Akakite Mai a Iehova ‘i te au Mea Vaitata Ra i te Tupu’

“Te eeuanga a Iesu Mesia, ta te Atua i tuku mai iaia ra, kia akakite atu aia i tona au tavini i te au mea e vaitata i te tupu ra.”​—APO. 1:1.

AKAPEEA KOE ME PAU?

Ko teea au tuanga o te tiki maatamaata te akatutu ra i te Mana Tutara o Peritane e Marike?

Akapeea a Ioane i te akatutu anga i te pirianga i rotopu i te Mana Tutara o Peritane e Marike e te Taokotaianga Enua?

Akapeea a Daniela e Ioane i te akakite mai anga i te openga o te tutaraanga a te tangata?

1, 2. (a) Eaa ta tatou ka marama mai me akaaiteia nga totou a Daniela raua ko Ioane? (e) Eaa te akatutuia maira e te nga mimiti mua e ono o te puaka taae?

AITEITE te au totou a Daniela e Ioane na roto i te au tu te ka tauturu ia tatou kia marama i te aiteanga o te au tupuanga o teianei ao i teia tuatau e a te tuatau ki mua. Eaa ta tatou ka kite mai mei ta Ioane orama no te puaka taae, ta Daniela papaanga no te puaka taae rikarika e okotai ngauru tara, e ta Daniela i akakite mai no runga i te tiki maatamaata? Te marama anga i teia au totou eaa ta te reira ka akakeu ia tatou kia rave?

² Ka akara ana tatou i ta Ioane orama no runga i te puaka taae. (Apo., pene 13) Mei ta tatou i kite mai i roto i te atikara i mua akenei, te akatutu maira te ono mimiti mua o te puaka taae ia Aiphiti, Asura, Babulonia, Madai e Peresia, Ereni, e Roma. Te akaari maira ratou pouroa i to ratou tu makitakita no te uanga a te vaine. (Gene. 3:15) Kua vai ua rai a Roma, te ono o te mimiti, ei mana tutara ririnui i te pae poritiki no tetai anere mataiti i muri ake ta Ioane tataanga i tana orama. Tetai tuatau i muri mai, ka mono atu te itu o te mimiti ia Roma. Koai ra taua mana tutara ra, e eaa tana i rave ki te uanga a te vaine?

RIRINUI ATU A PERITANE E MARIKE

3. Te akatutu maira te puaka taae rikarika okotai ngauru mimiti i teaa, e eaa ta te okotai ngauru tara e akatutu maira?

³ Ka kite mai tatou e koai te itu o te mimiti o te puaka taae o Apokalupo pene 13 me akaaiteia ta Ioane orama ki ta Daniela no nga puaka taae rikarika okotai ngauru tara. * (E tatau ia Daniela 7:7, 8, 23, 24.) Te puaka taae ta Daniela i kite ana, te akatutu maira i te Mana Tutara  o Roma. (Akara i te tiati i te kapi 12-13.) I te rima anere mataiti T.N., kua akamata te Patireia o Roma i te pueurikiriki. Te akatutu maira te okotai ngauru tara tei tupu mai mei te mimiti o te puaka taae rikarika i te au patireia no roto mai i taua patireia ra.

4, 5. (a) Eaa ta te tara meangiti i rave? (e) Eaa te akatutuia maira e te itu o te mimiti o te puaka taae?

⁴ Kua taiku takakeia mai nga tara e a, me kore te au patireia, tei tupu mai mei te mimiti o te puaka taae rikarika. Kua kiriti tumuia mai e toru tara e tetai mai tara, e “tara mea ngiti.” Kua tupu mai teia te riro anga a Peritane, te tuanga meangiti o te Patireia o Roma, ei patireia. Tae anga ki te 17 anere mataiti, e iti ua to Peritane mana. Kua puapinga atu e toru enua o te Patireia o Roma​—ko Paniora, Neterani, e Varani. Kua kiriti tumu tataki tai ia e Peritane taua au patireia ra mei to ratou au taoonga teitei. Tae anga ki te 18 anere mataiti, te aere ra a Peritane ka riro mai ei mana tutara ririnui i te ao. Inara kare a Peritane i riro ake e ko te itu o te mimiti o te puaka taae.

⁵ Noatu e kua riro mai a Peritane ei patireia ririnui, kua akaatea mai te au enua o Marike Tokerau ia ratou. Noatu rai, kua tukuia a Marike kia riro mai ei enua ririnui, tei paruruia e te au pai tamaki ririnui o Peritane. Tae anga ki te ra o te Atu tei akamata i te mataiti 1914, kua riro mai a Peritane ko tetai patireia maatamaata i roto i te tuatua enua e kua riro katoa a Marike ei enua puapinga tikai i te enua nei. * I te tuatau Tamaki II o te Ao, kua akatupu a Marike i tetai pirianga takake kia Peritane. Kua riro mai te itu o te mimiti o te puaka taae i teianei ko te Mana Tutara o Peritane e Marike. Eaa ta teia mimiti i rave ki te uanga a te vaine?

6. Eaa ta te itu o te mimiti i rave ki te iti tangata o te Atua?

⁶ Muri ua ake te akamataanga o te ra o te Atu, kua kaitamaki atu te itu o te mimiti i te iti tangata o te Atua​—te toenga o to Karaiti au taeake i te enua nei. (Mata. 25:40) Kua akakite mai a Iesu e i te tuatau o tona parutia ka rave maroiroi te toenga o te uanga i te angaanga tutuanga i te enua nei. (Mata. 24:45-47; Gala. 3:26-29) Kua kaitamaki atu te Mana Tutara o Peritane e Marike i taua aronga tapu ra. (Apo. 13:3, 7) I te tuatau o te Tamaki I o te Ao, kua takinokino te reira i te iti tangata o te Atua, kua arai i tetai o ta ratou au puka, e kua peiia atu te au komono o te pupu tavini akono meitaki ki roto i te are auri. Mei rauka rai i te itu o te mimiti o te puaka taae i te akamutu i te angaanga tutuanga no tetai tuatau poto. Kua kite atu a Iehova i te ka tupu e kua akakite i te reira kia Ioane. Kua akakite katoa te Atua kia Ioane e ka akaora akaouia mai te tuanga rua o te uanga, ei akamaata atu i te angaanga tutuanga. (Apo. 11:3, 7-11) Kua akapapu mai te tuatua enua o te au tavini o Iehova i teia tuatau e kua tupu ana taua au mea ra.

MANA TUTARA O PERITANE E MARIKE E TE TAPUAE AURI E TE KARAKARAEA

7. Eaa te pirianga i rotopu i te itu o te mimiti o te puaka taae e te tiki maatamaata?

⁷ Eaa te pirianga i rotopu i te itu o te mimiti o te puaka taae e te tiki maatamaata? No roto mai a Peritane​—kapiti mai ia Marike—​i te Patireia o Roma. Akapeea ra te tapuae o te tiki? Kua akatakaia mai e kua kairoia te reira ki te auri e te karakaraea. (E tatau ia Daniela 2:41-43.) Te aiteite ra teia akataka anga ki te tuatau ka rongonui mai ei te Mana Tutara o Peritane e Marike. Mei tetai auri kua kairoia ki te karakaraea kare e ketaketa ana, kare te Mana Tutara o Peitane e Marike e ketaketa ana mei te ngai i tu mai ei raua. Eaa ra raua kare i ketaketa ai?

8, 9. (a) Akapeea te itu o te mana tutara o te ao te akaari mai anga e e tu ketaketa tona mei te auri rai? (e) Eaa ta te karakaraea i roto i te tapuae o te tiki e akatutu maira?

 ⁸ Tetai au taime, e akaari mai ana te itu o te mimiti o te puaka taae i te tu ketaketa mei to te auri rai. Ei akaraanga, kua akaari mai te reira i tona mana ririnui te autu anga i te Tamaki I o te Ao. I te tuatau o te Tamaki II o te Ao, kua kitea katoaia mai te tu ketaketa o te itu o te mimiti mei te auri rai te tu. * Muri ake i taua tamaki ra, kua akaari mai te itu o te mimiti i tetai au taime i te au tu ketaketa mei te auri rai te tu. Inara, mei te tuatau i mana mai ei te reira, kua kairoia taua auri ra ki te karakaraea.

⁹ Kua kimi ana te au tavini o Iehova i te akamaramaanga no te aiteanga o nga tapuae o te tiki. Kua akataka mai a Daniela 2:41 i te kairo anga o te auri e te karakaraea e tai “basileia,” kare e maata atu. No reira te akatutu maira te karakaraea i te au tangata te akakeu ra i te Mana Tutara o Peritane e Marike, tei paruparu atu i te auri ketaketa o te Patireia o Roma. Te taikuia ra te karakaraea e ko “te uanga o te tangata nei.” (Dani. 2:43) I roto i te Mana Tutara o Peritane e Marike, kua tu mai te au tangata kua akakite i to ratou tikaanga na roto i te au angaanga kamupeini, kia maata atu to ratou tikaanga i te ngai angaanga e kia akatereia ratou uaorai. Te akaparuparu ra te au tangata i te Mana Tutara o Peritane e Marike kia kore raua e tutara ketaketa mai mei te tu rai o te auri. Tukeke te au manako poritiki o te au tangata e me kare e maata te aronga ka voti i tetai arataki, kare i reira e maata tona mana no te akatupu anga i tana i taputou. Kua totou mai a Daniela e: “Koia katoa taua basileia nei, e riro i te maroiroi tetai pae, e ngaangaa tetai pae.”​—Dani. 2:42; 2 Timo. 3:1-3.

10, 11. (a) Eaa te ka tupu ki te “tapuae” a te tuatau ki mua? (e) Eaa ta tatou i kite mai no runga i te numero o te au mangamanga vaevae?

¹⁰ I te 21 anere mataiti, te piri vaitata nei rai a Peritane e Marike, te angaanga kapiti putuputu anga i te rave i te au angaanga a teianei ao. Te akapapu maira te au totou no te tiki maatamaata e te puaka taae e kare te Mana Tutara o Peritane e Marike e monoia e tetai tutara ke mai a te tuatau ki mua. Penei e paruparu ake teia mana tutara i to tei akatutuia e te nga vaevae auri, inara na tetai ke e takore atu iaia.

¹¹ E puapinga ainei te numero o te au mangamanga vaevae o taua tiki ra? Akamanako ana: I roto i tetai orama, kua taiku mai a Daniela i te numero tikai​—ei akaraanga, te numero o te au tara i runga i te mimiti o te au puaka taae tukeke. Puapinga tikai taua au numero ra. Inara, te akataka mai anga i taua tiki ra, kare a Daniela i taiku ana i te numero o te au mangamanga vaevae. No reira, kare te numero o te au mangamanga vaevae e puapinga atu ana i to te numero o te nga rima, au mangamanga rima, nga vaevae, e te nga tapuae o te tiki. Te taiku taka meitaki maira a Daniela e kua maaniia te au mangamanga vaevae ki te auri e te karakaraea. Mei tana e akataka ra, ka marama tatou e te tutara ra te Mana Tutara o Peritane e Marike me tutuki mai te “toka” te akatutu maira i te Patireia o te Atua i te tapuae o taua tiki ra.​—Dani. 2:45.

PERITANE E MARIKE E TE PUAKA TAAE E RUA TARA

12, 13. Te akatutu ra te puaka taae e rua tara i teaa, e eaa ta te reira e rave ra?

¹² Noatu kua kairoia te Mana Tutara o Peritane e Marike ki te auri e te karakaraea, te akaari maira te au orama ta Iesu i oronga kia Ioane e ka riro mai teia  mana tutara ei tuanga puapinga i te tuatau openga. Akapeea ra? Kua kite mai a Ioane i tetai orama o te puaka taae e rua tara te tuatua ra mei tetai taae rai. Eaa ta teia puaka taae tuke ake rai e akatutu maira? E rua ona nga tara, koia oki e rua mana tutara. Te kite akaou ra a Ioane i te Mana Tutara o Peritane e Marike, inara i roto i tetai tuanga takake.​—E tatau ia Apokalupo 13:11-15.

¹³ Te akamaroiroi ra teia puaka taae e rua tara i te tangata kia maani i tetai tutu o te puaka taae e itu ona mimiti. Kua tata a Ioane e ka tu mai taua puaka taae ra, ka ngaro atu e oti ka tu akaou mai. Teia tikai tei tupu ki tetai akaaereanga tei akamaroiroiia e Peritane e Marike, tei akakoroia kia taokotai mai i te au akaaereanga e kia tu atu no te au patireia o te ao. * Kua tu mai teia akaaereanga i muri ake i te Tamaki I o te Ao, e kua kiteaia mai te reira e ko te Kapitianga Enua. Kua ngaro atu te reira i te akamataanga o te Tamaki II o te Ao. I te tuatau o taua tamaki anga ra, kua akakite te iti tangata o te Atua tei tau ki te totou i roto ia Apokalupo, e ka tu akaou mai te tutu o te puaka taae. E kua tu mai rai te reira​—ko te Taokotaianga Enua.​—Apo. 17:8.

14. Na roto i teea tu i riro ei “te tokovaru” o te ariki ei tutu no te puaka taae?

¹⁴ Kua akataka mai a Ioane i te tutu o te puaka taae e ko “te tokovaru ïa” o te ariki. Na roto i teea tu? Kare te reira e akatutu maira i te varu o te mimiti i runga i te puaka taae mua. E tutu ua te reira no taua puaka taae ra. No ko mai tona mana i te au mema o te pa enua, ma te turuturu anga maata a te Mana Tutara o Peritane e Marike. (Apo. 17:10, 11) Inara, kua rauka mai tona mana kia tutara ei ariki e kia rave i tetai angaanga taka meitaki, te ka akatupu mai i te au mea te ka taui i te ao katoa.

AKAPOU ATURA TE TUTU O TE PUAKA TAAE I TE VAINE AKATURI

15, 16. Te akatutu ra te vaine akaturi i teaa, e eaa tei tupu ki tona aronga turuturu?

¹⁵ Te akataka maira a Ioane i tetai vaine akaturi akatutu ua e akaoro ra i tetai puaka taae kutekute​—te tutu o te puaka taae. Tona ingoa ko “Babulonia Maata.” (Apo. 17:1-6) Te akatutu ra te vaine akaturi i te au akonoanga pikikaa katoatoa, maata rava atu ko te au akonoanga o Kerititome. Kua oronga te au akaaereanga o te au akonoanga i ta ratou akameitakianga ki te tutu o te puaka taae, e kua tauta i te akatere i teia au akaaereanga.

¹⁶ Inara, i te tuatau o te Atu, kua kite mai a Babulonia Maata te maro anga o te au vai, tei akatutuia mai e te au tangata e turuturu ra iaia. (Apo. 16:12; 17:15) Ei akaraanga, te tu mua mai anga te tutu o te puaka taae, te akaaere ra te au akonoanga o Kerititome​—te tuanga maata o Babulonia  Maata—​i te au pa enua o te ao. Teia tuatau, kare te au tangata e akangateitei ana e e turuturu ana i ta ratou akonoanga e to ratou au orometua. Tikaanga, manganui te irinaki ra e na te au akonoanga e akatupu ana i te au manamanata. No reira, kua tuatua tetai pae e kia takore atu teianei ao i te au akonoanga.

17. Eaa te ka tupu ki te akonoanga pikikaa, e no teaa ra?

¹⁷ Kare te au akonoanga pikikaa e ngaro ua atu. Ka ririnui ua rai te mana o te vaine akaturi e ka akakeu aia i te au ariki kia rave i tana e inangaro ra. Inara ka tuku te Atua i tona manako ki roto i te ngakau o taua au ariki ra. (E tatau ia Apokalupo 17:16, 17.) Kare e roa atu ka akakeu a Iehova i te au kavamani o ta Satani akatereanga, mei tei akatutuia mai e te Taokotaianga Enua, kia taanga atu ki runga i te akonoanga pikikaa. Kare te vaine akaturi e akatere akaou i teia au kavamani, e ka ngere aia i tana au apinganui. E rua me kore e toru ngauru mataiti i mua ana, kua manako te au tangata e ka akangateiteiia e ka mana ua rai te au akonoanga. Inara te taui nei te reira. Ka ngaro viviki te mana o te vaine akaturi. E ka takore vivikiia atu aia.​—Apo. 18:7, 8, 15-19.

TAKOREIA TE AU PUAKA TAAE

18. (a) Eaa ta te puaka taae ka rave, e eaa te ka tupu mai? (e) Mei ta Daniela 2:44 e taiku ra e ka takore atu te Patireia o te Atua i teea au patireia? (Akara i te pia i te kapi 17.)

¹⁸ Muri ake te takoreia anga te akonoanga pikikaa, ka akakeuia te puaka taae, ta Satani akaaereanga poritiki i te enua nei, kia taanga atu ki runga i te Patireia o te Atua. Inara, kare e rauka i te au ariki i te taanga atu ki runga i te Patireia, no reira ka taanga mai ratou ki runga i te aronga e turuturu ra i te Patireia o te Atua. Ka tupu mai i reira te tamaki openga a te Atua. (Apo. 16:13-16; 17:12-14) Kua akataka mai a Daniela i tetai tuanga o te tamaki openga. (E tatau ia Daniela 2:44.) Ka takoreia te puaka taae i roto ia Apokalupo 13:1, tona tutu, e te puaka taae e rua tara.

19. Eaa ra te akapapuanga ka rauka ia tatou, e eaa ta tatou ka rave i teia taime?

¹⁹ Te noo nei tatou i te tuatau e tutara ra te itu o te mimiti. Kare e mimiti ou e tupu akaou mai ki runga i teia puaka taae i mua ake ka takoreia ai aia. Ka riro te Mana Tutara o Peritane e Marike ei akaaere maata i teianei ao me takoreia atu te akonoanga pikikaa. Kua akatupuia i reira te au totou a Daniela e Ioane mei tei tataia. Papu ia tatou e kare e roa atu ana ka takoreia te akonoanga pikikaa e ka tupu mai te tamaki o Aramakito. Kua akakite mai te Atua i te au mea tikai ka tupu. Ka akarongo ainei tatou ki te au akamatakiteanga tei totouia? (2 Pete. 1:19) Ko te taime teia kia turuturu ia Iehova e tona Patireia.​—Apo. 14:6, 7.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Au Uianga Apii]

[Pia i te kapi 17]

KOAI MA “TAUA AU BASILEIA KATOA RA”?

Te akakite maira te totou a Daniela 2:44 i te Patireia o te Atua te ka ‘akapueurikiriki e ka akapou i taua au basileia katoa ra.’ Te taiku ra taua totou ra ki te au patireia te akatutu maira i te tuanga tukeke o te tiki.

Akapeea ra te au kavamani ke a te tangata? E maata ta te au totou aiteite o Apokalupo e akakite maira. Te akaari maira e ka tamaki atu te au “ariki o te ao katoa nei” ia Iehova i te “rā maata o te Atua mana katoatoa ra.” (Apo. 16:14; 19:19-21) No reira, ka takoreia te au patireia o te tiki e te au kavamani a te tangata i Aramakito.