Kua Kite Au i te Tupuanga o te Anana a te Atua i Korea

Akakiteia e Milton Hamilton

“Te taitaia nei matou i te akakite atu kia korua e kua tipuia e te kavamani o te Repapuriki o Korea te au pepa visa katoatoa o te au mitinari e kua akakite mai e kare korua e inangaroia i roto i te enua. . . . No runga i teia i tupu, te tukuia nei korua ki Tiapani no tetai tuatau poto ua.”

I TE pae openga o te mataiti 1954, kua tae mai te karere i runga akenei kia maua ko taku vaine mei Brooklyn, New York, i Marike. I muao i taua mataiti ra, kua karatuati mai maua mei te 23 o te pupu apii o te Apii Gileada i New York. I te tae mai anga te reta kia maua, te tavini poto ua ra maua i Indianapolis, i Indiana.

E nga oa piri tikai maua ko taku vaine ko Liz, (ko Liz Semock i mua ana), i te apii teitei. I muri mai i te mataiti 1948, kua akaipoipo maua. E aka inangaro tikai tona i te angaanga orometua tamou inara kua emiemi rai aia i te akaruke ia Marike kia tavini i tetai enua ke. Eaa ra te mea i taui ei tona manako?

Kua akatika a Liz i te aru mai iaku ki tetai uipaanga no te aronga e inangaro ra kia riro mai ei aronga apiipii mitinari i Gileada. Kua raveia taua uipaanga ra i te tuatau o te uruoaanga pa enua i te Yankee Stadium, i New York, i te tuatau maana o te mataiti 1953. Muri ake i taua uipaanga akamaroiroianga ra, kua akakiki maua i te au pepa no te aere ki Gileada. Ki to maua poitirere, kua patiia mai maua kia tae atu ki te pupu te ka aru mai, te ka akamata i roto ia Peperuare i te mataiti 1954.

Kua tukuia atu maua ki Korea, noatu e koi oti ua akera te tamakianga no e toru mataiti i te tuatau maana o te mataiti 1953, tei takino maata tikai i taua enua ra. Mei tei taikuia mai i roto i te reta i runga akenei, kua aere maua ki Tiapani na mua. Kia pou te 20 ra i te moana, kua tae atu maua ki reira i roto ia Tianuare i te mataiti 1955 e tetai au taeake mitinari e ono tei tuku katoaia atu ki Korea. Kua aravei mai a Lloyd Barry, te akaaere o te opati manga i Tiapani i taua taime ra, ia matou i ko i te uapu i te ora ono i te popongi. Kare i roa ana kua akaruke matou no te kainga mitinari i Yokohama. I muri mai i taua ra rai, kua aere atu matou ki te angaanga orometua.

Kua Tae Iora Matou ki Korea

Kare i roa, kua rauka mai to matou pepa visa no te aere ki te Repapuriki o Korea. I roto ia Mati ra 7, i te mataiti 1955, kua rere atu to matou pairere mei te International Airport o Haneda i Tokyo ki te Airport o Yoido i Seoul no tetai toru ora. Tere atu i te 200 Au Kite Korea tei turou mai ia matou e kua aue matou no te rekareka. I taua taime ra e 1,000 ua rai Au Kite i Korea. Mei te au tangata rai e manganui no Marike mai, kua manako matou e noatu e no teea enua mai ratou, aiteite ua te tutu mata e te peu a te iti tangata Orieni. Kare i roa kua kite matou e kare mei te reira rai te tu. No te iti tangata Korea rai to ratou reo e  ta ratou ara reta pera katoa ta ratou uaorai peu no te tunu kai, e to ratou tutu mata, e te kakau tupuna, pera rai tetai au mea ke atu tei kitea uaia i rotopu ia ratou, mei to ratou au parani are rai.

To matou akaaoanga maata mua koia oki ko te apii anga i te reo. Kare e puka kia rauka ia matou i te apii no runga i te reo Korea. Kare i roa kua kitea mai ia matou e kare e rauka kia aru tikai i te tangianga o te tuatua Korea na te taangaanga ua anga i te tangianga Papaa. Na te apii ua anga i te ara reta Korea e rauka ai i tetai tangata kia kite i te akatangianga tano tikai o te tuatua.

E tarevake ana matou i tetai taime. Ei akaraanga, kua ui atu a Liz ki te pu ngutuare e me e Pipiria tana. Tuke rai te mata o te pu ngutuare i te akara mai anga, iaia e aere ra e e kua oki mai e tetai pia mati. Kua pati a Liz i tetai sungnyang (e mati) kare i te sungkyung, te kupu no te “Pipiria.”

Tetai au marama i muri mai, kua tukuia atu maua kia akanoo i tetai ngutuare mitinari i Pusan, e oire i te tua apatonga o te ava. Kua rauka ia matou i te tarau e toru au pia rikiriki no maua e no nga tuaine e rua tei tukuia mai ki reira. Kare e paipa vai e kare e are repo vai. E po ua rai te taime e ririnui mai ei te vai kia rauka i te akatae na roto i te oti ki te taua i runga. No reira e tukutuku taime ana matou i te tu ki runga i te popongi metua i te akakiki i te vai ki roto i te au vairanga. E tunu ana matou i te vai me kore e tavairakau ana ki te chlorine kia meitaki i te inu.

E au akaaoanga ke atu rai tetai. Kare e rava ana te uira no reira kare e rauka ia matou i te taangaanga i te matini pua kakau me kore i te auri kakau. To matou ngai tunu kai tei roto i te pia maata, e e umu karatini ua rai te apinga i roto i reira. Kare i roa kua kite ua matou i te tunu i te kai i te ra i akatakaia no matou tatakitai. E toru mataiti i muri ake i to maua tae atu anga, kua turia maua ko Liz e te maki hepatitis. E tuia ana te maataanga o te au mitinari i taua au mataiti ra e teia maki. E maata te au marama i pou i meitaki mai ei maua, e kua kite katoa maua i tetai au manamanata ke atu i te pae o te oraanga kopapa.

Tauturuia kia Autu i te au Manamanata

No te au mataiti e 55 i topa, te riro ua anga te toro o Korea ei ngai manamanata i Asia, i te pae poritiki. Na te DMZ me kore te ngai tei takoreia te au angaanga tamaki i akavee i taua toro ra ki roto i e rua tuanga. E 55 kiromita te reira ki te tua tokerau o Seoul, te oire maata o te Repapuriki o Korea. I te mataiti 1971, kua aere mai a Frederick Franz mei te opati maata i Brooklyn. Kua apai atu au iaia ki te DMZ, te kena paruru pakari roaia atu i runga nei i te enua. I te au mataiti tei aereia, e uipa putuputu ua ana te aronga mana o te Taokotaianga Enua ki reira, e te au mata o te nga kavamani e rua.

E tika e, e vai neutara ua ana matou no runga i te au angaanga poritiki o teianei ao, tei kapiti mai  i te turanga o runga i te toro o Korea. (Ioa. 17:14) No te mea e te patoi ra ratou i te tamaki atu ki tetai au iti tangata ke, kua tere atu i te 13,000 Au Kite Korea tei pou i te katoaanga ia ratou, e 26,000 mataiti ki roto i te are auri. (2 Kori. 10:3, 4) Kua kite pouroa te au taeake mapu i taua enua ra e ka aro atu ratou i teia akaaoanga, kare ra oki ratou e mataku ua atu ana. E mea mii tikai e kua karanga te kavamani i teia au orometua Kerititiano e e “aronga kua apa i te ture” i na ko ta ratou “apa” ua rai, koia oki no tei patoi ratou i te akaoko atu i to ratou turanga neutara ei Kerititiano.

I te mataiti 1944, i te tuatau o te Tamaki II o te Ao, kua patoi katoa au i te piri atu ki roto i te angaanga vaeau e kua akapou atura e rua e te apa mataiti ki roto i te are auri o Marike i Lewisburg, i Pennsylvania. No reira noatu e i ngata roa atu te manamanata ta to tatou au taeake Korea i aro atu i roto i te are auri, kua kite ua ra oki au e mei teaa tikai ta teia Au Kite mapu i na roto. Kua riro teia ei akamaroiroi i te manganui kia kite e kua na roto ana tetai papaki ia matou te au mitinari i Korea, i taua tu ra.​—Isa. 2:4.

Aro Atu Matou i Tetai Turanga Ngata

Kua o atu to matou uaorai turanga neutara ki roto i tetai maroanga tei tupu i te mataiti 1977. Kua manako te aronga mana e na matou i akanauru i te au mapu Korea kia kore e o atu ki roto i te angaanga vaeau e te tamaki. No reira kare te kavamani i akatika mai i te au pepa no te oki akaou atu ki Korea, ki te au mitinari tei akaruke i te enua no tetai ua atu tumu. Mei te mataiti 1977 ki te mataiti 1987 te roa o teia araianga. Naringa matou i akaruke ia Korea i taua au mataiti ra, kare matou e akatikaia kia oki akaou atu. No reira, kare rava maua i oki ana i te atoro i to maua enua i taua au mataiti ra.

E maata ua atu te taime i aravei ana matou i te aronga mana o te kavamani e kua akamarama atu i to matou turanga neutara ei au pipi na Karaiti. I te openga ra, kua kite ratou e kare e puapingaia te tamataku ia matou, e kua akamutuia atura taua araianga ra​—i muri ake i te taingauru mataiti. I taua au mataiti ra kua anoanoia tetai au mitinari kia akaruke i te enua no te makimaki, kua noo mai ra te toenga ia matou, e te rekareka nei matou e kua noo mai matou.

I te tuatau o te au mataiti 1980, kua akaapa pikikaa ua te aronga patoi i ta matou angaanga orometua, i te au akaaere o to matou taokotaianga tei akamanaia e te ture, no te apii i te au mapu tane kia kore e o atu ki roto i te vaeau. No te reira, kua porokiia mai matou tatakitai no tetai uiuianga tuatua. I roto ia Tianuare ra 22, i te mataiti 1987, kua kitea mai e te au roia e kare tikai e tumuanga tau no te au akaapaanga. Kua riro teia ei akanoo i tetai rekoti no tetai ua atu au akaapaanga tarevake ka tupu i te tuatau ki mua.

Akameitaki Mai te Atua i ta Matou Angaanga

I Korea, kua pakari roa atu te patoianga i ta matou angaanga tutu aere i te au mataiti i aereia no to matou turanga neutara. No reira, kua ngata roa atu i te kimi i tetai au ngai tau no ta matou au akaputuputuanga mamaata. I reira, kua kimi ravenga te Au Kite e kua patu i tetai Are Akaputuputuanga i Pusan, te mea mua i roto i te Orieni. Kua rauka iaku te tikaanga ngateitei kia oronga i te ako no te akatapuanga, i roto ia Aperira ra 5, i te mataiti 1976, ki e 1,300 tangata.

Mei te mataiti 1950 mai, e rau ngauru ua atu au tauatini tangata  vaeau mei Marike mai tei tukuia atu ki Korea. Muri ake i te oki anga ki Marike, e maata tei riro mai ei Au Kite maroiroi. E tae putuputu ua mai ana ta ratou au reta, e e akameitakianga tikai teia i rauka ia matou no te tauturu anga ia ratou kia kite ia Iehova.

Te mea taitaia ra, kua mate toku tokorua akaperepereia ko Liz, i roto ia Tepetema ra 26, i te mataiti 2006. Mii tikai au iaia. I te tuatau o tona 51 mataiti i konei, kua ariki rekareka ua aia i tetai ua atu tukuanga angaanga e kare rava aia i kopekope ana. Kare rava aia i tuatua mai ana me kore i taiku ua mai ana e kia oki maua ki Marike, te enua tana i karanga ana i tetai taime e kare rava aia e inangaro i te akaruke!

Te tavini nei rai au ei mema no te pamiri o Betela i Korea. Kua tupu te pamiri ki te maata mei tetai tokoiti ua i te au mataiti mua ki tetai 250 i teia tuatau. Kua rauka iaku te tikaanga ngateitei kia tavini kapiti atu e te au taeake toko itu o te Kumiti Manga e akaaere ra i te angaanga i konei.

E turanga ngere tikai to Korea i to matou tae atu anga, i teianei ra koia tetai enua puapinga maata rava atu i teianei ao. Tere atu i te 95,000 Au Kite i Korea, vaitata rai e 40 patene o ratou e tavini ra ei au painia tamou me kore ei au painia tauturu. Te kapiti pouroa atu nei teia ki te au tumu i ariki rekareka ai au i te tavini anga i te Atua i konei e te kite anga i te anana a te Atua i te tupu anga ki te maata.

[Tutu i te kapi 24]

Tae atu anga ki Korea e te au taeake mitinari

[Tutu i te kapi 24, 25]

Tavini anga i Pusan

[Tutu i te kapi 25]

Maua ko te Taeake ko Franz i ko i te DMZ, i te 1971

[Tutu i te kapi 26]

Maua ko Liz i mua poto ua ake i tona matenga

[Tutu i te kapi 26]

Te Manga i Korea, te ngai e tavini nei rai au ei mema no te pamiri o Betela