Ionatana​—“Ko te Atua oki ma ia Katoa Tei Rave i te Angaanga”

KUA atoro atu te tamaiti a te ariki mua o Iseraela i tetai tangata oro pipini aere ra. “Auraka e mataku,” i karanga ai aia ki te tuitarere, “kare oki koe e rauka i te rima o toku metua ra o Saula; ka riro oki koe ei ariki ki runga ia Iseraela, e ei raro iti ake au ia koe.”​—1 Samuela 23:17.

Ko Ionatana te tangata atoro; e ko Davida, te tuitarere. Naringa kare a Ionatana i mate mai i muri poto ua akera, penei ake ka riro mai rai aia ei tangata rima rave no Davida.

E mea umere tikai te pirianga o Ionatana kia Davida. Ko te tikaanga, e tangata umere tikai a Ionatana. Kua manako katoa tona au oa i te reira, no te mea kua karanga ratou iaia e: “Ko te Atua oki ma ia katoa tei rave i te angaanga.” (1 Samuela 14:45) Eaa ratou i tuatua ei i te reira? Eaa te au tu o Ionatana? E eaa te puapinga i tona tua oraanga kia koe?

‘Au Tuatau Pekapeka’

I te akakite mua mai anga te Pipiria no runga ia Ionatana, tei roto a Iseraela i te ‘au tuatau pekapeka.’ Kua noni te au Philiseti i to ratou enua e kua tapu ia ratou mei te paruruanga ia ratou uaorai.​—1 Samuela 13:5, 6, 17-19.

Inara, kua akakite a Iehova, e kare aia e akaruke i tona iti tangata, e kua irinaki papu a Ionatana i te reira. No runga i tona metua tane, ko Saula, i karanga ai te Atua e: “E nana e akaora i toku au tangata mei te rima o te au Philiseti.” Kua irinaki a Ionatana i te reira tuatua. Kua arataki ana oki aia e 1,000 vaeau Iseraela ma te rava kore te au apinga tamaki, i te autuanga i rungao i to Philiseti. I teianei kua inangaro aia i te takore takiri i to Philiseti e tamaki maira.​—1 Samuela 9:16, NW; 12:22; 13:2, 3, 22.

Tetai Tamakianga Mataku Kore

Kua akatano atu a Ionatana ki tetai puakapa o te Philiseti vaitata atu ki te o i na te pae atu ia Mikemasa. (1 Samuela 13:23) I te tae anga ki reira, ka kake aia i tetai maunga, i te taangaanga anga i tona “nga rima e [tona] nga vaevae.” Kare te reira i tapu ana iaia. Kua manako mai a Ionatana i te tamaki atu ma tona tangata apai taoonga tamaki ua e kua karanga atu kiaia e: “Peneiake ko te rave a Iehova i te angaanga no tatou nei: kare oki ïa peu ia Iehova i te akono i te maata e te iti kia akaora ra.”​—1 Samuela 14:6, 13.

Kua inangaro te nga Iseraela e rua i tetai akairo mei ia Iehova. Ka akaari raua ia raua uaorai ki te au tane o te puakapa. Me karanga mai te au Philiseti e: “Arika na kia tae atu matou kia kotou na,” kare a Ionatana e tona tangata apai taoonga tamaki e aere atu kia ratou. Inara me ka karanga mai te au enemi e: “E aere mai ki runga nei kia matou nei” ko te aiteanga i reira, e ka oronga mai a Iehova kia Ionatana e tona tangata apai taoonga tamaki i te autuanga. Kua papu ia Ionatana i ta te Atua turuanga, kua akakoro aia i te aere atu ki te puakapa i te tamaki atu.​—1 Samuela 14:8-10.

Ka akapeea teia nga tangata e rua i te tamakianga i te au vaeau i roto i tetai puakapa katoa? Inara, kare ainei e kua tauturu a Iehova i te Akava ko Ehuda i tona aratakianga ia Iseraela kia tamaki atu ia Moabi? Kare ainei e kua tauturu te Atua ia Samagara, i rauka ai iaia i te ta atu e 600 Philiseti ma tetai rakau ko puakatoro? E kare ainei e na Iehova i oronga i te mana kia Samasona i tona tamakianga i te Philiseti koia anake ua? Kua irinaki a Ionatana e ka tauturu katoa mai te Atua iaia.​—Te Au Akava 3:12-31; 15:6-8, 15; 16:29, 30.

I te kite anga i te nga Iseraela e rua, kua ava atu te Philiseti e: “E aere mai ana ki runga nei kia matou nei, e na matou e akakite atu kia korua i tetai mea.” Kua aere atu rai a Ionatana e tona tangata apai taoonga tamaki. Ma te mataku kore, kua tamaki atu raua e kua ta atu mei tetai 20 vaeau o te enemi, akatupuanga i te mataku maata i roto i te puakapa. Penei te manako ra te au Philiseti e te aere maira te au tumu toa o Iseraela i muri ake i teia nga tangata mua e rua. I muri akera, kua “rokoia iora te nuku e te tumatetenga . . . e te tangata katoa: to te punanga ra,” te karanga ra te tataanga, “e kua ngaueue katoa te enua; no ko mai i te Atua taua tumatetenga ra.”  No ta te Atua tuku anga mai i te ngaueue enua, kua kononinoni aere te au Philiseti, e “ko te au koke o te tangata ravarai kua ariu anake ïa ki tona uaorai taeake.” I te kite atu anga te pupu vaeau o Iseraela i teia, kua akamaroiroiia ratou. I te piri mai anga te au Iseraela e pipini ra e te aronga tei piri atu ki to Philiseti, kua “ta aere ua atura ratou i te Philiseti i taua rā ra mei Mikemasa atu, e tae ua atura ki Aialona.”​—1 Samuela 14:11-23, 31.

Akaoraia e te Au Tangata

Ma te manako kore kua tuku te Ariki ko Saula i tetai taumaa ki runga i tona au vaeau tei kaikai i mua ake ka autu ei ratou i te tamakianga. No etai au tumu, kare a Ionatana i kite ana i teia taumaa. Kua kaikai oki a Ionatana. Kua ko aia i tana rakau ki roto i tetai merikerio e kua kai aia i te meri. I te akaraanga, kua oronga te reira kiaia i te maroiroi akaou i te akaoti atu anga i te tamakianga.​—1 Samuela 14:24-27.

I te kite anga e kua kaikai ana a Ionatana, kua akaue a Saula kia tamateia aia. Kare oki a Ionatana i mataku ana i te mate. “E i na, ka mate au” i karanga ai aia. “Kua karanga atura te au tangata kia Saula, Ka mate a Ionatana, i raukaʼi oki teianei ora maata i Iseraela nei? Auraka rava ïa: te ora rā Iehova kare rava tetai rauru o tona mimiti e topa ki raro i te one; ko te Atua oki ma ia katoa tei rave i te angaanga i teianei rā. Kua akaora iora te au tangata ia Ionatana, e kare akera aia i mate.”​—1 Samuela 14:38-45.

Kare tetai tavini o te Atua i teia tuatau nei e tamaki ana i roto i te au tamakianga tikai, inara penei te vai ra tetai au taime i roto i toou oraanga e ka anoano katoa koe i te akarongo e te mataku kore. Penei e mea ngata i te rave i te mea tika, i te mea e te rave nei te au tangata takapini ia koe i te tarevake. Inara, ka akamaroiroi a Iehova ia koe, e ka akameitaki i toou inangaro i te akono i tana au turanga tuatua tika. Penei ka anoano koe i te tu mataku kore i te ariki i tetai tuanga angaanga i roto i ta Iehova akaaerenga, mei te akamaata atu anga i taau angaanga orometua, te arikianga i te au tuanga angaanga ou, me kore te neke atu anga ki te ngai e anoano maataia ra te aronga tutu Patireia. Penei ka manako mai koe me ka rauka rai ia koe i te akono i teia tuanga angaanga. Inara, kia akapapuia koe, e te rave ra koe i tetai apinga meitaki me te oronga ra koe ia koe uaorai, kia rauka ia Iehova i te taangaanga ia koe i roto i tetai tu te tau ra kiaia. E akamaara ia Ionatana! “Ko te Atua oki ma ia katoa tei rave i te angaanga.”

Ionatana e Davida

Mei etai 20 mataiti i muri akera, kua tatiae te tumu toa o Philiseti ko Golia i te vaeau o Iseraela, inara kua ta atu a Davida iaia. Noatu i te akaraanga e e 30 o Ionatana mataiti i mua ake ia Davida, kua aiteite ua to raua tu. * Te tu mataku kore tei akaariia e Ionatana i Mikemasa kua kite katoaia i roto ia Davida. Tei runga ravao, kua irinaki katoa a Davida i roto i to Iehova mana akaoraanga, i te tauturuanga iaia i te aro atu ia Golia ma te mataku kore i te unui anga te au Iseraela katoatoa mei te reira akaaoanga. E no reira kua “piri rava akera te ngakau o Ionatana ki te ngakau o Davida, aroa aturā Ionatana iaia mei te mea ko tona uaorai vaerua.”​—1 Samuela 17:1–​18:4.

Noatu e kua kite mai te Ariki ko Saula ia Davida ei enemi, no te tu kite karape o Davida, kare roa a Ionatana i vareae ana. Kua riro mai raua ko Davida ei nga oa piri vaitata tikai, e e mea tau i te akamanako atu e, penei i roto i ta raua pukapukaanga muna, kua kite mai a Ionatana i to Davida akatainuia anga kia riro mai e ko te ariki ka aru  mai o Iseraela. Kua akangateitei a Ionatana i te ikianga a te Atua.

I te akakiteanga te Ariki ko Saula ki tana tamaiti e tana au tavini e ka ta aia ia Davida, kua akamatakite atu a Ionatana ia Davida. Kua akapapu a Ionatana kia Saula e kare ana apinga e mataku atu ia Davida. E tikai, kare rava a Davida i ara ana i te ariki. Kare ainei e kua tuku a Davida i tona oraanga i roto i te kino i te aro atu anga ia Golia? Na te pati akatenga a Ionatana no tona oa tei akaapa pikikaaia, i akamaru atu ia Saula. Inara, kare i roa ana kua oki akaou te ariki ki tona tu mua i te kimianga i tetai ravenga e kua tauta akaou i te tamate ia Davida, i te maro atu anga iaia kia oro.​—1 Samuela 19:1-18.

Kua turuturu tiratiratu a Ionatana ia Davida. Kua aravei te nga oa e rua i te parani e eaa te ka raveia. Ma te tiratiratu ki tona oa e te tautaanga katoa rai kia tiratiratu katoa ki tona metua tane, kua karanga a Ionatana kia Davida e: “Auraka rava ïa; kare koe e mate.” Inara, kua karanga atu a Davida kia Ionatana e: “Okotai ua ake takainga vaevae i te atea iaku nei e te mate.”​—1 Samuela 20:1-3.

Kua akanoo a Ionatana raua ko Davida i tetai parani i te timata i te au akakoroanga o Saula. Me ka kitea mai e kare a Davida i runga i te kainga kai o te ariki, ka akakite a Ionatana ki tona metua tane e kua pati mai a Davida e kare aia e tae mai, no te mea ka aere aia ki tetai angaanga atinga a te kopu tangata. Me ka riri mai a Saula, e akakiteanga te reira i te tu makitakita kia Davida. Kua akameitaki a Ionatana iaia e kua ariki papu i tona taoonga ariki no te tuatau ki mua, i te na ko anga e: “Kia vaitata mairā Iehova ia koe, mei iaia i vaitata mai i toku metua ra.” Kua papau raua roa ai i to raua tiratiratu ki tetai e tetai e kua parani e akapeea a Ionatana i te akakiteanga kia Davida e eaa te tupuanga o te timataanga.​—1 Samuela 20:5-24.

I to Saula kite anga e kare a Davida i rotopu ia ratou, kua akamarama atu a Ionatana e kua pati akatenga mai a Davida kiaia e: “Kia tika ia koe ra, e tuku koe iaku, ko taku ïa tuatua kia koe, kia kite oki au i toku au tuakana.” Kare a Ionatana i mataku ana i te akakite atu i tona tu mareka ia Davida. Kua riri tikai te ariki! Kua akakino aia ia Ionatana e kua rave aia i te tuatua e e kia matakite e ka peke ia Davida i te taoonga ariki o tana tamaiti. Kua manono atu a Saula kia akaoki mai a Ionatana ia Davida kiaia kia tamateia. Kua pau atu a Ionatana: “Eaa aia ka taiaʼi? eaa tana ara?” Ma te riri otooto, kua pei a Saula i tana tamaiti ki te korare. Kare a Ionatana i puta ana inara kua taitaia tikai tona ngakau no runga ia Davida.​—1 Samuela 20:25-34.

Mei teaa atura to Ionatana akaarianga i te tu tiratiratu! I te akaraanga a te tangata, e iti ua tana ka rauka mai e e maata atu tana ka ruti mei tona pirianga kia Davida. Inara, kua karanga a Iehova e ka mono a Davida ia Saula ei ariki, e ta Iehova i akakoro, e meitaki rai no Ionatana e ki etai ke.

Tetai Akatakakeanga Aueanga Tikai

Kua aravei muna ua a Ionatana ia Davida i te akakite atu anga kiaia i te nuti. Kua taka meitaki e kare e rauka ia Davida i te tomo akaou ki roto i te are o Saula. Kua aue nga tane e rua e kua takave atu raua. E oti kua oro a Davida i te pipini.​—1 Samuela 20:35-42.

Kua kite akaou a Ionatana i te tuitarere e tai akaou taime, i to Davida pipinianga mei ia Saula “i te medebara ra i Zipha, i roto i te vaorakau.” Ko te taime te reira i akamaroiroi ei a Ionatana ia Davida ma te au tuatua e: “Auraka e mataku: kare oki koe e rauka i te rima o toku metua ra o Saula; ka riro oki koe ei ariki ki runga ia Iseraela, e ei raro iti ake au ia koe; kua kite katoa oki toku metua ra ko Saula i te reira.” (1 Samuela 23:15-18) I muri poto ua akera, kua mate a Ionatana raua ko Saula i roto i tetai tamakianga i te Philiseti.​—1 Samuela 31:1-4.

Ka tau te aronga pouroa e inangaro ra i te Atua kia akamanako i te aerenga tei aruaruia e Ionatana. Te aro atura ainei koe i tetai taumaroanga no te tu tiratiratu? E akamaara i reira e kua raurau a Saula ia Ionatana kia aruaru i tona uaorai au anoano. Inara, kua akangateitei a Ionatana ia Iehova ma te kauraroanga ngakau tae e te tapunui e kua mataora aia i te tangata ta te Atua i iki mai kia riro ei ariki no Iseraela no te tuatau ki mua. Ae, kua turuturu a Ionatana ia Davida e kua tiratiratu kia Iehova.

E au tu meitaki tikai to Ionatana. Kia akono koe i te reira! Ka rauka i reira te au tangata i te karanga katoa no runga ia koe mei ta ratou rai ia Ionatana e: “Ko te Atua oki ma ia katoa tei rave i te angaanga.”​—1 Samuela 14:45.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tutu i te kapi 19]

Kare a Ionatana i vareae ana ia Davida