Te Aiteanga Kia Aroa i To Tatou Tangata Tupu

“E aroa atu koe i toou tangata tupu mei te aroa ia koe uaorai.”​—MATAIO 22:39.

1. Akapeea tatou me akaari e te aroa ra tatou i te Atua?

EAA ta Iehova e umuumu maira mei te aronga te akamori ra iaia? Na roto i tetai au tuatua mama tokoiti ua e te puapinga, kua akakite poto ua mai a Iesu i te pauanga. Te akauenga tei maata roa atu, i karanga ai aia, koia oki kia aroa ia Iehova ma to tatou ngakau katoa, te meta katoa, te manako katoa, e te maroiroi katoa. (Mataio 22:37; Mareko 12:30; NW) Mei ta tatou i kite ana i roto i te atikara i mua akenei, te aroa anga i te Atua te o maira te akarongo anga kiaia e te akono anga i tana au akauenga i te pauanga atu i te aroa tana i akaari mai kia tatou. Te aronga te aroa ra i te Atua, kare i te apainga teiaa te rave anga i tona anoano; te apai maira te reira i te rekareka kia ratou.​—Salamo 40:8; 1 Ioane 5:2, 3.

2, 3. Eaa tatou ka akamanako ei i te akauenga kia aroa i to tatou tangata tupu, e eaa te au uianga tei tupu mai?

² Te rua o te akauenga tei maata, koia oki kua kapitiia atu ki te ture mua, kua karanga a Iesu e: “E aroa atu koe i toou tangata tupu mei te aroa ia koe uaorai.” (Mataio 22:39) Ko teia te akauenga ta tatou ka akamanako i teianei, e no te tumu anga meitaki. Te au tuatau e ora nei tatou kua akairoia e te tu karapii, e tu tei taviriviri i te aroa. I roto i tana akatakaanga akauruia no te “tuatau openga,” kua tata te apotetoro ko Paulo e kare te tangata e aroa i tetai ke, inara ka aroa ia ratou uaorai, te moni, e te au tu navenave. Mei ta tetai urianga Pipiria i akakite mai, kua “ngere [ratou] i te aroa no to ratou ngutuare tangata.” (2 Timoteo 3:1-4) Kua totou a Iesu Karaiti e: ‘E manganui te ka pikikaa tetai ki tetai, e makitakita ratou ia ratou uaorai. Ka riro te rai anga o te tangata kia mea ngiti te anoano.’​—Mataio 24:10, 12.

³ Inara, e akara oki e kare a Iesu i karanga ana e ka meangiti te aroa o te katoatoa. Kua vai ana e ka vai ua rai te aronga te akaari ra i taua aroa ta Iehova e umuumu maira e kia orongaia atu. Ka tauta te aronga te aroa tikai ra ia Iehova kia akara i tetai ke mei iaia rai e akara ra. Inara, koai to tatou tangata tupu ta tatou ka aroa atu? Akapeea tatou i te akaari anga i te aroa ki to tatou tangata tupu? Ka tauturu te au Tuatua Tapu ia tatou kia pau i teia au uianga puapinga maata.

 Koai Toku Tangata Tupu?

4. Kia tau kia Levitiku pene 19, ka akaari te ngati Iuda i te aroa kiaai ma?

⁴ I te akakite anga ki te tangata Pharisea e ko te rua o te akauenga tei maata atu koia oki kia aroa atu i toou tangata tupu mei te aroa ia koe uaorai, te taiku ra a Iesu ki tetai ture takake tei orongaia kia Iseraela. Kua tataia te reira i roto ia Levitiku 19:18. I roto i taua pene rai, kua akakiteia ki te ngati Iuda e kia akara atu ratou i tetai ke kare ko te au taeake Iseraela ua ei au tangata tupu no ratou. Te akakite ra te irava 34 e: “Kia riro ra te tangata ke e noo i o kotou na mei te tangata tupu katoa ia kotou, e aroa oki koe iaia mei te aroa ia koe uaorai; e tangata ke katoa oki kotou i te enua ra i Aiphiti.” No reira, kia akono aroa katoaia te aronga kare i te ngati Iuda, te au tangata poroteraita tikai.

5. Akapeea te ngati Iuda i te marama anga i te aroa no te tangata tupu?

⁵ Inara, e manako ke akerai to te au arataki ngati Iuda i to Iesu tuatau. Kua apii tetai papaki e ko te tuatua “oa” e te “tangata tupu” te taangaanga anakeia ra ki te ngati Iuda. Kia makitakitaia te aronga kare i te ngati Iuda. Kua taumaro taua au arataki e kia akavaavaa te aronga te akamori ra i te Atua i te aronga kare e akamori ana i te Atua. “I roto i taua ngai,” i karanga ai tetai puka, “te tupu maata maira te makitakita. E maata te ravenga kia tupu te reira.”

6. Eaa nga tumu e rua ta Iesu i akakite mai i te tuatua anga no te aroa anga i te tangata tupu?

⁶ I roto i tana Tuatua i te Maunga, kua akakite atu a Iesu i teia maroanga, i te akamarama anga e koai te ka aroaia atu. Kua karanga aia: “Kua akarongo kotou e, i tuatuaia maira, ‘E aroa atu koe i toou tangata tupu,’ e makitakita atu i toou enemi: Te karanga atu nei ra au kia kotou, E aroa atu i to kotou aronga enemi, e akaora atu i tei tao mai; e takinga-meitaki atu i te aronga e makitakita mai ia kotou, e pure oki no te aronga e akakino mai e tei takinga-kino mai ia kotou: Kia riro kotou ei tamariki na to kotou Metua i te ao ra: te akaiti nei aia i tona rā ki rungao i te kino e te meitaki, e te akatopa mai nei aia i te ua ki runga i te tangata tuatua-tika e te tangata tuatua-tika kore.” (Mataio 5:43-​45) Kua akakite mai a Iesu e rua nga tumu i konei. Te mea mua, te aroa ra e te takinga meitaki ra a Iehova i te aronga meitaki e te aronga kino. Te rua, e aru tatou i tona akaraanga.

7. Eaa te apiianga ta tatou i kite mai no te parapore o te tangata Samaria aroa ra?

⁷ I tetai atianga, kua ui atu tetai tangata ngati Iuda tei kite meitaki i te Ture kia Iesu e: “Koai oki toku tangata tupu?” Kua pau atu a Iesu na te akakite anga i tetai parapore i te akataka anga i tetai tangata Samaria tei kite atu i tetai tangata, e ngati Iuda, tei taia e te aronga keia e kua raveia tana au apinga. Noatu e kua akavaavaa te maata anga o te ngati Iuda i te au tangata Samaria, kua vai te tangata Samaria i te au puta o te tangata ra e kua apai atu iaia ki tetai ngai tapae anga tinamou, i meitaki mai ei aia. Te apiianga? Te aroa i to tatou tangata tupu ka tau kia akaariia atu ki te au tangata kare i to tatou uaorai iti tangata, te enua tangata, me kare te akonoanga.​—Luka 10:25, 29, 30, 33-​37.

Te Aiteanga kia Aroa i to Tatou Tangata Tupu

8. Eaa ta Levitiku pene 19 e karanga ra e akapeea te aroa me akaariia?

⁸ Te aroa i te tangata tupu, mei te aroa i te Atua  ra, kare i te mea manako ua; te o maira te angaanga. E meitaki ake i te akamanako atu i te tuatua no te akauenga tei tataia i roto ia Levitiku 19 te ako maira i te au tangata o te Atua kia aroa i to ratou tangata tupu mei ia ratou uaorai. I roto i reira kua tatau ana tatou e kua akaueia te ngati Iseraela kia tuku i te aronga tei takinokinoia e te aronga ke kia piri mai ki roto i te tuatau kokoti anga. Kare e akatikaia te keia, te akavareanga, me kare te angaanga pikikaa. I roto i te au tumu akava anga kia akaari te ngati Iseraela i te tu papakitai kore. Noatu e ka oronga ratou i te akoanga te anoanoia ra, kua akakite pu tikaiia kia ratou e: “Auraka koe e riri ua i to taeake i roto i to ngakau.” Ko teia akauenga e tetai atu au akauenga kua akakite tapotoia mai i roto i teia au tuatua: “E aroa ra koe i to tangata tupu mei toou aroa ia koe uaorai na.”​—Levitiku 19:9-11, 15, 17, 18.

9. Eaa ra a Iehova i akaue ei i te ngati Iseraela kia akatakake mai mei tetai iti tangata ke?

⁹ Noatu e ka akaari te ngati Iseraela i te aroa ki tetai ke, kia vai takake katoa ratou mei roto mai i te aronga te akamori ra i te au atua pikikaa. Kua akamatakite a Iehova i te au kino e te au tumatetenga no te kapitianga kino. Ei akaraanga, no runga i te iti tangata ta te ngati Iseraela ka takore atu, kua akaue a Iehova e: “Auraka oki koe e akaipoipo ia ratou: auraka koe e oronga i taau tamaine na tana tamaiti; auraka oki koe e rave i tana tamaine na taau ra tamaiti. Ka riro oki ratou i te akaanga ke i taau tamaiti, kia kore e aru mai iaku, kia araara i te au atua ke ra; tupu iora te riri o Iehova ia koe.”​—Deuteronomi 7:3, 4.

10. Kia matakite tatou i teaa?

¹⁰ Mei te reira katoa, kia matakite te au Kerititiano i te akatupu anga i te au pirianga ki te aronga te ka akaparuparu i to ratou akarongo. (1 Korinetia 15:33) Kua akoia mai tatou: “Auraka kotou e kapitiia ma te tau kore i te aronga akarongo kore ra,” e aronga kare e o mai ana ki te putuputuanga Kerititiano. (2 Korinetia 6:14) Pera katoa, kua akoia mai te au Kerititiano kia akaipoipo “kia tau ra i te Atu.” (1 Korinetia 7:39) Inara, auraka rava tatou e akavaavaa i te aronga kare e o mai ana ki to tatou irinaki anga kia Iehova. Kua mate a Karaiti no te aronga ara, e e manganui te aronga tei rave i te au mea viiivii kua taui i to ratou tu e kua akaongiia ki te Atua.​—Roma 5:8; 1 Korinetia 6:9-​11.

11. Eaa te mataara meitaki tikai i te akaari i te aroa ki te aronga kare e tavini ana ia Iehova, e no teaa ra?

¹¹ I te akaari anga i te aroa ki te aronga kare e tavini ana i te Atua, e meitaki ake tatou kia aru ia Iehova. Noatu e te rikarika ra te Atua i te kino, te akaari maira aia i te aroa takinga meitaki ki te katoatoa na te oronga anga kia ratou i tetai tuatau kia anga ke mai mei to ratou au tu kino e kia rauka te ora mutu kore. (Ezekiela 18:23) Te anoano ra a Iehova “kia rauka katoatoa ra te tataraara.” (2 Petero 3:9) Ko tona ia anoano e ‘kia ora te tangata katoatoa, e kia rauka te kite i te tuatua-mou.’ (1 Timoteo 2:4) No reira a Iesu i akaue ei i tana au pipi kia tutu aere e kia apii e kia “akariro i to te pa enua katoa ei pipi.” (Mataio 28:19, 20) Te o atu anga tatou ki roto i teia angaanga, te akaari ra tatou i te aroa no te Atua e no te tangata tupu, ae, te kapiti katoa anga mai i to tatou au enemi!

Aroa i to Tatou Au Taeake Kerititiano

12. Eaa ta te apotetoro ko Ioane i tata no te aroa anga i to tatou taeake?

¹² Kua tata te apotetoro ko Paulo e: “E takinga-meitaki tatou i te tangata ravarai, kia maata atura ki to te ngutuare o te akarongo ra.” (Galatia 6:10) Ei au Kerititiano, tei ia tatou te apainga kia akaari i te aroa ki te aronga te piri maira kia tatou i roto i te akarongo​—to tatou au taeake e te au tuaine i te pae vaerua. Eaa ra te puapinga i teia aroa? I te akakite anga i teia tumu ririnui, kua tata te apotetoro ko Ioane e: “Ko tei makitakita i tona taeake, e ta tangata ïa . . . Kia karanga tetai tangata e, Te anoano nei au i te Atua, e kare i aroa i tona taeake, e pikikaa aia; ko tei kore e aroa i tona taeake tei akaraia e ia ra, eaa e tikaʼi iaia kia anoano i te Atua tei kore i akaraia e ia ra.” (1 Ioane 3:15; 4:20) E au tuatua pakari tikai teia. Kua taangaanga a Iesu Karaiti i teia nga tuatua “ta tangata” e te “pikikaa” kia Satani te Tiaporo. (Ioane 8:44) Auraka rava tatou e inangaro kia akaaiteia mai taua au tuatua ra kia tatou!

13. Na roto i teea au mataara akaari ei tatou i te aroa no te au taeake irinaki?

¹³ Ko te au Kerititiano mou kua ‘apiiia e te Atua kia aroa tetai i tetai.’ (1 Tesalonia 4:9, NW) “Auraka [tatou] i te aroa vaa ua, e te aroa arero; ei aroa  rave ra, ei mea mou.” (1 Ioane 3:18) “Ei aroa pikikaa kore rai” to tatou aroa. (Roma 12:9) Na te aroa e akakeu ia tatou kia takinga meitaki, kia tangi aroa, kia akakore i te ara, kia akakoromaki roa e kare e vareae, e akatietie, e akaparau, me kore e karapii. (1 Korinetia 13:4, 5; Ephesia 4:32) Te akakeu ra te reira ia tatou kia ‘kauraro aroa tetai ki tetai.’ (Galatia 5:13) Kua akakite a Iesu ki tana au pipi e kia aroa tetai i tetai mei iaia i aroa ia ratou. (Ioane 13:34) No reira kia puareinga ua tetai Kerititiano i te oronga katoa atu i tona oraanga no tona au taeake irinaki me te anoanoia maira.

14. Akapeea tatou i te akaari anga i te aroa i roto i te ngutuare?

¹⁴ Kia akaari tikaiia te aroa i roto i te ngutuare Kerititiano e i rotopu tikai i te tane e te vaine. E pirianga vaitata tikai te tatua akaipoipo i karanga ai a Paulo e: “E aroa katoa te au tane i ta ratou uaorai au vaine e tikaʼi, mei to ratou uaorai kopapa.” Kua tuatua katoa aia e: “Ko tei aroa i tana uaorai vaine, kua aroa aia iaia uaorai.” (Ephesia 5:28) Ka kite tatou e kua ripiti akaou mai a Paulo i teia akoanga i roto i nga irava e rima i muri mai. Ko tetai tane te aroa ra i tana vaine kare e aru ana i te ngati Iseraela i to Malaki tuatau tei pikikaa i to ratou au tokorua. (Malaki 2:14) Ka akaperepere ra aia iaia. Ka aroa aia iaia mei ia Karaiti rai tei aroa i te putuputuanga. Na te aroa katoa e akakeu i tetai vaine kia kauraro ki tana tane.​—Ephesia 5:25, 29-​33.

15. I te akarakara anga i te aroa taeake e tupu ra, eaa tei akakeu i tetai papaki kia tuatua e kia rave?

¹⁵ Te taka meitaki ra e, e akairo akataka anga teia tu aroa i te au Kerititiano mou. Kua karanga a Iesu e: “Ko te mea teia e kite ei te tangata katoa e e pipi kotou naku, kia aroa kotou ia kotou uaorai.” (Ioane 13:35) No to tatou aroa i tetai e tetai te akavaitata ra i te au tangata ki te Atua ta tatou e aroa ra e e akamori ra. Ei akaraanga, e ripoti tetai no Motamapiki mai no runga i tetai ngutuare tangata Kite. “Kare matou i kite ana i tetai apinga mei te reira rai. I te avatea, kua akamata tetai matangi ririnui i te pupui mai, aru mai te ua maata e te ua toka. Kua takoreia e te au matangi pakari to matou are raupo, e kua pupui keia te au tapoki vaanga punu. Te aere mai anga to matou au taeake mei te au putuputuanga i te pae mai i te tauturu i te akatu akaou i to matou are, kua karanga mai to matou tangata tupu poitirere e: ‘E meitaki tikai ta kotou akonoanga. Kare roa i orongaia mai ana kia matou te tauturu mei teia rai i roto i ta matou akonoanga.’ Kua eeu matou i te Pipiria e kua akaari atu kia ratou ia Ioane 13:34, 35. E manganui to matou tangata tupu te apii ra i te Pipiria i teianei.”

Aroa i te Tangata Tataki Tai

16. Eaa te tuke i rotopu i te aroa anga i tetai pupu e te aroa anga i te au tangata tataki tai?

¹⁶ Kare i te mea ngata i te aroa atu i to tatou tangata tupu, ei pupu. Inara, te aroa i te tangata tataki tai, e tumu anga ke rai ia. Ei akaraanga, te aroa o tetai au tangata no to ratou tangata tupu te o ua maira te oronga anga ki tetai akaaerenga oronga ua. E tika, e ngoie ua ake kia karanga e te aroa ra tatou i to tatou tangata tupu i te aroa i tetai oa angaanga kare e kea mai ana ia tatou, i tetai tangata ririia i te pae ua mai, me kare i tetai oa tei manako kore mai ia tatou.

17, 18. Akapeea a Iesu i te akaari anga i te aroa ki te au tangata tataki tai, e eaa ra te akakoroanga i rave ei aia i te reira?

¹⁷ I roto i teia tumu no te aroa i te au tangata tataki tai, kua apiiia mai tatou e Iesu, tei akaata apa kore mai i to te Atua au tu. Noatu e kua aere mai ana aia ki te enua nei ei apai ke i te ara a to teianei ao, kua akaari aia i te aroa ki te au tangata tataki tai​—ki tetai vaine makimaki, ki tetai repera, e ki tetai tamaine. (Mataio 9:20-​22; Mareko 1:40-​42; 7:26, 29, 30; Ioane 1:29) Mei te reira katoa, e akaari tatou i te aroa no to tatou tangata  tupu na roto i te tu e akono ra tatou i te au tangata tataki tai ta tatou ka aravei atu mei tetai ra ki tetai ra.

¹⁸ Inara, auraka rava e ngaropoina ia tatou e kua kapitiia atu te aroa i te tangata tupu ki te aroa i te Atua. Noatu e kua tauturu a Iesu i te putaua, kua akaora i te aronga maki, e kua angai i tei pongi ra, tona akakoroanga no te rave anga i teia au mea pouroa nei pera katoa te apiianga i te urupu tangata ra koia oki kia tauturu i te au tangata kia akaongiia kia Iehova. (2 Korinetia 5:19) Kua rave a Iesu i teia au mea ravarai no te akakaka i te Atua, kare rava i ngaropoina ana e te komono ra e te akaata ra aia i te Atua tana i aroa atu. (1 Korinetia 10:31) Na te aru anga i to Iesu akaraanga, ka rauka katoa ia tatou i te akaari i te aroa tika tikai no te tangata tupu e i taua taime rai kia riro e kare i to teianei ao tangata kino.

Akapeea Tatou i te Aroa Anga i to Tatou Tangata Tupu Mei te Aroa ia Tatou Uaorai?

19, 20. Eaa te aiteanga kia aroa i to tatou tangata tupu mei te aroa ia tatou uaorai?

¹⁹ Kua karanga a Iesu e: “E aroa atu koe i toou tangata tupu mei te aroa ia koe uaorai.” E mea matauia i te akono ia tatou uaorai e kia rauka te akangateitei ia koe uaorai. Me kore te reira, kare e puapingaia te akauenga. Auraka teia aroa tau noou uaorai kia kairoia atu ki te aroa manako ia koe uaorai tei taikuia mai e te apotetoro ko Paulo i roto ia 2 Timoteo 3:2. Kareka ra, e manako tau te reira no runga i toou au tu meitaki. Kua akataka mai tetai tangata apii Pipiria i te reira e e “aroa parani no runga ia koe uaorai kare i te tangata tu akangateitei iaia uaorai ‘E teitei rava atu au’ kare katoa i te tangata akatupu i te mamae ‘E puapinga kore ua au.’”

²⁰ Te aiteanga kia aroa i tetai mei ia tatou e aroa ra ia tatou uaorai kia akara tatou i tetai mei ta tatou e inangaro ra kia akaraia mai e te akono anga i tetai mei ia tatou e inangaro ra kia akonoia mai tatou. Kua tuatua a Iesu: “E te au mea katoa ta kotou i anoano ia etai ke ra, na reira katoa kotou ia ratou.” (Mataio 7:12) E akara ana ra e kare a Iesu e karanga ra e kia manako ua e eaa ta tetai i rave ana kia tatou i topa akenei e oti kia tutaki atu ia ratou. Mari ra, kia akamanako tatou mei ta tatou e inangaro ra kia akonoia mai e e rave kia tau ki te reira. E akara katoa ana oki e, kare a Iesu i kotinga ana i tana au tuatua ki te au oa e te au taeake. Kua taangaanga aia i te tuatua “etai ke,” penei ake te akaari maira e kia pera tatou na roto i teia tu ki te au tangata ravarai, ki te au tangata katoatoa ta tatou ka aravei atu.

21. Na te akaari anga i te aroa ki tetai ke, eaa ta tatou e akaari ra?

²¹ Na te aroa anga i to tatou tangata tupu e paruru ia tatou kia kore e rave i te kino. Kua tata te apotetoro ko Paulo e: “Ko te au ture nei oki e, ‘Auraka koe e akaturi, Auraka koe e ta ua, Auraka koe e keia, Auraka koe kia riro ei kite pikikaa, Auraka koe e morimori;’ e te vai nei tetai ture ke, kua ope takiri i roto i teianei tuatua e, ‘E aroa atu koe i to tangata tupu mei te aroa ia koe uaorai.’ Kare rava te aroa e takinga-kino i te tangata tupu.” (Roma 13:9, 10) Na te aroa e akakeu ia tatou kia kimi i te au ravenga kia rave i te meitaki ki tetai ke. Na te aroa anga i te au taeake, te akaari ra tatou e te aroa katoa ra tatou i tei anga mai i te tangata i roto i Tona tu, ko te Atua ko Iehova.​—Genese 1:26.

Akapeea Koe me Pau?

• E akaari tatou i te aroa kiaai ma, e no teaa ra?

• Akapeea tatou i te akaari anga i te aroa ki te aronga kare e tavini ana ia Iehova?

• Akapeea te Pipiria i te akataka anga mai i te aroa kia akaari tatou ki to tatou au taeake?

• Eaa te aiteanga kia aroa i to tatou tangata tupu mei te aroa ia tatou uaorai?

[Au Uianga Apii]

[Tutu i te kapi 26]

“Koai oki toku tangata tupu?”

[Tutu i te kapi 29]

Kua aroa a Iesu i te au tangata tataki tai