Tua Oraanga
Itu Ngauru Mataiti te Mou Anga i te Tapa Kakau o te Ngati Iuda
Akakiteia e Leonard Smith
Toku mapu tamariki anga, e rua aku nga irava Pipiria e reka ana au. Te maara nei iaku mei tetai 70 mataiti i topa toku marama anga i te aiteanga o Zekaria 8:23, e tuatua ra i te “nga tangata tino ngauru” tei mou “i te tapa kakau o tetai ngati Iuda.” Kua akakite ratou ki te ngati Iuda e: “Ka aere katoa tatou: kite akenei oki matou e tei ia kotou te Atua.”
TE AKATUTU maira te tangata ngati Iuda i te au Kerititiano akatainuia, e te akatutu maira te “nga tangata tino ngauru” i te “mamoe ke atu,” me kore te “au Ionadaba (Iehonadaba),” mei tei kiteia i te reira tuatau. * (Ioa. 10:16) Toku marama anga i te tuatua mou, i kite mai ei au e ka akatupuia toku manakonakoanga kia noo e tuatau ua atu ki te enua nei me turuturu tiratiratu au i te pupu o te aronga akatainuia.
Kua mareka katoa au i te akatutuanga a Iesu no runga i “te mamoe e te puaka-nio” i roto ia Mataio 25:31-46. Te akatutu maira “te mamoe” i te aronga tei akavaia kia ora i te tuatau openga no te mea kua rave ratou i te mea meitaki ki to Karaiti au taeake akatainuia i te enua nei. Ei tangata mapu Ionadaba, kua tuatua au kiaku uaorai e, ‘E Len, me ka inangaro koe ia Karaiti kia manako mai ia koe ei mamoe, ka turuturu koe i tona au taeake akatainuia, te ariki anga i ta ratou aratakianga no te mea tei ia ratou te Atua.’ Kua tauturu taua maramaanga ra iaku mei tetai itu ngauru mataiti.
‘EAA TAKU TUANGA?’
Kua papetitoia toku mama i te mataiti 1925 i roto i te are uipaanga i Betela. Kua kapikiia taua are ra, ko te Tapenakara o London, e e uipa ana te au taeake i roto i reira. Kua anauia au i roto ia Okotopa ra 15, 1926. I roto ia Mati 1940, kua papetitoia au i ko i tetai akaputuputuanga i Dover i te pae tai o Engarani. Kua maata mai toku inangaro i te tuatua mou Pipiria. No te mea e Kerititiano akatainuia toku Mama, ko “te tapa kakau” o toku mama taku i mou mua ai. I taua taime ra, kare toku papa e toku tuaine e tavini ana ia Iehova. Tei roto maua i te Putuputuanga Gillingham i te tua apatonga itinga o Engarani, te maataanga i reira e au Kerititiano akatainuia. Kua akanoo toku mama i te akaraanga meitaki no te tutuanga maroiroi.
I roto ia Tepetema 1941, i ko i tetai uruoaanga i te oire o Leicester, kua orongaia mai tetai akoanga no runga i te “Tu Tiratiratu” no te maroanga no runga i te tutaraanga i te ao katoa e pini ua ake. Kua tauturu taua akoanga ra iaku kia marama no te taime mua e ka o atu tatou ki roto i tetai maroanga i rotopu ia Iehova e Satani. No reira, ka anoanoia tatou kia turuturu ia Iehova e kia vai tiratiratu ki Tei Ngateitei i te Ao Katoa e Pini ua Ake.
I ko i taua uruoaanga ra, kua akamaataia te manako no runga i te angaanga painia, e kua akamaroiroiia te au mapu kia akariro i te reira ei akakoroanga na ratou. Kua akakeuia au e te
akoanga “Te Tuanga a te Painia i Roto i te Akaaerenga” kia manako e, ‘Eaa Taku Tuanga?’ Kua akapapu mai taua uruoaanga ra kiaku kia kite i taku apainga ei tangata Ionadaba e kia tauturu maroiroi atu i te pupu akatainuia i roto i te angaanga tutuanga. I reira rai i Leicester, kua tuku atu au i taku patianga kia o atu ki te pupu painia.ANGAANGA PAINIA I TE TUATAU TAMAKI
I roto ia Titema ra 1, 1941, kua ikiia au ei painia takake i toku 15 mataiti anga. Ko Mama toku painia patana mua, inara i tetai au mataiti i muri mai kua akaoti aia i te painia no tona turanga makimaki. Kua iki mai te opati manga o London ia Ron Parkin ei patana painia noku, e tavini nei rai aia i roto i te Kumiti Manga i Pueto Riko.
Kua tukuia atu maua i te pae tai o te nga oire ko Broadstairs e Ramsgate i Kent, e kua tutaki atu maua i tetai rumu i reira. E 40 moni tiringi (mei tetai $11, N.Z.) e orongaia mai ana i te marama okotai ei tauturu i te au painia takake. Me tae ki te taime e tutaki ei maua i to maua rumu, kare e maata ana te moni e toe mai ana, e kare i papu ia maua e ka rauka mai ta maua kai kiea. Inara, e oronga ua mai ana rai a Iehova i ta maua ka anoano.
Na runga ua ana maua i te patikara takatakai kua ki i te au apinga, te na roto anga i te matangi ririnui e aere maira na te tua o te Tai Tokerau. Kua matakite katoa maua i te au pomu o te mareva e te au pomu roketi a Tiamani e rere akaaka ra na runga ake ia Kent i te pomu atu ia London. Tetai taime kua rere au mei runga i toku patikara ki roto i tetai vaarua te rere mai anga tetai pomu na runga ake iaku e kua pueu atu i tetai ngai i te pae mai. Noatu rai te reira, mataora tikai maua i te painia i Kent.
KUA RIRO MAI AU EI “TAMAITI BETELA”
Kua tuatua mataora ua mai ana toku mama no runga ia Betela. “Toku inangaro kia riro mai koe ei tamaiti Betela,” i tuatua mai ei aia. No reira kua rekareka e kua poitirere tikai au te patiia mai anga au i roto ia Tianuare 1946, kia aere atu ki te Betela i London kia tauturu i te angaanga i reira no tetai toru epetoma. I te openga o taua au epetoma ra, kua pati mai a Pryce Hughes, e tavini no te opati manga, iaku kia noo ki Betela. Kua riro te terenianga i reira ei tauturu iaku no te katoaanga o toku oraanga.
Mei tetai 30 mema i roto i te pamiri o Betela i London i taua taime ra, maataanga e au taeake kare i akaipoipo, pera katoa tetai au taeake akatainuia, kapiti mai ia Pryce Hughes, Edgar Clay, e Jack Barr, tei riro mai ei mema no te Pupu Akaaere. E tikaanga ngateitei tikai i te turuturu i te au taeake o Karaiti na te angaanga anga ei tangata mapu i raro ake i te akaaereanga a teia “au pou”!—Gala. 2:9.
Tetai ra i Betela kua akakite mai tetai taeake e e tuaine tetai i mua i te ngutupa te inangaro ra i te aravei iaku. Kua poitirere au te kite anga i toku mama e mou ra i tetai kou. Kua akakite mai aia e kare aia e tomo mai ki roto i te tamanamanata i taku angaanga, inara kua oronga mai aia i te kou e kua akaruke. E pereue maanaana to roto. No tona tu aroa, kua maara mai iaku a Hana te apai anga i tetai pereue no tana tamaiti meangiti ko Samuela iaia e tavini ra i ko i te tapenakara.—1 Samu. 2:18, 19.
GILEADA—E TUPUANGA KARE RAVA E NGAROPOINAIA
I te mataiti 1947, kua patiia mai matou toko rima e tavini ra i Betela kia aere atu ki te Apii i Gileada i Marike, e kua aere atu matou ki te pupu 11 i te mataiti i muri mai. Te tae atu anga matou ki te ngai ka raveia ai te apii, e pakari tikai te anu i New York.
Kua rekareka tikai au e kua oronga mai toku mama i tetai pereue maanaana noku!Kare roa e ngaropoina iaku toku noo anga e ono marama i Gileada. Maata taku i kite mai mei te kapiti anga ki te au taeake apii mei tetai 16 au enua tukeke. Kapiti mai ki te au tereni anga meitaki i te pae vaerua, kua puapinga tikai au mei te kapiti anga ki te au Kerititiano pakari. Tetai o toku au oa apii, ko Lloyd Barry; ko Albert Schroeder tetai tangata apii; e ko John Booth te akaaere o te Pama Patireia (tei reira te Apii Gileada) tei riro mai i muri mai ei au mema no te Pupu Akaaere. Kua akaperepere tikai au i te akoanga aroa ta teia au taeake i oronga mai kiaku e to ratou akaraanga meitaki no te tu tiratiratu kia Iehova e ki tona akaaerenga.
ANGAANGA KOTINGA E TE OKI AKAOU ANGA KI BETELA
Te akaruke anga au ia Gileada, kua tukuia atu au kia rave i te angaanga kotinga i te oire o Ohio, i Marike. E 21 rai oku mataiti, inara kua ariki pumaana mai te au taeake i toku tu maroiroi e te oraora. E maata taku i kite mai mei te au tane pakarikari tukatau i roto i taua kotinga ra.
Muri ake i tetai au marama, kua patiia mai au kia oki atu ki Betela i Brooklyn no tetai atu terenianga. I te reira tuatau, kua matau mai au i te kite i taua au pou ra, ia Milton Henschel, Karl Klein, Nathan Knorr, T. J. (Bud) Sullivan, e Lyman Swingle, tei tavini ana ei au mema no te Pupu Akaaere. E tupuanga meitaki tikai te kite anga ia ratou e angaanga ra e te akara anga i to ratou au tu Kerititiano. Kua maata atu toku irinaki anga ki roto i to Iehova akaaerenga. E oti kua akaokiia atu au ki Europa kia rave ua atu i taku angaaanga orometua.
Kua mate toku mama i roto ia Peperuare mataiti 1950. Muri ake i tona tanuanga, kua tuatua tika atu au ki toku papa e toku tuaine ko Dora. Kua ui au kia raua eaa ta raua ka rave no runga i te tuatua mou i teianei kua mate a Mama e kare au e noo ana ki te kainga. Kua kite raua i tetai taeake pakarikari tei akatainuia ko Harry Browning e kua ariki raua i te uriuri kapiti i te tuatua mou kiaia. Tae anga e tai mataiti, kua papetitoia a Papa raua ko Dora. Muri mai kua ikiia toku Papa ei tavini orometua i roto i te Putuputuanga Gillingham. Muri ake te mate anga a Papa kua akaipoipo a Dora i tetai tangata pakari akarongo mou ko Roy Moreton, e kua tavini tiratiratu ia Iehova e mate ua atu aia i te mataiti 2010.
TAUTURU ANGA I VARANI
Kua apii ana au i te reo Ratino, Tiamani, e te Varani i te apii, i roto i teia toru reo nei kua kite mai au e e ngata tikai i te apii i te reo Varani. No reira kua ekoko au te patiia mai anga au kia tauturu atu i roto i te Betela o Paris i Varani. Kua rauka iaku te tikaanga ngateitei i reira i te angaanga ki tetai tavini o te opati manga, ko Henri Geiger, e taeake pakarikari tei akatainuia. Kare te angaanga e mama ua ana, e e maata taku au tarevake i rave ana, inara e maata taku i kite mai no runga i te au pirianga tangata.
Pera katoa, kua o atu au i te akanoo anga i te uruoaanga pa enua mua i muri ake i te tamaki i Paris i te mataiti 1951. Kua aere mai tetai akaaere tutaka mapu, ko Léopold Jontès, ki Betela i te tauturu iaku. Muri mai, kua ikiia a Léopold ei akaaere no te manga. Kua raveia te uruoaanga ki roto i te Palais des sports, i te pae mai i te Eiffel Tower. Kua aere mai te au taeake mei tetai 28 au enua. I te ra openga, kua rekareka tikai te 6,000 Au Kite o Varani te kite anga e e 10,456 tei tae mai ki te uruoaanga!
Toku tae mua atu anga ki Varani, kare e meitaki ana taku reo Varani. Tei kino atu, kua rave au i tetai tarevake maata na te tuatua anga, te manako anga e
te meitaki ra taku reo Varani. Inara, me kare koe e rave i te tarevake, kare rava koe e akatanoia mai e kare rava koe e tere ki mua.Kua akameitaki mai au i te reira turanga na te tomo anga ki tetai apii e apiiia ra te reo Varani ki te au tangata ke. Kua aere au ki te apii i te au aiai me kare e uipaanga. Kua reka tikai au i te reo Varani, e kua maata atu toku inangaro i te reira i te au mataiti tei aereia. Kua riro teia ei mea meitaki no te mea kua rauka iaku te tauturu i te angaanga uri reo i te opati manga i Varani. Kare i roa ana, kua riro mai au ei tangata uri reo, te uri anga mei te reo Papaa ki te reo Varani. E tikaanga ngateitei i te oronga anga i te au kai pae vaerua no ko mai i te pupu tavini, ki te au taeake reo Varani i roto i teianei ao.—Mata. 24:45-47.
AKAIPOIPO E TETAI ATU AU APAINGA KE
I te mataiti 1956, kua akaipoipo au ia Esther, e painia no Tuiterani mai, taku i aravei ana i tetai au mataiti i mua ana. Kua akaipoipo maua ki roto i te Are Uipaanga Patireia i te pae mai i te Betela o London (te Tapenakara taito o London, te ngai i papetitoia ai toku mama). Na te Taeake Hughes i rave i to maua akaipoipo. Te reira te mama o Esther, tona manakonakoanga katoa tei runga i te rangi. Kua oronga mai toku akaipoipo i tetai tokorua meitaki e te tiratiratu, pera katoa te au pirianga akaperepere ki toku mama ongai meitaki e te manako pae vaerua, e akaoti ua atu tona oraanga i te enua nei i te mataiti 2000.
Muri ake i to maua akaipoipoanga, kua noo maua ko Esther ki vao mai ia Betela. Iaku e rave ra i taku uri reo no Betela, te tavini ra a Esther ei painia takake i te au tapere o Paris. Kua rauka iaia i te tauturu i tetai au tangata kia riro mai ei tavini no Iehova. I te mataiti 1964, kua patiia mai maua kia noo ki Betela. E i te mataiti 1976, kua ikiia au ei mema no te Kumiti Manga te akanoo muaia anga te reira. Kua turuturu aroa ua mai rai a Esther iaku no tetai au mataiti.
‘KARE AU E NOO UA RAI KI O KOTOU NEI’
Kua rauka iaku te tikaanga ngateitei i te oki ki te opati maata o teianei ao i New York i tetai au taime. I roto i taua au atoro anga, kua rauka mai iaku tetai au tauturu mei te au mema tukeke o te Pupu Akaaere. Ei akaraanga, toku akakiteanga i toku manamanata kia oti te angaanga i te tuatau tei akanooia, kua kata mai te Taeake Knorr e kua tuatua mai e: “Auraka e manamanata. E angaanga ua atu!” Mei te reira au taime mai, me maata rava te angaanga kare au e manamanata ana, mari ra ka rave au i te au angaanga e oti ua atu te reira i te tuatau tei akanooia.
Mua ake tona mate anga, kua akakite a Iesu ki tana au pipi e: ‘Kare au e noo ua rai ki o kotou nei.’ (Mata. 26:11) Kua kite katoa tatou te au mamoe ke atu e kare te au taeake akatainuia o Karaiti e noo ua mai kia tatou i te enua nei. Kua rauka ra iaku te tikaanga ngateitei kia piri vaitata atu ki te au taeake akatainuia no tetai 70 tuma mataiti—te mataora anga i te mou ki runga i te tapa kakau o te ngati Iuda.
[Tataanga Rikiriki i Raro]
^ para. 5 No te ingoa “Ionadaba (Iehonadaba),” e akara i te puka Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom, kapi 3, 165, 166, e Te Punanga Tiaki o Tianuare 1, 1998, kapi 13, para. 5, 6.
[Tataanga i te kapi 21]
Kua kata mai te Taeake Knorr e kua tuatua mai e: “Auraka e manamanata. E angaanga ua atu!”
[Au Tutu i te kapi 19]
(Kaui) Toku mama e toku papa
(Katau) I Gileada i te mataiti 1948, e aao ra i te pereue maanaana ta Mama i oronga mai noku
[Tutu i te kapi 20]
Uri reo ra no te Taeake Lloyd Barry no te akatapuanga i te opati manga o Varani i te mataiti 1997
[Au Tutu i te kapi 21]
(Kaui) To maua akaipoipoanga ko Esther
(Katau) Maua i roto i te angaanga tutuanga