Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

“Auraka te Kino e Tutakiia Atu ki te Kino i te Tangata Ravarai Nei”

“Auraka te Kino e Tutakiia Atu ki te Kino i te Tangata Ravarai Nei”

“Auraka te Kino e Tutakiia Atu ki te Kino i te Tangata Ravarai Nei”

“Auraka te kino e tutakiia atu ki te kino i te tangata ravarai nei. Ka akonokono ana i te mea tika tikai ki mua i te aroaro o te tangata katoa nei.”​—ROMA 12:17.

1. Eaa te tu kare e kite putuputuia ana?

ME OPARAIA tetai tamaiti e tona teina, ko te mea mua ka rave te tamaiti koia oki ka opara katoa atu. Te mea tangi, kare taua tu i kotinga uaia ki te tamariki. E manganui te aronga mamaata te akapera ra rai. Me akaririia mai e tetai tangata, ka inangaro ratou i te akakino atu. E tika rai, kare te maata anga o te aronga mamaata e opara tikai ana, inara e manganui te ka opara atu na roto i tetai atu au tu kikite. Penei ka urutoe kino ratou no runga i te tangata tei akakino mai ia ratou me kore ka kimi aere i tetai au ravenga i te arai kia kore oki aia e puapingaia. Noatu e eaa te ravenga tei taangaangaia, aiteite ua te akakoroanga​—kia akakino atu.

2. (a) Eaa ra te au Kerititiano mou ka patoi ei i te akakino atu? (e) Eaa te au uianga e ko teea pene Pipiria ta tatou ka akamanako?

2 Noatu e kua aka oonuia te anoano kia akakino atu, e mea tau kia patoi te au Kerititiano mou e auraka e rave i te reira. Inara, e tauta ratou i te aru i te akoanga a te apotetoro ko Paulo e: “Auraka te kino e tutakiia atu ki te kino i te tangata ravarai nei.” (Roma 12:17) Eaa te ka akakeu ia tatou kia akono tau i taua turanga teitei? Koai tikai ta tatou kare e tutaki atu ki te kino? Eaa te au akameitakianga ka kokotiia me kare tatou e akakino atu? E pau ei i taua au uianga ra, e apii tatou i te aerenga no ta Paulo au tuatua e, e te akara anga e akapeea a Roma pene 12 i te akaari anga mai e e aerenga tika, e aroa, e e tau te reira kia aruia e auraka e akakino atu. Ka akamanako takitai tatou i teia au tu e toru.

‘E Teianei, te Ako Atu nei Au ia Kotou’

3, 4. (a) I te akamataanga kia Roma pene 12, eaa ta Paulo i uriuri manako, e eaa te aiteanga o te tuatua tana i taangaanga e “e teianei”? (e) Eaa te tupu anga tei tupu mai ki runga i te au Kerititiano i Roma no to te Atua aroa?

3 I te akamataanga i te pene 12, e a tumu manako ta Paulo i akamanako te akakeu ra i te oraanga o tetai Kerititiano. Te akataka maira aia i to tatou pirianga kia Iehova, ki te au taeake irinaki, ki te aronga akarongo kore, e ki te au mana akaaere kavamani. Te akakite maira a Paulo e e tumu anga puapinga maata tetai kia patoi atu i te au manako tarevake, kapiti mai anga te anoano kia akakino atu, i te tuatua anga aia e: “E teianei, e aku au taeake, te ako atu nei au ia kotou o te aroa o te Atua.” (Roma 12:1) E akamanako ana i te tuatua “e teianei,” te aiteanga “i te akamanako anga i tei tuatuaia i mua akenei.” Mei teia rai te tu te karanga ra a Paulo e, ‘I te akamanako anga i taku i akamarama atu ana kia kotou, te pati atu nei au kia rave kotou i taku ka akakite atu kia kotou a muri ake.’ Eaa ta Paulo e akamarama maira ki taua au Kerititiano i Roma?

4 I roto i te au pene mua e 11 o tana reta, kua uriuri manako a Paulo i te atianga umere tei orongaia ki te ngati Iuda e te au Kenitara kia riro mai ei aronga tutara ma ia Karaiti i roto i te Patireia o te Atua, e manakonakoanga kare te Iseraela tika tikai i ariki ana. (Roma 11:13-36) Ko taua atianga akaperepereia kua rauka anake ua na roto i “te aroa o te Atua.” Akapeea te au Kerititiano i te ariu anga ki teia aroa takinga meitaki kia tau ki to te Atua manako? Kia akakiia to ratou ngakau ki te manako oonu i akakeuia ai ratou kia rave i ta Paulo i akakite mai i muri akenei e: “Kia tuku atu kotou i to kotou au kopapa ei atinga ora, e te tapu, e tau oki i te Atua, ko te akamori e tau ïa ia kotou.” (Roma 12:1) Inara, akapeea tikai taua au Kerititiano i te oronga anga ia ratou uaorai “ei atinga” ki te Atua?

5. (a) Akapeea tetai tangata i te oronga anga iaia uaorai “ei atinga” ki te Atua? (e) Eaa te kaveinga te akakeu ra i te tu o tetai Kerititiano?

5 Kua akamarama mai a Paulo e: “Eiaa e akatau atu i teianei ao: ei tu ke ra to kotou i te akaou anga o to kotou ngakau, kia taka tikai ia kotou i to te Atua ra anoano, tei meitaki, e te tau, e te apa kore oki.” (Roma 12:2) Kare e akatika i te vaerua o teianei ao kia akatuke i to ratou manako, te anoanoia ra ratou kia akatano tikai i to ratou au manako ki to Karaiti tu manako. (1 Korinetia 2:16; Philipi 2:5) Mei tera ra ki tera ra na taua kaveinga e akakeu i te tu o te au Kerititiano tika tikai, kapiti anga mai ia tatou i teia tuatau.

6. Kua akatumuia ki runga i ta Paulo akamarama anga tei kiteaia i roto ia Roma 12:1, 2, eaa te akakeu ra ia tatou kia kopae i te akakino atu?

6 Akapeea ta Paulo akamarama anga i roto ia Roma 12:1, 2 i te tauturu anga ia tatou? Mei taua au Kerititiano akatainuia e te vaerua i Roma, te ariki oonu nei tatou i te au tuatua aere ua maira e te au tuatua e manganui no te aroa ta te Atua i oronga mai e te oronga uaia maira kia tatou i te au ra ravarai o to tatou oraanga. E teianei, ko tetai ngakau ki i te aroa te akakeu ra ia tatou kia tavini i te Atua ma to tatou maroiroi, te au apinga, e te kite katoa. Te akakeu katoa ra taua anoano ngakau tae ra ia tatou kia rave maroiroi tatou kia manako, kare mei teianei ao, mari ra mei ia Karaiti rai. E te rauka anga te manako o Karaiti te akakeu ra ia tatou e akapeea tatou i te akono anga i tetai ke​—i te au taeake irinaki e te aronga akarongo kore. (Galatia 5:25) Ei akaraanga: Me manako tatou mei ia Karaiti rai, te akakeuia ra tatou kia patoi i te inangaro i te akakino atu.​—1 Petero 2:21-23.

“Ei Aroa Pikikaa Kore Rai”

7. Eaa te tu aroa tei akamanakoia ana i roto ia Roma pene 12?

7 Auraka tatou e tutaki atu i te kino ki te kino kare i te mea e e aerenga tika ua te reira mari ra e aerenga aroa katoa oki te reira. E akara ana ra e akapeea te apotetoro ko Paulo i te akamanako anga i muri mai i te akakoroanga o te aroa. I roto i te puka o Roma, e maata te taime e taangaanga ana a Paulo i te tuatua “aroa” (a·gaʹpe i roto i te reo Ereni) i te taiku anga mai i te aroa o te Atua e to Karaiti. (Roma 5:5, 8; 8:35, 39) Inara, i roto i te pene 12, te taangaanga ra a Paulo i te a·gaʹpe na roto i tetai mataara ke​—te tuatua anga no runga i te aroa e akaariia ra ki te au taeake. I muri ake i te akakite anga i te au apinga aroa tukeke i te pae vaerua e te vai ra i rotopu i etai aronga irinaki, kua taiku mai a Paulo i tetai tu ta te au Kerititiano katoatoa ka tatanu. Kua tuatua aia e: “Ei aroa pikikaa kore rai.” (Roma 12:4-9) I te akaari anga i te aroa ki tetai ke e tumu anga akairoia no te au Kerititiano mou. (Mareko 12:28-31) Te ako maira a Paulo ia tatou e kia akapapu e ko te aroa ta tatou e akaari ra ei au Kerititiano e mea tika ia.

8. Akapeea tatou i te akaari anga i te aroa pikikaa kore?

Pera katoa, te akakite maira a Paulo e akapeea te aroa pikikaa kore me akaariia, na te akakite anga e: “Kia rikarika i te kino; kia kapiti atu ki te meitaki.” (Roma 12:9) Te “rikarika” e te “kapiti atu” e nga tuatua pakari tikai. Ka rauka te “rikarika” i te uriia e e “makitakita tikai.” Kare e ko te au mea tei tupu mai no te kino ta tatou ka makitakita ua ko te kino katoa rai tetai. (Salamo 97:10) Te tuatua e “kapiti atu” e urianga ia no tetai verepa Ereni te aiteanga tikai “kia tapiriia.” Me e aroa tikai to tetai Kerititiano e kua tapiriia tikai, me kore kua mou piri, ki te tu no te tu memeitaki i riro mai ei te reira ei tuanga akatakake koreia no tona tu.

9. Eaa te akoanga ta Paulo i oronga putuputu mai?

9 Kua taiku putuputuia mai e Paulo tetai akakiteanga tikai no te aroa. Kua akakite aia e: “Ka akaora atu i te tangata e takinga-kino mai ia kotou; ka akaora atu, auraka e tao.” “Auraka te kino e tutakiia atu ki te kino i te tangata ravarai nei.” “E taku au akaperepere e, auraka e akaoko.” “Auraka e mate i te kino, kia mate ra te kino ia koe i te meitaki.” (Roma 12:14, 17-19, 21) Te akaari meitaki maira ta Paulo tuatua e akapeea tatou i te akono anga i te aronga akarongo kore, pera katoa te aronga tei patoi mai ia tatou.

“Ka Akaora Atu i te Tangata e Takinga-Kino Mai ia Kotou”

10. Na roto i teea tu i rauka ai ia tatou i te akaora i te aronga te takinga kino maira ia tatou?

10 Akapeea tatou i te rave anga i ta Paulo akamaroiroianga e: “Ka akaora atu i te tangata e takinga-kino mai ia kotou”? (Roma 12:14) Kua akakite a Iesu ki tana au pipi e: “E aroa ua atu i to kotou au enemi e te pure oki no te aronga e takinga kino mai ia kotou na.” (Mataio 5:44NW; Luka 6:27, 28) No reira, okotai mataara ka akaora ai tatou i te aronga tei takinga kino mai ia tatou koia oki na te pure anga no ratou, i te pati anga ki te Atua e me patoi mai tetai ia tatou no te kite kore, penei ka akapuera a Iehova i to ratou mata ki te tuatua mou. (2 Korinetia 4:4) E tika rai, penei e akaraanga tuke rai kia pati atu ki te Atua kia akameitakiia te aronga tei takinga kino mai ia tatou. Inara, me aiteite to tatou manako ki to Karaiti manako, ka rauka katoa ia tatou i te akaari i te aroa ki to tatou au enemi. (Luka 23:34) Eaa te ka tupu mai no te akaari anga i taua aroa ra?

11. (a) Eaa ta tatou ka kite mai no runga i te akaraanga o Setephano? (e) Mei tei akatutuia e to Paulo oraanga, eaa te taui anga ka tupu ki etai aronga takinga kino ra?

11 Ko Setephano tetai tangata tei pure no te aronga tei takinga kino mai iaia, e kare tana pure i puapinga kore ua. Kare i roa ana i muri ake i te Penetekote 33 T.N., kua opuia a Setephano e te aronga tei patoi i te putuputuanga Kerititiano, kua kikaia atu ki vao ia Ierusalema, e kua pepeiia ki te toka. I mua ake ka mate ei aia, kua kapiki nui aia e: “E te Atu e, auraka teianei ara e io mai kia ratou nei.” (Angaanga 7:58–​8:1) Ko Saula tetai tangata ta Setephano i pure ei i taua ra ra, koia tei kite e tei akatika i te tamate anga o Setephano. I muri mai, kua mama atu a Iesu tei akatuakaouia kia Saula. Kua riro mai taua tangata tei takinga kino mua ana ra ei pipi na Karaiti e kua riro katoa mai e ko te apotetoro ko Paulo, te tangata tei tata i te reta ki to Roma. (Angaanga 26:12-18) Kia tau ki te pure a Setephano, papu tikai kua akakore a Iehova i ta Paulo ara no tona tu takinga kino. (1 Timoteo 1:12-16) No reira rai a Paulo i akamaroiroi ei i te au Kerititiano e: “Ka akaora atu i te tangata e takinga-kino mai ia kotou”! Kua kite aia e ka riro mai tetai aronga tei takinga kino ana ei au tavini no te Atua. I to tatou tuatau, kua riro katoa mai etai aronga takinga kino ei aronga irinaki no tei kite i te tu au o te au tavini o Iehova.

“Kia Noo Au ua Kotou i Roto i te Tangata Katoa Nei”

12. Eaa te pirianga o te au tuatua no te akoanga tei kiteaia i roto ia Roma 12:9, 17?

12 Ta Paulo akoanga i muri mai no runga i te akono anga i te aronga irinaki e te aronga akarongo kore koia oki: “Auraka te kino e tutakiia atu ki te kino i te tangata ravarai nei.” Ko taua tuatua e tupuanga tau ia no runga i tana i tuatua i mua atu ana, koia oki: “Kia rikarika i te kino.” E tika rai, eaa tetai tangata ka karanga ai e te rikarika tikai ra aia i te kino, me te taangaanga ra aia i te kino ei ravenga no te akakino atu i tetai ke? I te rave anga i te reira e tuke atu i te aroa “pikikaa kore.” Kua karanga i reira a Paulo e: “Ka akonokono ana i te mea tika tikai ki mua i te aroaro o te tangata katoa nei.” (Roma 12:9, 17) Akapeea tatou i te taangaanga anga i taua au tuatua?

13. Na roto i teea tu e akono ei tatou ia tatou uaorai “ki mua i te aroaro o te tangata katoa nei”?

13 I mua atu ana, i roto i tana reta ki to Korinetia, kua tata a Paulo no runga i te takinokino anga ta te au apotetoro i aro atu ana. Kua karanga aia e: “Kua akariroia oki matou ei akaraanga na to te ao, na te au angela, e na te tangata. . . . Kia akakinoia mai, kua akaora atu matou; kia takinga-kinoia mai, kua akakoromaki matou; Kia akakinoia ra, kua ako atu matou.” (1 Korinetia 4:9-13) Mei te reira katoa, te akaraia maira te au Kerititiano mou o teia tuatau e te au tangata o teianei ao. Me kite mai te aronga takapini ia tatou i te au mea memeitaki ta tatou e rave ra e noatu e te takinokinoia ra tatou, penei ka ariu mataora mai ratou ki ta tatou karere Kerititiano.​—1 Petero 2:12.

14. Mei teaa te mamao ka akatupu ei tatou i te au?

14 Inara, mei teaa te mamao e akatupu ei tatou i te au? E rave tatou te ka rauka ia tatou i te akatupu. Kua akakite a Paulo ki tona au taeake Kerititiano e: “Peneiake ko te tika, ko ta kotou ïa e aruaru e, kia noo au ua kotou i roto i te tangata katoa nei.” (Roma 12:18) “Peneiake ko te tika” e “ko ta kotou ïa e aruaru” e au tuatua kotingaia i te akakite anga mai e penei kare e rauka ua i te noo au ua ki tetai ke. Ei akatauanga, kare tatou e akarongo kore ki tetai akauenga a te Atua kia noo au ua ki te tangata katoa nei. (Mataio 10:34-36; Ebera 12:14) Noatu rai, e rave tatou i te au mea ravarai ka rauka ia tatou i te rave​—kare e tuku ua i te au no te au kaveinga tuatua tika​—kia akatupu ra i te au ki “te tangata katoa nei.”

“Auraka e Akaoko”

15. Eaa te tumu kia akaruke i te akakino atu tei kiteaia i roto ia Roma 12:19?

15 Kua oronga mai a Paulo i tetai tumu akakeu anga e eaa tatou kare e akakino atu; e aerenga tau ia kia aruia. Kua akakite aia e: “E taku au akaperepere e, auraka e akaoko, tuku ua atura i te riri; kua tataia oki e, ‘Te tuatua maira te Atu, ei iaku te akaoko, e naku e tutaki atu.’” (Roma 12:19) Ko tetai Kerititiano tei tauta i te akaoko e ngakau parau ia. Te rave ra aia i te apainga a te Atua e nana uaorai te reira. (Mataio 7:1) Tei runga ravao, na te raveanga aia i te tikaanga i te akaoko i te tarevake, te akaari maira aia i te akarongo kore no runga i ta Iehova akapapu anga e: “Naku e tutaki atu.” Ei tukeanga, kia irinaki ra te au Kerititiano mou e ka “akatika mai [a Iehova] i tona uaorai tangata i ikiia ra.” (Luka 18:7, 8; 2 Tesalonia 1:6-8) Ka akaruke tau ua ratou i te akaoko anga no te tarevake ki roto i te nga rima o te Atua.​—Ieremia 30:23, 24; Roma 1:18.

16, 17. (a) Eaa te aiteanga kia ‘akaputu i te ai ngarau’ ki rungao i te upoko o tetai tangata? (e) Kua kite ana ainei koe e akapeea te takinga meitaki i te akamaru anga i te ngakau o tetai tangata akarongo kore? Me koia ia, e oronga mai i tetai akaraanga.

16 Ei iaia e akaoko ra i tetai enemi penei te akaketaketa ra i tona ngakau, inara na te akono takinga meitaki anga iaia ra penei na te reira e akamaru mai i tona ngakau. No teaa ra? E akamanako ana i ta Paulo au tuatua ki te au Kerititiano i Roma. Kua tuatua aia e: “Te pongi ra to enemi, ka akaangai atu; e te kaki vai ra, ka akainu atu: te akaputu ra koe i te ai ngarau ki runga i tona upoko i reira.” (Roma 12:20; Maseli 25:21, 22) Eaa te aiteanga o teia?

17 Kia ‘akaputu ra i te ai ngarau ki runga i tona upoko’ e tuatua akatutuanga te reira no roto mai i te ravenga akatae anga i te au auri i te tuatau Pipiria. Ka tukunaia te auri ki roto i te ai, e ka tukunaia mai te au ngarau kare e ki raro ake ua inara na runga katoa ake i te reira. Ka pakari mai te vera o te ai ngarau tei tukunaia ki runga ake kia tae te auri e kia akapae ke mai i te au mea tau kore no roto mai i te auri. Mei te reira katoa, na te rave anga i te au angaanga meitaki ki te tangata tei patoi mai, penei ka rauka ia tatou i te “akatae” i tona tu marokiakia e te akaari anga mai i tona au tu meitaki rava. (2 Ariki 6:14-23) Ko te tika, e maata te au mema o te putuputuanga Kerititiano kua ariki mua mai i te akamorianga mou no te au angaanga takinga meitaki ta te au tavini o Iehova i rave kia ratou.

Te Tumu i Kore ei Tatou e Akakino Atu

18. Eaa ra ei mea tika, e aroa, e e tau kia kore tatou e akakino atu?

18 I roto i teia akamanako anga poto ua o Roma pene 12, kua kite ana tatou i te au tumu anga puapinga maata e manganui e eaa ra tatou e “auraka te kino e tutakiia atu ki te kino i te tangata ravarai nei.” Te mea mua, te kopae anga i te akakino anga e aerenga tika ia kia aruia. I te akamanako anga i to te Atua tangi aroa tei akaariia mai kia tatou, e mea tika e te tau te oronga ra tatou ia tatou uaorai kia Iehova e te akarongo puareinga ua anga ki tana au akauenga​—kapiti mai te akauenga kia aroa atu i to tatou au enemi. Te rua, te kopae anga i te tutaki atu i te kino ki te kino e aerenga aroa ia kia aruia. Na te akaruke anga i te akakino atu e te akatupu anga i te au, te inangaro aroa ra tatou i te tauturu katoa i etai aronga tei patoi pakari mai kia riro mai ei aronga akamori ia Iehova. Te toru, auraka e tutaki atu i te kino e aerenga tau ia kia aruia. Te akaoko anga ia tatou uaorai e tu ngakau parau ia, no te mea kua akakite a Iehova e: “Ei iaku te akaoko.” Te akamatakite maira te Tuatua a te Atua e: “Kua tupu te ngakau parau ra, tei muringao te akama: tei te aronga akaaka ra te pakari.” (Maseli 11:2) I te akaruke meitaki anga i te akaoko anga no te tarevake ki roto i te nga rima o te Atua te akaari maira i te manako tau i to tatou tua.

19. Eaa ta tatou ka akamanako i roto i te atikara e aru maira?

19 Kua tapoto mai a Paulo i tana uriurianga e akapeea tatou i te akono anga i tetai ke. Kua akamaroiroi aia i te au Kerititiano e: “Auraka e mate i te kino, kia mate ra te kino ia koe i te meitaki.” (Roma 12:21) Eaa te au mana kino ta tatou e aro atu nei i teia tuatau? Akapeea tatou i te autu anga i te reira? Ka akamanakoia te au pauanga no teia e te au uianga te kapitiia maira i roto i te atikara e aru maira.

Ka Rauka Ainei ia Koe te Akataka?

• I roto ia Roma pene 12, eaa te akoanga tei kite putuputuia?

• Na teaa e akakeu ra ia tatou e auraka e akakino atu?

• Eaa te au akameitakianga ta tatou e ta tetai ke ka kokoti me kare tatou e ‘tutaki atu i te kino ki te kino’?

[Au Uianga Apii]

[Pia i te kapi 22]

Te akataka maira a Roma pene 12 i to tetai Kerititiano pirianga kia

• Iehova

• au taeake irinaki

• aronga akarongo kore

[Tutu i te kapi 23]

Ta Paulo reta ki to Roma te oronga maira i te akoanga tau ki te au Kerititiano

[Tutu i te kapi 25]

Eaa ta tatou i kite mai no runga i te akaraanga o te pipi ko Setephano?