Te Tumu o te Kino kua Akakite Puia Mai!

I TE anere mataiti mua, e manganui te ngati Iuda e tapapa ra i te taenga mai o te Mesia tei taputouia mai. (Ioane 6:14) I te aerenga mai o Iesu, kua apai mai aia i te akapumaanaanga e te marama. Kua akaora aia i te maki, kua angai i tei pongi, kua akaaere i te reva, e kua akatu katoa mai i tei mate. (Mataio 8:26; 14:14-21; 15:30, 31; Mareko 5:38-43) Kua tuatua katoa mai aia i te au tuatua a Iehova e kua oronga mai i te taputouanga no te ora mutu kore. (Ioane 3:34) Na te au mea tana i tuatua e i rave, kua akaari pu tikai a Iesu e koia te Mesia, te ka akamatara mai te tangata nei mei te ara e tona au openga kino ravarai.

E mea tau rai e, ko te au arataki akonoanga ngati Iuda te aronga mua ka ariki atu ia Iesu, te ka akarongo iaia, e te ka ariki rekareka atu ki tana aratakianga. Inara kare ratou i akapera ana. Mari ra kua makitakita ratou iaia, kua takinga kino iaia, e kua orureau e tamate atu iaia!​—Mareko 14:1; 15:1-3, 10-15.

Kua tika rai a Iesu kia akaapa i taua au tangata angaanga kino ra. (Mataio 23:33-35) Inara, kua kite aia e te vai katoa ra tetai ke atu tei tau kia akaapaia no te kino i roto i to ratou ngakau. Kua akakite iora aia kia ratou e: “Ko te diabolo to kotou metua, i akatikaʼi kotou i te anoano o to kotou metua ra. E ta tangata aia mei ito mairai, kare aia i mou i te tuatua-mou, no te mea kare e tuatua-mou o roto iaia. Kia tuatua aia i te pikikaa ra, kua tuatua aia i tei tau iaia uaorai: e pikikaa aia, e e metua oki no te pikikaa.” (Ioane 8:44) Noatu kua ariki a Iesu e e rave ana rai te tangata i te au angaanga kino, kua tou tika atu ra aia ki te tumu tikai o te kino​—ko Satani te Tiaporo.

Na te tuatua anga e “kare [a Satani] i mou i te tuatua-mou,” kua akaari mai a Iesu e i riro ana taua mea ora vaerua ra ei tavini tiratiratu no te Atua inara kua ariu ke aia mei te arataa tika. Eaa ra a Satani i meameaau ei ia Iehova? No te mea kua umuumu aia i tona uaorai puapinga e tae roa atu ki te morimori anga i te akamorianga tei tau i te Atua anake ua. *​—Mataio 4:8, 9.

Kua akaariia mai to Satani meameaau i roto i te kainga i Edene i tona akavare anga ia Eva kia kai i te ua rakau tei tureia. Na te tuatua anga i te pikikaa mua tikai tei taikuia e na te akakino anga ia Iehova, kua akariro iora a Satani iaia uaorai ei “metua oki no te pikikaa.” Tetai, na te manono anga ia Adamu raua ko Eva kia akarongo kore, kua akariro atura aia i te ara ei tutara ki rungao ia raua, i te openga iora kua arataki atura ki to raua mate e te mate o te au uki o te tuatau ki mua. I reira, kua akariro katoa iora a Satani iaia uaorai ei “ta tangata”​—te ta tangata vinivini roa atu tei kiteaia ana i te au tuatau katoa!​—Genese 3:1-6; Roma 5:12.

Kua taeria katoaia te ao vaerua e te akakeuanga kino a Satani, te ngai i akavare ei aia i tetai au angera ke mai kia piri kiaia i te meameaau anga. (2 Petero 2:4) Mei ia Satani, kua akatupu katoa teia au vaerua kino nei i te anoano tau kore i roto i te tangata. Inara, e anoano ainga tika kore ua to ratou, te ka rokoia e te openga tumatetenga e te kino.

 Ki te Enua i te Kino

Te akakite maira te Pipiria kia tatou e: “E manganui rava akera te tangata . . . e [ta] ratou au tamaine i te anau anga; Kua akara akera te tamariki a te Atua ra i te au tamaine a te tangata nei, e te purotu ra; kua rave iora ratou i ta ratou i anoano ra, ei vaine.” (Genese 6:1, 2) Koai ma taua au “tamariki a te Atua”? E au mea vaerua ora ratou, kare i te tangata. (Iobu 1:6; 2:1) Eaa to tatou kite? Ei akatauanga, kua raveia mai ana te akaipoipoanga i rotopu i te au tangata mei tetai 1,500 mataiti e kare e tumuanga tau kia taiku mai i te reira. No reira na te tuatua anga no runga i te pirianga ainga i rotopu i “te tamariki a te Atua” tei akatu a tangata mai ia ratou e kua rave iora i “te au tamaine a te tangata nei,” te akakite taka ua maira te papaanga i tetai apinga kare takiri i tupu ana i mua ana, tetai tu tuke ua ake rai.

Kua akapapuia mai teia tu tuke ua ake rai i roto i te tu o te tamariki tei anauia mai mei roto i teia au pirianga nei. E au hybrid ratou tei karangaia e e Nepirimi, e tei tupu mai ei au tuputupua. E aronga kino viivii katoa ratou. Te akatakaia maira teia au tangata taae ei “aronga toa, e aronga rongonui ïa i taito ra.”​—Genese 6:4.

Kua rave teia au Nepirimi e to ratou au metua i te kino tei kore roa i kiteaia ana i mua ana. “Kua kino roa ra te enua i mua i te aroaro o te Atua; e kua ki te enua i te takinga-kino,” e akakite maira a Genese 6:11. Ae, kua aru te tangata i te au tu takinga kino, viivii o taua aronga ou ra i rotopu ia ratou.

Akapeea ra te Nepirimi e to ratou au metua i te akatupu anga i taua akakeuanga kino ririnui ra ki runga i te tangata? Na roto i te manono anga i te manako ara e te au anoano tika kore o te tangata. Tei tupu mai? “Kua kino roa te aerenga o te tangata ravarai i te enua nei.” I te openga, kua takore takiri a Iehova i taua ao ra i roto i te vai Tiruvi, e kua akaora mai ia Noa e tona pamiri. (Genese 6:5, 12-22) Kareka te au angera tei akatu a tangata mai ia ratou, kua oki ratou ki te ngai vaerua ma te akama. Ei au temoni taakaakaia, kua patoi atu rai ratou i te Atua e tona pamiri tuatua tika o te au angera tiratiratu. I te akara anga mei taua taime ra e aere ua atu, kua arai te Atua i taua au vaerua kino ra kia kore e akatu a tangata akaou mai ia ratou. (Iuda 6) Noatu ra, kua vai rai ratou ei akakeuanga ririnui i roto i te au angaanga a te tangata.

Kua Akakite Puia Mai te Vaerua Kino!

Mei teaa tikai te maata o ta Satani akakeuanga kino kua akaariia mai te reira i roto ia 1 Ioane 5:19, ko tei akakite e: “Te vai ua nei rai to te ao ravarai i raro ake i taua vaerua kino ra.” Te akanauru nei te Tiaporo i te tangata kia o ki roto i tetai aka tumatetenga maata. Ko te tika, e pakari roa atu tona akakoroanga kia akatupu i te kino. No teaa ra? No te mea kua uriia mai aia e tana au temoni mei te rangi i muri ake i te akanoo angaia te Patireia o te Atua i te mataiti 1914. No teia uri angaia mai, kua totou te Pipiria e: “E mate ra oki to te enua . . . tei raro atu na oki te diabolo ia kotou na, e riri maata oki tona, no te mea kua kite aia e e manga tuatau poto ua tona e toe nei.” (Apokalupo 12:7-12) Akapeea ra a Satani i te taangaanga anga i tona mana akakeu ki rungao i te tangata i teia tuatau nei?

Te rave ra a Satani i te reira na roto i te akanauru anga i te vaerua e akaaere nei i te aerenga manako o te tangata e ta ratou e rave ra. Kua tau rai i reira a Ephesia 2:2 kia kapiki i te Tiaporo e ko “te ariki mana o te reva ua nei, te vaerua [me  kore, te tu maata] e angaanga ririnui nei i roto i te aronga akarongo kore.” Kare i akamaroiroi atu i te tu mataku atua e te tu meitaki, te akatupu nei teia “reva” temoni i te meameaau i te Atua e tona au turanga. Te turuturu e te takino rava atura i reira a Satani e tana au temoni i te kino e raveia nei e te tangata.

“Tapapa Anga i To Ngakau”

Tetai tu o teia “reva” e akaariia mai ana koia oki ko te ravenga viivii o te ainga, te riro ana ei akatupu i te au anoano tau kore o te ainga e te akariro ana i te tu tuke ua ake rai kia akaraanga ei mea tau i te rave. (1 Tesalonia 4:3-5) Tetai au ravenga viivii e akaariariia ana ei tamataora koia oki e to vaine, e sadism, e tauati, e ainga ki te manu, e te ainga takinga kino i te tamariki. Noatu kare e kino roa ana tetai au tu, ka riro ra te ravenga viivii o te ainga i te akatupu i te kaki pangia kore e ka takino i te aronga ka akarakara me kore ka tatau i te reira, i te akariro anga ia ratou ei aronga rave matau i te reira. * E tu kino tikai teia te ka takino i te au pirianga tangata e to tetai uaorai pirianga ki te Atua. Te akaata maira te ravenga viivii o te ainga i te aerenga manako taakaakaia o te au temoni e turuturu ra i te reira​—o te aronga meameaau tei akamata mai to ratou au anoano tau kore o te ainga i mua atu i te Vaipuke o te tuatau ia Noa.

E tumuanga tau i reira to te tangata pakari ko Solomona kia ako mai e: “I te au mea katoa taau ka tapapa ra, kia maata taau tapapa anga i to ngakau; ko te tumu oki te reira o te ora.” (Maseli 4:23) Ko te au tu tau i te paruru i toou ngakau mei te ereere o te ravenga viivii o te ainga koia oki e taui i te ngai i runga i te TV me kore e tamate i te komupiuta me ata mai tetai au tutu ka akatupu i te inangaro ainga, e e mea puapinga roa kia rave viviki i te reira ma te akakoro tikai! E akamanako ana ia koe uaorai ei vaeau e tauta ra i te kape i tetai taonga tamaki e akakoroia ra noou. Te akakoro maira a Satani i toou ngakau akatutu​—te vairanga o toou akakeuanga e toou au anoano​—e te umuumu maira e takino i te reira.

Ka anoano katoaia koe kia paruru i toou ngakau mei te inangaro atu i te takinga kino, no te mea kua kite te Tiaporo e ko “tei inangaro i te takinga-kino, kua riri roa [to Iehova] ngakau iaia.” (Salamo 11:5) Noou kia riro ei enemi no te Atua, kare a Satani e anoanoia kia akariro ia koe ei tangata kai toto viivii; ka anoano uaia ra aia kia akatupu i te inangaro takinga kino ki roto ia koe. E tumu tetai i ki ei te akakiteanga nuti i te takinga kino, e te au tumu manako purepure e akakite putuputuia mai ana. Kua matemate te au Nepirimi e kua pou, kareka ra ta ratou au peu e to ratou tu te vai nei rai te reira! Te akaari maira ainei taau au tamataora e iki ra e te patoi ra koe i ta Satani au ravenga?​—2 Korinetia 2:11.

 Peea me Patoi i ta Satani Akakeuanga Kino

E ngata ana rai i te patoi i te mana ririnui o te kino. Te akakite maira te Pipiria e ko te aronga e tauta ra i te akamareka i te Atua te “kukumi nei . . . [i] te au vaerua kikino i te reva nei,” tei kapiti atu ki te manamanata o to ratou uaorai kopapa apa ua. E autu ei i te manamanata e e rauka mai ei te akaperepereanga a te Atua, ka anoanoia tatou kia taangaanga i te au apinga oronga e manganui no ko mai i te Atua.​—Ephesia 6:12; Roma 7:21-25.

Te kapiti maira teia au apinga nei i to te Atua vaerua tapu, te mana ririnui rava atu i te ao katoa e pini ua ake. Kua tata te apotetoro ko Paulo ki te au Kerititiano o te anere mataiti mua e: ‘E teianei te vaerua i rauka ia tatou nei, kare ïa to teianei ao, ko te vaerua ra no ko mai i te Atua ra.’ (1 Korinetia 2:12) Te aronga e aratakiia ra e te vaerua o te Atua e maata to ratou inangaro i ta te Atua e inangaro ra e i te makitakita i tana e makitakita ra. (Amosa 5:15) Akapeea ra e rauka ai i tetai, te vaerua tapu? Te mea maata na roto i te pure, te apii i te Pipiria​—no te mea na te vaerua tapu i rauka mai ei te Pipiria​—e te kapitianga tau ki te aronga e aroa mou tikai to ratou i te Atua.​—Luka 11:13; 2 Timoteo 3:16; Ebera 10:24, 25.

Na te taangaanga anga i teia apinga oronga ua mai na te Atua, te akamata ra koe i te aao i te “kakau i te rakei katoa a te Atua ra,” te paruru okotai anake rai no te patoi i “te ravenga pakari a te diabolo ra.” (Ephesia 6:11-18) E rapurapu maata atu i teianei kia taangaanga pu tikai i teia au apinga oronga ua mai. Akapeea ra?

Vaitata te Openga o te Kino!

“Me tupu te aronga kino mei te ngangaere, e me ruperupe katoa te aronga i rave i te kino ra; i ruperupe ïa, kia tipu akaruke takiri roaia ra,” e na ko maira te tata taramo. (Salamo 92:7) Ae, mei te tuatau ia Noa, te akapapu maira te pararauare maata o te kino e te vaitata ua mai nei ta te Atua akautungaanga, kare ki runga anake ua i te au tangata kino, ki runga katoa ra ia Satani e tana au temoni, te ka uriia ki roto i tetai vaarua takere kore me kore turanga puapinga kore ua ei akatomoanga atu ki to ratou akapouanga. (2 Timoteo 3:1-5; Apokalupo 20:1-3, 7-10) Naai e rave i taua akautungaanga ra? Kare atu ei mari ra na Iesu Karaiti, ta tatou ka tatau e: “No reira i akakiteia mai ei te Tamaiti a te Atua ra, kia akakore aia i te angaanga a te diabolo ra.”​—1 Ioane 3:8.

Te inangaro ra ainei koe kia ope te kino? Me koia ia, ka rauka ia koe te pumaana i roto i te au taputou a te Pipiria. Kare e puka ke atu e akakite pu ua maira i te tumu tikai o te kino, koia a Satani, e kare e puka ke atu e akaari maira e ka akapeea aia e tana au angaanga kino katoatoa me takore takiriia. Te raurau atu nei matou ia koe kia apii i te kite tika tikai o te Pipiria kia rauka i te paruru ia koe uaorai mei te au akakeuanga kino a Satani e kia rauka te manakonakoanga o te noo anga i roto i tetai ao kare e kino.​—Salamo 37:9, 10.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Pia/​Tutu i te kapi 6]

Au Tuatua Taito Ko Tetai Manga ua Tei Tika

Ka kiteaia te au tua no runga i te au atua apa tangata, te au tuputupua, e te vai puke rikarika ki roto i te au tua taito o te ao katoa nei. Ei akaraanga, te taiku ra te Tua Akada o Gilgamesh i tetai vai puke, tetai pai, e te aronga tei ora mai. Kua akatakaia mai a Gilgamesh uaorai ei atua apa tangata tei kaki nui i te ainga, te takinga kino, me kore e apa atua, e te apa tangata. Te akakite ra te tua taito a te Aztec no runga i tetai ao taito tei nooia ana e te au tuputupua e no runga i tetai vai puke maata. Te akataka maira te tua taito a Norse i tetai iti tangata tuputupua e tetai tangata kite pakari tei kapikiia e ko Bergelmir tei tarai i tetai aka pai e kua akaora atura iaia e tana vaine. Kua riro te au akakiteanga taokotaiia o taua au tua taito pouroa ra i te akapapu mai i te akakiteanga a te Pipiria e i uangaia mai te au tangata ravarai mei te aronga tei ora mai i roto i te tiruvi tei takore i tetai ao kino i taito.

[Tutu]

Papa toka tei tataia te Tua o Gilgamesh ki runga

[Akameitakianga]

The University Museum, University of Pennsylvania (neg. # 22065)

[Tutu i te kapi 5]

Te kiteaia nei te au tu o te Nepirimi i roto i te tangata i teia tuatau

[Tutu i te kapi 7]

Ka akamatutu te kite tika tikai ia tatou i te patoi i te au akakeuanga kino