Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Kia Tere ki Mua i te Pae Vaerua na te Aru Anga i te Akaraanga o Paulo

Kia Tere ki Mua i te Pae Vaerua na te Aru Anga i te Akaraanga o Paulo

Kia Tere ki Mua i te Pae Vaerua na te Aru Anga i te Akaraanga o Paulo

“I kukumi ana au i te kukumianga meitaki, kua oti toku oro anga, i mou marie na au i te akarongo.”​—2 TIMO. 4:7.

1, 2. Eaa te au tauianga ta Saula o Tareso i rave i roto i tona oraanga, e eaa te angaanga puapinga tana i rave?

E TANGATA kite tikai aia e te papu tikai. Inara, kua ‘kapiti katoa aia iaia uaorai ma te anoano o tona kopapa.’ (Ephe. 2:3) I muri mai kua akataka mai aia iaia uaorai ei tangata “akakino oki i muatangana, e te takinga-kino, e te rave kino atu.” (1 Timo. 1:13) Ko Saula o Tareso taua tangata ra.

2 I te tuatau tei aereia, kua rave a Saula i tetai au tauianga maata tikai i roto i tona oraanga. Kua akaruke aia i tona au tu i mua ana e kua angaanga pakari tikai kia ‘kore e kimi i te meitaki nona uaorai, no te tangata katoa ra e manganui.’ (1 Kori. 10:33) Kua maru ua ra aia e kua akaari atura i te aroa maata no te aronga tana i takinokino ana no tona makitakita ia ratou. (E tatau ia 1 Tesalonia 2:7, 8.) “I akariroiaʼi oki au ei orometua,” i tata ai aia, i te kapiti anga mai e: “Ko au nei rai, ko te iti rava i te iti i te aronga tapu ravarai, tei orongaia mai taua aroa ua nei, kia tutu aere au ki rotopu i te etene i te meitaki maata ope kore o te Mesia kia kimi ra.”​—Ephe. 3:7, 8.

3. Na roto i teea mataara e rauka ai te apii anga i te au reta a Paulo e te au rekoti o tana angaanga orometua i te tauturu ia tatou?

3 Kua rauka ia Saula, tei kitea katoaia e ko Paulo, tetai tupuanga takake roa i roto i tona marama i te pae vaerua. (Anga. 13:9) Okotai mataara papu roa atu i te akatere viviki atu i to tatou uaorai turanga i roto i te tuatua mou koia oki na te apiianga i te au reta a Paulo e te rekoti o tana angaanga orometua e oti i reira ka aru ei i te akaraanga o tona akarongo. (E tatau ia 1 Korinetia 11:1; Ebera 13:7.) Ka akara tatou e ka akapeea te rave anga i te reira i te akakeu pakari anga ia tatou kia akamata i tetai porokaramu matauia no te apii na tatou uaorai, kia tatanu i te aroa tika tikai no te tangata, e kia akatupu i te akamanakoanga tau ia tatou uaorai.

Ta Paulo Porokaramu Matauia no te Apii

4, 5. Akapeea tana uaorai apii i te akapuapinga anga ia Paulo?

4 Ei Pharisea tei apiiia ana “i te vaevaeo o Gamaliela, i apii uaia oki au i te ture a to tatou ai metua ra,” e manga kite rai to Paulo i rauka no runga i te au Tuatua Tapu. (Anga. 22:1-3; Phili. 3:4-6) I muri tika ake i tona papetitoanga, kua “aere ke atura [aia] ki Arabia”​—ki te Metepara o Suria me kore penei ki tetai ngai motutaa ua i runga i te Toro o Arapia tei tau meitaki no te akamanako oonu anga. (Gala. 1:17) Kare e kore e kua inangaro a Paulo kia eumiumi no runga i te au tuatua tapu tei akapapu mai e ko Iesu te Mesia. Tetai katoa, kua inangaro a Paulo i te akateateamamao no te angaanga e vai maira i mua iaia. (E tatau ia Angaanga 9:15, 16, 20, 22.) Kua pou tetai taime ia Paulo i te tauta anga i te akamanako oonu no runga i te au mea pae vaerua.

5 Kua riro te kite e te marama o te Tuatua Tapu tei rauka mai ia Paulo mei tana uaorai apii, ei tauturu iaia i te apii meitaki atu i te tuatua mou. Ei akaraanga, i ko i te tunako i Anetioka i Pisidia, kua taangaanga a Paulo e rima au taikuanga mei roto tika atu i te au Tuatua Tapu Epera i te akapapu e ko Iesu te Mesia. E maata rai te taime tei taiku katoa atu a Paulo i te au tataanga tapu. E pakari tikai te akakeuanga o tana au taumaroanga Pipiria e “kua aru maira to te ngati Iuda e te au pipi akono i te Atua e manganui ia Paulo raua ko Banaba” kia maata te kite. (Anga. 13:14-44) I te aerenga mai tetai pupu ngati Iuda Roma kiaia i ko i tona are i te au mataiti i muri mai, kua akamarama atu a Paulo i te au mea kia ratou e kua “akakite atura i te basileia o te Atua, e ako atura ia ratou i te au tuatua no Iesu i roto i te ture a Mose, e te au peroveta ra.”​—Anga. 28:17, 22, 23.

6. Eaa tei tauturu ia Paulo kia vai maroiroi ua rai i te pae vaerua i te aro atu anga i te au timataanga?

6 I te aro atu anga i te au timataanga, kua makitoro marie atu rai a Paulo i te au Tuatua Tapu e kua rauka te maroiroi mei ta te reira karere akauruia. (Ebe. 4:12) Iaia e mouauri ra i Roma i mua ake i tona tamateangaia, kua pati a Paulo ia Timoteo kia apai mai i “te au buka” e “te au pepa kiri” kiaia. (2 Timo. 4:13) Kare e kore e e au tuanga taua au pepa ra no te au Tuatua Tapu Epera ta Paulo i taangaanga ai i roto i tana apiianga oonu. Te rauka anga te kite o te au Tuatua Tapu na roto i tetai porokaramu matauia no te apii Pipiria, e mea puapinga tikai no Paulo kia rauka iaia i te vai ngaueue kore ua.

7. Akakite mai i te au puapinga ka rauka ia koe mei te apii putuputu ua rai i te Pipiria.

7 Ko te apii putuputu ua rai i te Pipiria, tei kapitiia mai e te akamanako papu anga, ka riro ei tauturu ia tatou kia tere ki mua i roto i te kite pae vaerua. (Ebe. 5:12-14) No runga i te puapinga o te Tuatua a te Atua, kua imene te tata taramo e: “Meitaki maata to te ture a to vaa ra iaku, i te auro e te ario e kia tausani ua atu. E kite maata toku ia koe i te au akauenga naau ra, i to toku au enemi ra; e tika oki i te vai marie anga i vaitata iaku. Ta tāpu nei au i oku puke vaevae i te au arataa kikino ravarai, kia akono au i taau tuatua.” (Sala. 119:72, 98, 101) E porokaramu matauia ainei taau no te apii Pipiria? Te akateateamamao ra ainei koe no te au tukuanga angaanga i te tuatau ki mua i roto i te angaanga a te Atua na te tatau anga i te Pipiria i te au ra ravarai e na te eumiumi anga no runga i taau i tatau ei?

Kua Apii a Saula kia Aroa i te Tangata

8. Eaa ra ta Saula i rave ki te aronga i vao ake i te akonoanga ngati Iuda?

8 I mua ake ka riro mai ei e Kerititiano, e maroiroi tikai to Saula no tana akonoanga, inara kare tikai aia e kea atu ana i te tangata i vao ake i te akonoanga ngati Iuda. (Anga. 26:4, 5) Kua mareka rava aia i te akara ua atu i tetai au ngati Iuda e pepei ra ia Setephano ki te toka. Kua akamaroiroi roaia atu paa a Saula i tana i kite, penei i te manako anga i to Setephano tamateangaia ei utunga tau rai. (Anga. 6:8-14; 7:54–​8:1) Te akakite maira te papaanga akauruia e: “Karekā Saula, pou atura te ekalesia i te tomo anga atu ki roto i te au are, e te kika anga i te tane ma te vaine, e te tuku anga atu ki roto i te are tapekaanga ra.” (Anga. 8:3) Kua “takinga-kino atura [aia] ia ratou e tae ua atura ki te oire ke ra.”​—Anga. 26:11.

9. Eaa te tupuanga tei akakeu ia Saula kia akara matatio akaou i tona tu ki te tangata?

9 Te mama anga mai te Atu ra ko Iesu kiaia, te aere ra a Saula ki Damaseko i te tamanamanata i te au pipi a Karaiti. Kua matapoia a Saula e te marama kaka o te Tamaiti a te Atua e kua irinaki ua atura ki runga i te tauturu a etai ke. Kia tae ra ki te taime i taangaanga ai a Iehova ia Anania kia akapuera akaou i tona mata kia kite akaou a Saula, kua taui takiri to Saula tu ki te tangata e mutu kore ua atu. (Anga. 9:1-30) I muri ake i te riro mai anga ei pipi na Karaiti, kua angaanga pakari tikai aia i te akono atu i te au tangata ravarai mei ia Iesu rai. Teia i reira te aiteanga ka akaruke takiri i te kino e kia ‘noo au ua i roto i te tangata katoa nei.’​—E tatau ia Roma 12:17-21.

10, 11. Akapeea ra a Paulo i te akatutu anga i te aroa tika tikai no te tangata?

10 Kare a Paulo i mareka ua ana i te noo au ua ki etai ke. Kua inangaro aia i te akaari i te aroa tika tikai kia ratou, e kua riro te angaanga orometua Kerititiano ei oronga mai i taua tikaanga ra nona. I roto i tona tere mitinari mua, kua tutu aere aia i te tuatua meitaki i roto ia Asia Minora. Noatu te patoianga pakari, kua akatinamou rai a Paulo e tona au oa ki runga i te tauturu anga i te aronga akaaka kia ariki i te akonoanga Kerititiano. Kua atoro akaou atu ratou ia Lusetera e Ikonio, noatu oki e kua titau ana te aronga patoi i roto i taua nga oire ra i te tamate ia Paulo.​—Anga. 13:1-3; 14:1-7, 19-23.

11 I muri mai, kua kimi aere a Paulo e tona pupu i te aronga tei inangaro i te Atua i roto i te oire ko Philipi i Makedonia. Kua akarongo mai tetai poroteraita ngati Iuda ko Ludia te ingoa, i te tuatua meitaki e kua riro maira ei Kerititiano. Kua papa te aronga mana i reira ia Paulo raua ko Sila ki te rakau e kua titiri atura ia raua ki roto i te are auri. Inara, kua tutu atu a Paulo ki te tiaki mouauri, tei taopenga maira ki tona papetito angaia e tona pamiri ei aronga akamori no Iehova.​—Anga. 16:11-34.

12. Eaa tei akakeu i te tangata kino ko Saula, kia riro mai e ko te apotetoro aroa ua a Iesu Karaiti?

12 Eaa ra a Saula te tangata takinga kino i mua ana i ariki ei te akarongo o tana aronga i takinga kino ana? Eaa ra tei akakeu i taua tangata kino ra kia riro mai e ko te apotetoro takinga meitaki e te aroa ua, tei inangaro puareinga ua i te tuku i tona oraanga ki roto i te kino kia rauka i etai ke i te apii i te tuatua mou no runga i te Atua e ia Karaiti? Te akamarama maira a Paulo uaorai e ko: “Te Atua, ko tei . . . kapiki iora iaku i tona aroa ua, i te akakite mai iaku i tana Tamaiti.” (Gala. 1:15, 16) Kia Timoteo, kua tata a Paulo e: “I aroaia mai ei au, kia kitea te akakoromaki maata rava o Iesu Mesia iaku, i tei maata i te ara nei, ei akaraanga na te aronga e akarongo iaia a muri atu, e rauka atu te ora mutu kore.” (1 Timo. 1:16) Kua akakore a Iehova i te ara a Paulo, e kua riro te rauka anga taua aroa ua e te aroaia mai anga ei akakeu iaia kia akaari i te aroa ki etai ke na te tutu aere anga i te tuatua meitaki kia ratou.

13. Eaa tikai te ka akakeu ia tatou kia akaari i te aroa kia etai ke, e ka akapeea tatou me rave i te reira?

13 Ka akakore katoa mai rai a Iehova i ta tatou au ara e te tarevake. (Sala. 103:8-14) “Naringa koe, e Iehova, e akairo ana i te au ara nei, e te Atu, koai te ka mou?” i ui atura te tata taramo. (Sala. 130:3) Me kare te aroa o te Atua, kare okotai ia tatou e kite i te rekareka o te angaanga tapu, e kare katoa e rauka ia tatou kia tapapa atu e kia rauka te ora mutu kore. E maata tikai to te Atua aroa ua ia tatou katoatoa. No reira mei ia Paulo rai, e mea tau kia inangaro tatou i te akamaata atu i te aroa ki etai ke na te tutu aere anga kia ratou e te apii anga i te tuatua mou kia ratou na te akamaroiroi anga i to tatou au taeake irinaki.​—E tatau ia Angaanga 14:21-23.

14. Akapeea e rauka ai ia tatou i te akamaata atu i ta tatou ka rave i roto i ta tatou angaanga orometua?

14 Kua inangaro a Paulo i te akamaata atu i tana ka rave ei orometua no te tuatua meitaki, e kua riro ta Iesu akaraanga ei akatukia i tona ngakau. I roto i te au mataara ta te Tamaiti a te Atua i akaari ei i te aroa aite koreia koia oki na roto i tana angaanga orometua. Kua tuatua a Iesu e: “Te maata ua nei te mou, te iti nei ra te aronga e kokoti: E teianei, e pure kotou i te Atu o te mou, kia unga mai aia i tetai aronga ei rave i taua mou nana ra.” (Mata. 9:35-38) Kua rave rai a Paulo kia tau ki tetai ua atu patianga penei tana i rave, kia maata mai te aronga angaanga na te riro anga ei tangata maroiroi i te angaanga. Akapeea koe? Ka rauka ainei ia koe i te akameitaki atu i te turanga o taau angaanga orometua? Me kore ka rauka ainei ia koe i te akamaata atu i te taime taau ka akapou ki roto i te angaanga tutu aere anga i te Patireia, penei i te akanoo katoa anga i tetai tuatau i roto i toou oraanga no te angaanga painia? Kia akaari tatou i te aroa tika tikai ki etai ke na te tauturu anga ia ratou na “te tāpu akakite anga i te tuatua ora.”​—Phili. 2:16.

To Paulo Manako Iaia Uaorai

15. Akapeea ra a Paulo i te akamanakoanga iaia uaorai i tona pirianga ki tona au taeake Kerititiano?

15 Ei orometua Kerititiano, kua akanoo akaou a Paulo i tetai akaraanga meitaki tikai no tatou na roto i tetai mataara ke mai. Noatu e e maata te au tukuanga angaanga i rauka iaia i roto i te putuputuanga Kerititiano, kua kite meitaki a Paulo e kare i te mea tau nona kia tapapa atu i taua au akameitakianga ra no te mea, kare e no tona au tu kite i rauka mai ei te reira. Kua kite ra aia e ko te au akameitakianga tana i kite e au mataara anake ia e akaari maira te Atua i tona aroa ua. Kua kite rai a Paulo e ko tetai atu au Kerititiano ke, e au orometua tukatau meitaki katoa rai ratou no te tuatua meitaki. Noatu tona turanga i rotopu i te iti tangata o te Atua, kua vai akaaka ua rai aia.​—E tatau ia 1 Korinetia 15:9-11.

16. Akapeea ra a Paulo i te akaari anga i te tu akaaka e te tu tau no runga i te maroanga o te peritome?

16 Ka akamanako ana e i akapeea a Paulo i te akono atu anga i tetai manamanata tei tupu mai i te oire ko Anetioka i Suria. Kua mavete te putuputuanga Kerititiano i reira no runga i te maroanga o te peritome. (Anga. 14:26–​15:2) I te mea e ko Paulo tei ikiia kia riro ei arataki i te tuatua atu anga ki te au Kenitara peritome koreia, penei kua manako rai aia e e tangata kite aia i roto i te akono anga atu i te aronga kare i te ngati Iuda e no reira kua tukatau meitaki aia i te kimi i tetai ravenga no te manamanata. (E tatau ia Galatia 2:8, 9.) Inara, i te puapinga kore anga tana au tautaanga kia akakore i te maroanga, ma te tu akaaka e te tu tau, kua aru aia i te akanooanga kia aravei atu i te pupu akaaere i Ierusalema i te uriuri i taua mea ra. Kua taokotai pu atu aia, ki te au mema e akarongo maira ki taua mea ra, kua tuku i te tika, e kua iki iaia kia apai i ta ratou au karere. (Anga. 15:22-31) No reira kua rave a Paulo i te aratakianga na te akaari anga i te tu ‘ngateitei’ ki tona au taeake tavini.​—Roma 12:10e.

17, 18. (a) Eaa te manako ngakau o Paulo no te aronga i roto i te au putuputuanga? (e) Eaa te tu o te aronga pakari o Ephesia no runga i to Paulo takakeanga e apii maira ia tatou no runga iaia?

17 Kare te tangata akaaka ko Paulo i akamamao ana iaia mei tona au taeake e te au tuaine i roto i te putuputuanga. Mari ra, kua piri roa atu aia kia ratou. I te openga o tana reta ki to Roma, e 20 tuma tangata tana i aroa atu na te taiku anga i to ratou ingoa. Te maataanga ia ratou kare i taikuia mai ana i tetai ua atu ngai i roto i te au Tuatua Tapu, e tokoiti ua tei tu i te au apainga takake. Inara e au tavini tiratiratu ratou no Iehova, e e akaperepere maata tikai to Paulo ia ratou.​—Roma 16:1-16.

18 Kua riro to Paulo tu akaaka e te tu oaoa ei akaketaketa i te au putuputuanga. I muri ake i te aravei anga aia i te aronga pakari mei Ephesia no te taime openga, “takave maira ki runga i te kaki o Paulo, kua ongi maira iaia: no te tuatua tana i tuatua ra e, kare rava ratou e kite akaou mai i tona mata.” Kare roa e akapera to ratou tu i tona takakeanga naringa aia e e tangata ngakau parau e te oaoa kore.​—Anga. 20:37, 38.

19. Akapeea e rauka ai ia tatou te akaari i te “ngakau akaaka” i roto i to tatou pirianga ki te au taeake Kerititiano?

19 Pouroa te aronga tei inangaro kia tere ki mua i te pae vaerua e mea tau kia akaari i tetai tu akaaka mei ta Paulo rai i rave. Kua ako aia i te au taeake Kerititiano e “auraka takiri e mea e raveia ma te taumāro, e te akanengonengo puapinga kore; ei ngakau akaaka ra, i te manako akameitaki atu tetai ki tetai, auraka iaia uaorai.” (Phili. 2:3) Ka akapeea tatou me aru i taua ako ra? Tetai mataara koia oki na te taokotai atu anga ki te aronga pakari i roto i te putuputuanga, te aru anga i ta ratou aratakianga e te ariki anga i ta ratou au tukuanga tika i rave. (E tatau ia Ebera 13:17.) Tetai mataara ke mai koia oki na te akangateitei pouroa anga i to tatou au taeake e te au tuaine i roto i te akarongo. Te au tangata o roto i te au putuputuanga o to Iehova iti tangata te maataanga e au tangata tataki tai no te au pa enua, au peu, au iti tangata, e te au turanga eteniki tuketuke. Kare ainei i reira i te mea tau no tatou, kia apii i te takinga meitaki atu i te katoatoa rava ma te papakitai kore e te aroa, mei ia Paulo rai? (Anga. 17:26; Roma 12:10a) Te akamaroiroiia mai nei tatou kia “āriki kotou ia kotou uaorai, mei te Mesia i āriki mai ia tatou nei, kia kakā te Atua.”​—Roma 15:7.

“E Oro Tamou Marie” i te Oroanga no te Ora

20, 21. Eaa te ka tauturu ia tatou kia oro i te oroanga no te ora ki te openga?

20 Ka tau kia akaaiteia te oraanga o te Kerititiano ki tetai oroanga mamao. Kua tata a Paulo e: “Kua oti toku oro anga, i mou marie na au i te akarongo: E teianei te vaioia nei te korona o te tuatua-tika noku, ta te Atu, ta te akava tuatua-tika ra, e oronga mai noku kia tae ki taua rā ra; e kare ra oki ko toku anake ra, ko to te aronga katoa ra i inangaro i taua mama anga mai nona ra.”​—2 Timo. 4:7, 8.

21 Na te aru anga i to Paulo akaraanga ka tauturu te reira ia tatou kia oro i te oroanga no te ora mutu kore ki te openga. (Ebe. 12:1) No reira, noatu e eaa te tu, kia tere ua atu rai tatou ki mua i te pae vaerua na te akanoo anga i tetai porokaramu meitaki tei matauia no ta tatou uaorai apii, na te tatanu anga i te aroa oonu no te tangata, e na te tamou marie anga i te tu akaaka.

Akapeea Koe me Pau?

• Akapeea a Paulo i puapingaia ai mei tana uaorai apii putuputu anga i te au Tuatua Tapu?

• Eaa i riro ei te aroa oonu no te tangata ei puapinga no te au Kerititiano mou?

• Eaa te au tu ka tauturu ia koe kia takinga meitaki atu i etai ke ma te papakitai kore?

• Akapeea te akaraanga o Paulo i te tauturu anga ia koe kia taokotai ki te aronga pakari i roto i toou putuputuanga?

[Au Uianga Apii]

[Tutu i te kapi 23]

E kimi kia rauka te maroiroi mei roto i te au Tuatua Tapu, mei ia Paulo rai

[Tutu i te kapi 24]

Akaari i te aroa na te akakite atu anga i te tuatua meitaki ki etai ke

[Tutu i te kapi 25]

Kua kite ainei koe e eaa tei akapiri roa atu ia Paulo ki tona au taeake?