E te Au Tane​—E Ariki i te Taoonga Upoko o Karaiti

“Ko te Mesia te upoko o te tangata ravarai nei.”​—1 KORINETIA 11:3.

1, 2. (a) Akapeea te tu puapinga o tetai tane e kiteaia ai? (e) Eaa i puapinga ai i te kiteanga e na te Atua i akamata mai te akaipoipoanga?

AKAPEEA koe i te kite atu anga i te tu puapinga o tetai tane akaipoipo? Na tona tu karape i te pae kite me kore i te pae kopapa? Na tona kite i te kimi moni? Me kore penei na te tu takinga meitaki tikai e te aroa e akono ra aia i tana vaine e tana tamariki? I te toru o te akaraanga, kare te au tane e manganui e meitaki roa ana, no te mea te aratakiia ra ratou e te vaerua o te ao e te au turanga a te tangata nei. Eaa te tumu? Te tumu maata no te mea kare ratou e kite ana e e akono ana i te aratakianga a Tei Akamata i te akaipoipoanga​—ko Tei ‘rave ra i taua kaokao o te tangata ra, anga iora ei vaine, e kua arataki maira aia iaia kia Adamu ra.’​—Genese 2:21-24.

² Kua akapapu a Iesu Karaiti i teia tataanga Pipiria i to te Atua akamataanga i te akaipoipoanga, i te tuatua anga ki te aronga akaapa i tona tuatau: “Kua karanga atura aia kia ratou, na ko atura, Kare rai kotou i tatau e, ko tei anga ia raua i muatangana, i anga ïa i te tane okotai e te vaine okotai; E kua na ko akera, “E akaruke ei te tangata i tona metua tane e tona metua vaine, ka piri atu ei ki tana vaine; e ka riro oki raua ei kopapa okotai?” E teianei, kare atura raua i te toko rua, kua kopapa okotai ra. E ta te Atua i topiri ra, auraka te tangata e akataka ke atu.” (Mataio 19:4-6) Ko te tikaanga, te taviri ki te kiteanga i tetai akaipoipoanga puapinga koia oki kia kite mai e na te Atua i akamata mai i te akaipoipoanga e tei runga te puapinga o te reira i te akonoanga i te ikuikuanga tei kiteaia i roto i te Tuatua a te Atua, te Pipiria.

Te Taviri e Puapingaia ai Tetai Tane

3, 4. (a) Eaa a Iesu i riro mai ei ei tangata kite maata no runga i te akaipoipoanga? (e) Koai ta Iesu vaine akatutu, e akapeea te au tane i te akonoanga i ta ratou au vaine?

³ Tetai tauturu kia puapinga tetai tane koia oki kia apii i ta Iesu i tuatua e kia akono i Tana i rave. E maata tikai tona kite no runga i te reira tumu manako, no te mea tei reira oki aia i te taime i angaia ai te nga tokorua mua e te reira katoa aia i to raua akaipoipoanga. Kua karanga atu te Atua ko Iehova kiaia: ‘E anga taua i te tangata i to taua uaorai tu, kia aite ki to [taua] uaorai tu.’ (Genese 1:26) Ae, te tuatua ra te Atua ki Tana i anga mua mai i mua ake i tetai au angera me kore i te au tangata me kore i tetai ua atu apinga e kua riro mai aia ‘i te pae iaia ei pu rave angaanga ra.’ (Maseli 8:22-30) Ko Teia ‘te Tama mua o te au mea ravarai i angaia ra.’ Koia “te tumu o te au mea ravarai a te Atua i anga” mai, tei vai ana i mua roa ake i angaia ai te ao tikai e pini ua ake.​—Kolosa 1:15; Apokalupo 3:14.

⁴ Kua kapikiia a Iesu e ko “te Punua-mamoe a te Atua,” e kua akatutuia aia ei tane. Kua karanga atu ana tetai angera e: “Ka aere mai na i ko nei, e akakite atu au ia koe i te vaine akaipoipo ou ra, i te vaine a te Punua-mamoe ra.” (Ioane 1:29; Apokalupo 21:9) Koai, i reira, tera vaine akaipoipo, me kore tera vaine ra? “Te vaine a te Punua-mamoe ra” ko te au taeake tiratiratu o Karaiti ratou tei akatainuia, te ka piri atu kiaia i roto i tona tutaraanga i te rangi ra. (Apokalupo 14:1, 3) No reira, te tu i akono ei a Iesu i tana au pipi i tona taime kia ratou i te enua nei, te oronga maira i tetai akaraanga no te au tane e ka akapeea ratou i te akonoanga i ta ratou au vaine.

5. Kua riro a Iesu ei akaraanga kiaai ma?

⁵ E tika, te akatutuia maira a Iesu i roto i te Pipiria ei akaraanga no tana au pipi katoatoa, ia tatou e tatau ra: “I mate katoa oki te Mesia uaorai no kotou; e kua vaoo oki i te akaraanga na kotou, kia aru kotou i tona takainga vaevae.” (1 Petero 2:21) Inara, e akaraanga tikai aia, no te au tane. Te karanga ra te Pipiria: “Ko te Mesia te upoko o te tangata ravarai nei; e to te vaine ra upoko, ko te tane ïa; e to te Mesia upoko, ko te Atua ïa.” (1 Korinetia  11:3) I te mea e ko te Mesia te upoko o te tane, ka inangaroia te au tane kia aru i tona akaraanga. No reira, kia akonoia te kaveinga no te taoonga upoko me ka inangaro tetai pamiri i te kite mai i te puapinga e te mataora. I te akatupuanga i te reira, ka inangaroia te au tane kia akono atu i ta ratou au vaine na roto i te tu takinga meitaki e akono ra a Iesu i tana vaine akatutu, i tana au pipi akatainuia.

Te Aro Anga Atu i te Au Akaaoanga no te Akaipoipo

6. Akapeea te au tane i te nooanga ki ta ratou au vaine?

⁶ I roto i teia ao manamanata i teia tuatau nei, ka inangaroia te au tane tikai kia aru i te akaraanga o Iesu no te akakoromaki, te aroa, e te tu akono pakari i te akonoanga i te au kaveinga tuatua tika. (2 Timoteo 3:1-5) No runga i te akaraanga ta Iesu i akaruke mai, te tatau ra tatou i roto i te Pipiria e: “Koia katoa oki kotou, e te au tane, e noo [ki ta kotou vaine] ra ma te kite.” (1 Petero 3:7) Ae, ka inangaroia te au tane kia aro atu i te au akaaoanga no te akaipoipoanga na roto i te tu kite, mei ia Iesu rai i te aro atu anga i te au manamanata. Maata atu tana au timataanga i kite mai ana i tetai ua atu tangata, inara kua kite meitaki aia e na Satani, e tana au temoni, e teia ao kino nei e akatupu ra i te reira. (Ioane 14:30; Ephesia 6:12) Kare rava a Iesu i poitirere ana me tupu mai ana te au timataanga, e auraka katoa rai te au tokorua akaipoipo e poitirere me kite mai ratou e te “pekapeka ra to te reira i te kopapa nei.” Te akamatakite maira te Pipiria e te aronga te ka akaipoipo, ka kite mai ratou i te reira manamanata.​—1 Korinetia 7:28.

7, 8. (a) Eaa te o atura i te nooanga ki te au vaine ma te kite? (e) Eaa te au vaine ka tau ei kia akangateiteiia?

⁷ Te akakite maira te Pipiria e, kia noo te au tane ki ta ratou au vaine “ma te kite, i te akangateitei anga i te vaine, i te āriki paruparu ra.” (1 Petero 3:7) Auraka oki e akatere kino pakari i tana vaine, mei ta te Pipiria rai i totou mai e ka rave te au tane i te reira, te tane ta te Atua e akaperepere ra ka akangateitei aia i tana vaine. (Genese 3:16) Ka inangaro aia i te akono atu i tana vaine mei tetai apinga akaperepere maata, auraka rava e taangaanga i tona kopapa maroiroi maata i te ta iaia. Mari ra, ka akamanako aia i tona au manako ngakau, i te akono ua anga iaia ma te ngateitei e te tapunui.

⁸ Eaa te au tane ka tau ei i te akangatetei i ta ratou au vaine? Te pau maira te Pipiria: “E ei atu katoa oki i te aroa ua ra i te ora; kia kore ta kotou pure e topa.” (1 Petero 3:7) Ka inangaroia te au tane kia marama e kare a Iehova e akamanako ana i tetai tane e akamori ra Iaia e e teitei ake tona turanga i to te vaine. Te au vaine tei tau i ta te Atua akaperepereanga, e aiteite ua ta ratou tutakianga ki te au tane no te oraanga mutu kore​—e manganui te ka rekareka katoa i tetai oraanga i runga i te rangi, e “kare e tane, kare e vaine.” (Galatia 3:28) E no reira ka inangaroia te au tane kia maara e ko te tu tiratiratu o tetai tangata te akariro ra iaia ei tangata akaperepere ki te Atua. Kare e no te mea e e tane, me kore e vaine aia, e tane akaipoipo me kore e vaine akaipoipo aia, me kore e tamaiti meangitika ua aia.​—1 Korinetia 4:2.

9. (a) Kia tau ki ta Petero, eaa te tumu ka akangateitei ei te au tane i ta ratou au vaine? (e) Akapeea a Iesu i te akaarianga i te tu ngateitei ki te au vaine?

⁹ Te umuumuanga no tetai tane kia akono ngateitei i tana vaine kua akakite katoaia mai e te au tuatua openga a te apotetoro ko Petero, “kia kore ta kotou pure e topa.” Mei teaa tikai te kino i teia arairaianga! Penei ka arataki atu te reira ki te araiia anga te au pure a tetai tane, mei tei tupu ki tetai au tavini manako kore o te Atua i te tuatau i topa.  (Te Aue o Ieremia 3:43, 44) Ma te kite pakari, kia apii te au tane Kerititiano​—tei akaipoipo e te aronga katoa te akamanako ra i te akaipoipo​—i te tu tapunui i te akonoanga a Iesu i te au vaine. Kua ariki aia ia ratou i roto i te pupu tei aru mai iaia i roto i tana angaanga orometua, e kua akono atu aia ia ratou ma te takinga meitaki e te ngateitei. I tetai atianga, kua akakite a Iesu i tetai tuatua mou umere rava ki te au vaine na mua, i te akakite atu anga kia raua kia akakite atu i te reira ki te au tane!​—Mataio 28:1, 8-10; Luka 8:1-3.

Akaraanga Tikai no te Au Tane

10, 11. (a) Eaa te au tane tikai ka anoanoia ai i te apii i te akaraanga o Iesu? (e) Akapeea te au tane i te akaarianga i te aroa no ta ratou au vaine?

¹⁰ Te akaaite atura te Pipiria, mei tei kiteaia i mua atu, i te pirianga o tetai tane ki tana vaine ki te pirianga o Karaiti ki tana “vaine akaipoipo,” koia oki ko tana putuputuanga o te au pipi akatainuia. Te akakite maira te Pipiria: “Ko te tane oki te upoko o te vaine, mei te Mesia katoa ra te upoko ïa i te ekalesia.” (Ephesia 5:23) Ka akamaroiroi teia au tuatua i te au tane kia akara matatio i te taoonga upoko, me kore te taoonga arataki, ta Iesu i akaari ki tana au pipi. Na te akara matatio ua anga i teia e rauka meitaki ei i te au tane i te aru i to Iesu akaraanga e kia oronga ki ta ratou au vaine i te aratakianga, te aroa, e te takinga meitaki, mei ta Iesu rai i rave ki tana putuputuanga.

¹¹ “Te au tane ra, e aroa atu kotou i ta kotou au vaine,” te raurau maira te Pipiria i te au Kerititiano, “mei te Mesia katoa i aroa i te ekalesia, e kua oronga iaia uaorai ei oko.” (Ephesia 5:25) I te pene i mua atu o Ephesia, kua kapikiia “te ekalesia” e ko “te kopapa o te Mesia ra.” Teia kopapa akatutu ua, e manganui tona au mema e e au tane e e au vaine ratou, e pouroa ratou te tauturu ra i te kopapa kia angaanga meitaki. Inara, ko Iesu “te upoko o te kopapa, te ekalesia nei.”​—Ephesia 4:12; Kolosa 1:18; 1 Korinetia 12:12, 13, 27.

12. Akapeea a Iesu i te akaarianga mai i te aroa no tona kopapa akatutu?

¹² Kua akatutu a Iesu i tona aroa no tona kopapa akatutuia, “te ekalesia,” na te tu takinga meitaki tikai i akono ei aia i te au inangaro o te aronga te ka riro mai ei mema no te reira. I te roiroi anga tana au pipi, ei akaraanga, kua karanga aia: “Ka taki aere . . . ko tatou anake uaorai i tetai ngai motutaa e noonoo iti ua na.” (Mareko 6:31) I te akamaramaanga i ta Iesu angaanga i nga mea ora ua i mua ake i tona tamateia anga, kua tata tetai apotetoro ana e kua: ‘Aroa a Iesu i tona tangata [koia oki, te au mema o tona kopapa akatutuia] . . . , aroa ua atura ia ratou e tae ua atura ki te openga ra.’ (Ioane 13:1) E akaraanga meitaki tikai ta Iesu i oronga mai e ka akapeea te au tane i te akonoanga i ta ratou au vaine!

13. Akapeea te au tane i te akoangaia kia aroa i ta ratou au vaine?

¹³ I te akamanako akaou anga i te akaraanga ta Iesu i akanoo mai no te au tane, kua ako atu te apotetoro ko Paulo ia ratou: “E aroa katoa te au tane i ta ratou uaorai au vaine e tikaʼi, mei to ratou uaorai kopapa; ko tei aroa i tana uaorai vaine, kua aroa aia iaia uaorai. Kare ua e tangata e makitakita i tona uaorai kopapa e teia noaʼi oki; kareka e angai e te akaperepere marie; mei ta te Atu i te ekalesia nei.” Kua karanga katoa a Paulo: “E aroa ra te tangata katoa i tana uaorai vaine mei te aroa iaia uaorai; e te vaine oki e kauraro, aia i tana tane.”​—Ephesia 5:28, 29, 33.

14. Akapeea tetai tane i te akonoanga i tona kopapa ara ua, e eaa ta te reira e akakite maira i tona akonoanga i tana vaine?

 ¹⁴ E akamanako ana i te au tuatua a Paulo. E akakoro ana ainei tetai tangata manako meitaki ua i te takinokino i tona uaorai kopapa? Me u ana te mangamanga vaevae o tetai tangata, ka motomoto ainei aia i te reira no te mea kua akatatipoki te reira iaia? Kare rava! E taakama ana ainei tetai tane iaia uaorai i mua i tona au taeake me kore ka urutoe ainei i tona uaorai au tu paruparu? Kare! Eaa aia, i reira, ka akakino atu ei i tana vaine, me kore ka ta atu ei iaia, me rave aia i tetai tarevake? Auraka te au tane, e akamanako ua i to ratou uaorai au inangaro mari ra i te au inangaro o ta ratou au vaine.​—1 Korinetia 10:24; 13:5.

15. (a) Eaa ta Iesu i rave i te akaari anga mai tana au pipi i te tu paruparu o te tangata? (e) Eaa te au apiianga ka rauka mai mei tona akaraanga?

¹⁵ E akamanako ana i akapeea a Iesu i te akaarianga i tona inangaro no tana au pipi i te po i mua ake i tona mate anga, i to ratou akaarianga i te tu paruparu o te tangata. Noatu tana au patianga putuputu e kia pure ratou, e toru taime ia ratou i te varea angaia e te moe i roto i te kainga i Getesemane. Ma te poitirere, kua koropiniia ratou e te pupu vaeau. Kua ui atu a Iesu ki te pupu tangata: “Koai ta kotou e kimi na?” I to ratou pau mai anga: “Ko Iesu i Nazareta ra,” kua pau atu aia: “Ko au nei ïa.” I te kite anga e ‘kua tae mai te ora’ no tona mate anga, kua karanga atu aia: “Te kimi nei kotou iaku ra, ka tuku atu ia ratou nei kia aere ana.” Kare rava e taime e kare a Iesu i akamanako ana i te oraanga o tana au pipi​—e tuanga no tana vaine akatutu​—e kua kimi aia i tetai ravenga kia ora mai ratou. Na te apiianga e i akapeea a Iesu i te akonoanga i tana au pipi, ka kite mai te au tane i te au kaveinga e manganui ka rauka ia ratou i te taangaanga e akapeea i te akonoanga i ta ratou au vaine.​—Ioane 18:1-9; Mareko 14:34-37, 41.

Kare to Iesu Manako i te Manako Ngakau Ua

16. Eaa to Iesu manako ia Mareta, inara akapeea aia i te akatikatikaanga iaia?

¹⁶ Te karanga maira te Pipiria e: “E akaperepere a Iesu ia Mareta, e tona teina, e ia Lazaro oki,” e kua putuputu ratou i te ariki mai anga iaia ei manuiri i roto i to ratou kainga. (Ioane 11:5) I na, kare roa a Iesu i tapupu ana i te akoanga ia Mareta i tona akapou maata roa anga i tona taime ki tetai kaikaianga e akapapa ra aia, akakotinga atu anga i reira i tona taime kia ariki i te ikuikuanga pae vaerua mei ia Iesu. Kua karanga aia: “E Mareta e, e Mareta, kua apiapi koe, e te pekapeka na koe i te au mea katoa e manganui: Okotai rava ra mea e meitaki ei.” (Luka 10:41, 42) Kare ekokoanga e, no tona inangaro kitea uaia no Mareta kua mama ua ia Mareta i te ariki i tana akoanga. Mei te reira katoa, kia akono te au tane i ta ratou au vaine i roto i te tu takinga meitaki, e te aroa, taangaanga anga i te au tuatua iki meitakiia. Inara, me anoanoia te akatikatikaanga, e mea tau kia akakite tika uaia atu teia mei ta Iesu rai.

17, 18. (a) Akapeea a Petero i te akoanga ia Iesu, e eaa a Petero i tau ei kia akatikatikaia? (e) Eaa te apainga a te tane?

¹⁷ I tetai atianga akaou mai, kua akamarama atu a Iesu ki tana au apotetoro e ka inangaro aia i te aere ki Ierusalema, e ka takinokinoia aia e “te aronga pakari ra, e te kau taunga nunui ra, e te au tata tuatua, e e tamate ravaia oki, e akatu akaouia ra kia tae ki te po toru.” No runga i teia  kua arataki ke atu a Petero ia Iesu e kua ako atura iaia, i te na ko anga e: “Auraka takiri ïa, e te Atu: eiaa koe e peraia mai.” Te marama meitaki ua ra, e kua akaaveave te manako ngakau o Petero i tona akamanakoanga. Kua inangaroia te akatikatikaanga. E no reira kua karanga atu a Iesu kiaia: “Ka aere ke atu koe, e Satani, ki muri iaku, e maitu koe naku; kare koe i tau i ta te Atua ra, ko ta te tangata ra taau i tau.”​—Mataio 16:21-23.

¹⁸ Kua akakite a Iesu i ta te Atua e inangaro ra iaia i te rave​—koia oki, ka kite mai aia i te au mamaeanga e manganui e ka tamateia aia. (Salamo 16:10; Isaia 53:12) E no reira kua tarevake a Petero i te akamataanga i te ako atu ia Iesu. Ae, kua inangaroia a Petero kia akatikatika pakariia, mei ia tatou pouroa rai i tetai au taime. Ei upoko no te pamiri, tei te tane te tikaanga e te apainga kia akatikatika i te au mema pamiri, kapiti mai tana vaine. I te mea e e inangaroia ana te tu pakari, kia orongaia teia akatikatikaanga na roto i tetai tu takinga meitaki e te aroa. No reira mei ia Iesu rai i te tauturuanga ia Petero kia akamanako meitaki i te au mea, penei ka inangaroia te au tane kia rave akapera rai te reira no ta ratou au vaine. Ei akaraanga, penei ka inangaroia te tane i te akakite atu na roto i tetai tu takinga meitaki e eaa i anoanoia ai te tauianga me kua akamata tona kakau me kore tona aao anga i te au poe me kore te au apinga akamanea, i te aere ke ua mei te tu akaraanga tau ua tei akakiteia mai i roto i te au Tuatua Tapu.​—1 Petero 3:3-5.

E Meitaki te Au Tane kia Akakoromaki

19, 20. (a) Eaa te manamanata tei tupu mai i rotopu i te au apotetoro a Iesu, e akapeea a Iesu i te akonoanga i te reira? (e) Eaa te puapinga o ta Iesu au tautaanga?

¹⁹ Me e tarevake tetai te inangaroia ra i te akatikatikaia, auraka te tane e manako ua e no ta ratou au tautaanga ngakau tae kia akatikatika i te reira, ka kite viviki mai ratou i te puapinga. Kua maata to Iesu tautaanga i te taui i te au tu o tana au apotetoro. Ei akaraanga, kua tupu te tauetono i rotopu ia ratou e kua akatutu akaouia teia ki te pae openga o ta Iesu angaanga orometua. Kua taumaro ratou e koai ia ratou tei maata rava atu. (Mareko 9:33-37; 10:35-45) Kare i roa ana i muri ua mai i te rua o te reira au tupuanga, kua akanoonoo a Iesu i te akamaara muna ua i tana Pasa openga kia ratou anake ua. I te reira taime ra, kare okotai ia ratou i akamata ana i te rave i te angaanga akaaka matauia no te orei anga i te vaevae repo o tetai ke. Na Iesu i rave i te reira. E oti kua karanga atu aia: “Kua tuku atu na oki au i te akaraanga na kotou.”​—Ioane 13:2-15.

²⁰ Te au tane te ka akono i tetai tu akaaka mei ia Iesu rai, i te akaraanga ka kite mai ratou i te taokotaianga e te turuturuanga a ta ratou au vaine. Inara te inangaroia ra te akakoromaki. I muri roa mai i taua aiai Pasa ra, kua taumaro akaou te au apotetoro e koai ia ratou tei maata rava atu. (Luka 22:24) Te au tauianga i te au tu e te tu akono tau e putuputu ana te taime, ka pou rai tetai tuatau e e tupu marie ua mai ana te reira. Inara, mei teaa atura te akameitakianga me kitea mai te au tupuanga meitaki, mei tei kiteaia i rotopu i te au apotetoro!

21. I te aro atu anga i te au akaaoanga o teia tuatau, eaa ta te au tane e raurauia ra kia akamaara e kia rave?

²¹ I teia tuatau, e maata rava atu te au akaaoanga te aro atura te akaipoipoanga i to mua ana. Kare te manganui e akono meitaki akaou ana i ta ratou au tia akaipoipoanga. No reira, te au tane, e akamaara i te akamataanga o te akaipoipoanga. E akamaara e na te Atua i akamata i te akaipoipoanga, kua akatupuia e kua akanooia e to tatou Atua takinga meitaki, ko Iehova. Kua oronga mai aia i tana Tamaiti, kare ei Oko anake ua no tatou​—ei Akaora no tatou​—mari katoa ei akaraanga no te au tane kia aru.​—Mataio 20:28; Ioane 3:29; 1 Petero 2:21.

Akapeea Koe me Pau?

• Eaa i puapinga ai kia kite tatou i te akamataanga o te akaipoipoanga?

• Na roto i teea au turanga e akamaroiroiia ai te au tane kia aroa i ta ratou au vaine?

• Eaa te au akaraanga o ta Iesu akonoanga i tana au pipi e akatutu maira e ka akapeea tetai tane i te taangaanga anga i te taoonga upoko mei ia Karaiti rai?

[Au Uianga Apii]

[Tutu i te kapi 14]

Eaa te au tane ka apii ei i te au akaraanga e i akapeea a Iesu i te akonoanga i te au vaine?

[Tutu i te kapi 15]

I te roiroi anga tana au pipi kua akamanako atu a Iesu ia ratou

[Tutu i te kapi 16]

Ka tau te au tane kia ako atu i ta ratou au vaine ma te au tuatua iki meitakiia, e te takinga meitaki