Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Au Manako Maata mei te Au Reta kia Tito, kia Philemona, e ki to Ebera

Au Manako Maata mei te Au Reta kia Tito, kia Philemona, e ki to Ebera

E Mea Ora te Tuatua a Iehova

Au Manako Maata mei te Au Reta kia Tito, kia Philemona, e ki to Ebera

I TETAI taime i muri ake i te matara mai anga mei tona tapeka muaia anga i Roma i te mataiti 61 T.N., kua aere atu te apotetoro ko Paulo ki te enua ko Kereta. I te kite anga e te anoanoia ra te putuputuanga o Kereta kia akaketaketa i to ratou pirianga kia Iehova kua pati atu aia ia Tito kia noo atu ki reira. I muri mai, kare e kore e mei Makedonia mai, kua tata atu a Paulo i tetai reta kia Tito ei arataki iaia i roto i tana au angaanga e i te akaari e kua akamanaia a Tito e te apotetoro kia rave i tana angaanga.

I mua atu ana, i muri poto ua ake i tona matara mai anga mei te are auri i te mataiti 61 T.N., kua tata atu a Paulo i tetai reta kia Philemona, e taeake Kerititiano e noo ra i Kolosa. E patianga teia nana uaorai ki tona taeake.

Mei te mataiti 61 T.N., kua tata katoa atu a Paulo i tetai reta ki te aronga irinaki o Epera i Iudea, tei akaari i te turanga teitei atu o te akonoanga Kerititiano i rungao i te akatereanga ngati Iuda. E au akoanga puapinga tikai tei roto i taua au reta pouroa ra e toru.​—Ebe. 4:12.

KIA VAI MAROIROI UA I ROTO I TE AKARONGO

(Tito 1:1–​3:15)

I muri ake i te oronga anga i te aratakianga no te “akataoonga i te aronga orometua i te au oire katoa,” kua ako atu a Paulo ia Tito kia “ako viviki ua atu [i te tangata akono kore], kia tika to ratou akarongo i te tuatua nei.” Kua ako atu aia i te katoatoa rava i roto i te au putuputuanga i Kereta ‘kia kopae i te akono kore i te Atua e kia noo ma te tau meitaki.’​—Tito 1:5, 10-13; 2:12.

Kua oronga akaou atu a Paulo i tetai ako ei tauturu i te au taeake i Kereta kia vai maroiroi ua i roto i te akarongo. Kua ikuiku aia ia Tito kia patoi i te ‘au uiui neneva ra, e te tamaki i te ture.’​—Tito 3:9.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

1:15—Akapeea ra te “au mea katoa” i riro ei ei mea ‘viivii kore ki te aronga viivii kore,’ inara ei mea viivii ki te “aronga viivii e te akarongo kore”? Tei roto te pauanga i te marama anga i te aiteanga o ta Paulo tuatua e e “au mea katoa.” Kare aia e tuatua ra i te au apinga e akaapa tikaia ra e te Tuatua tataia a te Atua, mari ra te tuatua ra a Paulo no runga i te au apinga ta tetai tangata irinaki ka iki i te rave, kia tau ki tona akava ngakau. Ki tetai tangata te rotai ra tona aerenga manako ki to te Atua au turanga, e mea viivii kore taua au apinga ra. E tuke rai te reira ki tetai tangata kua tarevake tona aerenga manako e kua viivii tona akava ngakau. *

3:5—Akapeea ra te au Kerititiano akatainuia i te “akaora” ia anga na roto i te “orei anga” e te ‘akaouia anga a te vaerua tapu’? Kua “akaora” ia ratou na roto i “te orei anga” i te tu e kua orei ia ratou me kore kua tamaia ratou e te Atua ki te toto o Iesu tei akatumuia ki runga i tona atinga oko. Kua “akaou” ia ratou e te ‘vaerua tapu’ no te mea kua riro mai ratou “e mea anga ouia” ei tamariki anauia na te Atua i te vaerua.​—2 Kori. 5:17NW.

Au Apiianga no Tatou:

1:10-13; 2:15. Kia akaari te au akaaere Kerititiano i te tu mataku kore i te akatikatika anga i te au tarevake i roto i te putuputuanga.

2:3-5. Mei te anere mataiti mua rai, ka anoanoia te au tuaine Kerititiano pakari mou i teia tuatau “kia tau ta ratou tuatua i te aronga tapu, auraka ei tapepe pikikaa, auraka ei inu maata i te wina, ei aronga apii atura i te tuatua memeitaki.” Na taua mataara ra, ka puapingaia ratou i te ikuiku tataki tai anga i “te au vaine ou” i roto i te putuputuanga.

3:8, 14. I te akamou anga i to tatou manako “kia rave tamou i te au angaanga memeitaki” e “mea meitaki oki te reira e meitaki ei” no te mea ka tauturu te reira ia tatou kia uua i roto i te angaanga a te Atua e kia akatakake mai ia tatou mei teianei ao kino.

E TUATUA MEITAKI UA ATU MA “TE AROA”

(Phile. 1-25)

Kua akameitakiia a Philemona no tona akaraanga meitaki i te akaari anga i te “aroa e te akarongo.” I te mea e e tumu aia no te akamaroiroianga ki te au taeake Kerititiano kua riro te reira ei ‘rekareka maata e te pumaana’ kia Paulo.​—Phile. 4, 5, 7.

I te akanoo anga i tetai akaraanga no te au akaaere pouroa, kua akono atu a Paulo i tetai manamanata ngata no runga ia Onesimo, kare na roto i te akaueanga, mari ra na roto i te tuatua meitaki ua atu anga ma “te aroa.” Kua akakite aia kia Philemona e: “Te irinaki nei au i toou akatika anga mai i tata atu ei au i teianei tuatua ia koe, kua kite oki au e e maata atu rai taau i taku e pati.”​—Phile. 8, 9, 21.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

10, 11, 18—I akapeea a Onesimo te tangata ‘puapinga kore ua’ i muatangana i “puapinga” ai i muri mai? Ko Onesimo, e tavini inangaro kore aia tei oro ke atu mei te ngutuare o Philemona i Kolosa e kua oro ki Roma. Kare e kore e, kua keia katoa a Onesimo i te moni a tona pu ei tutaki i teia tere e 1,400 kiro mita te mamao. E tika rava e e puapinga kore ua rai aia kia Philemona. Inara i Roma, kua tauturu a Paulo ia Onesimo kia riro mai ei Kerititiano. I na e e taeake pae vaerua aia i teianei, kua riro mai teia tavini “puapinga kore” ua i muatangana ei tavini “puapinga.”

15, 16—No teaa a Paulo i kore ei e pati ia Philemona kia tuku ia Onesimo kia aere? Kua inangaro a Paulo kia noo tamou ua ki tana angaanga i te ‘tuatua i te basileia o te Atua, e te apii i te au tuatua o te Atu ra o Iesu Mesia.’ No reira kua iki aia eiaa e piri atu ki te au manamanata o te tangata, mei te au mea no runga i te tuikaa.​—Anga. 28:31.

Au Apiianga no Tatou:

2. Kua akatuera atu a Philemona i tona ngutuare no te au uipaanga Kerititiano. E akangateiteianga tikai kia raveia tetai uipaanga no te angaanga orometua ki roto i to tatou ngutuare.​—Roma 16:5; Kolo. 4:15.

4-7. E mea tau e kia manako ua rai tatou i te akameitaki atu i te au taeake irinaki e akaraanga meitaki tikai to ratou i roto i te akarongo e te aroa.

15, 16. E mea tau e eiaa tatou e akatika i te au tupuanga taitaia i roto i te oraanga kia akaapiapi puapinga kore ua ia tatou. Te ka tupu ka rauka mai te puapinga mei ia Onesimo rai.

21. Kua manako rai a Paulo e kia akakore atu a Philemona i te apa o Onesimo. Ka anoano katoaia tatou kia akakore atu i te apa o tetai taeake penei tei akariri mai ia tatou.​—Mata. 6:14.

‘E AERE RAI KI MUA I TE PAKARI MOU’

(Ebe. 1:1–​13:25)

Ei akapapu e e turanga teitei atu to te akarongo i roto i to Iesu atinga i to te au angaanga o te Ture, kua akaketaketa atu a Paulo i te tu ngateitei o Tei Akanoo i te Akonoanga Kerititiano, tona taoonga taunga, tona atinga, e te koreromotu ou. (Ebe. 3:1-3; 7:1-3, 22; 8:6; 9:11-14, 25, 26) Kare e kore e kua tauturu tikai teia kite i te au Kerititiano Epera kia akakoromaki i te takinokinoanga a te ngati Iuda ta ratou i na roto. Kua raurau atu a Paulo i tona au taeake Epera kia ‘aere rai ki mua i te pakari mou.’​—Ebe. 6:1.

Mei teaa ra te puapinga o te akarongo i roto i te akanooanga Kerititiano? “Kare ra e akarongo ra kare rava [te Atua] e mareka,” i tata ai a Paulo. Kua akamaroiroi atu aia i to Epera e: “E oro tamou marie ei i teianei oroanga i tukuia mai ki mua ia tatou nei,” i te rave anga i te reira na roto i te akarongo.​—Ebe. 11:6; 12:1.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

2:14, 15NW​—I te mea e tei ia Satani te “ravenga no te akatupu i te mate” te akaari maira ainei te reira e ka rauka ua iaia i te akatupu i te mate viviki o tetai ua atu tangata tana ka iki? Kare, kare ko te reira te aiteanga. Inara, mei te akamata anga mai o to Satani aerenga kino i Edene, kua akatupu tana au pikikaa i te mate no te mea kua ara a Adamu e kua iri atu te ara e te mate ki runga i te uanga tangata. (Roma 5:12) Tetai katoa, kua takinokino to Satani au rima rave i te au tavini o te Atua e tae rava ki te mate, mei ta ratou rai i rave kia Iesu. Inara kare te aiteanga e e mana kotinga koreia to Satani i te tamate i tetai ua atu tana i inangaro. Naringa e mei te reira te tu, kare e ekoko e kua akapou takereia e ia te aronga e akamori ra ia Iehova. Te paruru ra a Iehova i tona iti tangata ei pupu e kare aia e akatika ia Satani kia takore ia ratou. Noatu e ka akatika te Atua i tetai papaki ia tatou kia mate i te au ravenga a Satani, papu ia tatou e ka akakore te Atua i tetai ua atu kino tei akatupuia kia tatou.

4:9-11—Ka akapeea tatou i te ‘akao anga’ atu ki roto “i taua akaangaroianga ra” o te Atua? I te openga o te ono ra i te anga mai anga, kua akaangaroi te Atua mei tana uaorai angaanga, ma te irinaki papu tikai e ka akatupuia tona akakoroanga no te enua e no te tangata nei. (Gene. 1:28; 2:2, 3) Ka “akao” atu tatou ki roto i “taua akaangaroianga ra” na te akakore anga i te au angaanga akangateitei ia koe uaorai e na te ariki anga i te atinga oko a te Atua no te ora. Me taangaanga tatou i te akarongo i roto ia Iehova e me aru ma te akarongo i tana Tamaiti i to te aruaru ua i to tatou uaorai au anoano, ka mataora tatou i te au akameitakianga akaangaroianga e te noo ponuiaau ua i te au ra ravarai.​—Mata. 11:28-30.

9:16NW​—Koai ra te tangata “tei koreromotu” ia no te koreromotu ou? Ko Iehova Tei Anga i te koreromotu ou, e ko Iesu te tangata “tei koreromotu” ia. Ko Iesu te Arai o taua koreromotu ra, e na roto i tona mate, kua oronga mai aia i te atinga tei anoanoia i te akamana i te reira.​—Luka 22:20; Ebe. 9:15.

11:10, 13-16—Eaa te “oire” ta Aberahama e tapapa ra? Kare teia i te oire tika tikai mari ra e oire akatutu ua. Te tapapa ra a Aberahama ia “Ierusalema i te ao ra,” ko Iesu Karaiti e tona au tutara tauturu e 144,000 to roto. Kua karanga katoaia teia au tutara tauturu i roto i to ratou turanga kaka i te rangi e ko te “oire tapu ra, ko Ierusalema ou.” (Ebe. 12:22; Apo. 14:1; 21:2) Te tapapa atura a Aberahama i te oraanga i raro ake i te tutaraanga a te Patireia o te Atua.

12:2, NW​—Eaa ra “te rekareka tei tukuia ki mua [ia Iesu]” ko tei “akakoromaki aia i te rakau tamamae anga”? Ko te rekareka o te kite anga e eaa ta tana angaanga orometua ka akatupu​—tei kapiti mai i te akatapuanga i te ingoa o Iehova, te akatikaanga i to te Atua turanga ngateitei, e te oko mai anga i te uanga tangata mei te mate mai. Kua akara katoa atu a Iesu ki te tutaki no te tutaraanga ei Ariki e i te tavini anga ei Taunga Maata te ka riro ei puapinga no te au tangata ravarai.

13:20—Eaa ra te koreromotu ou i tuatuaia ai e e “mutu kore”? E toru tumu: (1) Kare rava te reira e monoia, (2) e tinamou ta te reira ka akatupu, e (3) ka puapinga ua atu rai te “mamoe ke atu” mei te akanoonooanga o te koreromotu ou a muri ake ia Aramakito.​—Ioane 10:16.

Au Apiianga no Tatou:

5:14NW. Kia riro tatou ei aronga apiipii maroiroi no te Tuatua a te Atua, te Pipiria, e kia taangaanga i ta tatou e mou maira mei te reira. Kare e mataara ke atu e rauka ai ia tatou te “kite ngakau kia tereniia i te kite i te tika e te tarevake.”​—1 Kori. 2:10.

6:17-19. Na te akatumu ngaueue kore anga i to tatou manakonakoanga ki runga i ta te Atua koreromotu e tana taputou e tauturu ia tatou kia kore e aere ke mei te aaere anga na te arataa o te tuatua mou.

12:3, 4. I to te ‘akaroiroi, e te akataitaia i to tatou ngakau’ no te au manamanata rikiriki ua me kore no te patoianga ta tatou ka aro atu, e tau ia tatou kia aere ua atu rai ki mua ma te pakari mou e kia akameitaki atu i to tatou maroiroi kia rauka i te akakoromaki i te au manamanata. Kia ketaketa tatou i te patoi atu e tae ua atu ki “te maringi anga toto,” koia oki, noatu e ka mate tatou.​—Ebe. 10:36-39.

12:13-15. Auraka tatou kia akatika i tetai “tumu maamaa,” me kore i tetai ua atu i roto i te putuputuanga e akaapaapa ra i te tu e raveia ra te au mea, kia arai ia tatou mei te ‘akatika anga i te ara o to tatou vaevae.’

12:26-28. Ko te “au mea i angaia ra” e te rima kare no te Atua​—koia oki te akatereanga katoa o te au mea nei, e te “rangi” kino katoa​—ka akangaueueia kia kore takiri. Me tupu te reira, ka vai rai “te au mea ngaueue kore,” ua koia oki, te Patireia e to te reira aronga turuturu. E mea puapinga tikai e kia akakite maroiroi tatou i te Patireia e kia akono i ta te reira au kaveinga!

13:7, 17. Na te akamanako meitaki anga i teia akoanga kia akarongo e kia kauraro ki te au akaaere i roto i te putuputuanga e tauturu ia tatou kia akaari i te tu taokotai.

[Tataanga Rikiriki i Raro]