Akakiteia e Max Lloyd

Tetai roa anga po i te mataiti 1955, tei Parakuai maua ko tetai oa mitinari i Marike Apatonga no ta maua angaanga. Kua koropiniia to maua kainga e tetai pupu tangata riri tei vaa maata mai e: “E atua ta tangata to matou atua, e te inangaro ra aia i te toto o te gringos.” Akapeea maua te nga gringo (manuiri) te tae anga ki reira?

I ROTO i toku turanga, kua akamata te reira i Autireria i tetai au mataiti i topa, i te ngai i mamaata mai ei au e te apii mai anga a Iehova iaku kia rave i tona anoano. Kua ariki toku papa i te puka Enemies mei tetai Kite i te mataiti 1938. Kua mareka kore ke ana raua ko toku Mama i te orometua, tei taiku e e pikikaa tetai au tuanga o te Pipiria. Mei tetai mataiti i muri mai, kua papetitoia toku nga metua i te akatapuanga ia raua kia Iehova. Mei te reira taime mai, kua riro te rave anga i to Iehova anoano ei tuanga puapinga roa atu i roto i to matou pamiri. Kua papetitoia toku tuaine ko Lesley e rima ona mataiti i mua ake iaku, e kua papetitoia au i te mataiti 1940, e iva rai oku mataiti.

Muri ua ake i te akamataanga o te Tamaki II o te Ao, kua araiia te nenei anga e te tua aere anga o te au puka a te Au Kite o Iehova i Autireria. No reira, toku meangiti anga, kua rauka iaku i te akamarama i te au mea puapinga no runga i toku irinaki, na te taangaanga anga i te Pipiria. E apai ua ana au i taku Pipiria ki te apii i te akaari i te tumu kare au e taki i toku rima ki te reva me kore e turuturu i te tamaki a te au pa enua.​—Exo. 20:4, 5; Mata. 4:10; Ioa. 17:16; 1 Ioa. 5:21.

Maata te tamariki i te apii kare e piri mai ana kiaku no te mea kua karangaia au e e “tamaiti kavekave nuti na Tiamani.” Te reira tuatau e akaariia ana te au teata i te apii. Mua ake ka akamata ai te teata, ka tu te katoatoa ki runga e ka imene i te imene akaepaepa anga enua. Me noo ua au ki raro, ka tauta tetai nga tamariki tamaroa e rua me kore e toru i te uuti iaku ki runga na te mou anga i toku rouru. Aere ua rai, kua akaateaia mai au mei te apii no te aru tamou anga i taku irinaki anga Pipiria. Inara, kua rauka iaku i te rave i taku apii i te kainga.

AKATUPU AU I TAKU AKAKOROANGA

Kua akanoo au i taku akakoroanga kia akamata i te angaanga orometua tamou ei painia i toku 14 mataiti anga. E kua maromaroa tikai au te akakite mai anga toku nga metua e kia kimi au i tetai angaanga moni naku. Kua maro mai raua e kia tutaki au i toku ngai noo anga i te kainga e kua taputou mai e me tae toku mataiti ki te 18, ka akamata au i te painia. Kua uriuri manako ua rai matou no runga i taku moni e rauka mai ana. Kua taumaro atu au e ka inangaro au i te pangika i te reira no taku painia, inara kua apai raua i te moni.

 Tae anga te taime no te painia, kua akanoo toku nga metua iaku ki raro e kua akamarama mai e kua pangika raua i te moni taku i oronga ana kia raua. Kua oronga mai raua i te moni katoatoa kiaku kia oko mai au i tetai kakau e tetai atu au apinga ka anoano au no te angaanga painia. Te apii maira raua iaku kia kite au i te akono iaku uaorai e kia kore e tapapa atu i tetai ke kia akono mai iaku. Me oki au i te akamanako, e puapinga tikai taua terenianga ra.

Ia maua ko Lesley e mamaata maira, e noo mai ana te au painia i tetai au taime ki te kainga, e e mataora ana matou i te piri atu kia ratou i roto i te angaanga orometua. E akapou ana matou i te openga epetoma ki te angaanga tutuanga mei tera are ki tera are e te rave anga i te au apii Pipiria. E itae ana te au papuritia o te putuputuanga i taua tuatau ra e 60 ora i te marama. Maataanga o te taime e taeria ana e mama teia ora, tei akanoo mai i tetai akaraanga meitaki no maua ko Lesley.

PAINIANGA I TASMANIA

Kua tukuia atu au ki taku angaanga painia mua i te airani o Tasmania i Autireria, kia kapiti atu ki toku tuaine e tana tane. Inara, kare i roa ana kua aere atu raua ki te pupu 15 o te Apii Gileada. E tu akama tikai toku e kare rava au i akaruke ana i te kainga i mua ana. Kua manako tetai pae e e toru ua rai marama ka rauka iaku i te noo ki Tasmania. Inara, i roto i taua mataiti ra i te 1950, kua orongaia mai tetai apainga naku i roto i te putuputuanga tei aite ki to te tangata tauturu no te pupu aronga pakari. Muri mai, kua ikiia au ei painia takake, e kua riro mai tetai taeake mapu ei patana painia noku.

Kua tukuia atu maua ki tetai oire mamao e ko ia ana te au apinga veo, e kare e Au Kite i reira. Kua tae atu maua na runga i te bus i tetai avatea. Kua noo maua ki roto i tetai otera takere i te po mua. Tera mai ra ia maua e tutu aere ra mei tera are ki tera are, kua pati maua ki te au tangata ngutuare me kua kite ratou i tetai ngai ei noo anga no maua. Tae anga ki te openga o te ra, kua taiku mai tetai tangata e kare e tangata e noo ana ki roto i te are o te orometua i te pae i te are pure o te Akonoanga Porotetani, e kua karanga mai e kia tuatua maua ki te tiakono. E tangata oaoa aia e kua akatika aia ia maua kia noo ki roto i te are. Tuke rai me aere mai koe mei roto mai i te are o te orometua i te au ra i te aere i te tutu aere.

Meitaki tikai te ngai tutuanga. Meitaki ta maua au pukapuka anga e e maata ta maua apii Pipiria i akamata. Te kite anga te aronga mana o te akonoanga i roto i te oire maata e te noo ra te Au Kite o Iehova ki roto i te are o te orometua, kua akaue ratou i te tiakono kia akaatea ia maua ki vao. Kare o maua ngai noo anga akaou!

Muri ake te tutuanga e tae ua atu ki te tuaero i tera mai ra, kua akara akaou maua i tetai ngai no te moe anga i te po. Kua kite mai maua i te ngai tarekareka anga ei ngai noo anga meitaki. Kua uuna maua i to maua kiri kakau i reira e kua akamata akaou i ta maua angaanga tutuanga. Te poiri atura, kua iki maua i te atoro atu i tetai au kainga kia pou te reira ngai i te tutu aereia. Tae anga ki tetai are, kua oronga mai tetai tangata i tetai ngai noo anga no maua i roto i tetai are e rua nga rumu meangiti i muri ake i tona are!

 ANGAANGA KOTINGA E GILEADA

Muri ake i tetai varu marama i roto i teia ngai tutuanga, kua tae mai tetai patianga no te opati manga o Autireria kia riro mai au ei akaaere kotinga. Kua poitirere au i teia no te mea e 20 rai oku mataiti. Muri ake i tetai terenianga e rua epetoma, kua akamata au i te atoro putuputu atu i te au putuputuanga. Kare rava te aronga pakarikari ake iaku e te katoatoa i akavaavaa mai ana i toku tu mapu, mari ra kua akangateitei mai ratou i taku angaanga e rave ra.

Tukeke te teretere anga mei tetai putuputuanga ki tetai! Tetai epetoma ka aru au i te bus, e tetai epetoma i te pereoo rerue, te motoka me kore na muri i tetai patikara matini te mou anga i te kiri kakau e te kiri tutu evangeria. Mataora tikai te noo anga ki ko i te au taeake Kite. Kua inangaro tikai tetai tangata tauturu o te pupu aronga pakari iaku kia noo ki ko iaia noatu kare tona are i oti meitaki i te maaniia. Taua epetoma ra kua moe au ki roto i te tapu aao vai, inara kua riro taua epetoma ra ei akamaroiroi anga tikai ia maua!

Kua tae akaou mai tetai nuti poitrere i te mataiti 1953, no tetai patianga kia aere au ki te pupu 22 o te Apii Gileada. Inara, kua mataora au e te taitaia katoa. No te mea, muri ake te karatuaiti anga toku tuaine e tana tane i Gileada i te ra 30 o Tiurai, mataiti 1950, kua tukuia atu raua ki Pakitana. Kare i taeria ake te mataiti, kua makiia a Lesley e kua mate atu ki reira. Kua manako mai au e, eaa ra te manako o toku nga metua me aere au ki tetai ngai ke i teianei ao i muri ua ake i te reira tupuanga? Inara, kua karanga mai raua e: “E aere e tavini ia Iehova i te ngai ua atu ka akakite mai aia.” Kare rava au i kite akaou ana i toku Papa. Kua mate aia i te mataiti 1957.

Kare i roa ana, kua aru atu au e tetai au taeake e te au tuaine Autireria e rima i tetai pai e ono marama ki New York City. Ia matou e teretere ra ki reira, kua tatau e kua apii matou i te Pipiria, e kua tutu atu ki te au patete. Mua ake ka aere ei matou ki te ngai o te apii i Lansing Apatonga i New York, kua aere atu matou ki te uruoaanga pa enua i ko i te Yankee Stadium i roto ia Tiurai, mataiti 1953. Mei tetai 165,829 tangata tei tae mai!

No te au pa enua ravarai mai te aronga apii i roto i to matou pupu 120 o Gileada. Tae anga ki te ra i karatuati ei matou, i akakiteia mai ei kia matou te ngai ka angaanga ei matou. Te kite anga matou i te reira, kua aere viviki atu matou ki te runanga puka o Gileada i te apii no runga i te au enua ka aere matou. Kua kite mai au i te enua ko Parakuai, e maata te au angaanga patoi anga porotiki i reira. Muri ua ake te tae atu anga ki reira, kua ui atu au ki tetai au mitinari i tetai popongi e eaa te tamataoraanga e raveia ra inapo. Kua katakata mai ratou e kua karanga mai e: “Ko te turanga patoitoianga mua tera taau i kite mai. Akara ki vao i te ngutupa i mua.” Te tu ra te au vaeau i te au ngai ravarai o te mataara!

TUPUANGA PUAPINGA TIKAI

I tetai atianga, kua aru atu au i te akaaere kotinga i te atoro atu i tetai putuputuanga i vao e kua akaari atu i te teata The New World Society in Action. Kua teretere atu maua no tetai varu me kore e iva ora, na runga i te rerue, te oroenua e te peroo, e te peroo e uutiia ana e te puakatoro. Kua apai maua i tetai  matini ei akataka i te uira e tetai apinga nenei teata. Te tae atu anga maua ki reira, kua akapou maua i tera mai ra i te atoro i te au pama e te patianga i te katoatoa kia aere mai kia akara i te teata i taua po ra. Mei tetai 15 tangata tei tae mai.

Muri ake te akaari anga i te teata e 20 miniti, kua akakiteia mai kia matou kia aere viviki ki roto i te are. Kua mou mai au i te apinga nenei teata e kua oro ki roto. Te vaa maata maira tetai au tangata, te pupui ra i te au pupui, e te kapikipiki anga e: “E atua ta tangata to matou atua, e te inangaro ra aia i te toto o te gringos.” E rua rai nga gringos i konei, e ko au tetai! Kua arai atu te aronga tei tae mai i te akara i te teata i te pupu tangata riri e tauta ra i te tomo mai ki roto i te are. Inara kua oki mai te aronga patoi i te ora toru i te popongi, te pupui anga i ta ratou au pupui e te akakite mai anga e ka opu ratou ia maua me oki maua ki te taoni i te avatea aiai.

Kua aravei atu te au taeake i te akava, kua aere mai aia i taua avatea aiai ra e te nga oroenua i te apai ia maua ki te taoni. Ia matou e oki ra, me vaitata matou ki tetai pu ngangaere me kore au pu rakau ka rave mai aia i tana pupui e ka akaoro atu na mua ia maua i te akara meitaki i te au ngai. Kua kite mai au e e puapinga tikai te oroenua ei apinga akaoro, no reira kua rave mai au i tetai noku i muri mai.

MAATA TE AU MITINARI I TAE MAI

Kua puapinga ua atu te angaanga tutuanga noatu te patoi putuputu a te orometua. I te mataiti 1955, e rima au mitinari ou tei tae mai, kapiti mai i tetai tuaine mapu no Kanata mai ko Elsie Swanson tona ingoa, tei karatuati mai i roto i te pupu 25 o Gileada. Kua angaanga maua no tetai tuatau i ko i te opati manga i mua ake ka tukuia atu ei aia ki tetai oire ke. Kua akapou maroiroi ana aia i tona oraanga i te tavini ia Iehova ma te kore e tauturu a tona nga metua, tei kare rava i ariki ana i te tuatua mou. Kua akaipoipo maua ko Elsie i te ra 31 o Titema, mataiti 1957, e kua noo maua ko maua anake ua ki roto i tetai kainga mitinari i te tua tonga o Parakuai.

Kare e vai i roto i to maua are; mari ra, e rua vai tetai i muri i te are. Kare katoa e ngai pai anga me kore e are meangiti, kare e matini pua kakau e te pia akaanuanu kai. Kua oko mai maua i te au kai kare e kino i te au ra ravarai. Inara, kua riro teia oraanga mama ua e te au pirianga aroa o to tatou au taeake e te au tuaine i roto i te putuputuanga ei tuatau mataora tikai i roto i to maua oraanga akaipoipo.

Muri ua ake te tae atu anga maua i te atoro i toku mama i Autireria, i te mataiti 1963, kua kino tona pukuatu, penei no te mataora i te kite anga i tana  tamaiti i muri ake i te tai ngauru mataiti. Te vaitata anga te taime no maua kia oki ki ta maua angaanga i Parakuai, kua aro atu maua i tetai ikianga ngata tikai i roto i to maua oraanga. Ka akaruke ainei maua i toku mama ki roto i te are maki, te manako anga e ka akono atu tetai tangata iaia, e ka oki atu maua ki ta maua angaanga e reka tikai ana maua i Parakuai? Muri ake i te pure maata anga, kua iki maua ko Elsie i te akono ia Mama. Kua rauka ia maua i te rave i te reira e te rave i te angaanga orometua tamou e mate ua atu ei aia i te mataiti 1966.

E tikaanga ngateitei tikai kia taangaangaia i roto i te angaanga kotinga e te angaanga tapere i Autireria no tetai au mataiti e kia rave atu i te Apii Orometua Patireia a te aronga pakari. E oti kua tae mai tetai taui anga i roto i to maua oraanga. Kua ikiia au kia tavini ei mema no te Kumiti Manga mua i Autireria. E ia matou e akatu ra i te opati manga ou, kua ikiia au ei tiamana no te kumiti patu anga. No te maata te tauturu a te au tangata karape e te angaanga kapiti anga a te katoatoa, kua tu tetai opati manga manea tikai.

Kua tukuia atu au i muri mai ki te Tipatimani Tavini Anga, te akaaere ra i te angaanga tutuanga. Kua oronga katoaia mai kiaku te tikaanga ngateitei kia atoro atu i tetai au opati manga i teianei ao ei akaaere tuanga enua no te oronga atu anga i te tauturu e te akamaroiroianga. Kua akaketaketa tikaiia toku akarongo i te atoro anga i tetai aronga i roto i tetai au enua tei akapou ana i tetai au rau ngauru tuma mataiti i roto i te are auri e te au puakapa takinokinoanga no to ratou akarongo tiratiratu ia Iehova.

TA MAUA ANGAANGA I TEIANEI

Muri ake i te oki anga mei tetai teretereanga roiroi i roto i te au tuanga enua i te mataiti 2001, kua tae mai tetai reta patianga kia aere atu au ki Brooklyn, New York, kia tavini ki roto i te Kumiti Manga ou o Marike. Kua pure maua ko Elsie ma te akamanako anga i te patianga, e kua mataora tikai maua i te ariki i teia angaanga. Muri ake i tetai 11 tuma mataiti, te tavini nei rai maua i Brooklyn.

Mataora tikai au e kua tu au i tetai vaine e mataora ana i te rave i ta Iehova i pati mai. E 81 o maua mataiti ko Elsie i teianei e te meitaki nei rai to maua oranga kopapa. Te tapapa mataora atu nei maua no ta Iehova au apiianga e tuatau ua atu, pera katoa te au akameitakianga puapinga tikai te ka rauka i te aronga te rave ua ra rai i tona anoano.

[Tataanga i te kapi 19]

Tetai epetoma ka aru au i te bus, e tetai epetoma te pereoo rerue, te motoka me kore na muri i tetai patikara matini te mou anga i te kiri kakau e te kiri tutu evangeria

[Tataanga i te kapi 21]

Tapapa mataora atu nei maua no ta Iehova au apiianga e tuatau ua atu

[Au Tutu i te kapi 18]

Kaui: Iaku i roto i te angaanga kotinga i Autireria

Katau: Matou ko toku nga metua

[Tutu i te kapi 20]

To maua ra akaipoipo, Titema 31, mataiti 1957