Te Peritome​—E Akairo Ainei no te Tu Tangata Pakari?

I ROTO i te au tuanga e manganui o te ao nei, e raveia ana te peritome i runga i te au pepe tamaroa ei paruruanga i te pae kopapa. I roto i tetai au tuanga ke mai o te ao nei, e peu matauia no te au tane kia noo peritome kore ua i to ratou tuatau oraanga. Ki tetai pae, mei te au ngati Iuda e te au Muslim rai, e maata atu te peritome i te paruruanga ua i te pae kopapa; e puapinga maata te reira i te pae akonoanga.

Inara, i roto i tetai au pa enua tikai, e raveia ana te peu peritome me tae te mataiti o tetai tamaiti ki te tu tangata pakari. Tei matauia, te o maira te reira ki te tukuanga i tetai tamaiti ki roto i tetai apii peu akonoanga, e kua peritomeia aia e kua akatakakeia mei te oire tangata no tetai au epetoma e meitaki ua mai aia i tona vai. I roto i te reira tuatau ra, ka aru te tamaiti i tetai au peu tikai e kua apiiia i te riro mai anga ei tangata mamaata. Te umuumuia ra ainei teia tu peritome anga i te akapapuanga e kua tae tetai tamaiti ki te tu tangata pakari? E akamanako ana tatou i ta te Pipiria e tuatua maira no runga i to te Atua manako no te peritome.​—Maseli 3:5, 6.

To te Atua Manako no te Peritome

Tetai au tangata i te au tuatau taito, mei te au Aiphiti rai, e rave ana ratou i te peritome, koia oki, te tipuanga i te pakiri i mua o te mero ainga o te tane. Inara, kare rava a Aberahama, i anauia ana i roto i te reira peu akonoanga. Ko te tikaanga, i te maataanga o tona oraanga, kare a Aberahama i peritomeia ana. Tei runga ravao, i roto i tona turanga peritome koreia, kua akapapu a Aberahama iaia uaorai ei tangata mataku kore tikai. Ma tetai pupu tane meangiti ua, kua aruaru e kua autu atu aia i te au pupu vaeau o te ariki e a tei opu atu i tona nepeu ko Lota. (Genese 14:8-16) Mei tetai 14 mataiti i muri mai, kua akaue te Atua ia Aberahama kia peritomeia, e kia peritome i tona ngutuare tangata katoatoa. Eaa te tumu i akapera ei te Atua?

Kare rava te reira ei akairoanga e te aere atura a Aberahama mei te tu tamarikianga ki te tu tangata pakari. Eaa rai, e 99 ona mataiti! (Genese 17:1, 26, 27) Kua oronga te Atua i te tumu no te akauenga, i te na ko anga e: “Ko te kiri i mua ra ta kotou e peritome i to kotou na kopapa; ei akairo no te koreromotu ia tatou nei.” (Genese 17:11) Piri maira ki roto i te reira koreromotu a Aberahama ko te taputou a te Atua e na roto ia Aberahama, ka aere mai te au akameitakianga maata ki “te au kopu-tangata katoa o te ao nei.” (Genese 12:2, 3) No reira, i roto i te mata o te Atua, kare rava e pirianga i rotopu i te peritome e te tu tangata pakari. Kua raveia te reira ei akakiteanga e no roto mai tetai tangata i te uanga Iseraela o Aberahama, e ma te ngateitei maata kua orongaia kia ratou te “tuatua ra a te Atua.”​—Roma 3:1, 2.

Aere rai, kare te pa enua o te ngati Iuda i tau akaou ana i taua tikaanga no te patoi anga i te Uanga mou a Aberahama, ko Iesu Karaiti. No reira, kua kopaeia ratou e te Atua, e kua puapinga kore ua to ratou turanga peritomeia i roto i te mata o te Atua. Inara, kua maro tetai au Kerititiano i te anere mataiti mua T.N. e e umuumuanga rai na te Atua te peritome. (Angaanga 11:2, 3; 15:5) No teia, kua tono atu te apotetoro ko Paulo ia Tito kia ‘akatanotano i te au mea e tarevake ra.’ Kia Tito, kua tata aia no runga i tetai tarevake okotai: “Manganui oki te tangata akono kore e te tuatua puapinga kore e te pikikaa, e maata ua atura i to te peritome: Kia akamutekiia atu ïa aronga e tikaʼi; e kopu-tangata  katoatoa oki ta ratou e akatatipake nei, i te apii anga i te tuatua-tika kore, kia rauka te apinga i te mea tika kore ra.”​—Tito 1:5, 10, 11, NW.

Te tau nei rai te akoanga a Paulo. Kare e tau tika ana ki te au Tuatua Tapu no tetai Kerititiano mou i te karanga e ka anoanoia tetai tamaiti a tetai tangata kia peritomeia. Kare aia e “akamanamanata ia etai ke ra,” ka akaruke te Kerititiano i te reira au ikianga uaorai na te nga metua kia akono mai. (1 Petero 4:15) Tei runga ravao, kua akauruia a Paulo kia tata no runga i te peritome i te aruanga i te Ture a Mose: “I kapikiia aina tetai tangata peritomeia ra? auraka aia e riro ei peritome kore. I kapikiia aina tetai tangata peritome koreia? auraka aia e peritomeia. Kare o te peritome, kare oki o te peritome kore, tei te akono ra i te au akauenga a te Atua. Kia noo rai te tangata ravarai ma te taoonga i kapikiiaʼi aia ra.”​—1 Korinetia 7:18-20.

Akapeea te “Au Apii Peritome”?

Akapeea me inangaro te au metua Kerititiano kia peritomeia ta ratou au tamariki tamaroa? Ka rotai ainei te reira ki te Pipiria i te tuku atu anga i ta ratou au tamariki tamaroa ki te au apii peritome e akatakaia maira i mua atu? I te aere atu anga ki te reira au apii, e maata atu te o maira i te tipu anga ua i te pakiri i mua. No tetai au epetoma, ka noo piri vaitata te tamaiti e aere ra ki reira, ki te au tamariki tamaroa e te au puapii e kare ratou i te aronga akamori ia Iehova. E maata te au apinga e apiiia ana i roto i teia au apii nei e kare e tau ana ki te au turanga teitei a te Pipiria no te tu akono tau. Te akamatakite maira te Pipiria e: “E kino te tuatua meitaki i te kapiti anga kikino ra.”​—1 Korinetia 15:33.

E pera rai, te o katoa maira te kino i te pae kopapa i te aere atu anga ki teia au apii nei. I te 2003 kua akamatakite mai te South African Medical Journal e: “Kua kitea akaouia mai i teia mataiti te au tupuanga vinivini tikai o te peritome, ma te au ripoti o te aronga i matemate e te au tipupu anga tarevake, e akaariia ra takapini i te ao katoa e te au ngai neneianga maata katoatoa. . . . I te akatakaanga poto ua, te maataanga o te ‘au apii peritome’ e tutu apii ua o teia tuatau nei, e mea pikikaa ua, e te mate.”

Kapiti katoa atu ki te kino ta teia ka akatupu ki te turanga meitaki o tetai mapu i te pae kopapa, e maata atu te kino i te pae vaerua. Te au apiianga e te au akonoanga i teia au apii peritome nei, te piri vaitata atura ki te purepure e te akamori o te ai tupuna tei mate. Ei akaraanga, e kia karanga ua e no te aronga vavai mako kore e te au turanga mareka kore te tarevake i tupu ei te au manamanata, e manganui te irinaki ra e no te taumaaanga e te mareka kore o te ai tupuna tei mate, i tupu ei teia au tumatetenga nei. No runga i te pirianga ki te akonoanga pikikaa, te akaue maira te Pipiria e: “Auraka kotou e kapitiia ma te tau kore i te aronga akarongo kore ra: eaa to te tuatua-tika tau anga i te tuatua-tika kore? e eaa to te mārama tau anga i te poiri? . . . ‘E teianei, te na ko mairā Iehova, “E aere mai kotou ki vao, mei roto mai ia ratou ra, kia taka ke kotou, e auraka e rave ua atu i te mea viivii ra;” “e naku e āriki atu ia kotou.”’” (2 Korinetia 6:14-17) I te akamanakoanga i teia akoanga, kare i te mea meitaki no te au metua Kerititiano kia tuku atu i ta ratou au tamariki tamaroa ki tetai apii peritome.

Eaa te Akariro ra i Tetai Kerititiano ei Tangata Pakari?

Me kua peritomeia tetai tangata Kerititiano me kare, kare te reira e akaata maira i tona tu tangata pakari. Te apinga puapinga maata ki te au Kerititiano mou koia oki kia marekaia i roto i te mata o te Atua, kare e kia “akamanea ua i te akonoanga o te kopapa nei.”​—Galatia 6:12.

Inara, kia marekaia e te Atua, kia akono tetai Kerititiano i te ‘peritome o te ngakau.’ (Deuteronomi 10:16; 30:6; Mataio 5:8) E raveia ana te reira, kare na te tipupu anga ki te matipi, mari ra na te patoianga i te au inangaro tarevake e te au manako parau, mei te irinakianga e me peritome tikaiia tetai tangata, e teitei atu aia i tetai ke. Na te akakoromakianga i te au timataanga e te “mou piri tikai [anga ki] te akarongo,” te akapapu ra tetai Kerititiano iaia uaorai e e tangata pakari aia noatu me kua peritomeia aia me kare.​—1 Korinetia 16:13; Iakobo 1:12.