Akakiteia e Lois Didur

Eia oou taime te tuatua anga mei teia rai e, ‘Mea ua atu au e kare au i rave i tera ikianga’? Muri ake i te tavini tamou anga e 50 mataiti, kare e rauka iaku i te akamanako atu i tetai mea puapinga kare i te mea pereperekavana mei te rima katau o Iehova. Ka akakite atu au i te tumu.

KUA anauia au i te mataiti 1939 e kua mamaata mai au e toku au teina, tuakana e te tungane i te oire o Saskatchewan, i Kanata. E mataora tikai te oraanga i runga i te pama. Tetai ra, kua atoro mai tetai nga Kite o Iehova i toku papa e kua ui atu au me e ingoa rai to te Atua. Kua akaari mai raua i te ingoa o Iehova i roto ia Salamo 83:18. Kua akakeu te reira iaku kia inangaro i te kite maata atu i te Atua e tana Tuatua.

I taua tuatau ra, e aere ana te au tamariki i runga i te pama ki te apii e tae ua atu ki te pupu varu. E na runga ana ratou i te oroenua me kore e aere ana ki te apii mei tetai au maire te mamao. Na te au pamiri o te tapere e akono ana i te au puapii. E tai mataiti kua akono toku nga metua i te puapii ou ko John Didur.

Kare au i kite ana e reka ana teia tangata mapu i te Tuatua a te Atua. Tetai tuatau te akapaapaa ra au i te pupu poritiki e irinaki ra kia aiteite te au tu o te tangata e turuturu ra toku papa. Kua tuatua mai a John e: “Kare e tikaanga o tetai tangata kia tutara i runga ake i te au tangata. No te Atua ua tena tikaanga.” Kua taki atu te reira ki te au pukapukaanga mataora.

Kua anauia aia i te mataiti 1931, e kua akarongo ana a John i te tu kino o te tamaki. Te tupu anga te Tamaki Korea i te mataiti 1950, kua ui aia ki te au tangata akonoanga tukeke eaa to ratou pirianga ki te tamaki. Kua tuatua pouroa mai ratou e e mea tau no te au Kerititiano kia piri atu ki te tamaki. Muri mai, kua ui aia ki te Au Kite o Iehova i taua uianga ra. Kua akaari ratou kiaia i te kaveinga Tuatua Tapu tei turuturuia e te au Kerititiano mua i te patoi i te tamaki. Kua papetitoia a John i te mataiti 1955. E kua papetito katoaia au i te mataiti i muri mai. Kua inangaro maua roa ai i te tavini maroiroi ia Iehova i roto i to  maua oraanga. (Sala. 37:3, 4) I roto ia Tiurai 1957, kua akaipoipo maua ko John.

Te au mataiti no te akamaaraanga i to maua ra akaipoipo, tei te uruoaanga maua. Mataora ana maua i te piri atu ki te au tauatini ua atu tangata tei akangateitei i te akaipoipo. Ta maua uruoaanga pa enua mua i te mataiti 1958. Toko rima matou no Saskatchewan mai tei na runga atu i te motoka ki New York City. No tetai epetoma, kua akaoro matou i te ao, e kua moe i te po i roto i tetai puakapa. Kua poitirere matou te pati mai anga tetai taeake, ta matou i aravei ana i Bethlehem, i Pennsylvania, kia moe matou ki tona kainga i taua po ra! No tona tu takinga meitaki kua tae atu matou ki New York City ma te mako e te ma. Kua akakeu taua uruoaanga mamaata ia matou kia mataora tikai i te tavini ia Iehova! Mei ta te tata taramo rai i tata e, “tei to rima katau te pereperekavana e tuatau ua atu.”​—Sala. 16:11.

ANGAANGA PAINIA

E tai mataiti i muri mai i te 1959, kua painia maua e te noo ra ki roto i tetai are terera i runga i tetai ngai teitei i Saskatchewan. Ka kite mamao atu koe no tetai au maire e ko teia tetai o ta maua ngai tutuanga.

Tetai ra, kua tae mai tetai reta mataora no ko mai i te opati manga. Kua aere viviki atu au ki te ngai e angaanga ra a John i runga i te arote. Te patiia maira maua kia tavini ei painia takake i te oire Red Lake, i Ontario. Kare maua i kite e teiea tera ngai, kua tuku mai maua i ta maua au mapu ki vao i te kimi i teia ngai.

E tuke tikai te reira ngai ki te enua paraa e te ateatea ua! Teianei te kite ra maua i te au vaorakau mamaata e te au oire meangiti i te pae i te au ngai ko auro. Ia maua e kimi ra i tetai ngai nooanga i te ra mua, kua rongo mai tetai tamaine meangiti ia maua e tuatua ra ki te aronga e noo ra i te pae ia ratou. Kua oro aia ki te kainga i te akakite ki tona mama e kua oronga aroa mai tona mama i tetai ngai moeanga no maua. Tei roto te roi moe i te rumu repo i raro ake i te are. Tera mai ra, kua rauka mai tetai are e rua rumu kare e vai, are pai, are meangiti e te apinga i roto, mari ra e umu tau ai ua. Kua rauka mai tetai au apinga na maua i roto i te toa oko apinga taito e kua mareka maua i muri mai.

Kare e putuputuanga mei tetai 130 maire (209 kiro mita) i te mamao. Maata te aronga ko auro no Europa mai, e kua pati mai kia apai atu maua i tetai Pipiria na ratou i roto i to ratou reo. No tetai tuatau poto, kua rave maua e 30 apii Pipiria meitaki tikai. I roto i te ono marama, kua akamata tetai putuputuanga meangiti.

Kua ringi atu te tane a tetai vaine e apii ana maua ki tona orometua kia aere mai kia akakite ki tana vaine e e tarevake i te apii kia maua. To matou aravei anga, kua akakite mai te orometua e kia apii maua i te Toru Tai e tetai atu au apinga ke. Kua rave mai te vaine i ta raua Pipiria Katorika e kua pati ki te orometua kia akapapu mai i tana au mea e tuatua ra. Kua pei aia i te Pipiria ki tetai tua i te kaingakai, te karanga anga e kare aia e anoanoia kia akapapu mai i tetai apinga. Te akaruke anga aia, kua tuatua aia na roto i te reo Ukarania e kia tuaru raua ia maua ki vao i to raua are e kia kore e ariki akaou ia maua. Kare aia i kite e ka marama a John i te reo Ukarania!

I muri ua ake, kua akaruke maua ia Red Lake no te mea ka tereniia a John no te angaanga kotinga. E mei tetai mataiti i muri mai, te oronga ra a John i te akoanga no te papetitoanga i te uruoaanga tapere, tei rotopu taua tane ra i te aronga ka papetitoia! Kua riro te manamanata tei tupu ki te orometua i te akakeu iaia kia akara ki roto i te Pipiria.

MAATA TE ANGAANGA EI AKAAERE TUTAKA

Kua mataora tikai maua i te noo ki te au pamiri tukeke i te tuatau o te angaanga kotinga. Kua piri vaitata tikai maua ki te aronga tei ariki ia maua kia noo ki to ratou kainga. Tetai ra, kua noo maua ki roto i  tetai rumu i runga, kare e ai tamaanaana i te tuatau anu. I te popongi mamaiata, kua akarongo maua i te tuaine pakarikari e tomo marie maira ki roto i to maua rumu i te tau i te ai i roto i te umu meangiti. Kare i roa ana, kua apai mai aia i tetai pa e te vai maana kia akapapa maua ia maua no te reira ra. Maata taku i apii mai mei tona tu muteki e te maru.

Kua tauturu te angaanga tutaka iaku kia akavaitata atu kia Iehova. Tetai kotinga i Alberta, tei reira tetai oire ko auro i vao i te Tua Tokerau, te noo ra tetai tuaine ki reira. Eaa te manako o to Iehova akaaerenga no te tuaine e noo ra i te ngai mamao? I te au ono marama, ka rere maua ki reira e tai epetoma no te tutuanga e te rave anga i te au uipaanga kiaia, mei te raveia ra i te putuputuanga i te oire mamaata. E akamaaraanga pumaana teia i to Iehova aroa takinga meitaki no te aronga tataki tai mei te mamoe meangiti rai te tu.

Te komunikeiti nei rai maua ki te manganui tei oronga mai i tetai ngai nooanga no maua. Kua maara mai iaku te apinga aroa mua ta John i oronga mai naku​—e pia karakara ki i te au pepa tata. Kua mataora tikai maua i te tata ki te au oa na te taangaanga anga i taua au pepa ra. Te akaperepere nei rai au i taua pia reta ra.

Ia maua i roto i te kotinga i Toronto, kua ringi mai tetai taeake no te Betela mai o Kanata i te pati me ka inangaro maua i te aere ki te Betela. Aea aia e inangaro ei i tetai pauanga? “Apopo me ka rauka!” Kua ariki maua i te reira.

TAVINI ANGA I BETELA

Kua akaari mai te au tuanga angaanga tataki tai kia maua i te au tuanga tukeke o te tu pereperekavana no ko mai i te rima katau o Iehova. Kua tupu ua atu te reira te neke anga maua ki te Betela i te mataiti 1977. Kua riro te piri atu anga ki tetai o te aronga akatainuia i te tauturu ia maua kia kite i to ratou au tu tukeke e to ratou manako ngateitei no te Tuatua a te Atua.

Meitaki tikai te turanga oraanga ou i Betela. Ei akaraanga, e vai ana to maua kakau ki roto i te ngai vairanga kakau kare ki roto i te kiri kakau, e e tai a maua putuputuanga e aere ana. Kapiti mai ki taku angaanga, e mataora ua ana au i te apai aere i te au pupu turoto e atoro maira ia Betela. Ka akamarama au i te au angaanga e raveia ra i Betela, te akarongo ki te au tuatua a te au taeake e atoro maira, e te pauanga i ta ratou au uianga.

Kua pati rai tetai au mataiti, e i te mataiti 1997, kua patiia mai a John kia aere ki te Apii a te au Mema o te Kumiti Manga i Patterson, i New York. Muri mai, kua patiia mai maua kia akamanako i te neke atu ki Ukarania. Kua akamaroiroiia maua kia akamanako meitaki e kia pure no runga i te reira. Te tae anga ki te openga o taua aiai ra, papu ia maua e ko ta maua pauanga, e ae.

TAUI AKAOUANGA​—UKARANIA

Kua aere ana maua ki te uruoaanga pa enua mamaata i St. Petersburg, i Rutia, i te mataiti 1992, e ki te uruoaanga i Kiev, i Ukarania, i te mataiti 1993. Kua akavaitata roa atu te reira ia maua ki to tatou au taeake i Europa Itinga. To maua ngai nooanga ou i Lviv, i Ukarania, tei runga i te rua o te taua o tetai kainga taito. Ka kite atu koe na roto i te maramarama tetai aua tiare meangiti, toa moa muramura e te au moa i vao. Mei te mea rai e tei runga koe i te pama i Saskatchewan. E tai ngauru ma rua matou e noo ana i roto i taua kainga ra. E aere ana maua i te popongi mamaiata ki tetai tua o te oire i te au ra i te angaanga ki Betela.

Eaa to maua manako no runga ia Ukarania? E tu akaaka tikai i te angaanga ki rotopu i te manganui tei na roto ana i te au timataanga, arairaianga, e te au tapekaanga. Inara, kua vai ketaketa rai to  ratou akarongo. Te akameitaki anga maua ia ratou, kua tuatua mai ratou e, “Kua rave matou i te reira no Iehova.” Kare rava ratou i manako ana e kua akarukeia ratou ko ratou anake ua. E tae mai ki teia tuatau, me akameitaki koe i tetai no tona tu takinga meitaki, ka pau mai aia e, “E akameitaki ia Iehova,” te kite anga e koia te Tumu no te au mea meitaki ravarai.

Maata e aaere ua ana ki te au uipaanga i Ukarania, no reira e maata to ratou taime i te tuatua e te akamaroiroi i tetai e tetai. Ka pou rai e tai me kore maata atu te ora me aere ratou. E 50 tuma au putuputuanga i Lviv, e e 21 putuputuanga e taangaanga ana i tetai Are Uipaanga Patireia mamaata. Manea tikai te kite atu i te au taeake e aere maira ki te au uipaanga i te au Tapati.

Kua mataora tikai maua te kapiti anga ki te au taeake e te au tuaine, no to ratou tu maru e te inangaro i te akono i tetai ke. Me ngata iaku i te marama i te reo, mei taku rai e ngata nei, e akakoromaki maata ana ratou iaku. Maata te taime e tuatua ana ratou na te taangaanga anga i to ratou mata.

Tetai akaraanga no te tu irinaki tikai i rotopu i te au taeake i te tuatau o te uruoaanga pa enua i te mataiti 2003, i Kiev. Koi eke ua atura maua ki te ngai tiaki rerue maata te tangata, kua aere mai tetai tamaine mapu ki konei ia maua e kua tuatua maru mai e, “Kua ngaro au. Kare au i kite teiea toku mama ruau.” Kua kite mai taua tamaine ra i to maua kati uruoaanga e kua kite aia e nga Kite maua no Iehova. E ngakau toa tikai aia e kare aia i aue ana. Kua apai atu te vaine a te akaaere kotinga i te pae ia maua i te tamaine ki te Tipatimani Apinga Ngaro i te ngai o te uruoaanga. Kare i roa ana kua aravei te tamaine i tona mama ruau. Kua tukia tikai toku ngakau no te irinaki maata o teia tamaine, noatu i rotopu i te au tauatini tangata.

Kua aere mai te au taeake mei te au enua e manganui ki Ukarania i roto ia Me, mataiti 2001 no te akatapuanga i te au ngai ou o te opati manga. Muri ake te akoanga takake i te uruoaanga i te popongi Tapati, maata tikai te au taeake tei aere mai i te atoro i te Betela ou. Kare rava te reira e akangaropoinaia! Kua akakeu tikaiia au te kite anga i teia au taeake no to ratou tu maru e te mako. Kua akamaata atu teia i toku ariki rekareka no te pereperekavana mei te tavini anga i te Atua.

TAUIANGA MAATA

Mea mii ra, kua tuia a John e te cancer i te mataiti 2004. Kua aere maua ki Kanata no tona rapakauanga. Kua pakari rava te tuanga mua o te kemoterapi no tona kopapa, kua noo aia ki roto i te ngai akono maki no tetai au epetoma. Meitaki ra kua ara akaou mai aia. Noatu kare e rauka iaia te tuatua, e akaari ua mai ana tona nga mata i te akameitaki i te katoatoa e atoro maira iaia.

Kare aia i meitaki mai ana e kua mate aia i te tuatau pururu anga rau. Kua kite mai au mei te mea rai e kua ngaro tetai tuanga maata iaku. Kua mataora tikai maua ko John i te tavini kapiti anga ia Iehova. Eaa ra taku ka rave? Kua iki au i te oki ki Ukarania. Kua ariki rekareka tikai au i te aroa pumaana o te pamiri o Betela e te putuputuanga i reira.

Kare rava e tuatau i roto i to maua oraanga e kua tataraara maua no ta maua i iki. E oraanga pereperekava tikai te reira, ma te au taokotaianga meitaki tikai. Kua kite au e maata atu te ka rauka i te apii no runga i to Iehova au tu meitaki, e te manakonako nei au i te rave ua atu i tana angaanga e tuatau ua atu no te mea kua kitea iaku te ‘pereperekavana i te rima katau o Iehova.’

[Tataanga i te kapi 6]

“Kare rava e tuatau i roto i to maua oraanga e kua tataraara maua no ta maua i iki”

[Tutu i te kapi 3]

Toku akaipoipo anga ia John

[Tutu i te kapi 4]

Toku painia takake anga i Red Lake, i Ontario

[Tutu i te kapi 5]

Maua ko John i Ukarania, mataiti 2002