Te Taokotaiia nei te Tangata i te Ao Katoa​—Akapeea Ra?

AKAPEEA koe me akataka i te “tu taokotai”? Ki tetai aronga, ko te aiteanga ua rai koia oki kare e tu ngata me kore e manamanata. Ei akaraanga, me taina e rua me kore e toru au patireia i tetai koreromotu e kua ariki i te au turanga no te au, penei ka tau kia karangaia e e tu taokotai to ratou. Inara e tika tikai ainei tera? Kare.

E akamanako ana: I roto i te tuatau katoa o te tuatua enua, tauatini ua atu te au koreromotu au tei maaniia ana e tei aatiia ana. No teaa ra? No te mea e maata atu te au arataki o teianei ao i te manako i to ratou uaorai turanga teitei i to te au e te tu taokotai. E oti, te mataku katoa ra tetai au patireia i te ka tupu me kare e aite to ratou turanga ririnui i te pae vaeau ki to tetai atu.

No te mea ua ra e, kare nga patireia e rua e tamaki ana, kare te aiteanga e te taokotai ra raua ma te au. Te tau tikai ra ainei kia karangaia e te au ua ra tetai puke tangata e akaata ra i tetai e tetai ki te pitara no te mea ua nei e kare raua i taomi ake i ta raua amara pitara? E manako neneva rai te reira! E oti akera ko te turanga tikai te reira e kite nei te au patireia e manganui ia ratou. Te riro nei te maata o te tu irinaki kore ei akatupu i te mataku e a tetai ra ka taangaangaia te au apinga tamaki. Eaa ra tei raveia ana ei paruru kia kore e tupu taua tumatetenga ra?

Mataku i te Au Mea Nukiria​—Takino i te Tu Taokotai

E manganui te irinaki ra ki runga i te Nuclear Non-Proliferation Treaty (NPT). Akatikaia i te mataiti 1968, te arai nei teia koreromotu auraka kia maaniia te au apinga tamaki nukiria i roto i te au enua kare a ratou, e kia akakotingaia te akatotoaanga i roto i te au enua tei tu. Te akakoroanga o te NPT, tei arikiia i teianei e tere atu i te 180 au patireia koia oki, kia rauka i te takore takiri i te au apinga tamaki.

Noatu te tangianga tau o taua akakoroanga ra, te manako ra tetai aronga akaapa e ko te NPT e tautaanga ua rai te reira kia kore tetai au enua e o ki roto i te “karapu o te nukiria”​—ei arai i taua au patireia kare e apinga tamaki, kia kore e maani i tetai na ratou. No reira, te matakuia ra e penei ko te taui akaou te manako o tetai aronga tei taina ana i te koreromotu. No reira, te manako ra tetai au patireia e e tau kore tikai kia araiia ratou mei te maani i tetai au apinga tamaki te ka riro i to ratou manako anga ei paruru ia ratou uaorai.

Tei akangata atu i teia maroanga​—penei tei akamaata roa atu i te kino​—koia oki, kare ua e patireia i araiia ana auraka e maani i te au apinga e rauka mai ei te uira nukiria. Kua  riro teia ei matakuanga no tetai aronga i te au patireia e irinakiia atura e te taangaanga ra i te uira nukiria no te au akakoroanga au ua inara penei e te maani muna ua ra i ta ratou au apinga tamaki nukiria.

Penei kare katoa rai te au patireia kua tu takere ana i te au apinga tamaki nukiria e akono atu i ta te NPT e akaue maira. Te karanga ra te aronga akaapa e, e kamakura tikai kia tapapa atu i te au patireia e maata ua atu ei ta ratou apinga tamaki i akaputu, kia takore me kore kia akaiti mai i te reira. Kia tau ki tetai akakiteanga, “e rauka ai teia . . . ka anoano roa ia tetai pirianga taeake meitaki e te irinakianga mou tikai i rotopu i te au enua e patoi nei i tetai e tetai [e e ngata tikai i te irinaki e] me ka tupu rai teia.”

Te au tautaanga a te tangata kia rauka te tu taokotai​—noatu te tae o te ngakau​—kua puapinga kore ua rai. Kare teia i te mea poitirere ki te aronga apiipii Pipiria, no te mea te karanga ra te Tuatua a te Atua e: “Kare tei te tangata uaorai tona aerenga: kare tei te tangata e aere nei, i te akono i tona uaorai takainga tapuae.” (Ieremia 10:23) Te akakite tika katoa maira te Pipiria e: “E ana rai te tangata i te arataa e, e mea tika; ko te openga ra o taua arataa ra, ko te mate ïa.” (Maseli 16:25) I te tauta anga kia rauka te tu taokotai e iti ua rai ta te au kavamani tangata ka rauka i te rave. Noatu ra, kare tatou i akaruke taaka uaia ma te kore e manakonakoanga.

Te Tumu o te Tu Taokotai Mou

I roto i te Pipiria te taputou maira te Atua e ka taokotaiia teia ao kare ra e na roto i te au tautaanga a te tangata. Na Tei Anga mai, ko tei akakoro e kia noo au ua te tangata i te ao katoa nei, e akatupu i te kare e rauka i te tangata nei kia rave. Ki tetai aronga, penei ka ngata paa i te irinaki e ka tupu teia. Inara ko to te Atua akakoroanga mei muatangana roa mai e kia noo te tangata ma te au e te rotai. * E manganui te au irava i roto i te Pipiria e akapapu maira e te vai nei rai to te Atua akakoroanga kia tavaitai mai i te iti tangata ki roto i tetai turanga taokotai. Ka akamanako ana i etai au akaraanga:

• “E aere mai ana, e akara i ta Iehova i rave, te au ngai i akataneaia e ia i te enua nei. Kua akakore aia i te tamaki e tae rava akenei ki te openga enua; kua aati aia i te ana, e kua tipupu i te korare: e kua taʼuia te kariota ra i te ai.”​—SALAMO 46:8, 9.

• “Kare ratou e kanga, kare oki e mea e mate ei, i toku katoa nei maunga tapu: no te mea, ka ki te enua i te kite ia Iehova, mei te vairanga tai e ki i te tai ra.”​—ISAIA 11:9.

• “Nana e akakore rava i te mate e tuatau ua atu; e na te Atu ra na Iehova e orei i te roi-mata i te au mata ravarai; e akakore aia i te akakino i tona iti-tangata i te enua katoa nei: na Iehova oki teia i tuatua nei.”​—ISAIA 25:8.

• “Te tatari nei ra tatou i te rangi ou e te enua ou tana i tuatua maira, i te vai tika anga o te tuatua-tika ra.”​—2 PETERO 3:13.

• “E [na te Atua] e orei i te roi-mata katoatoa; e e kore rava te mate, e te aue, e te mii; e te  mamae oki, e kore katoa ïa; no te mea kua kore te au mea taito.”​—APOKALUPO 21:4.

Ka tau kia irinakiia teia au taputou. No teaa ra? No te mea e koia Tei Anga mai, e mana to te Atua ko Iehova e e kite tona i te apai mai i te tu taokotai ki te tangata nei. (Luka 18:27) Te anoano katoa ra aia i te rave i te reira. No reira te kapiki ra te Pipiria i te reira e ko to te Atua “inangaro takinga-meitaki . . . kia tavaitai aia i te au mea katoatoa i te Mesia ra, to te rangi, e to te ao katoa nei.”​—Ephesia 1:8-10.

Kare te taputou a te Atua no “te enua ou” i te “vai tika anga o te tuatua-tika” i te manako puapinga kore ua. (2 Petero 3:13) No runga i tana i taputou, te akakite ra te Atua ko Iehova e: “Kare e oki puapinga kore ua mai kiaku nei, e tupu ra tei akakoroia e au ra; e manuia oki te mea i akaue atu ei au ra.”​—Isaia 55:11.

Taokotaiia e te Tuatua a te Atua

Mei tei taikuia i roto i te atikara i mua ake, e riro putuputu ua ana te akonoanga ei akamavete e kare ra ei taokotai i te tangata. E tumu tau tikai teia kia akamanako meitakiia, no te mea me ka ariki tatou e te vai nei Tei Anga mai, kare ainei i te mea tau kia tapapa atu tatou e ka noo taokotai ua e te au tona aronga akamori ma tetai e tetai? E mea papu roa ia!

Kare te ke a te akonoanga i akatupu ki runga i te tangata e riro ei akaraanga kino ki runga i te Atua ko Iehova e tana Tuatua. Mari ra ei akaapaanga ki runga i te au akonoanga e turuturu ra i te au ravenga tangata kia taokotai e kare e turu ana i te akakoroanga o te Atua. Kua kapiki a Iesu i te au arataki akonoanga i tona tuatau e e “au pikikaa” e kua karanga atura kia ratou e: “Te tau tikai nei kotou i ta Isaia i tuatua ia kotou, i te na ko anga e, ‘Te topiri mai nei teianei aronga iaku i to ratou vaa, e te akameitaki mai nei to ratou ngutu iaku; tei te atea ke ra to ratou ngakau iaku. E akamorianga puapinga kore ra ta ratou iaku, ka apii ei i tei tukuia mai e te tangata anake ra.’”​—Mataio 15:7-9.

Ko te tuke, e tu taokotai to te akamorianga mou ki runga i te tangata. Kua totou te peroveta ko Isaia e: “E riro kia tae ki te au rā openga ra, e akatinamouiaʼi te maunga ra o te are o Iehova ki runga i te take o te au maunga ra; e akateiteiia ïa ki rungao i te au tuaivi ra; e putuputu ua mairai te au etene katoa ra ki reira. Nana e akava i rotopu i te au etene, e e akataka i te tuatua i rotopu i te tangata katoa e manganui; e tupaki oki ratou i ta ratou au koke ei auri arote, e ta ratou au korare ra, ei tipi tope ïa: kare tetai enua e tamaki mai ki tetai enua i te koke, kare oki ratou e apii akaou i te tamaki.”​—Isaia 2:2, 4.

I roto i te 230 tuma enua i teia tuatau, te ariu nei te Au Kite o Iehova ki te au ikuikuanga tei orongaia mai e te Atua ko Iehova no runga i te au arataa o te tu taokotai. Eaa te tango i akatumuia ai to ratou tu taokotai? Kua tata te apotetoro ko Paulo e: “E kakau na i te aroa, ko taua tatua apa kore ua ra ïa.” (Kolosa 3:14) Te reo mua ta Paulo i taangaanga no te “tatua” te tou ra te reira ki te au uaua matutu o te kopapa tangata. Mei te taura rai te ketaketa i taua au uaua ra, e e rua a ratou ngai angaanga puapinga e rave ana. E akamou ana ratou i te au mero maata o te kopapa ki to ratou au ngai, e e akapiri ana ratou i te au ivi kia mou ki te ngai okotai.

Mei te reira katoa rai te aroa. E maata atu ta teia tu e rave ana i to te paruru ua i te tangata kia kore e ta i tetai e tetai. Ka akatika te aroa mei to te Karaiti, i te au tangata mei te au turanga tukeke mai kia angaanga kapiti ua ma te tu au. Ei akaraanga, ka tauturu te reira i te tangata kia noo kapiti ma te tau ki tei matau uaia i te kapiki e ko te Ture Auro. Mei tei rekotiia i roto ia Mataio 7:12, kua akakite a Iesu Karaiti e: “E te au mea katoa ta kotou i anoano ia etai ke ra, na reira katoa kotou ia ratou.” Na te aru anga i teia kaveinga e manganui tei tauturuia kia takore i te tu akavaavaa.

“Aroa Kotou ia Kotou Uaorai”

Te tauta pakari nei te Au Kite o Iehova i te akapapu e e au pipi tikai ratou na Karaiti na te akono anga i te tuatua a Iesu e: “Ko te mea teia e kite ei te tangata katoa e e pipi kotou naku, kia aroa kotou ia kotou uaorai.” (Ioane 13:35) Kua akaariia ana taua tu aroa ra na roto i te tu umere i te au taime manamanata iti tangata e te poritiki.  Ei akaraanga, i te tamatemate angaia te tangata o Rwanda i te mataiti 1994, kua akatutu tika mai te Au Kite o Iehova i to ratou aroa no tetai e tetai. Kua tuku te Au Kite o te iti tangata Hutu i to ratou uaorai oraanga ki roto i tetai aka kino kia rauka ia ratou i te paruru i to ratou au taeake Tutsi!

Te tika ua ra e kare e tau kia tapapa atu i te au patireia o teia ao kia akatupu i te aroa tangata tupu te ka apai mai i te tu taokotai ki teia ao. Kia tau ki ta te Pipiria, na te Atua e rave i te reira i tona tuatau tau. Inara ka rauka rai i te tangata i teia taime nei i te akakakau ia ratou uaorai ki te aroa e kia rauka te tu taokotai.

I te mataiti i topa, kua tere atu i te pirioni e ara atu ora tei pou i te Au Kite o Iehova i te atoro aere anga i te tangata e te tuatua anga kia ratou no runga i te Pipiria e to te reira puapinga i roto i te oraanga i teia tuatau. Kua riro te kite tika tikai no te Tuatua a te Atua ei taokotai mai i te au mirioni ua atu, tetai papaki kua makitakita ana i tetai e tetai i mua ana. Te kapiti maira te reira i te au tangata Arapia e te ngati Iuda, te Amenia e te Turekia, te Tiamani e te Rutia, kia taiku atu i etai ua.

Ka inangaro ainei koe kia kite maata atu no runga i te au tu taokotai o te Tuatua a te Atua, i te Pipiria? Me koia ia e aravei atu i te Au Kite o Iehova i toou ngai, me kare e tata ki te ngai nooanga tei papaia i te kapi 2.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tataanga i te kapi 4]

Tauatini ua atu te au koreromotu au tei maaniia ana e tei aatiia ana

[Tataanga i te kapi 7]

Kua riro te taangaanga anga i te au kaveinga Pipiria i te akatupu i ta te au kavamani tangata kare i rauka ana i te rave

[Tutu i te kapi 5]

Te tou ra te Tuatua a te Atua ki te Tumu tikai o te tu taokotai mou

[Tutu i te kapi 7]

Te patu kapiti nei te Au Kite o Iehova no roto mai i te iti tangata Hutu e te iti tangata Tutsi i tetai ngai akamorianga