Mei te Pokaikai Tuatua ki te Codex—Akapeea te Pipiria i te Riro Mai Anga ei Puka
Mei te Pokaikai Tuatua ki te Codex—Akapeea te Pipiria i te Riro Mai Anga ei Puka
I ROTO i te au anere mataiti, e manganui te au ravenga e akaputu ana te au tangata i te au akakiteanga. I te au tuatau i topa, e rekoti ana te aronga tata i ta ratou au tuatua ki runga i te au toka akamaaraanga, te au papa toka me kore te au papa rakau, au pakiri manu, e tetai au apinga ke atu. Tae mai ki te anere mataiti mua, i te Itinga Rotopu, ko te pokaikai tuatua te papaanga arikiia e tei akanooia no te au tuatua tataia. E oti aru mai ko te codex, e i te openga iora, kua mono atu teia i te pokaikai tuatua e kua riro mai e ko te ravenga matauia no te au tataanga. E aka tauturu tikai teia ki te tuaanga o te Pipiria. Eaa te codex, e i akapeea te reira i te akamataanga?
Ko te codex te tataanga mua o te au puka ta tatou e kite nei i teia tuatau. E au vaanga pepa te reira tei aatuia, akaputuia, e tei tapekaia i te ngai aatu anga. E kua tataia ki runga i nga tua roa ai o te kapi e kua paruruia ki tetai vai. Kare te codex mua i aite ana i tona akaraanga mei te au puka rai i teia tuatau, mari ra mei te maataanga o te au apinga maani muaia rai, kua maaniia te reira e kua tauiuiia kia tau ki te au anoano e te au inangaro o te aronga e taangaanga ra i te reira.
Rakau, Tapou, e te Pakiri Manu
I te akamataanga, e maaniia ana te au codex mei te au papa rakau paraiia ki te tapou. Te au polyptych tapou tataia, me kore te au papa, tei tataiia ki runga i tona tua roaanga rere, kua kiteaia mai i Herculaneum, tetai taoni tei takore kapitiia atu ki te taoni o Pompeii i te aruruanga te Maunga ko Vesuvius i te 79 T.N. I te openga iora, kua pauia teia au papa marokiakia ki te au vaanga pepa e e ngoie ua i te aatu. I Ratino, e kapikiia ana teia au codex, me kore au puka, ei membranae, me kore ei au pakiri manu, no te kiri manu e taangaangaia ana no te au kapi.
Tetai au codex tei roa tona vai ua anga, kua maaniia mei te raupo. Te au codex Kerititiano taito roa atu tei kitenaia mai, e tei vai meitaki ua i te tuatau maro i roto i tetai au ngai tikai o Aiphiti, ko te raupo ia. *
Pokaikai Tuatua me ko te Codex?
I te akaraanga kua taangaanga te au Kerititiano i te rora, me kore te pokaikai tuatua, e tae rava atu paa ki te openga o te anere mataiti mua T.N. Te Luka 4:16-20) I te maataanga o te taime, kua tere atu i te okotai pokaikai tuatua no tetai tataanga okotai, aka angaanga atu i reira i te tatau. Noatu i te akaraanga e kua reka atu te au Kerititiano mei te rua anere mataiti e tere atu, i te kopi i te au Tuatua Tapu ki roto i te codex, te taangaangaia ra rai te pokaikai tuatua no te au anere mataiti i muri mai. Inara, te irinaki ra te aronga kite e no te mea kua taangaanga te au Kerititiano i te codex, ko te tumu maata ia i ariki ateaia te reira.
tuatau mei te openga o te anere mataiti mua ki te toru anere mataiti T.N., kua kite mai i tetai putotoanga i rotopu i te aronga turuturu no te codex e te aronga turuturu no te pokaikai tuatua. Kua emiemi te aronga tumu tei matau i te taangaanga i te pokaikai tuatua, i te akaruke i te au peu e te au tu akonoanga matauia. Inara, e akamanako ana, e eaa tei o mai i te tatauanga i tetai pokaikai tuatua. Kua maaniia tetai pokaikai tuatua mei te au vaanga raupo me kore au vaanga pakiri manu tei tapipiri kapitiia kia riro mai e tai potonga roangarere, e oti kua aatuia te reira. Kua ta pa ia te tataanga i te kapi mua o te pokaikai tuatua. I te tatauanga i te reira, ka oora te tangata tatau i te pokaikai tuatua i te kimianga i te potonga tana e inangaro ra. I muri ake i te tatauanga i te reira, kua rora akaou aia i te reira. (Te kite meitaki uaia atura te au puapinga no te codex—te maata o te tataanga, te tu tau ua, e te tu ngoie ua i te apai aere. Noatu e kua kite mai tetai pae i te au tuatau mua i teia au puapinga nei, kua emiemi te maataanga o te au tangata i te akaruke i te pokaikai tuatua. Inara, i roto i te au anere mataiti e manganui, e maata te au apinga tei tupu tei taki marie atu ki te akamataanga o te codex.
Me akaaiteia ki te pokaikai tuatua, e oko mama ake te codex. Ka rauka te nga tua roa ai o te kapi i te tataia, e e maata te au puka ka rauka i te akaputuia i roto i tetai voriumu okotai. Kua karanga tetai pae e, no te mama ua i te kite mai anga i tetai au tuanga tikai i roto i te codex, ko te tumu maataia i puapinga ai te reira i rotopu i te au Kerititiano e te aronga kite rai mei te au roia. No te au Kerititiano, te au tataanga akapapa rikirikiia—me kore tetai papaanga irava Pipiria mama ua—e meitaki tikai te reira no te angaanga evangeria. E pera katoa, e vai to te codex, tei maani putuputuia ana mei te rakau, e no reira e roa atu tona vai ua anga i to te pokaikai tuatua.
E puapinga katoa rai te au codex no te tatau ua anga. Tae ki te openga o te toru anere mataiti, kua rauka i te au Kerititiano akatutu ua i te au puka rikiriki o te Au Evangeria. Mei te reira taime mai, e pirioni ua atu te au kopi o te Pipiria katoa me kore tetai au potonga o te reira tei neneiia mei te codex rai.
I teia tuatau no te au puka tauturu e manganui, kua viviki ua e kua mama ua i te au tangata i te kite mai i te kite pakari no te Atua tei kiteaia i roto i te Pipiria. Ka kiteaia te reira i runga i te au komupiuta, te au tepu akatangi, e te kapi neneiia. Noatu e teiea tu o te Pipiria taau e reka ana, e tatanu i tetai inangaro no te Tuatua a te Atua, i te akariroanga i te reira ei manakonakoanga naau i te au ra ravarai.—Salamo 119:97, 167.
[Tataanga Rikiriki i Raro]
^ para. 6 E akara i te atikara “The Early Christian Codex,” i roto i te Aukute 15, 1962, itiu o The Watchtower, kapi 501-5.
[Au Tutu i te kapi 15]
Kua tauturu maata te codex ki te tua anga o te Pipiria