Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Kua Vai Tanea Ua Ainei a Iuda?

Kua Vai Tanea Ua Ainei a Iuda?

Kua Vai Tanea Ua Ainei a Iuda?

KUA totou te Pipiria e ka akataneaia te enua o te patireia o Iuda e to Babulonia e ka vai tanea ua te reira e oki ua atu te au ngati Iuda tuitarere. (Ieremia 25:8-11) Te tumuanga ketaketa kia irinaki e kua tupu tikai teia totou koia oki ko te papa tuatua enua tei akauruia e tei rekotiia mei te 75 mataiti i muri ake i te oki anga te au tuitarere ki to ratou ipukarea. Te akakite ra te reira e ko te ariki o Babulonia “kua kave aia ia ratou ki Babulonia; e riro atura ei tavini nona, e no tana au tamariki, e tae rava akera ki te au i te basileia ra i Peresia.” E no runga i te enua, kua akakiteia mai e: “Te vai tanea ua ra oki, te akono rai ia i te sabati.” (2 Paraleipomeno 36:20, 21) E au akapapuanga ainei tetai na te aronga keri apinga taito ei turu i teia?

I roto i te tianara Biblical Archaeology Review, kua akakite a Ephraim Stern, poropeta no te keri apinga taito o Paretaina i te Apii Teitei Epera e: “Kua ninaia te au tuanga mamaata o Iseraela i taito e Asura raua ko Babulonia, kareka te akapapuanga tei keriia mai i muri ake i to raua autuanga, e rua a te reira nga tua tukeke takiri e akakite maira.” Kua akamarama aia e: “Noatu kua akaruke mai to Asura i tetai akapapuanga e no Paretaina ana ratou, kare ra e tuatua enua no runga i te akapouanga a Babulonia. . . . Kare a matou akapapuanga i kitea mai e te nooia ra te enua e tae ua atu ki te tuatau o Peresia . . . Kare takiri e akapapuanga e te nooia ra te enua. I taua tuatau katoa ra, kare okotai oire tei takoreia e te Babulonia i noo akaouia ana.”

Kua akatika rai te Poropeta ko Lawrence E. Stager o te Apii Teitei o Harvard. “I roto ia Philiseti, e i roto ia Iuda i muri mai,” i karanga ai aia, kua riro ta te ui ariki o Babulonia “ture kia nina takiri i te enua ei akatupu mai i tetai enua mataataa i te tua opunga o te Kauvai Ioridana.” Kua kapiti maira a Stager e: “I te tutara ua mai anga a Kuro Maata, te kauono o Peresia i Babulonia, i akamata akaou mai ei te rekoti keri apinga taito . . . i Ierusalema e Iuda, te ngai i oki akaou atu ei te ngati Iuda e manganui ki to ratou ipukarea.”

Ae, kua akatupuia ta Iehova tuatua no runga i te vai tanea ua anga a Iuda. E tupu ua ana ta te Atua ko Iehova ka totou. (Isaia 55:10, 11) Ka rauka ia tatou kia irinaki pu tikai i roto ia Iehova e i roto i te au taputou tei rekotiia i roto i tana Tuatua, i te Pipiria.​—2 Timoteo 3:16.