Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Au Manako Maata mei te Au Reta kia Galatia, Ephesia, Philipi, e Kolosa

Au Manako Maata mei te Au Reta kia Galatia, Ephesia, Philipi, e Kolosa

E Mea Ora te Tuatua a Iehova

Au Manako Maata mei te Au Reta kia Galatia, Ephesia, Philipi, e Kolosa

I TONA akarongo anga e kua akaariu keia tetai au Kerititiano mei te akamorianga ma no te mea kua akakeuia ratou e te aronga akonoanga ngati Iuda, kua tata i reira te apotetoro ko Paulo i tetai reta ririnui “ki te au ekalesia i Galatia.” (Gala. 1:2) Kua tataia te reira i tetai tuatau i te mataiti 50-52 T.N., te vai ra i roto i taua reta ra te ako anga tika e te akamaroiroi anga pakari.

Mei te ngauru mataiti i muri mai iaia i Roma ei ‘tangata tei tapekaia no Iesu Mesia,’ kua tata a Paulo ki te au putuputuanga i Ephesia, Philipi, e Kolosa, i te oronga anga kia ratou te ako anga tau e te akamaroiroi anga aroa. (Ephe. 3:1) Ka puapinga katoaia tatou i teia tuatau na te akarongo anga ki te karere o te au puka o te Pipiria o Galatia, Ephesia, Philipi, e Kolosa.​—Ebe. 4:12.

“TIKA I TE ANGAANGA”​—KA AKAPEEA?

(Gala. 1:1–​6:18)

Mei te mea e te tauta kikite ra te aronga akonoanga ngati Iuda i te akakino ia Paulo, kua paruru ra aia i tona taoonga apotetoro na te akakiteanga i tona oraanga. (Gala. 1:11–​2:14) Na te patoi anga i ta ratou au apiianga pikikaa, kua akakite a Paulo i te tumu manako e: “Kare ua te tangata e tika i te angaanga a te ture, i te akarongo ra ia Iesu Mesia.”​—Gala. 2:16.

Kua karanga a Paulo e kua “okoia [e Karaiti] te aronga i raro ake i te ture” e kua tatara aia ia ratou, kia rekareka i te tu rangatira ei Kerititiano. Kua ako pakari aia i to Galatia e: “E tamou tikai kotou . . . , e auraka e ii akaou i te zugo tuikaa ra.”​—Gala. 4:4, 5; 5:1.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

3:16-18, 28, 29—Te vai ua nei rai ainei te koreromotu a Aberahama? Ae, te vai nei. Kare te Ture a Mose e mono ra i te koreromotu a te Atua kia Aberahama inara e mea kapitiia atu te reira. No reira, te vai ua nei te koreromotu a Aberahama i muri ake i te ‘akakoreia anga’ te Ture. (Ephe. 2:15) Kua orongaia atu te au taputou o te koreromotu ki te “uanga” mou a Aberahama​—ko te Karaiti ko Iesu, koia te uanga maata, e ki te aronga ‘no te Mesia oki ratou.’

6:2—Eaa “te ture a te Mesia”? Te vai ra i roto i teia ture te au mea katoatoa ta Iesu i apii e i akaue mai. Te kapiti tikai maira te reira i te akauenga e “e aroa kotou ia kotou uaorai.”​—Ioa. 13:34.

6:8—Akapeea tatou i ‘te ruru anga i ta te vaerua’? Ka rave tatou i teia na te aru anga i te tu te akatika ra te vaerua o te Atua i te akakeu ia tatou. Te ruru anga i ta te vaerua te o maira te tauta anga ngakau tae kia piri atu ki te au angaanga te akakeuia ra e te vaerua.

Au Apiianga no Tatou:

1:6-9. Te anoanoia ra te aronga pakari Kerititiano kia akatikatika viviki i te au manamanata me tupu mai i roto i te putuputuanga. Na te taangaanga anga i te au manako tau ki te au Tuatua Tapu, ka rauka ia ratou i te akakore viviki atu i te au manako tarevake.

2:20. E apinga oronga aroaia mai te oko no ko mai i te Atua kia tatou. E mea tau kia akamanako rai tatou i te reira.​—Ioa. 3:16.

5:7-9. Ka ‘arai te au kapitianga kino ia tatou kia kore tatou e akono i te tuatua-mou.’ E mea meitaki kia kopae tatou i te reira.

6:1, 2, 5NW. Penei ka rauka i te aronga “e tu tau” to ratou i te tauturu ia tatou i te akono i te au turanga ngata tei o atu tatou ki roto, ma to tatou kite kore e e takainga tarevake te reira. Me no runga ra i ta tatou apainga pae vaerua, na tatou uaorai e apai i te reira.

‘TAVAITAI I TE AU MEA KATOATOA I TE MESIA RA’

(Ephe. 1:1–​6:24)

Na te akakite anga i te tumu tuatua no te taokotaianga Kerititiano i roto i tana reta ki to Ephesia, te tuatua ra a Paulo no runga i “te akaaerenga i te openga tikai o te au tuatau ra, kia tavaitai . . . i te au mea katoatoa i te Mesia ra, to te rangi, e to te ao katoa nei.” Kua oronga mai a Karaiti i “te meitaki i te tangata nei” ei tauturu i te katoatoa “kia riro . . . te akarongo okotai.”​—Ephe. 1:10; 4:8, 13.

Ei akangateitei anga i te Atua e te akamaroiroi anga i te taokotaianga, “kia akatangata ou” te au Kerititiano e kia ‘tatomo marie ratou tetai ki tetai ma te mataku [“ia Karaiti,” NW].’ Te anoano katoaia ra ratou “kia patoi i te ravenga pakari a te diabolo” na te kakau anga i te rakei katoa.​—Ephe. 4:24; 5:21; 6:11.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

1:4-7—Akapeea te au Kerititiano akatainuia i te akono takereia anga i mua ake ka anauia ai ratou? Kua akanoo takereia ratou ei pupu, kare ei aronga tataki tai. Kua tupu teia i mua ake ka anau mai ei to tatou nga metua mua i ta raua tama mua i roto i te ara. Ko teia totou tei tataia i roto ia Genese 3:15, kua akakiteia mai i mua ake ka anauia mai ei te tangata ara, te kapiti maira te reira i te akakoroanga o te Atua kia tutara te au pipi a Karaiti e ia katoa i te rangi.​—Gala. 3:16, 29.

2:2—Akapeea te vaerua o teianei ao i riro ei mei te reva rai, akapeea te reira i te taangaanga anga i tona mana? ‘Te vaerua o teianei ao’​—te vaerua no te tu takake e te akarongo kore​—tei te au ngai ravarai, mei te reva rai ta tatou e akaea nei. (1 Kori. 2:12) Te taangaanga nei te reira i tona mana ma te tu akakeu anga pakari e te tukutuku kore.

2:6—Akapeea te au Kerititiano akatainuia e noo ei “i te au ngai i te rangi” i te mea e tei runga nei rai ratou i te enua? I konei kare te tuatua “i te au ngai i te rangi” e taiku ra no runga i ta ratou tuanga i te rangi tei taputouia mai. Kareka ra, te akakite maira te reira i to ratou turanga akateiteiia i te pae vaerua tei tupu mai no to ratou ‘akairoia anga i te vaerua tapu i tuatuaia maira.’​—Ephe. 1:13, 14.

Au Apiianga no Tatou:

4:8, 11-15. Kua “arataki” a Iesu Karaiti i te “aronga tuikaa,” ma te apai mai anga i te au tane no roto mai i te akatere anga a Satani kia taangaanga meitaki ia ratou ei akamaroiroi anga i te putuputuanga Kerititiano. Ka rauka ia tatou ‘ma te aroa, kia tupu te au mea katoa i te Mesia’ na te akarongo anga e te kauraro anga ki te aronga e arataki ra ia tatou e kia turuturu i te au akanoonooanga a te putuputuanga.​—Ebe. 13:7, 17.

5:22-24, 33. I te pae mai i te kauraro anga ki tana tane, kia akangateitei te vaine iaia. Ka rave aia i teia na te akaari anga i tetai “ngakau maru e te muteki ua” e na te tauta anga i te akangateitei i tana tane, iaia e tuatua meitaki ra no runga i tana tane e te turuturu anga kia autu tana au ikianga.​—1 Pete. 3:3, 4; Tito 2:3-5.

5:25, 28, 29. Iaia e “angai” ra iaia uaorai, e mea tau kia riro te tane ei tangata akono meitaki i tana vaine​—to te kopapa, te manako ngakau, e te pae vaerua. Kia akaperepere katoa aia i tana vaine na te tuku anga i tetai tuatau tau nona e te akono maru anga iaia na roto i tana tuatua e te angaanga.

6:10-13. Kia patoi atu i te au nuku temoni, te anoanoia ra tatou kia aao ngakau tae i te rakei tamaki pae vaerua no ko mai i te Atua.

“KIA AKONO OKI TATOU I TE MEA OKOTAI”

(Phili. 1:1–​4:23)

I roto i ta Paulo reta ki to Philipi te akakite pakari maira aia i te tu aroa. “Te pure nei au,” i nana ai, “kia tupu marie rai to kotou inangaro e kia maata atu rai i te kite, e te utoa o te ngakau.” I te tauturu anga ia ratou kia kopae ke i te ereere no te tu irinaki maata rava, kua raurau maira aia e: “E rave akaoti ua i to kotou uaorai ora ma te mataku e te rutetetete.”​—Phili. 1:9; 2:12.

Te akamaroiroi maira a Paulo i te aronga tu pakari kia aruaru i ‘te akairo kia rauka te tutaki no ta te Atua kapiki anga no runga mai.’ Kua tuatua aia e: “Ko ta tatou ngai i rauka maira, na reira tatou i te aere na taua akairo rai, kia akono oki tatou i te mea okotai.”​—Phili. 3:14-16.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

1:23—Eaa te nga mea e “rua” ta Paulo e “ekoko” ra, e eaa tana e anoano ra? No te au turanga tikai tei roto aia, ekoko ra a Paulo no runga i nga tu e rua tei mua iaia: ko te ora me kore te mate. (Phili. 1:21) Kare ra aia i akakite mai ana e eaa tana ka iki, kua akakite mai ra aia e eaa tona anoano​—“kia aere atu i te Mesia ra noo ei.” (Phili. 3:20, 21; 1 Tesa. 4:16) Kua akatupuia teia anoano i te tuatau o to Karaiti parutia te rauka anga iaia te tutaki ta Iehova i akapapa nona.​—Mata. 24:3NW.

2:12, 13—Na roto i teea tu e akakeu ra te Atua ia tatou kia ‘inangaro e kia rave’? Ka rauka i te vaerua tapu o Iehova i te angaanga i roto i to tatou ngakau e te manako na te akamaata anga i to tatou anoano kia rave meitaki tikai tatou i te ka rauka ia tatou i te rave i roto i tana angaanga. No reira, te orongaia maira te tauturu kia tatou ia tatou e ‘rave akaoti ua ra i to tatou uaorai ora.’

Au Apiianga no Tatou:

1:3-5. Noatu e e aronga putaua ratou, kua akanoo mai te aronga o Philipi i tetai akaraanga meitaki no tatou i te akaari anga i te tu oronga ua.​—2 Kori. 8:1-6.

2:5-11. Mei te akaraanga o Iesu e akaari maira, kare te tu akaaka i riro ei akairo no te tu paruparu, mari ra ei akaketaketa anga maroiroi. Pera katoa, te akateitei ra a Iehova i te aronga akaaka.​—Mase. 22:4.

3:13. Ko “te au mea i muri” penei ko tetai au angaanga moni puapinga, te manako tinamou e no roto mai i tetai ngutuare apinganui, me kore no te au ara kino i raveia i mua ana ta tatou i tataraara e “kua oreiia.” (1 Kori. 6:11) Kia akangaropoina tatou i teia au mea, auraka e akamanako atu i te reira, e e ‘uapou atu ki mua.’

‘KIA AKATINAMOUIA TE AKARONGO’

(Kolo. 1:1–​4:18)

I roto i tana reta ki to Kolosa, kua akaari mai a Paulo i te au manako tarevake o te au puapii pikikaa. Kare te ora e vai ana i runga i te au umuumuanga a te Ture, mari ra tei runga te reira i te ‘tamou tikai anga i te akarongo,’ i karanga ai aia. Kua akamaroiroi a Paulo i to Kolosa e “kia [“aaere taokotai ma Karaiti,” NW]: Kia akaia ki roto iaia, e kia patuia ki rungao iaia, e kia akatinamouia kotou i te akarongo.” Akapeea taua akatinamou anga i te akakeu anga ia ratou?​—Kolo. 1:23; 2:6, 7.

“Ei runga ravao i taua au mea katoa nei,” i tata ei a Paulo, “e kakau na i te aroa, ko taua tatua apa kore ua ra ïa. E te au o te [“Karaiti,” NW], ei mana ïa i roto i to kotou ngakau.” Kua akakite te apotetoro kia ratou e: “E ta kotou au mea e rave ra, e rave ïa ma te ngakau katoa, mei te mea e na [“Iehova,” NW], eiaa e na te tangata.” No runga i te aronga i vao mai i te putuputuanga, te karanga ra aia e: “Ei aerenga akono meitaki to kotou” ia ratou.​—Kolo. 3:14, 15, 23; 4:5.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

2:8—Eaa “te apiianga mua o teianei ao” ta Paulo i akamatakite mai? Ko te au tu teia o te ao o Satani​—te au mea puapinga me kore te au kaveinga te akatupu ra, te arataki ra, me kore te akakeu ra i te reira. (1 Ioa. 2:16) Kapitiia mai i roto i teia au mea nei ko te apiianga a te tangata, te manako maata anga i te au apinga, e te au akonoanga pikikaa o teianei ao.

4:16—Eaa ra te reta ki to Laodikea kare i riro ei tuanga no te Pipiria? Kua tupu mai teia penei kare te karere i tataia i roto i te reta tei anoanoia no teia tuatau. Me kore penei kua akakite akaouia mai te au tumu manako i roto i tetai au reta papaanga o te tuatua tapu.

Au Apiianga no Tatou:

1:2, 20. Ka rauka te oko, e akanoonooanga no te aroa takinga meitaki o te Atua, i te akakore atu i te apa mei to tatou akava ngakau e te oronga mai kia tatou i te au i roto roa.

2:18, 23NW. “Tu akaaka akatutu ua”​—e akamea ua anga ia no te tu akaaka ei akamareka ua i tetai ke penei na te kopae anga i te au mea o te kopapa me kore na te akono anga pakari tikai i te kopapa​—e akakite anga te reira i te ‘akatietie anga tetai i tona manako kopapa.’