Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

‘Aue te Oonu o te Pakari o te Atua E!’

‘Aue te Oonu o te Pakari o te Atua E!’

‘Aue te Oonu o te Pakari o te Atua E!’

“Aue te oonu o te apinga nui o te pakari e te kite i te Atua e! e te kimi anga taea kore o tana akatauanga e, tona au aerenga i te kitea kore kia kimi e!”​—ROMA 11:33.

1. Eaa te tikaanga ngateitei rava no te au Kerititiano papetitoia?

EAA te tikaanga ngateitei rava tei orongaia mai kia koe? Te akamataanga, penei te manako ra koe i tetai tukuanga angaanga me kore tetai tikaanga ngateitei tei orongaia mai kia koe. Inara, ei au Kerititiano papetitoia, te tikaanga ngateitei rava atu no tatou ko tetai pirianga vaitata ki te Atua mou anake, ko Iehova. Tei tupu mai kua ‘kiteaia mai tatou e ia.’​—1 Kori. 8:3; Gala. 4:9.

2. Eaa ra te kite anga ia Iehova e kia kiteaia mai e ia i riro ei ei tikaanga ngateitei rava?

2 Eaa ra te kite anga ia Iehova e te kiteaia mai anga e ia i riro ei ei tikaanga ngateitei rava? No te mea koia Tei maata rava atu i te ao katoa e pini ua ake e te Paruru o te aronga tana e inangaro ra. Kua akauruia te peroveta ko Nahuma kia tata e: “E meitaki to Iehova, e akapuanga ketaketa i te rā tumatetenga ra; kua kite oki aia i tei [“akaruru i raro ake,” NW] iaia ra.” (Nahu. 1:7; Sala. 1:6) Te tikaanga, tei runga to tatou oraanga mutu kore te kite anga i te Atua mou e tana Tamaiti, ko Iesu Karaiti.​—Ioa. 17:3.

3. Eaa te o maira ki te kite anga i te Atua?

3 Te kite anga i te Atua, kare ko te kite ua anga i tona ingoa tikai. E mea tau kia kite tatou iaia ei Oa, te marama anga i tana e reka ana e kare e reka ana. E tuanga puapinga tikai me rotai to tatou oraanga ki taua kite ra, te akaari anga e kua kite meitaki tatou i te Atua. (1 Ioa. 2:4) Inara e apinga ke mai tetai e umuumuia ra me inangaro tikai tatou i te kite ia Iehova. Ka anoanoia tatou kia kite i tana i rave, pera katoa akapeea e no teaa ra aia i rave ei i te reira. Me marama tikai tatou i to Iehova au akakoroanga, ka akakeu maataia tatou kia umere i ‘te oonu o te pakari o te Atua.’​—Roma 11:33.

E Atua no te Akakoroanga

4, 5. (a) Mei tei taangaangaia i roto i te Pipiria, te taiku ra te tuatua “akakoroanga” ki teaa? (e) Akatutu mai akapeea me akatupuia tetai akakoroanga na te au mataara tukeke.

4 E Atua a Iehova no te akakoroanga, e te tuatua ra te Pipiria i tona “akakoroanga” mutu kore. (Ephe. 3:10, 11) Eaa tikai te aiteanga o teia? Mei tei taangaangaia i roto i te Pipiria, te taiku ra te tuatua “akakoroanga” ki tetai akakoroanga papu tikai te ka rauka i te akatupu na roto i te au mataara tukeke.

5 Ei akatutuanga: Ka inangaro tetai tangata i te teretere ki tetai ngai tei akataka tikaiia. Tana akakoroanga kia tae aia ki taua ngai ra. Penei e au ravenga tukeke tana ka iki no te apinga akaoro e te mataara tana ka aru. Iaia e teretere ra na te mataara tana i iki, penei ka kinokino te reva, maata te apinga akaoro, e kua araiia te mataara, e ka aere aia na tetai mataara ke atu. Inara, noatu te au akatanotano anga tana ka rave, ka akatupu rai aia i tana akakoroanga me tae aia ki tana ngai i akakoro ei.

6. Akapeea a Iehova te rave anga i tetai au tauianga tau ei akatupu i tona akakoroanga?

6 Kua rave katoa rai a Iehova i tetai au tauianga tau ei akatupu i tona akakoroanga mutu kore. Na te akamanako anga i te tu rangatira o te au mea kite tana i anga mai, kua viviki aia i te akatanotano i te tu ka akatupu aia i tona akakoroanga. Ei akaraanga, akamanako ana tatou akapeea a Iehova te akatupu anga i tona akakoroanga no runga i te Uanga taputouia. Te akamataanga, kua akakite a Iehova ki te nga tokorua mua e: “Kia anau korua, e kia maata roa, e e akaki i te enua nei, e e akavi.” (Gene. 1:28) Kua araiia ainei taua akakoroanga ra no te meameaau i roto i te kainga i Edene? Kare! Kua ariu viviki atu a Iehova ki taua turanga ou ra na te taangaanga anga i tetai “mataara” ei akatupu i tona akakoroanga. Kua totou aia te mama anga mai o te “uanga” te ka takore atu i te kino ta te aronga meameaau i akatupu.​—Gene. 3:15; Ebe. 2:14-17; 1 Ioa. 3:8.

7. Eaa ta tatou i kite mai mei ta Iehova akatakaanga iaia uaorai i roto ia Exodo 3:14?

7 Ka rauka ia Iehova i te taui ki te au turanga ou, iaia e akatupu meitaki ra i tona akakoroanga kia tau ki tana akataka anga no runga iaia. Te akakite anga a Mose kia Iehova i tona tukatau kore i te rave i te angaanga tei orongaia kiaia, kua akapapu atu a Iehova kiaia na te karanga anga e: “‘Ka riro au i taku rai ka akariro.’ E kua tuatua katoa atu aia: ‘Ko teia taau ka tuatua atu ki te tamariki a Iseraela, “Ka riro au tei tono mai iaku kia kotou nei.”’” (Exo. 3:14, NW) Ae ka rave a Iehova i tana ka anoano i te akatupu i tona akakoroanga! Kua akatutu meitakiia mai teia e te apotetoro ko Paulo i te pene 11 o te puka o Roma. Kua tuatua aia no runga i tetai pu rakau orive akatutu. Ka ariki rekareka maata atu tatou i te oonu o te pakari o Iehova me akara meitaki tatou i teia akatutuanga, me no te rangi to tatou manakonakoanga me no te ora mutu kore i te enua nei.

To Iehova Akakoroanga no te Uanga Totouia

8, 9. (a) Eaa te au tumu e a te ka tauturu ia tatou kia marama i te akatutuanga o te pu rakau orive? (e) Eaa te pauanga ki te uianga te akaari maira i te tu tauianga o Iehova ei akatupu i tona akakoroanga?

8 Mua ake ka marama ai tatou te akatutuanga o te pu rakau orive, ka anoanoia tatou kia kite e a tumu no runga i te akatupu anga i to Iehova akakoroanga no te uanga totouia. Mea mua, kua taputou a Iehova kia Aberahama e ‘ka akameitakiia te pa enua katoa o te ao nei’ na roto i tana uanga. (Gene. 22:17, 18) Te rua, kua orongaia ki te iti tangata o Iseraela tei na roto mai ia Aberahama, te manakonakoanga kia riro mai “ei basileia taunga.” (Exo. 19:5, 6) Te toru, te kore anga te ngati Iuda i ariki i te Mesia, kua rave a Iehova i tetai au takainga ke ei akatupu i tetai “basileia taunga.” (Mata. 21:43; Roma 9:27-29) Noatu e ko Iesu te tuanga maata o ta Aberahama uanga, kua orongaia te tikaanga ki tetai pae kia riro mai ei tuanga no taua uanga ra.​—Gala. 3:16, 29.

9 Te akamanako anga i teia au tumu e a, te kite ra tatou i roto i te puka o Apokalupo e e 144,000 te katoaanga te ka tutara kapiti ma Iesu ei ui ariki e ei kau taunga i runga i te rangi. (Apo. 14:1-4) Kua karanga katoaia teia aronga e ko “te tamariki a Iseraela.” (Apo. 7:4-8) Inara, e ngati Iuda ainei te katoatoa o te 144,000? Te akaari maira te pauanga ki taua uianga ra i te tu tauianga o Iehova ei akatupu i tona akakoroanga. Akara tatou i teianei akapeea te reta a te apotetoro ko Paulo ki to Roma te tauturu anga ia tatou kia kite i te pauanga.

“Ei Basileia Taunga”

10. Eaa te tikaanga tei orongaia ki te iti tangata o Iseraela?

10 Mei tei taikuia i mua ana, kua rauka i te iti tangata o Iseraela te tikaanga kia akaputuputu mai i te au mema kia riro mai ‘ei basileia taunga, e ei iti-tangata tapu.’ (E tatau ia Roma 9:4, 5.) Inara eaa te ka tupu me tae mai te Uanga taputouia? Ka akatupu mai ainei te ngati Iuda i te katoaanga o te numero o te 144,000 Iseraela pae vaerua te ka riro mai ko te tuanga rua o te uanga a Aberahama?

11, 12. (a) I naea i ikiia ai te aronga no te Patireia o te rangi, e eaa te manako o te maata anga o te ngati Iuda i taua tuatau ra? (e) Akapeea a Iehova te akatupu meitaki anga i te “maata anga” o te aronga ka riro mai ei uanga na Aberahama?

11 E tatau ia Roma 11:7-10. Ei iti tangata, kua kopae te ngati Iuda o te anere mataiti mua ia Iesu. No reira, kare o ratou tikaanga kia riro mai ei uanga na Aberahama. Inara, te akamataanga i te iki i te aronga no te “basileia taunga” no te rangi i te Penetekote 33 T.N., e au ngati Iuda ngakau tika tetai tei ariki i te patianga. Mei “tetai toenga” rai teia aronga, e tauatini ua atu, me akaaiteia atu ki te katoaanga o te iti tangata ngati Iuda.​—Roma 11:5.

12 Akapeea a Iehova te akatupu meitaki anga i te “maata anga” o te aronga ka riro mai ei uanga na Aberahama? (Roma 11:12, 25) Akara ana i te pauanga tei orongaia mai e te apotetoro ko Paulo: “Kare rava oki e tika kia manako e kua kore te tuatua a te Atua. Kare oki te Iseraela katoatoa [i te pae vaerua] i ta Iseraela. Kare oki ratou ravarai i te tamariki [pae vaerua] i te mea e uanga ratou no Aberahama . . . Teia taua tuatua ra, Te tamariki a te kopapa nei, kare ratou i te tamariki na te Atua: ko te tamariki ra no te tuatua i karangaia maira, ko tei akonoia ei uanga.” (Roma 9:6-8) No reira kare a Iehova e umuumu i te aronga ka riro mai ei tuanga no te uanga kia na roto mai i te uanga tikai a Aberahama.

Pu Rakau Orive Akatutu

13. Eaa te akatutuia maira e te (a) pu rakau orive, (e) tona aka, (ng) tona tumu, e (i) tona au rara?

13 Kua akaaite te apotetoro ko Paulo i te aronga ka riro mai ei tuanga no te uanga a Aberahama ki te au rara o te pu rakau orive akatutu. * (Roma 11:21) Te akatutu maira teia pu rakau orive i te akatupuanga i ta te Atua akakoroanga no te koreromotu kia Aberahama. E mea tapu te aka o te pu rakau e te akatutu maira ia Iehova e koia tei oronga i te ora ki te Iseraela pae vaerua. (Isa. 10:20; Roma 11:16) Te akatutu maira te tumu ia Iesu e koia te tuanga maata o te uanga a Aberahama. Te akatutu maira te au rara i te “maata anga” o te aronga tei kapitiia mai ki te tuanga rua o ta Aberahama uanga.

14, 15. Koai ma tei “aati keia” mei te pu rakau orive, e koai ma tei pauia atu ki runga?

14 I roto i te akatutuanga o te pu rakau orive, kua akaaiteia te ngati Iuda tei kopae ia Iesu ki te au rara orive tei “aati keia.” (Roma 11:17) Kua ngaro to ratou tikaanga ei tuanga no te uanga a Aberahama. Koai ma ka mono ia ratou? Mei ta te ngati Iuda i manako, tei akaparau e ko ratou te uanga tikai a Aberahama, kare e tau kia monoia ratou. Inara, kua akamatakite takere a Ioane Papetito kia ratou e me ka inangaro a Iehova te mono ia ratou, ka akatupu mai aia i te tamariki na Aberahama mei roto mai i te au toka.​—Luka 3:8.

15 Eaa ta Iehova i rave ei akatupu i tona akakoroanga? Kua akamarama mai a Paulo e kua pauia atu te au rara no runga i te pu rakau orive ngangaere ki runga i te pu rakau orive meitaki ei mono atu i tei atiati. (E tatau ia Roma 11:17, 18.) No reira, kua pauia atu te au Kerititiano o te pa enua tei akatainuia e te vaerua ki runga i te pu rakau orive akatutu, mei tetai aronga rai o te putuputuanga i Roma. Na roto i teia tu kua riro mai ratou ei uanga na Aberahama. Te akamataanga, mei te au rara orive ngangaere rai ratou, kare o ratou tikaanga kia riro ei tuanga no teia koreromotu puapinga. Inara kua akatuera a Iehova i te mataara no ratou kia riro mai ei ngati Iuda pae vaerua.​—Roma 2:28, 29.

16. Akapeea te apotetoro ko Petero te akamarama mai anga i te akatumuia anga te iti tangata ou pae vaerua?

16 Kua akamarama mai te apotetoro ko Petero i teia turanga e: “E teianei, ia kotou i te aronga i akarongo ra [te au Iseraela, kapiti mai te au Kerititiano Kenitara], e meitaki maata ïa tona [Iesu Karaiti]; kareka i te aronga akarongo kore ra, ‘ko te toka i akarukeia e te aronga patu are ra, ko tei akariroia ei toka tiavā;’ E ‘ei toka tukiaanga, e ei mato turorianga,’ . . . E uki ikiia ra kotou, e kau taunga ariki, e iti-tangata tapu, e aronga okoia; kia akakite ua kotou i tona meitaki, to tei kapiki ia kotou i to roto i te poiri, kia tae ki tona mārama umereia ra: Ko kotou, kare te tangata no te Atua i muatangana, i teianei ra e tangata ïa no te Atua; ko tei kore i aroaia mai i muatangana, i teianei ra kua aroaia mai ïa.”​—1 Pete. 2:7-10.

17. Eaa te mea tuke ta Iehova i rave?

17 Kua rave a Iehova i tetai apinga kare rava te manganui i manako atu ana. Kua akataka mai a Paulo eaa te ka tupu mai. (Roma 11:24) Akapeea teia me tupu? Te akaraanga kare i te mea matauia e te tu natura i te pau atu i tetai rara ngangaere ki runga i tetai pu rakau; inara, e rave ana te au tangata tanutanu o te anere mataiti mua i te reira. * Kua rave katoa a Iehova i tetai mea umere mei te reira rai. Mei ta te ngati Iuda e manako ra kare e rauka i te au Kenitara i te akaua mai i te au ua ka tau. Inara, kua akariro a Iehova i teia au tangata ei tuanga no te “aronga” ka akaua mai i te ua o te Patireia. (Mata. 21:43) Akamata mai ki te akatainu anga o Korenelio​—te Kenitara mua kare i peritomeia tei taui​—i te mataiti 36 T.N., kua orongaia te tikaanga ki te au tangata kare i te ngati Iuda kare i peritomeia, kia pauia atu ki runga i teia pu rakau orive akatutu.​—Anga. 10:44-48. *

18. Eaa te tikaanga tei rauka i te ngati Iuda i te mataiti 36 T.N.?

18 Te aiteanga ainei e i muri ake i te mataiti 36 T.N., kare o te ngati Iuda tikaanga kia riro mai ei tuanga no te uanga a Aberahama? Kare. Kua akamarama mai a Paulo e: “E ko ratou katoa oki [te ngati Iuda], kia kore ratou e tamou māro i te akarongo kore ra, ka paʼuia mai ïa ki roto: ka tika oki i te Atua kia paʼu akaou ia ratou ki roto. I kokoti keia mai koe no runga i te olive ngangaere ra, e i paʼu keia mai koe ki roto i te olive meitaki: ka tangaʼi oki ia ratou i te rara tikai, e paʼuia mai ïa ki roto i to ratou uaorai olive!”​—Roma 11:23, 24.

“Ora Katoatoa Atura Iseraela”

19, 20. Eaa ta Iehova ka akatupu mei tei akatutuia e te pu rakau orive akatutu?

19 Ae, te akatupuia ra to Iehova akakoroanga no runga “i te Iseraela o te Atua” na roto i tetai tu umere tikai. (Gala. 6:16) Mei ta Paulo rai i tuatua, ka “ora katoatoa atura Iseraela.” (Roma 11:26) I to Iehova tuatau, ka tavini to ‘Iseraela katoatoa’​—te katoaanga tikai o te Iseraela pae vaerua—​ei au ariki e ei kau taunga i runga i te rangi. Kare tetai ua atu apinga e arai i to Iehova akakoroanga!

20 Mei tei totouia, ka apai mai ta Aberahama uanga​—ko Iesu Karaiti e te 144,000—​i te au akameitakianga ki “te pa enua katoa o te ao nei.” (Gene. 22:18) Na roto i teia tu, ka puapingaia te iti tangata pouroa o te Atua mei teia akanoonooanga. E tika, ia tatou e apii ra e akapeea a Iehova te akatupu anga i tona akakoroanga mutu kore, ka umere tatou i “te oonu o te apinga nui o te pakari e te kite i te Atua.”​—Roma 11:33.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

^ para. 13 Kare a Paulo i taangaanga i te pu rakau orive ei akatutu i te iti tangata o Iseraela. Noatu e au ariki e e kau taunga to te iti tangata o Iseraela, kare ratou i riro mai ana ei patireia taunga. Tei tau ki te Ture a Mose, kare te au Ariki o Iseraela e riro mai ei kau taunga. No reira kare te pu rakau orive e akatutu maira i teia iti tangata. Kua taangaanga a Paulo i teia akatutuanga ei akaari mai e kua akatupuia to te Atua akakoroanga kia akanoo i tetai “basileia taunga” no runga i te Iseraela pae vaerua. Ka kiteaia te akamaramaanga mua o ta Paulo akatutuanga i roto i te Watchtower o Aukute 15, 1983, kapi 14-19.

^ para. 17 Ko te atianga teia tei orongaia ki te ngati Iuda i te openga o te toru e te apa mataiti kia riro mai ei tuanga no te iti tangata ou pae vaerua. Kua akakite mai te totou no runga i te 70 epetoma mataiti i teia tupuanga.​—Dani. 9:27.

Maara Ainei ia Koe?

• Eaa ta tatou i kite no runga i te tu e akatupu ana a Iehova i tona akakoroanga?

• I te pene 11 o Roma, eaa te akatutuia maira e . . .

te pu rakau orive?

tona au aka?

tona tumu?

tona au rara?

• Eaa i tuke ei te ravenga no te pau anga i te rara?

[Au Uianga Apii]

[Pia/​Tutu i te kapi 24]

Pau Anga i te Au Rara Orive Ngangaere​No Teaa Ra?

 ▪ E vaeau Roma e e tangata tanutanu a Lucius Junius Moderatus Columella tei ora ana i te anere mataiti mua T.N. Kua kite meitakiia aia no te au puka e 12 tana i tata no runga i te oraanga o te aronga tanutanu.

Te rima o tana puka, kua taiku aia i teia parapore taito: “Ko tei arote i te one orive, te inangaro ra i te ua rakau; ko tei maniua i te reira, te pati akatenga ra i te ua rakau; ko tei pakotikoti i te reira, te inangaro ra kia uua mai.”

Muri ake te akataka anga i te au pu rakau e tupu meitaki ra kare ra e uua ana, kua akakite mai aia i teia ravenga: “E mea meitaki kia ko i tetai puta e kia pau atu i tetai rara no runga mai i te pu rakau orive ngangaere ki roto i te puta; i te mea e kua pauia te reira ki te rara ou, ka uua maata mai te pu rakau.”

[Tutu i te kapi 23]

Marama ra ainei koe te akatutuanga o te pu rakau orive akatutu?