Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Au Manako Maata mei te Puka a Ioane

Au Manako Maata mei te Puka a Ioane

E Mea Ora te Tuatua a Iehova

Au Manako Maata mei te Puka a Ioane

KO IOANE​—“taua pipi akaperepere na Iesu”—te tangata openga tei tata i tetai papaanga akauruia no te oraanga e te angaanga orometua a Karaiti. (Ioa. 21:20) Kua tataia mei te mataiti 98 T.N., e maata te au akataka anga ta te Evangeria a Ioane i akakite mai kare i akakiteia mai ana i roto i tetai atu au Evangeria e toru.

Kua tata te apotetoro ko Ioane i tana Evangeria ma tetai akakoroanga taka meitaki i roto i te manako. No runga i te au mea tana i rekoti mai, te karanga ra aia e: “Teia ra tei tataia, kia akarongo kotou e, ko Iesu te Mesia, te Tamaiti a te Atua; e kia rauka oki to kotou ora i tona ingoa i te akarongo anga.” (Ioa. 20:31) E puapinga maata tikai tana karere kia tatou.​—Ebe. 4:12.

“KA AKARA NA I TE PUNUA-MAMOE A TE ATUA”

(Ioa. 1:1–​11:54)

I tona kite atu anga ia Iesu, kua akakite a Ioane Papetito ma te irinaki anga tikai e: “Ka akara na i te Punua-mamoe a te Atua, ko tei apai ke atu i te ara a to te ao!” (Ioa. 1:29) Ia Iesu e teretere aere ra na roto ia Samaria, ia Galilea, ia Iudea, e te enua i te itinga o Ioridana​—i te tutu aere anga, i te apiianga, e te rave anga i te au angaanga ririnui​—‘e manganui tei aere mai kiaia ra tei akarongo kiaia.’​—Ioa. 10:41, 42.

Ko tetai au temeio ririnui rava atu ta Iesu i rave koia oki te akatuakaou anga mai ia Lazaro. E manganui tei akarongo kia Iesu i te kite anga ratou i tetai tangata tei mate e a ra i te akatuakaouia anga mai. Inara, kua kimi te kau taunga nunui e te au Pharisea, i te ta ia Iesu. No reira, kua akaruke e kua aere atu a Iesu ki “tetai ngāi i vaitata i te medebara ra, i tetai oire ko Epheraima te ingoa.”​—Ioa. 11:53, 54.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

1:35, 40—I te pae mai ia Anederea koai te pipi te tu ua ra i te pae ia Ioane Papetito? E taiku ua ana te tangata tata ia Ioane Papetito e ko “Ioane” e kare rava i akataka mai ana iaia uaorai ma tona ingoa i roto i tana Evangeria. No reira, papu e ko te pipi kare i akakiteia mai te ingoa ko te tangata tata Evangeria ko Ioane.

2:20—Ko teea te iero ‘tei akatuia e a ngauru ma ono mataiti’? Te taiku maira te au ngati Iuda i te iero o Zerubabela tei akatu akaouia e te Ariki ko Heroda o Iudea. Kia tau ki te tangata tata tuatua enua ko Josephus, kua akamata taua angaanga ra i te 18 anga mataiti o to Heroda tutaraanga, me kore i te mataiti 18/17 M.T.N. Te ngai tapu o te iero e tetai atu are maata kua akatuia i roto i te varu mataiti. Inara, kua raveia te angaanga no runga i te au are i te pae mai i te iero e tae ua atu ki te Pasa i te mataiti 30 T.N., i te karanga anga te au ngati Iuda e e 46 mataiti te akatuia anga te reira.

5:14—No te rave ainei i te ara i tupu ei te maki? Kare tikai. E 38 mataiti te maki anga te tangata ta Iesu i rapakau mai no tei anau araia mai. (Ioa. 5:1-9) Te aiteanga o ta Iesu tuatua koia oki kua akaariia mai i teianei ki taua tangata ra te akaaroa, e kia aru aia i te mataara o te ora e auraka e ara akaou, me kare aia e rave i te reira, ka tupu mai tetai apinga kino roa atu i te maki kiaia. Ka apa i reira te tangata no te rave anga i tetai ara kare e akakoreia, e mate te ka tupu mai kare e akatuakaou anga.​—Mata. 12:31, 32; Luka 12:10; Ebe. 10:26, 27.

5:24, 25—Koai ma te aronga ‘mei te mate mai tei ora atura’? Te tuatua ra a Iesu no runga i te aronga tei mate i te pae vaerua inara to ratou akarongo anga i tana au tuatua e te tuku anga i te akarongo i roto iaia e kare e aere akaou na to ratou turanga ara. ‘Mei te mate mai e ora atu’ ei ratou no te mea kua akaateaia te akaapaanga o te mate mei ia ratou, e kua orongaia kia ratou te manakonakoanga no te ora mutu kore no to ratou akarongo i te Atua.​—1 Pete. 4:3-6.

5:26; 6:53—Eaa te aiteanga e kua rauka te ‘ora i roto iaia uaorai’? No Iesu Karaiti, teia te aiteanga kua rauka mai mei te Atua e rua nga tu taka meitaki tikai​—te rauka anga i te oronga ki te au tangata tetai turanga meitaki ki mua ia Iehova e te mana i te oronga i te ora na te akatuakaou anga mai i tei mate. No te au pipi a Iesu, te rauka anga te ‘ora i roto ia ratou uaorai’ te aiteanga ko te tomo pu tikai anga ki roto i te ora. Te tomo ra te au Kerititiano akatainuia ki roto i te reira me akatuakaouia mai ratou ki te ora i te rangi. Ka kite te aronga akarongo mou e manakonakoanga to ratou i te enua nei i te ora mou tikai i muri ake te autu anga ratou i te timataanga openga te ka tupu mai i muri ake tikai i te openga o to Karaiti Tutaraanga Tauatini Mataiti.​—1 Kori. 15:52, 53; Apo. 20:5, 7-10.

6:64—Kua kite ainei a Iesu e mei te tuatau i ikiia ai a Iuda Ikariota ka pikikaa a Iuda iaia? I te akara anga kare aia i kite. Inara, i tetai atianga i te mataiti 32 T.N., kua akakite a Iesu ki tana au apotetoro: “E e diabolo rai tetai o kotou nei.” Penei ake, ko tera te taime i kite atu ei a Iesu i te “akamata anga” a Iuda Ikariota, ki runga i tetai mataara tarevake.​—Ioa. 6:66-71.

Au Apiianga no Tatou:

2:4. Te akakite ra a Iesu kia Maria e ei Tamaiti papetito akatainuia na te Atua, ka aru aia i te aratakianga mei ko mai i tona Metua i te rangi. Noatu koi akamata ua akera a Iesu i tana angaanga orometua, kua kite meitaki tikai aia i te ora, me kore i te taime, no tana angaanga tei akatuangaia mai, kapiti anga mai tona mate akaatinga. Kare katoa e rauka kia akatikaia tetai mema piri vaitata o te pamiri mei ia Maria rai kia arai iaia i tona rave anga i te anoano o te Atua. Kia tavini katoa rai tatou i te Atua ko Iehova ma taua tu aruaruanga.

3:1-9. Te apii maira te akaraanga o Nikodemo, e tutara aia no te ngati Iuda, e rua nga apiianga kia tatou. Te mea mua, kua akaari a Nikodemo i te tu akaaka, te kite karape, e te tu kite no tona uaorai anoano pae vaerua, i te kite atu anga i tetai tamaiti a tetai kamuta akaaka ei puapii tei tonoia mai e te Atua. Te anoanoia ra te tu akaaka e te au Kerititiano mou i teia tuatau. Te rua, kare a Nikodemo i riro mai ana ei pipi na Iesu i runga nei i te enua. Penei no te mataku i te tangata, te manako ra i tona taoonga i roto i te Tuneteri, me kore no te anoano i tana au apinganui. Ka kite mai tatou mei roto mai i teia i tetai apiianga puapinga: Auraka tatou e tuku i taua au manako kia tapu ia tatou i te ‘rave i ta tatou [“rakau tamamae,” NW] e kia aru ua atu rai ia Iesu.’​—Luka 9:23.

4:23, 24. Kia arikiia mai ta tatou akamorianga e te Atua, kia aru te reira ki te tuatua mou tei akakiteia mai i roto i te au kapi o te Pipiria e kia aratakiia te reira e te vaerua tapu.

6:27. Kia angaanga no ‘te kai te ka tika i te vairanga, e tae ua atu ki te ora mutu kore ra’ kia tauta pakari i te akamerengo i to tatou anoano pae vaerua. Ka mataora tatou me rave tatou i teia.​—Mata. 5:3NW.

6:44. Te manako tikai maira a Iehova ia tatou. Te akavaitata ra aia ia tatou ki tana Tamaiti na te itae takitai mai anga ia tatou na roto i te angaanga tutu anga e te tauturu anga ia tatou kia marama e kia taangaanga i te au tuatua mou i te pae vaerua na roto i Tona vaerua tapu.

11:33-36. Kare te akaari anga i to tatou au manako oonu e riro ei akairo no te tu paruparu.

‘KA ARU UA RAI IAIA’

(Ioa. 11:55–​21:25)

Te vaitata anga mai te Pasa i te mataiti 33 T.N., kua oki atu a Iesu ki Betania. Ia Nisana ra 9, kua aere atu aia ki Ierusalema, na runga i te punua atini. Ia Nisana ra 10, kua aere akaou atu a Iesu ki te iero. I te pau anga i tana pure no te akakaka anga i te ingoa o tona Metua, kua tuatua mai tetai reo no runga maira i te rangi e: “Kua akakakā au, e ka akakakā akaou atu rai au.”​—Ioa. 12:28.

Ia ratou e kai ra i te manga o te Pasa, kua oronga a Iesu ki tana au pipi i te akoanga openga e kua pure aia no ratou. Aru mai i tona tapekaia anga, akavaia anga, e te patitiia anga, kua akatuakaouia mai a Iesu.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

14:2—Akapeea a Iesu i te “akamanea [anga] i tetai ngai” i runga i te rangi no tana au pipi? Te kapiti maira teia i te akatika anga a Iesu i te koreromotu ou na te aere atu anga ki mua i te aroaro o te Atua e te oronga anga Kiaia i te puapinga o tona toto. Te kapiti katoa maira te akamanea anga i te rauka anga mai ia Karaiti te mana ariki, i muri ake i te reira ka akamata ai te akatuakaouanga no tana au pipi akatainuia i te rangi.​—1 Tesa. 4:14-17; Ebe. 9:12, 24-28; 1 Pete. 1:19; Apo. 11:15.

19:11—Te taiku ra ainei a Iesu ia Iuda Ikariota i tona tuatua anga kia Pilato no runga i te tangata tei tuku atu Iaia kiaia ra? Kare tikai ko Iuda tana e tuatua ra me kore ko tetai tangata ke, i te akaraanga te manako ra a Iesu i te aronga katoatoa tei apa no te ta anga iaia. Te kapiti maira teia ia Iuda, i ‘te kau taunga nunui ra, e te Sunederi katoa,’ e “te tangata tini” katoa tei akakeuia kia pati atu kia tataraia mai a Baraba.​—Mata. 26:59-65; 27:1, 2, 20-22.

20:17—Eaa ra a Iesu i akakite ei kia Maria Magadala e auraka aia e mou piri kiaia? I te akaraanga kua mou piri a Maria kia Iesu no te mea kua manako aia e te vaitata ra aia i te aere atu ki te rangi e kare aia e kite akaou iaia. Ei akapapu atu kiaia e kare aia e akaruke vave, kua akakite a Iesu kiaia e auraka e mou piri kiaia inara kia aere e akakite atu ki tana au pipi i te nuti no tona tuakaouanga.

Au Apiianga no Tatou:

12:36. Kia riro mai ei “tamariki no te mārama,” me kore ei aronga akakite aere i te marama, te anoanoia ra tatou kia rauka mai te kite tika tikai no te Tuatua a te Atua, te Pipiria. E oti e mea tau kia taangaanga tatou i taua kite ra kia arataki mai i tetai ke mei roto mai i te poiri i te pae vaerua ki roto i te marama o te Atua.

14:6. Kare e mataara ke atu e rauka mai ei ia tatou to te Atua marekaanga mari ra na roto ia Iesu Karaiti. Na te taangaanga anake ua i te akarongo i roto ia Iesu e te aru anga i tona akaraanga ka rauka ia tatou i te akavaitata atu kia Iehova.​—1 Pete. 2:21.

14:15, 21, 23, 24; 15:10. Na te akarongo anga ki te anoano o te Atua e tauturu mai ia tatou kia noo ua i roto i te aroa o te Atua e ki roto i te aroa o tana Tamaiti.​—1 Ioa. 5:3.

14:26; 16:13. Te riro ra to Iehova vaerua tapu ei puapii e ei akamaaraanga. Te angaanga katoa ra te reira ei akakite anga i te tuatua mou. No reira, ka rauka i te reira i te tauturu ia tatou kia tupu i roto i te kite, te pakari, te kite karape, te akavaanga, e te manako akono meitaki. No reira, kia tamou marie tatou i roto i te pure, i te pati tikai anga no taua vaerua ra.​—Luka 11:5-13.

21:15, 19. Kua patiia kia Petero me e maata atu tona anoano ia Iesu “i teia,” koia oki, ko te ika tei tukunaia mai ki mua ia ratou. No reira kua akakite pakari a Iesu i te anoano kia iki a Petero i te aru tamou iaia kare e kia aruaru i te angaanga ravakaianga. I muri ake i te akamanakoanga i te au papaanga Evangeria, kia akaketaketaia tatou i roto i ta tatou tautaanga kia maata atu to tatou anoano no Iesu i tetai ua atu au apinga te ka akareka mai ia tatou. Ae, e aru tatou iaia ma te ngakau katoa.

[Tutu i te kapi 31]

Eaa ta tatou i kite mai mei te akaraanga o Nikodemo?