Ka Akatupu te Tuatua Mako Meitaki e te Au Pirianga Meitaki

“Kia mako meitaki ua ta kotou tuatua.”​—KOLO. 4:6, NW.

1, 2. Eaa te tupuanga meitaki tei tupu mai no te tuatua maru anga tetai taeake?

“IAKU e tutu aere ra mei tera ngutupa ki tera ngutupa, kua aravei au i tetai tangata riri tikai e ru ua ra tona ngutu e tona kopapa,” i ripoti mai ei tetai taeake. “Kua tauta au i te akamarama maru atu kiaia i te au Tuatua Tapu, kua kino atu tona riri. Kua piri mai tana vaine e te tamariki i te akaapa mai iaku, e kua kite mai au e ko te taime teia i te akaruke. Kua akapapu atu au ki te ngutuare tangata e te aere au ua mai nei au, e ka inangaro au i te akaruke na roto i te au. Kua akaari atu au ia Galatia 5:22 e te 23, te taikuia ra te inangaro, te rekareka, te maru, te akono meitaki, e te au. Kua akaruke i reira au.

² “I muri mai, iaku e atoro ra i tetai au are i tetai tua mai o te mataara, kua kite atu au i te ngutuare tangata e noo ra i mua i to ratou are. Kua kapiki mai ratou iaku. ‘Eaa ra ta ratou ka tuatua mai?’ i manako mai ei au. E tia vai anuanu ta te tangata e mou ra e kua oronga mai i tetai vai kia inu au. Kua tataraara aia no tona tu kino e kua akameitaki mai iaku no toku akarongo ketaketa. Kua akaruke meitaki atu au ia ratou.”

3. Eaa tatou ka kore ei e akatika i tetai ke kia akariri mai ia tatou?

³ I roto i teia ao e maata te taomianga i teia tuatau, e aravei putuputu ana tatou i te au tangata riririri e i roto katoa i te ngai tutuanga. Me aro atu tatou i teia, e puapinga tikai kia akaari tatou i “te tu maru e te akangateiteianga oonu.” (1 Pete. 3:15, NW) Naringa e kua riri atu te taeake tei taikuia mai i runga akenei i te tangata ngutuare tei riri mai, e kare i akaari mai i te tu takinga meitaki, kare te tu o tera tangata e taui; penei ka kino atu tona riri. No te mea kua rauka i te taeake ra i te akatere iaia uaorai e te tuatua mako meitaki anga, kua tupu mai te mea meitaki.

Eaa te Akatupu ra i te Tuatua Mako Meitaki?

4. Eaa i puapinga ai i te taangaanga i te tuatua mako meitaki?

⁴ Me te pukapuka ra tatou ki tetai ke i vao ake me kore i roto i te putuputuanga, pera katoa ki te au mema o te ngutuare, e mea puapinga i te aru i te akoanga a te apotetoro ko Paulo e: “Kia mako meitaki ua ta kotou tuatua, kia akarekaia ki te miti.” (Kolo. 4:6, NW) E puapinga tikai taua tuatua reka ra e te tau meitaki no te komunikeiti meitaki e te au.

5. Eaa ra te aiteanga no te komunikeiti meitaki anga? Akatutu mai.

⁵ Ko te komunikeiti meitaki anga kare te aiteanga e kia tuatua i te au mea ravarai taau e manako ra i te au taime ravarai, me te riri tikai ra koe. Te akaari maira te au Tuatua Tapu e ko te akaari anga i te riri akatere koreia e akairo ia no te tu paruparu, kare no te tu maroiroi. (E tatau ia Maseli 25:28; 29:11.) Ko Mose​—e tangata “maru maata” tei ora ana—​tei riri i te meameaau anga te iti tangata o Iseraela e kare i oronga ana i te kaka ki te Atua. Kua akakite taka meitaki mai a Mose i tona manako, e kare a Iehova i mareka ana. I muri ake i te arataki anga i te ngati Iseraela e 40 mataiti, kare a Mose i akatikaia ana kia arataki atu ia ratou ki roto i te Enua Taputou.​—Nume. 12:3; 20:10, 12; Sala. 106:32.

6. Eaa ra te aiteanga e kia akamanako pakari tatou no runga i ta tatou tuatua?

⁶ Te akameitaki maira te au Tuatua Tapu no runga i te tapu anga i te riri e te akamanako pakari  anga me tuatua tatou. “Te maata ra i te tuatua ra, kare e kore te ara: ko tei tāpu ra i tona vaa, e pakari tona.” (Mase. 10:19; 17:27) Inara, kare te aiteanga o te akamanako pakari anga e kare rava tetai e tuatua atu no runga i tona uaorai manako. Te aiteanga o te reira kia tuatua “mako meitaki ua,” i te taangaanga anga i te arero i te akamaru kare i te tamamae atu.​—E tatau ia Maseli 12:18; 18:21.

“E Tuatau to te Muteki ua, e e Tuatau to te Tuatua”

7. Eaa te au apinga kare e tau i te tuatua, e no teaa ra?

⁷ Ia tatou e akaari ra i te tu mako meitaki e te tapu i te riri i te tuatua anga ki te au oa angaanga me kore ki tetai ke i roto i te angaanga orometua, e akapera katoa rai tatou i roto i te putuputuanga e te kainga. Te tuatua riri anga ma te kore e akamanako atu i te au tupuanga te ka akakino i to tatou e to tetai ke uaorai turanga pae vaerua, te manako ngakau, e te oraanga kopapa. (Mase. 18:6, 7) Te au manako kino—​te akaari maira i to tatou tu apa—​e mea tau kia akatereia te reira. E tarevake tikai te au tuatua kino, te aviri, te akangateitei manako kore, e te riri otooto. (Kolo. 3:8; Iako. 1:20) Ka takore te reira i te pirianga puapinga ki tetai au tangata e kia Iehova. Kua apii mai a Iesu e: “Te karanga atu nei ra au kia kotou, Ko te tangata e riri ua ki tona taeake, e tau katoa iaia te akavaanga: e te karanga atu ki tona taeake, e Raka; e tau iaia te Sunederi; kareka ko tei karanga atu, e More, e tau iaia te ai i te po.”​—Mata. 5:22. *

8. I teea taime ka akakite ei tatou i to tatou au manako, e na roto i teea tu?

⁸ Te vai ra tetai au mea ka tau tatou kia akamanako e e mea meitaki atu i te komunikeiti anga. Me kua tuatua mai me kore kua rave tetai taeake i tetai apinga tei tamanamanata ia koe e kare e rauka i te akangaropoina atu i te reira, auraka e akatupu i te riri ki roto i toou ngakau. (Mase. 19:11) Me akariri mai tetai tangata ia koe, e akatere i toou ngakau riri e e rave i te au takainga i te akatikatika i te manamanata. Kua tata a Paulo e: “Auraka e topa te rā i to kotou riri anga.” Me te tamanamanata ra rai taua manamanata ra ia koe, e akatikatika atu i te reira i te tuatau tau.  (E tatau ia Ephesia 4:26, 27, 31, 32.) E tuatua tika atu e te mako meitaki ki toou taeake no runga i te manamanata, ma te akatupu akaou anga i tetai pirianga meitaki kiaia.​—Levi. 19:17; Mata. 18:15.

9. Eaa ra tatou ka akatere ei i to tatou uaorai riri i mua ake ka aravei ei i tetai ke?

⁹ E tikai rai, ka akamanako meitaki koe te ikianga i te tuatau tau. “E tuatau to te muteki ua, e e tuatau to te tuatua.” (Kohe. 3:1, 7) Pera katoa, “te kimi ra te ngakau o te aronga tuatua-tika ra i tana e tuatua atu.” (Mase. 15:28) Penei ka tiaki koe no tetai taime i te uriuri anga i te manamanata. Te rave anga i te reira e te riri ra rai taua tangata ra ka akakino atu te manamanata; kare katoa e meitaki i te tiaki kia roa te tuatau.

Ka Akatupu te Au Angaanga Mako Meitaki i te Au Pirianga Meitaki

10. Akapeea te au angaanga mako meitaki i te akameitaki mai anga i te au pirianga?

¹⁰ Ka tauturu te tuatua mako meitaki e te komunikeiti meitaki i te akatupu e te turuturu i te au pirianga au. E tikai rai, ko te akameitaki mai anga tatou i to tatou au pirianga ki tetai ke ka akameitaki atu i ta tatou komunikeitianga kia ratou. Te rave ngakau tae anga i te au angaanga meitaki ki tetai ke​—te kimi anga i te au atianga i te tauturu atu, te oronga anga i tetai apinga aroa no roto mai i te ngakau, te takinga meitaki atu anga—​ka tauturu te reira kia rauka i te komunikeiti ua. Ka ‘akaputu katoa te reira i te ai ngarau’ ki rungao i tetai tangata e ka apai mai i te au tu meitaki, ka mama ua i te tuatua no runga i tetai au apinga.​—Roma 12:20, 21.

11. Akapeea a Iakoba i te akatupu akaou anga i tona pirianga kia Esau, e eaa tei tupu mai?

¹¹ Kua marama te pateriareka ko Iakoba no runga i teia. Kua riri tikai tona tuakana ko Esau iaia, e kua oro ke atu a Iakoba no tona mataku e ka tamate a Esau iaia. I tetai au mataiti i muri mai, kua oki atu a Iakoba. Kua aere mai a Esau i te aravei iaia, ma tona au tangata e 400. Kua pure a Iakoba no ta Iehova tauturu. E oti kua tuku atu aia na mua i tetai au manu kia Esau ei apinga aroa. Kua tupu te akakoroanga no taua au apinga aroa ra. I to raua aravei anga, kua maru mai to Esau ngakau, e kua oro atu aia e kua takave ia Iakoba.​—Gene. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.

E Akamaroiroi i Tetai Ke ma te Tuatua Mako Meitaki

12. Eaa ra tatou ka tuatua ai i te au tuatua mako meitaki ki to tatou au taeake?

¹² Te tavini ra te au Kerititiano i te Atua, kare ra i tetai au tangata. E inangaro ua ana tatou kia arikiia mai e tetai ke. Ka akamaru mai ta tatou au tuatua mako meitaki i te au manako taitaia o to tatou au taeake e te au tuaine. Ko te au tuatua akaapa ka akateiaa atu i taua au taitaia ra e ka manako katoa tetai e kare a Iehova e ariki mai ana ia ratou. No reira, e komunikeiti ngakau tae ua rai tatou i te au tuatua akamaroiroi anga ki tetai ke, “ei tuatua meitaki ra e tupu ei te meitaki tika ra, e meitaki ei te aronga e akarongo ra.”​—Ephe. 4:29.

13. Eaa ta te aronga pakari ka akamanako (a) me oronga i te akoanga? (e) me akapapa i te tata i tetai reta?

¹³ E mea tau kia “maru” te aronga pakari e kia akono maru i te anana. (1 Tesa. 2:7, 8) Me te anoanoia ra te aronga pakari kia oronga i te akoanga, to ratou akakoroanga kia rave i te reira ma te “maru,” te tuatua katoaanga ki te aronga te “patoi maira.” (2 Timo. 2:24, 25) Kia mako meitaki ua te aronga pakari i te tata anga i to ratou manako i roto i te reta, me ka anoanoia i te tata atu ki tetai o te pupu o te aronga pakari me kore ki te opati manga. E mea tau kia takinga meitaki ratou e te manako tau, kia rotai ki ta tatou i tatau i roto ia Mataio 7:12.

Tuatua Mako Meitaki i Roto i te Ngutuare

14. Eaa te akoanga ta Paulo i oronga ki te au tane, e no teaa ra?

¹⁴ Mama ua i te akangaropoina i ta tatou ka akatupu ki tetai ke no ta tatou tuatua, te akara anga o te mata, e to tatou tu. Ei akaraanga, kare tetai au tane i kite meitaki tikai e te akakino ra ta ratou au tuatua i te au vaine. Kua tuatua tetai tuaine e, “E mataku ana au me tuatua riri mai taku tane kiaku.” Ka akatupu te au tuatua akakino i te mamae kino ki runga i tetai vaine kare ra ki runga i tetai tangata, e ka maara ua rai iaia te reira no tetai tuatau roa. (Luka 2:19) E tika rava teia me tuatuaia te au tuatua e tetai tangata e reka ana tetai vaine e te inangaro ra kia akangateiteiia aia. Kua ako a Paulo i te au tane e: “E aroa kotou i ta  kotou au vaine ra, auraka e rotoriri atu ia ratou.”​—Kolo. 3:19.

15. E akatutu mai e eaa ra tetai tane ka akono maru ei i tana vaine.

¹⁵ I roto i teia tu, kua akatutu mai tetai taeake akaipoipo tukatau e eaa ra tetai tane ka akono maru ei i tana vaine, ei “āriki paruparu.” “Me mou koe i tetai tia puapinga e te manea, auraka e mou piri i te reira ka ngaa. Noatu e ka ripeaia, ka kitea uaia atu te ngai ngaa,” i tuatua ai aia. “Me tuatua tetai tane i te au tuatua kino pakari ki tana vaine, ka tamamae aia iaia. Penei ka akakino ua rai teia i to raua pirianga.”​—E tatau ia 1 Petero 3:7.

16. Akapeea tetai vaine i te akamaroiroi anga i tona ngutuare?

¹⁶ Ka akamaroiroi katoaia me kore ka akamaroiroi koreia te au tane no te tuatua a tetai ke, kapiti mai te au tuatua a ta ratou au vaine. “Te vaine akono meitaki ra,” te “irinaki” tikai ra tana tane iaia, i te akamanako anga i tona manako, mei tana rai e inangaro ra i tana tane kia akapera mai kiaia. (Mase. 19:14; 31:11) E tikai rai, ka akatupu tetai vaine i te mea meitaki me kore te mea kino i roto i te ngutuare. “Te patu ra te vaine pakari ra i tona ra are: kareka te neneva ra, te rave ra tona rima e vavaʼi ki raro.”​—Mase. 14:1.

17. (a) Akapeea te tamariki me tuatua ki to ratou metua? (e) Akapeea te au metua e te aronga pakari me tuatua ki te tamariki, e no teaa ra?

¹⁷ E tuatua mako meitaki te au metua e te au tamariki ki tetai e tetai. (Mata. 15:4) Me tuatua ki te au tamariki, ka tauturu mai te au manako tau kia kore tatou e “akariri atu” ia ratou. (Kolo. 3:21; Ephe. 6:4) Noatu e ka akoia te au tamariki, e tuatua te au metua e te aronga pakari kia ratou ma te akangateitei. Na roto i teia tu, ka tauturu te au metua e te aronga pakari i te au mapu kia mama ua i te akatikatika i to ratou aerenga e te akono tamou anga i to ratou pirianga ki te Atua. E meitaki atu te reira i to te akakite anga e kare tatou e inangaro ana ia ratou, e penei ka akamanako akapera rai ratou ia ratou uaorai. Penei kare te au tamariki e maara ana i te au akoanga katoatoa tei orongaia atu kia ratou, inara te maara ra ia ratou e akapeea tetai ke i te tuatua anga kia ratou.

Tuatua i te Au Mea Meitaki no Roto Mai i te Ngakau

18. Akapeea tatou i te akakore atu anga i te au manako mamae e te ngakau riri?

¹⁸ Te akatere maru anga i te riri kare e no te akaari ua anga i te mata maru. E maata atu te anoanoia ra i roto i ta tatou  akakoroanga i to te akamaru ua anga i to tatou au ngakau riri. Te tauta anga kia vai maru ua i vao ake e te tupu ra te riri i roto te akataitaia maata ra ia tatou. Te aite ra te reira ki te takai anga ki runga i te ngai tapu anga e te akataka anga i te motoka i taua taime rai. Ka kino roa atu te motoka. Auraka e akamoupuku ua i te riri e i muri mai ka tuku pu ua mai te riri ki vao. E pure kia Iehova no te tauturu kia akakore atu i te mamae i roto i toou ngakau. E tuku e na te vaerua o Iehova e taui i toou manako e te ngakau kia tau ki tona anoano.​—E tatau ia Roma 12:2; Ephesia 4:23, 24.

19. Eaa te au takainga te ka tauturu mai ia tatou kia kopae ke i te au turanga riri?

¹⁹ E rave i te au takainga tau. Me kite mai koe ia koe i roto i taua turanga manamanata ra e te kite maira e te maata atura te riri i roto ia koe, e meitaki i te akaruke i te reira ngai, te tuku anga i tetai tuatau kia anga toou riri. (Mase. 17:14) Me riri mai te tangata taau e tuatua atura, e tauta pakari i te tuatua mako meitaki atu. Kia maara ra e: “Ko te tuatua maru ra tei akaanga ke i te riri: kareka te tuatua akakoko ra, ko te riri ïa te tupu.” (Mase. 15:1) Ka akakino atu tetai tuatua reka kore i te turanga, noatu e kua tuatua ia na roto i tetai reo maru. (Mase. 26:21) Me tamanamanata mai ra tetai turanga i toou tu akatere-uaorai, e mea tau “kia tavarevare i te tuatua, kia tavarevare oki i te riri.” E pure no te vaerua o Iehova kia tauturu mai ia koe kia tuatua i te au mea meitaki, kare i te au mea kino.​—Iako. 1:19.

Akakore Ngakau Tae i te Ara

20, 21. Eaa te ka tauturu ia tatou i te akakore atu i ta tetai ke ara, e eaa ra tatou ka tau ei i te rave i te reira?

²⁰ Te mea mii ra, kare e rauka ia tatou i te akatere meitaki i to tatou arero. (Iako. 3:2) Noatu ta ratou au tautaanga pakari, ka tuatua mai tetai au mema o te ngutuare e to tatou au taeake e te au tuaine pae vaerua akaperepere i te au tuatua manako kore i tetai au taime te ka tamamae i to tatou au ngakau. Kia kore e riri vave atu, e akamanako marie ra e eaa ra ratou i tuatua mai ei mei tera rai. (E tatau ia Koheleta 7:8, 9.) Te taomiia ra ainei ratou, te mataku ra, kare e meitaki ana, me kore te taitaia ra no tetai au manamanata no vao e no roto mai?

²¹ Kare taua au tumuanga ra e riro ei kotoeanga no te tuatua riri. Me kite tatou i te au tumu ka tauturu te reira ia tatou kia marama e eaa tetai au tangata i tuatua ai e i rave ei i te au mea kare e tau ana, e penei ka akakeu ia tatou kia akakore atu i te ara. Kua tuatua e kua rave ana tatou katoatoa i tetai apinga te tamamae ra i tetai ke, e te irinaki nei tatou e ka akakore meitaki mai ratou i ta tatou ara. (Kohe. 7:21, 22) Kua tuatua mai a Iesu e e akakore mai ei te Atua i ta tatou ara, e mea tau kia akakore atu tatou i ta tetai ke ara. (Mata. 6:14, 15; 18:21, 22, 35) No reira, kia viviki ua tatou i te tataraara e kia viviki ua i te akakore i te ara, i te akono tamou anga i te aroa​—ko te “tatua apa kore ua ra ïa”​—i roto i to tatou ngutuare tangata e i roto i te putuputuanga.​—Kolo. 3:14.

22. Eaa ra i puapinga ai ta tatou tautaanga i te taangaanga i te au tuatua mako meitaki?

²² Ka maata atu te au akaaoanga ki runga i to tatou tu rekareka e te taokotai anga e vaitata atura teia akatereanga riri o te au mea nei ki te openga. Te taangaanga anga i te au kaveinga i roto i te Tuatua a te Atua ka tauturu mai ia tatou kia taangaanga i to tatou arero i te tuatua i te mea meitaki kare i te mea kino. Ka mataora atu tatou i te au pirianga au i roto i te putuputuanga e i roto i te ngutuare, e ka riro to tatou akaraanga ei akakite anga meitaki ki tetai ke no runga i to tatou “Atua mataora,” ko Iehova.​—1 Timo. 1:11, NW.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

Ka Rauka ia Koe te Akataka?

• Eaa ra i puapinga ai i te iki i tetai tuatau tau no te uriuri i te au manamanata?

• Eaa ra te au mema ngutuare ka tuatua “mako meitaki” ua ai ki tetai e tetai?

• Akapeea tatou me kopae i te tuatua tamamae anga?

• Eaa te ka tauturu ia tatou kia akakore atu i te ara?

[Au Uianga Apii]

[Au Tutu i te kapi 21]

Tuku kia anga toou riri, kimi i tetai tuatau tau no te tuatua

[Tutu i te kapi 23]

E tuatua maru ua rai tetai tane ki tana vaine