Kua Akono Iepheta i Tana i Tia Kia Iehova

TE OKI maira tetai toa upokotu ki tona ngutuare mei te akaora mai i tona iti tangata mei roto i te tinai mate. Kua oro mai tana tamaine ki vao e kua aravei maira iaia, ma te rekareka i te ura anga e te akatangi anga i te tope me kore i te tambourine. I te kite anga atu iaia, kare rava aia i rekareka ana, e kua aeae iora i tona kakau. No teaa ra? Kare ainei aia e rekareka ana e kua mataora tana tamaine no tei oki ora mai aia? No tei re aia i te tamaki? E koai aia?

Ko Iepheta taua tangata ra, tetai o te au akava o Iseraela i taito. Inara kia rauka te pauanga ki taua au uianga ra e kia kite e eaa te puapinga o taua papaanga ra no tatou, ka anoanoia tatou kia akamanako i te au mea tei tupu i mua ake i teia araveianga tuke rai.

Turanga Ngata Tikai i Iseraela

Te noo ra a Iepheta i roto i tetai tuatau ngata tikai. Kua akaruke tona ai taeake ngati Iseraela i te akamorianga mou e te akamori ra i te au atua o Sidona, Moabi, Amona, e Philiseti. No reira kua akaruke a Iehova i tona iti tangata ki te rima o te ngati Amona e to Philiseti, ko tei akatinai mate ia ratou no tetai 18 e ara atu mataiti. Ko te iti tangata o Gileada e noo ra i te pae itinga o te Kauvai i Ioridana tei rokoia tikai e te tumatetenga. * I te openga, kua kite te ngati Iseraela i to ratou tarevake e kua tataraara iora ma te kimi i te tauturu a Iehova, kua akamata i te akamori akaou iaia, e kua akaatea i te au atua ke mei rotopu ia ratou.​—Te Au Akava 10:6-16.

Kua patia te ngati Amona i to ratou puakapa i Gileada, e kua uipa mai te ngati Iseraela i te aravei ia ratou. Inara ka anoanoia tetai rangatira no Iseraela. (Te Au Akava 10:17, 18) I taua taime ra, e manamanata rai oki to Iepheta uaorai. Kua akataaia aia e tona ai taeake noinoi i te keia i tei akatuangaia nona. I reira kua noo iora a Iepheta ki Toba, tetai ngai i te pae itinga o Gileada tei tuera ua atu ki te au enemi o Iseraela. Kua uipa mai te “au tangata kanga,” ki ko ia Iepheta, kare e kore e aronga teia tei akangereia e te au enemi i te ngai angaanga me kore tei patoi i te tavini ia ratou. Kua ‘aere katoa oki ratou i tona au aerenga’ penei te aiteanga kua aru ratou ia Iepheta ki tana au tamakianga i te au enemi kino i vaitata mai. Kare e kore no to Iepheta tu karape ei tangata tamaki, i kapiki ei te au Tuatua Tapu iaia e “e tangata ririnui e te toa uritumu.” (Te Au Akava 11:1-3) Naai ra, e arataki i to Iseraela i te tamaki atu i te ngati Amona?

“E Aere Mai Koe ei Rangatira no Matou”

Kua raurau atura te aronga pakari o Gileada ia Iepheta: “E aere mai koe ei rangatira no matou.” Me te manako ra ratou e e ka oki vave ua atu aia ki tona uaorai enua, kua tarevake tikai ratou. “Kare aina kotou te makitakita mai iaku, e kua  tuaru kotou iaku i te ngutuare o toku metua ra?” i pau atura aia. “Eaa oki kotou i aere mai ei kiaku nei i tenana, kia rokoia kotou e te tumatetenga?” E tau kore tikai e i mua atu ana kua kopae ratou ia Iepheta e oti te oki maira i te pati tauturu kiaia!​—Te Au Akava 11:4-7.

E tai anake rai tumu ka arataki ei a Iepheta ia ratou ki Gileada. ‘Kia tuku mai a Iehova i to Amona ki mua i toku aroaro,’ i akakite ei aia, ‘ka riro ia au ei rungao ia kotou!’ E akairo te upokotuanga no ta te Atua turuturuanga, inara te akakoro katoa ra a Iepheta i te akapapu e auraka e akarukeia te tutaraanga a te Atua me kore ana te manamanata.​—Te Au Akava 11:8-11.

Au Mea Tei Raveia kia Amona

Te tauta ra a Iepheta i te akatikatika tuatua ki te ngati Amona. Kua unga aia i te au karere ki to ratou ariki kia kitea ia te tumu i riri ei te ngati Amona. E akaapaanga to roto i te pauanga: I te aerenga mai te ngati Iseraela mei Aiphiti, kua apai ratou i te enua o te ngati Amona, e kia akaokiia atu te reira.​—Te Au Akava 11:12, 13.

I te mea kua nakirokiro meitaki iaia te tuatua enua o Iseraela, kua patoi atura a Iepheta i te au akaapaanga a te ngati Amona. Kua akakite aia kia ratou e kare te ngati Iseraela i tamanamanata atu ana i to Amona, to Moabi, me kore i to Edoma i to ratou akaruke anga ia Aiphiti; e kare katoa i peke ana ia Amona te enua e akamanamanataia nei i te tuatau o te Aerenga mai o Iseraela mei Aiphiti. Ko te ngati Amori te noo ra i reira, inara kua tuku te Atua i to ratou ariki ia Sihona, ki roto i te rima o Iseraela. Tetai, ka 300 akenei mataiti to Iseraela noo anga i teia ngai. Eaa ra te ngati Amona i inangaro mai ei i te reira i teianei?​—Te Au Akava 11:14-22, 26.

Kua akatinamou a Iepheta ki runga i te tumu maata no to Iseraela au manamanata: Koai ra te Atua mou tikai? Ko Iehova aina me ko te au atua aina o te enua e nooia ra e to Iseraela? Naringa e mana tikai to Kemosa, kare ainei aia e taangaanga i te reira kia vai mai rai te enua o tona iti tangata? E tarereanga teia i rotopu i te akonoanga pikikaa, tei turuturuia e te ngati Amona, e te akamorianga mou. No reira kua tau rai kia taopenga a Iepheta e: “Ei te Akava ra, ei ia Iehova, te tuku mai i te tika tikai ki te tamariki a Iseraela e te tamariki a Amona akonei.”​—Te Au Akava 11:23-27.

Kare te ariki o Amona e akarongo mai ana i te karere ngaueue kore a Iepheta. “Kua aere maira te vaerua o Iehova ki runga ia Iepheta i reira, kua aere iora aia na Gileada, e na Manase,” kare e kore i te akaputuputu mai i te au tangata maroiroi no te tamaki.​—Te Au Akava 11:28, 29.

Te Tia a Iepheta

Ma te anoano ngakau tae tikai i te aratakianga a te Atua, kua tia iora a Iepheta ki te Atua: “Kia tuku mai koe i te tamariki a Amona ki toku nei rima, Ko te ka aere mai mei roto mai i toku are ra e aravei mai iaku, kia oki mai au ma te ora mei ko i te tamariki a Amona ra, ka riro ïa na Iehova, e kare ra, ka apaiia e au ei atinga karakaratio.” I te ariu mai anga, kua akameitaki maira te Atua ia Iepheta na te tauturu anga iaia kia takore atu e 20 oire o te ngati Amona ki tetai akapouanga maata, e akavi atura i te au enemi o Iseraela.​—Te Au Akava 11:30-33.

I te oki mai anga a Iepheta mei te tamaki, koai ra tei aravei mai iaia mari ra ko tana tamaine akaperepere, tana tamaine okotai rai! “E kia akara maira aia iaia,” e na ko maira te papaanga, “kua aeae iora aia i ona kakau, e kua tuatua maira, Aue koe, e taku tamaine e! kua akaaka rava io nei au ia koe! ko koe tetai i tumatetengaʼi au nei! Kua tuatua oki toku vaa kia Iehova, kare oki e tika kia akakore.”​—Te Au Akava 11:34, 35.

Ka akaatinga tikai ainei a Iepheta i tana tamaine? Kare. Kare e tano e ko tana ia e manako ra. E mea makitakita roa na Iehova te akaatinga i te tangata tikai, tetai angaanga viivii ia e rave matauia ana e te ngati Kanaana. (Levitiku 18:21; Deuteronomi 12:31) Kare te vaerua o te Atua e angaanga anake ua ra ki runga ia Iepheta i te maani anga aia i tana tia kia Iehova mari ra te akameitaki katoa ra te reira i tana au tautaanga. E tuatua meitaki tikai ta te au Tuatua Tapu ia Iepheta no tona akarongo e no tana tuanga i roto i te akakoroanga o te Atua. (1 Samuela 12:11; Ebera 11:32-34) No reira kare takiri te atinga tangata​—te ta tangata​—​e tau kia akamanakoia atu. Eaa ra i reira, to Iepheta manako i tona tia anga kia oronga i tetai tangata kia Iehova?

 Papu te aiteanga i ta Iepheta tuatua e ka oronga aia i te tangata tana ka aravei ei tavini i te Atua anake ua. Kua tikaia i raro i te Ture a Mose kia tiaia te tangata kia Iehova. Ei akatauanga, e angaanga ana te au vaine i ko i te nao, penei i te uti vai. (Exodo 38:8; 1 Samuela 2:22) E meangiti ua rai tei kiteia no runga i taua tu angaanga ra, me e angaanga tinamou rai te reira e me kare. Inara e angaanga tapu takake roa, ta Iepheta e manako ra i tona maani anga i taua tia ra, e i te akara anga e angaanga tinamou tana i papau ei.

Kua taokotai te tamaine a Iepheta e i muri mai te tamaiti ko Samuela i te akatupu i te tia a to raua au metua mataku Atua. (1 Samuela 1:11) Ei tamaine akamori tiratiratu ia Iehova, kua irinaki tikai te tamaine uaorai a Iepheta mei tona metua tane tikai e kua tau rai kia akatupuia tana i tia. E atinga maata tikai no te mea ko te aiteanga, kare roa aia e akaipoipo. Kua aue iora aia i tona turanga paretenia no te mea e mea inangaro maata na te au vaine Iseraela ravarai kia anau i te tamariki ei akaora atu i te ingoa e te tuanga a te pamiri. No Iepheta, no te tia kia akatupuia tera te aiteanga ka ngere aia i tana tamaine akaperepere okotai.​—Te Au Akava 11:36-39.

Kare ra te oraanga o teia paratenia tiratiratu i kaimoumouia. Kua riro te angaanga tamou i te are o Iehova ei mataara meitaki, mareka e te tau tikai nona i te akangateitei i te Atua. No reira, “e aere rai te au tamaine i Iseraela ra i te au mataiti katoa, e paapaa i te tamaine a Iepheta ngati Gileada.” (Te Au Akava 11:40) E mea papu roa e kua mareka rava aia i tana angaanga kia Iehova.

E manganui to roto i te iti tangata o te Atua i teia tuatau tei iki i te oraanga kia tavini ei au painia tamou, ei au mitinari, ei au orometua tutaka, me kore ei au mema no te pamiri Betela. Tera i reira te aiteanga penei kare ratou e kite putuputu i te au mema o te pamiri me inangaro ratou. Inara, ka rauka ia ratou katoatoa kia pereperekavana i roto i teia angaanga tapu e orongaia nei kia Iehova.​—Salamo 110:3; Ebera 13:15, 16.

Meameaau i te Aratakianga a te Atua

I te akamanako anga no runga i te tuatau o Iepheta, ka kite tatou e e manganui te ngati Iseraela tei kopae i te aratakianga a Iehova. Noatu te akairo papu o te akameitakianga a te Atua i runga ia Iepheta, kua akatupu karo rai te ngati Epheraima kiaia. Kua inangaro ratou kia kite e eaa aia i kore ei i tiki atu ia ratou ki te tamaki. Kua akakoro katoa rai ratou i te tutungi i te are o Iepheta ‘ki rungao iaia’!​—Te Au Akava 12:1.

Kua karanga atu Iepheta e kua tiki atu ana aia i te ngati Epheraima, kare ra ratou i aere mai ana. Noatu ra kua autu te Atua i te tamaki. Te akariri ra ainei ratou no tei kore te ngati Gileada i tiki atu ia ratou i te iki anga ia Iepheta ei rangatira? Ko te tikaanga, te akaari ua maira te mareka kore o Epheraima i te tu meameaau kia Iehova, e kare atura e ravenga ke mari ra e tamaki atu ia ratou. I te tamakianga tei aru mai, kua tairipotiia te ngati Epheraima. I te mea e kare i rauka ia ratou i te tuatua tika mai i te kupu “Siboleta,” i taka vave ei e koai ma te au tangata o Epheraima e oro ra. E 42,000 ngati Epheraima tei pou i roto i te tamaki.​—Te Au Akava 12:2-6.

E tuatau taitaia tikai te reira i roto i te tuatua enua o Iseraela! Kua apai mai te au tamakianga tei re te Au Akava ko Oteniela, Ehuda, Baraka, e Gideona i te au. Teia taime kare te au i taikuia mai ana. Te taopenga ua maira te papaanga e: “Kua akatika iorā Iepheta ia Iseraela ka ono akera mataiti. Mate iorā Iepheta ngati Gileada i reira, e tanumia iora [aia] ki roto i te au oire i Gileada.”​—Te Au Akava 3:11, 30; 5:31; 8:28; 12:7.

Eaa ta tatou ka mou mai mei teia au mea pouroa? Kua tiratiratu rai a Iepheta ki te Atua noatu te maata o te manamanata i roto i tona oraanga. Kua taiku teia tangata toa ia Iehova i tona tuatua anga ki te aronga pakari o Gileada, ki te ngati Amona, ki tana tamaine, e ki te ngati Epheraima, e i tona maani anga i tana tia. (Te Au Akava 11:9, 23, 27, 30, 31, 35; 12:3) Kua akameitaki mai te Atua ia Iepheta no tona tu akono mou, i te taangaanga anga iaia e tana tamaine kia turuturu i te akamorianga ma. I te taime kua akaruke etai atu i te au turanga o te Atua, kua tamou marie rai a Iepheta ki te reira. Ka akarongo ua atu ainei rai koe ia Iehova mei ia Iepheta rai?

[Tataanga Rikiriki i Raro]