Auraka Koe e Akangaropoina ia Iehova
Auraka Koe e Akangaropoina ia Iehova
KUA rave ana tetai aronga i roto i te ngati Iseraela i tetai mea mei teia rai i mua ana. No te maataanga ra, ko te taime mua rai teia i aere ei ratou ki tetai tua mai i te papa o te kauvai e kare i mau ana. Koi akaututua ua akera a Iehova i te vai o te Kauvai Ioridana. Teianei e mirioni ua atu te au ngati Iseraela e aere ra na runga i te papa o te kauvai ki roto i te Enua Taputouia. Mei to ratou ui tupuna rai e 40 mataiti i mua ana i ko i te Tai Muramura, kare e kore e e manganui te aere ra i tetai pae mai i Ioridana tei manako e, ‘Kare rava e ngaropoina iaku ta Iehova i rave i konei.’—Iosu. 3:13-17.
Inara, kua kite a Iehova e ka ‘ngaropoina vave ua tana angaanga’ i tetai pae o te ngati Iseraela. (Sala. 106:13) No reira kua akaue aia i te arataki o Iseraela ko Iosua, kia rave mai e 12 toka mei raro i te kauvai e kia tuku i te reira ei akamaaraanga, i te taime mua ka akanoo ei i to ratou puakapa. Kua akamarama atu a Iosua e: “Ei akakite oki teianei au toka ki te tamariki a Iseraela.” (Iosu. 4:1-8) Ka riro taua au toka ra ei akamaara i te iti tangata i ta Iehova au angaanga ririnui, e kia akamou ki roto ia ratou i te tumu ka tau ei kia tavini tiratiratu ua rai ratou iaia.
E puapinga ainei taua papaanga ra no te iti tangata o te Atua i teia tuatau? Ae. Auraka katoa tatou kia akangaropoina ia Iehova; e kia tavini ua atu rai tatou iaia ma te tiratiratu. Ka tau katoa etai atu au akamatakiteanga ke ki te iti tangata Iseraela no to Iehova au tavini i teia tuatau. Ka akamanako ana i te au tuatua a Mose e: “Kia matakite, ko te ngaropoina aea ia koe to Atua ra ko Iehova, i te akono kore i tana au akauenga, e tana au tuatua-tau e tana au akonoanga.” (Deu. 8:11) Te akaari maira te reira e ka taopenga mai te akangaropoina anga ia Iehova i te akarongo kore anga i te Atua. Ko teia kino e mea tika tikai te reira i to tatou nei tuatau. I te tata anga atu ki te au Kerititiano kua akamatakite atu te apotetoro ko Paulo ia ratou, ko te topa aea tetai “mei ia ratou i topa i te akarongo kore” tei akaariia e te ngati Iseraela i roto i te metepara.—Ebe. 4:8-11.
Ka akamanako ana tatou i tetai au mea tei tupu ana i roto i te tuatua enua o Iseraela te ka akaketaketa mai e auraka tatou kia akangaropoina i te Atua. Tetai, ka riro te au apiianga no runga i te oraanga o e rua nga tangata ngati Iseraela tiratiratu ei tauturu ia tatou kia tavini ia Iehova ma te akakoromaki e te akameitaki.
Au Tumu no te Akamaara ia Iehova
I te au mataiti pouroa i te ngati Iseraela i Aiphiti, kare rava a Iehova i akangaropoina ana ia ratou. Kua “maara te Atua i tana koreromotu ia Aberahama, ia Isaaka, e ia Iakoba.” (Exo. 2:23, 24) Ko tana i rave i taua taime ra ei akaora mai ia ratou mei te tuikaaanga, tikaanga kare rava e ngaropoina ia ratou.
Kua papa a Iehova ia Aiphiti ki te au mate e iva. Kare rava i rauka ana i te kau taunga purepure o Pharao kia arai i taua au mate ra. Noatu ra, kua patoi rai a Pharao ia Iehova, kare i tuku i te ngati Iseraela kia aere. (Exo. 7:14–10:29) Inara, kua riro te kino ta te ngauru o te mate i akatupu, ei maro i taua tutara nengonengo ra kia akarongo ki te Atua. (Exo. 11:1-10; 12:12) I raro i te aratakianga a Mose, kua akaruke iora te iti tangata o Iseraela e te au tangata ke ke katoa, mei te 3,000,000 tangata i te enua ko Aiphiti. (Exo. 12:37, 38) Kare i roa to ratou akaruke anga, kua taui a Pharao i tona manako. Kua akaue aia i tona au kariota tamaki e tona au vaeau—te nuku ririnui roa atu i te enua nei i taua taime ra—kia akaoki akaou mai i taua au tuikaa ra nana. I taua taime ra, kua akakite a Iehova kia Mose kia apai i te ngati Iseraela ki tetai ngai i rotopu i te Tai Muramura e te au tuaivi maunga tei karangaia e ko Pihahirota, i te akaraanga kua piritia ratou e kare e mataara ki vao.—Exo. 14:1-9.
Kua irinaki a Pharao e kua aere tika atu te ngati Iseraela ki roto i tetai ereere, e te aere ra tona nuku ka ta ia ratou. Inara kua arai a Iehova i te nuku o Aiphiti na te tuku anga i te pou tumurangi e te pou ai ki rotopu ia ratou e te ngati Iseraela. I reira kua vee te Atua i te Tai Muramura, i te akatuera Exo. 13:21; 14:10-22.
anga i tetai ara ki raro i te papa o te moana e nga patu vai mei te 15 mita te teitei i tetai tua e tetai tua. I reira kua akamata to Iseraela i te aere ki tetai tua mai i te tai na runga i te one maro. Kare i roa kua tae te nuku o Aiphiti ki te pae tai, e kua akara ua i te ngati Iseraela e aere atura ki tetai tua mai.—Naringa ko tetai arataki matakite kare aia e arumaki atu rai—inara kare a Pharao i akapera ana. No te maata o tona irinaki iaia uaorai, kua akaue aia i tona au kariota e tona au vaeau kia arumaki ia ratou ki raro i te papa o te moana. Kua arumaki ua atu rai te nuku o Aiphiti. Inara i mua ake ka rokonaia ai e ratou te vaeau ngati Iseraela e paruru maira ia muri, kua akamutu pu ua ratou. Kare te au kariota o te nuku o Aiphiti e taka akaou ana! Kua tarataraia e Iehova te uira.—Exo. 14:23-25; 15:9.
I te nuku o Aiphiti e putakaiti ra i te rapu i to ratou au kariota i atiati, kua tae pouroa to Iseraela ki te tua itinga. Teianei, kua akatika atu a Mose i tona rima ki runga i te Tai Muramura. I reira, kua akaoki akaou mai a Iehova i te tai ki raro. E mirioni ua atu te au tane tai tei popokiia mai ki runga ia Pharao e tona au vaeau, e maremo atura ratou. Kare okotai o taua au enemi ra i ora mai. Kua ora to Iseraela!—Exo. 14:26-28; Sala. 136:13-15.
Kua riro te rongo o tei tupu ei matakuanga no te pa enua takapini ia ratou. (Exo. 15:14-16) E a ngauru mataiti i muri mai, kua akakite a Rahaba no Ieriko ki nga tangata ngati Iseraela e rua e: “Kua rokoia oki matou e te mataku ia kotou, . . . kua akarongo ana oki matou e, kua tamarōia e Iehova te Tai Muramura ia kotou, ia kotou i aere mai mei Aiphiti ra.” (Iosu. 2:9, 10) Kare roa i ngaropoina ana i taua pa enua etene ra e i akapeea a Iehova i te akaora anga i tona iti tangata. Te taka ua ra e, e maata atu te au tumuanga tau no Iseraela kia akamaara iaia.
‘Tiaki Anga ia Ratou mei Tona Uaorai Koringo Mata’
Muri ake i te na raro anga i te Tai Muramura, kua tomo atu a Iseraela ki roto i te Metepara i Sinai, e “medebara maata mataku” oki. Ia ratou e aaere ra ki tetai tua mai i taua ‘ngai papa marō e te vai kore’—e kare e kai no tetai urupu mei te reira te maata—kua akono mari rai a Iehova ia ratou. Kua akamaara a Mose e: “Kua kite [a Iehova ia Iseraela] i te enua medebara, i te ngai motutaa rikarika ra: kua arataki aia iaia, kua ako aia iaia: kua Deu. 8:15; 32:10) I akapeea te Atua i te akono anga ia ratou?
tiaki aia iaia mei tona uaorai koringo mata.” (Kua oronga a Iehova na ratou “i te kai no runga i te rangi,” tei karangaia e e mana, tei rauka mai na roto i te temeio mei ‘raro i te one o taua medebara ra.’ (Exo. 16:4, 14, 15, 35) Kua tuku katoa mai a Iehova i te vai “no roto i te toka tama.” No te akameitakianga a te Atua, kare to ratou kakau i piro ana, e kare katoa to ratou vaevae i akaea ana i te au mataiti e 40 ia ratou i roto i te metepara. (Deu. 8:4) Eaa ra tei tika ia Iehova kia tapapa atu mei ia ratou? Kua akakite a Mose ki to Iseraela e: “E akono meitaki ra ia koe uaorai, e e tiaki i toou uaorai vaerua, ko te ngaropoina aea ia koe te au mea i akaraia e toou uaorai mata, ko te riro ke ua atu aea oki taua mea nei i roto i to ngakau i te au rā katoa o toou ora anga na.” (Deu. 4:9) Mei te mea e akamaara te ngati Iseraela i ta Iehova au angaanga akaora ma te akameitaki, ka tavini ua rai ratou iaia e ka tauta ua rai i te akono i tana au ture. Eaa ra ta Iseraela ka rave?
Akatupu te Tu Akangaropoina i te Tu Akameitaki Kore
Kua akakite a Mose e: “Ko te Mato i anau ei koe ra, kua maara kore koe iaia; ko te Atua i anga ia koe ra, kua akapoina koe iaia.” (Deu. 32:18) Ta Iehova au angaanga i te Tai Muramura, tana au ravenga tei riro ei ora no te iti tangata i roto i te metepara, e te au mea memeitaki pouroa ta Iehova i rave, kare i roa ana kua kopaeia e kua akangaropoinaia. Kua riro maira te ngati Iseraela ei iti tangata meameaau.
I tetai atianga, kua akakino te ngati Iseraela ia Mose no te mea kua manako ratou e kare e vai e rauka. (Nume. 20:2-5) No runga i te mana tei riro ei ora no ratou, kua kopekope ratou e: “Kua iu matou i teianei kai māmā ua.” (Nume. 21:5) Kua akaapa ratou i ta te Atua tukuanga tika e kua kopae atura ia Mose ei arataki, i te na ko anga e: “Naringa matou i mate i te enua ra i Aiphiti e! e teianei oki medebara kia mate ua atu matou i ko nei rai! . . . E akataka ana tatou i tetai arataki ia tatou, e oki tatou ki Aiphiti.”—Nume. 14:2-4.
Mei teaa ra to Iehova manako i te tu akarongo kore o Iseraela? Te akamanako anga no runga i taua au tupuanga ra, kua tata te tata taramo i muri mai e: “Te putuputu o ta ratou meameaau anga atu iaia i te medebara e! ta ratou akaongoongo anga atu iaia i te ngai motutaa e! Koia ïa, kua na rungao na rungao ratou i te akakoko i te Atua, e kua akaongoongo atu i Tei Tapu i Iseraela nei. Kare ratou i manako i tona rima, e te rā i akaoraʼi aia ia ratou i te enemi: Te au akairo tana i rave i Aiphiti.” (Sala. 78:40-43) Ae, kua riro to Iseraela tu akangaropoina ei akamamae maata ia Iehova.
Nga Tangata tei Kore i Akangaropoina
Inara, kare tetai au ngati Iseraela i akangaropoina ana ia Iehova. E rua kare i akangaropoina ia Iehova, ko Iosua raua ko Kaleba. Ko raua tetai i roto i te pupu o te aronga tutaka e 12 tei tonoia Nume. 14:6-10.
atu mei Kadesa-barenea kia tutaka aere i te Enua Taputouia. E tai ngauru i tuku mai i tetai ripoti ekoko, kareka ra kua akakite a Iosua raua ko Kaleba ki te tangata e: “Ko te enua ta matou i tutaka aere ra, e enua meitaki maata roa ïa. Kia mareka mai a Iehova ia tatou nei, nana tatou e arataki ki taua enua ra, e nana e oronga mai no tatou; e enua taʼe a vai ua ïa te u e te meli. Auraka ra kotou e kaitamaki atu kia Iehova.” I te akarongo anga te tangata i taua au tuatua ra, kua karanga ratou e e pepei ia Iosua raua ko Kaleba ki te toka. Inara kua vai ngaueue kore rai taua nga tangata ra ma te irinaki papu tikai ki roto ia Iehova.—I te au mataiti i muri mai, kua akakite a Kaleba kia Iosua e: ‘Kua tono te tavini o Iehova ra ko Mose iaku mei Kadesa-barenea atu e tutaka aere i te enua; e kua apai mai au i te tuatua kiaia ra, ko te manako ïa o toku ngakau. Kareka toku au taeake, tei aere katoa matou ra, kua akataitaia ïa i te ngakau o te tangata: kua aru totomapu tikai ra au i toku Atua ra ia Iehova.’ (Iosu. 14:6-8) Ma te irinaki i roto i te Atua, kua akakoromaki ua a Kaleba raua ko Iosua i te au turanga ngata tukeke. Kua akakoro ngaueue kore rai raua kia akamaara ia Iehova i te au ra katoa o to raua oraanga.
Kua akaari katoa a Kaleba raua ko Iosua i te tu akameitaki, i te mea kua kite raua e kua akatupu a Iehova i tana taputou no tetai enua uua no tona iti tangata. Ae, tikaanga ka akameitaki te ngati Iseraela ia Iehova no tei akaora ua rai ia ratou. Kua tata a Iosua e: “Kua oronga mai a Iehova i te enua katoa no Iseraela tana i taputou mai ki to ratou ai metua . . . Kare rava tetai mea meitaki ta Iehova i tuatua mai ki te ngutuare o Iseraela i poka: ope rava akera i te tupu.” (Iosu. 21:43, 45) Ka akapeea ra tatou i teia tuatau i te akaari anga i te tu akameitaki mei to Kaleba rai raua ko Iosua?
Kia Akameitaki
Kua ui ana tetai tangata mataku Atua e: “Eaa ra taku e apai atu na Iehova, i te au takinga-meitaki katoa nona iaku nei?” (Sala. 116:12) E maata tikai ta tatou kaiou ki te Atua no te au akameitakianga i te pae materia, tana aratakianga pae vaerua, e tana au ravenga no te ora i te tuatau ki mua, e noatu e ka akameitaki ua rai tatou ia Iehova e tuatau ua atu, kare rai te reira e rava. Ko te tika, kare rava e rauka ia tatou kia akaoki i ta Iehova. Inara, ka rauka ia tatou pouroa i te akaari i te tu akameitaki.
Kua riro ainei ta Iehova akoanga ei tauturu ia koe kia kopae i te au manamanata? Kua riro ainei tana akakore mai anga i te ara ei tauturu ia koe kia rauka te akava ngakau ma? Ka vai rai te au puapinga no taua au angaanga ra a te Atua no tetai Maseli 3:5, 6: ‘E irinaki kia Iehova ma to ngakau katoa ra; auraka ra e irinaki ki toou uaorai kite. Auraka e akangaropoina iaia i toou katoa ra au aerenga; e nana e akakite kia koe i toou ra au arataa.’ Kua papu iaku e mei ta Iehova rai i tauturu mai iaku e tae ua mai ki teianei, ka akapera ua atu rai aia i te tauturu mai iaku.”
tuatau roa, e tau ei e kia akapera toou tu akameitaki iaia. Kua aro atu tetai tamaine e 14 ona mataiti ko Sandra tona ingoa i tetai au manamanata kino, inara kua tauturu a Iehova iaia kia autu i te reira. Karanga aia e: “Kua pure au kia Iehova kia tauturu mai, e kua umere tikai au i te mataara i tauturu mai ei aia. Te kite nei au e eaa toku papa i tuatua putuputu mai ei kiaku no runga iaAkaari e te Akamaara ra Koe ia Iehova na te Akakoromaki Anga
Te akaketaketa maira te Pipiria i tetai tu ke mai e piri atura ki te akamaara anga ia Iehova: “E tuku atu i ta te akakoromaki ra angaanga kia tika rava, kia meitaki rava kotou, ma te apa kore, auraka e ape toe.” (Iako. 1:4) Eaa ra te o maira ki te ‘meitaki rava anga, ma te apa kore’? Te o maira te akatupu anga i te au tu te ka tauturu ia tatou kia aro atu i te au manamanata ma te irinaki ki roto ia Iehova e kia autu i te reira ma te tu ngaueue kore. Ka apai mai taua tu akakoromaki ra i te merengo maata me ope te timataanga. E, e ope ua ana rai te reira.—1 Kori. 10:13.
Te akamarama maira tetai tavini roa o Iehova tei aro atu ana i te au akaaoanga pakari i te pae o te oraanga kopapa e eaa tei tauturu iaia kia akakoromaki: “E tauta ana au i te akamanako e eaa ta Iehova e rave ra, eiaa ra i taku e inangaro ra. Te aiteanga o te apa kore koia oki kia akamou i toku mata ki runga i to te Atua au akakoroanga, eiaa i toku au anoano. Me aro atu i te au manamanata, kare au e karanga ana e, ‘Eaa ra teia i tupu ei kiaku e Iehova?’ Taku i rave, kua tavini ua atu rai au iaia e te akavaitata atu rai kiaia noatu me tupu mai tetai au manamanata kare i manakoia ana.”
Teia tuatau te akamori nei te putuputuanga Kerititiano ia Iehova “ma te vaerua e te tuatua-mou.” (Ioa. 4:23, 24) Ei iti tangata, kare rava te au Kerititiano mou e akangaropoina i te Atua mei ta te iti tangata Iseraela i rave. Inara, kare te riro anga ei mema no te putuputuanga e riro ei akapapuanga e ka vai apa kore ua rai tatou. Mei ia Kaleba rai raua ko Iosua, ka anoanoia tatou ravarai kia akaari i te tu akameitaki e te akakoromaki i roto i ta Iehova angaanga. E tumuanga tau to tatou kia akapera, no te mea te arataki e te akono ua atu nei rai a Iehova ia tatou tataki tai i roto i teia tuatau ngata e ope atura.
Mei te au toka akamaaraanga rai ta Iosua i apapa, te akapapu maira te rekoti o ta te Atua au angaanga akaora ia tatou e kare aia e akaruke i tona iti tangata. No reira kia aite rai to tatou manako mei to te tata taramo ko tei tata e: “E akamaara ana au i te angaanga a Iehova: ka akamaara rai au i taau ra angaanga taka ke i taito ra. Ka akamaaraara rai au i taau ra au angaanga katoa, ka tuatua rai au i taau i rave ra.”—Sala. 77:11, 12.
[Tutu i te kapi 7]
Kua aaere te iti tangata katoa ki tetai tua mai i te “ngai papa marō”
[Akameitakianga]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Tutu i te kapi 8]
I to Iseraela e puakapa ra i Kadesa-barenea, kua tonoia te aronga tutaka ki roto i te Enua Taputouia
[Akameitakianga]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Tutu i te kapi 9]
I muri ake i te au mataiti e manganui i roto i te metepara, tikaanga ka akameitaki te ngati Iseraela i te enua uua ko te Enua Taputouia
[Akameitakianga]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Tutu i te kapi 10]
Ka riro te akamou ki runga i to Iehova au akakoroanga ei tauturu ia tatou kia akakoromaki i tetai ua atu au akaaoanga e aro atura tatou