maata te aronga apiipii tei akatika e kare a Ioane [Bapetizo] i rave ana me kore i aru ana i tetai ua atu tu papetitoanga e raveia ra i te ngai e noo ra aia,” koia oki, mei te akonoanga ngati Iuda mai. Mei te reira katoa te papetitoanga ta te putuputuanga Kerititiano e akono ra.

Te akatutu maira te papetitoanga Kerititiano ‘i te tuatua i te akava-ngakau meitaki ra i te Atua.’ (1 Petero 3:21) Te akatutu maira e kua akatapu takiri tetai iaia uaorai kia Iehova kia tavini iaia ei pipi na Tana Tamaiti. Tetai akairo tau roa atu no taua tu akatapuanga ra koia oki, ko te taruku takiri anga ki roto i te vai. Te akatutu maira te aere anga o tetai tangata ki raro i te vai, i tona mate anga ki tona tu oraanga i muao. Te akatu angaia mai mei raro i te vai, te akaata maira i tona akaora angaia mai kia rave i te anoano o te Atua.

Te oronga maira te Atua ko Iehova i te akava ngakau meitaki ki te aronga i rave i taua akatapuanga ra e kua papetitoia. Kua rauka iora i te apotetoro ko Petero kia akakite ki te au oa irinaki e ko te: “[Bapetizo] ïa e ora katoaʼi tatou.” Tetai apinga teia, kare takiri e rauka i tetai ua atu peu Pai a te ngati Iuda kia rave.