1. Eaa te manakonakoanga ta Paulo i akakite mai te tata anga aia ki te au taeake irinaki?

TE TATA anga aia ki te au taeake irinaki, kua akakite putuputu te apotetoro ko Paulo i tona manakonakoanga e ka ariki mai te Atua raua ko Karaiti i te tu ta te putuputuanga e akaari ra. Ei akaraanga, kua tata aia ki to Galatia e: “E te au taeake e, ei to kotou vaerua [me kore tu] te aroa ua o to tatou Atu ra o Iesu Mesia. Amene.” (Gala. 6:18) Eaa te tu ta Paulo e akamaroiroi ra i te au Kerititiano kia akaari mai?

2, 3. (a) Eaa te tu ta Paulo i akamaroiroi i te au Kerititiano kia akaari? (e) Eaa te au uianga ka ui tatou kia tatou uaorai no runga i to tatou tu?

² Te riro ra to tatou tu me kore to tatou manako i te akakeu ia tatou kia tuatua me kore kia rave i tetai mea mei ta tatou i matau ana. Penei ka akaari tetai tangata i te tu maru, akamanako anga i tetai ke, tu oronga ua, me kore te akakore anga i te ara. Te akameitaki ra te Pipiria i “te ngakau maru e te muteki ua.” (1 Pete. 3:4; Mase. 17:27) Tetai tua ra, ka tuatua kino mai tetai tangata, ka akaari mai i te inangaro maata i te apinga materia, ka viviki ua i te riri, me kore ka inangaro i te akatere i tona uaorai oraanga. Tei kino atu, te akaari ra tetai pae i te tu viivii, tu akarongo kore, me kore te tu meameaau.

³ No reira kua akamaroiroi a Paulo i tona au taeake kia aru ia Karaiti e kia akaari i te tu te akamareka ra i te Atua. (2 Timo. 4:22; e tatau ia Kolosa 3:9-12.) I teia tuatau, e mea meitaki kia ui kia tatou uaorai e: ‘Ko teea tu taku e akaari ra? Akapeea au me akaari meitaki i te tu te akamareka ra i te Atua? Akapeea au me turuturu i te tu papu o te putuputuanga?’ Ei akatutuanga, i roto i tetai koro tei ki i te au tiare sunflower, te akaari maira te au kara manea o te tiare tataki tai i te tu manea o te koro. Te aiteite ra ainei tatou ki taua au tiare ra te  akariro anga i te putuputuanga kia manea? No reira, ka tauta tatou kia aite mei te reira rai. Ka akara ana tatou e akapeea tatou me akaari i te tu te akamareka ra i te Atua.

4. Eaa te ‘vaerua o teianei ao’?

⁴ Te akakite maira te Tuatua Tapu kia tatou e: ‘E teianei te vaerua i rauka ia tatou nei, kare ïa i to teianei ao, ko te vaerua ra no ko mai i te Atua ra.’ (1 Kori. 2:12) Eaa te ‘vaerua o teianei ao’? Te aite ra te reira ki te vaerua i roto ia Ephesia 2:2, tei tuatua e: “Ko to kotou ïa aerenga i muatangana ra ta to teianei ao ra, ta te ariki mana o te reva ua nei, te vaerua e angaanga ririnui nei i roto i te aronga akarongo kore.” Ko teia “reva,” ko te vaerua o teianei ao, me kore ko te tu e manako ana te au tangata o teianei ao e takapini ra ia tatou mei te reva rai. Tei te au ngai ravarai te reira. Ei akaraanga, maata te tangata te akaari nei i teia tu, e ‘Eiaa tetai tangata e akakite mai e eaa taku ka rave!’ me kore, ‘E maro atu i toou tikaanga!’ Te piri atura ratou ki te “aronga akarongo kore” o te ao o Satani.

5. Eaa te tu kino ta tetai pae i Iseraela i akaari mai?

⁵ Kare teia au tu i te mea ou. I to Mose tuatau, kua tu mai a Kora e kua patoi i te aronga mana taoonga o te putuputuanga o Iseraela. Kua kaitamaki atu aia ia Aarona e tana tamariki tamaroa, tei orongaia te tikaanga kia ratou kia tavini ei kau taunga. Penei te kite ra aia i to ratou tu apa. Me kore, kua maro aia e te akaari ra a Mose i te tu papakitai​—na te oronga anga i taua tikaanga ra ki tona kopu tangata. Te taka meitaki ua ra e kua akara a Kora i taua au mea ra mei te tu manako tangata rai, e kua tuatua akakino aia i te aronga tei ikiia e Iehova na te akakite anga kia raua e: ‘Kua oti ua korua, eaa korua i akateitei ei ia korua uaorai ki runga ake i te uipaanga o Iehova?’ (Nume. 16:3) Kua kopekope katoa a Datana e Abirama ia Mose, te akakite anga kiaia e te ‘akariro ra aia iaia uaorai ei ariki maata ki rungao ia ratou.’ Te kapiki anga a Mose ia raua kia aere mai ki mua iaia, kua pau akatietie atu raua e: ‘Kare maua e tae atu.’ (Nume. 16:12-14) Kare a Iehova i mareka ana i to raua tu. Kua tamate aia i te aronga pouroa tei meameaau.​—Nume. 16:28-35.

6. Akapeea tetai pae i te anere mataiti mua te akaari mai anga i te tu kino, e eaa ra te tumu?

⁶ Kua akaapa katoa tetai pae i te anere mataiti mua i te aronga tei orongaia te mana akaaere i roto i te putuputuanga na ‘te akavaavaa anga i te au tutara.’ (Iuda 8) Penei kare teia aronga e mareka ana i ta ratou apainga, e kua tauta i te akakeu i tetai pae kia patoi i te aronga tei ikiia e rave maroiroi ra i ta ratou apainga ta te Atua i oronga mai.​—E tatau ia 3 Ioane 9, 10.

7. Eaa te tu ta tatou ka matakite i roto i te putuputuanga i teia tuatau?

⁷ Taka ua ra e kare e ngai no te reira tu i roto i te putuputuanga Kerititiano. No reira rai i anoanoia ai te akamatakiteanga. E aronga apa ua te aronga pakari o te putuputuanga, pera katoa te aronga pakari i te tuatau o Mose e te apotetoro ko Ioane. Penei ka rave te aronga pakari i te mea tarevake te ka tamamae ia tatou. Me tupu mai te reira, kare tatou e aru i te tu o te au tangata o teianei ao te ka karanga e, “Inangaro au kia raveia te mea tika!” me kore, “Ka anoanoia teia taeake kia akatikatikaia”! Penei ka akangaropoina a Iehova i tetai au tarevake meangiti ua. Ka rauka ainei ia tatou kia akapera? No te mea te akamanako ra ratou e te tarevake ra te aronga pakari, no reira kare tetai pae tei rave i te ara kino e inangaro i te aravei i te kumiti o te aronga pakari tei ikiia kia tauturu ia ratou. Ka rauka i te akaaiteia atu i teia ki tetai tangata maki kare e puapingaia mei tetai rapakauanga no te mea kare aia e reka ana i te taote.

8. Eaa te au irava te ka tauturu ia tatou kia akaari i te tu tau no te aronga e arataki ra i te putuputuanga?

 ⁸ Ka rauka ia tatou i te kopae atu i taua tu ra me akamaara tatou e te ‘mou ra a Iesu e itu etu i roto i tona rima katau.’ Te akatutu maira te ‘au etu’ i te au akaaere akatainuia e te katoa anga o te au akaaere i roto i te putuputuanga. Ka arataki a Iesu i te ‘au etu’ i roto i tona rima na te tu e manako ra aia e te tau ra. (Apo. 1:16, 20) No reira, ei Upoko no te putuputuanga Kerititiano, e tikaanga to Iesu i te akatere i te pupu o te aronga pakari. Me ka anoanoia tetai i roto i te pupu kia akatikatikaia, ka rave Tei ‘mura tona nga mata’ ra i teia, i Tona uaorai tuatau e na roto i te mataara tau. (Apo. 1:14) I teianei, kia akangateitei ua rai tatou i te aronga tei ikiia e te vaerua tapu, no te mea kua tata a Paulo e: “E akarongo i to kotou au arataki, e kauraro atu kotou: te tiaki ra ratou i to kotou au vaerua, e akakiteia oki ta ratou tuatua ia kotou i te Atua ra; kia akakite ra ratou ma te rekareka, eiaa ma te aue; kare oki e puapingaia ta kotou i te reira.”​—Ebe. 13:17.

9. (a) Eaa te timataanga ta tetai Kerititiano ka aro atu me akoia me kore me akatikatikaia aia? (e) Eaa ta tatou ka rave me akoia mai tatou?

⁹ Ka timataia te tu o tetai Kerititiano me akatikatikaia aia me kore me akapaeia mai aia mei tona taoonga i roto i te putuputuanga. Kua akoia tetai taeake mapu e te aronga pakari no te kangakanga anga i te au vitio kino. Kare aia i ariki ana i te akoanga, e kua akapaeia mai aia mei te taoonga orometua tavini no te mea kare tona turanga e rotai akaou ana ki te Tuatua  Tapu. (Sala. 11:5; 1 Timo. 3:8-10) Muri mai, kua akakite taua taeake ra ki tetai aronga e kare aia i ariki ana i te akoanga, na te tata putuputu anga i te au reta ki te opati manga i te akaapa i te aronga pakari e te akakeu anga i tetai aronga i roto i te putuputuanga kia aru iaia. Te tikaanga, me kimi kotoe tatou no ta tatou angaanga tarevake i rave, ka tamanamanata tatou i te au o te putuputuanga katoa, e kare teia e tauturu i tetai ke. E meitaki atu kia akara i te akoanga ei tauturu anga ia tatou kia kite tatou i to tatou tu paruparu tei kare tatou i kite ana i mua ana, e kia ariki i taua akoanga.​—E tatau i Te Aue o Ieremia 3:28, 29.

10. (a) Akamarama mai i ta tatou i kite mai mei te tu meitaki e te tu tau kore i roto ia Iakobo 3:16-18. (e) Eaa te ka tupu me akaari tatou i “te pakari no runga maira”?

¹⁰ Tei roto ia Iakobo 3:16-18 tetai akaraanga meitaki no te tu tau kore e te tu meitaki kia akaariia i roto i te putuputuanga. Te akakite maira te reira e: “Te vai ra oki te vareae, e te tauetono, tei reira katoa te oripu ua e te au tuatua kikino katoa ra. Kareka te pakari no runga maira, e mea iro koreia ïa, e mea au ïa, e te maru, e te akarongo ngoie, kua ki ïa i te aroa, e te takinga-meitaki, kare oki e akatu ke i te tangata, kare oki e pikikaa. E ruruia oki te tuatua-tika ma te au na te aronga e akatupu i te tuatua au ra.” Me rotai to tatou tu ki “te pakari no runga maira,” ka akamaroiroi to tatou au tu mei to te Atua rai i te tu meitaki i rotopu i te au taeake.

11. (a) Me akaari ua rai tatou i te tu tau, eaa ta tatou kare e rave? (e) Eaa ta tatou i kite mai mei te akaraanga o Davida?

¹¹ Kia akamaara ua rai tatou e kua iki a Iehova i te aronga pakari ‘kia angai i te ekalesia a te Atua.’ (Anga 20:28; 1 Pete. 5:2) No reira, te kite ra tatou e e mea meitaki kia akangateitei i te akanoonooanga a te Atua, me te tavini ra tatou ei aronga pakari me kare. Me akaari ua rai tatou i te tu tau, kare tatou e manako maata atu i to tatou taoonga. Te kite anga te Ariki ko Saula e ka peke ia Davida tona taoonga ariki, “mei taua rā mairai a Saula i te akara matariki anga ia Davida.” (1 Samu. 18:9) Kua tupu te tu ngakau kino i roto i te ariki e kua inangaro aia i te tamate ia Davida. Kare tatou e inangaro kia manako maata atu i te taoonga mei ia Saula rai, e meitaki atu i te aru i te tu o Davida. Noatu kua tupu te au mea tau kore kia Davida, kua akangateitei ua rai teia tangata mapu i ta te Atua i akamana ei ariki.​—E tatau ia 1 Samuela 26:23.

12. Akapeea tatou me turuturu i te taokotaianga o te putuputuanga?

¹² Ka riro te au manako tukeke ei tamanamanata anga i roto i te putuputuanga, e i rotopu katoa i te au akaaere. Te tauturu maira te akoanga Pipiria ia tatou na roto i teia mataara e: ‘Kia aroa taeake ra; te akangateitei anga i tetai e tetai,’ e, “Auraka oki e pakari i to kotou uaorai au manako.” (Roma 12:10, 16) Kare tatou e maro e te tika ra tatou, kia ariki ra tatou e e maata atu te au mataara tau kia akamanakoia i roto i tetai turanga. Me tauta tatou i te ariki i te manako o tetai ke, te turuturu ra tatou i te taokotaianga o te putuputuanga.​—Phili. 4:5.

13. E tarevake ainei i te akakite i to tatou manako? E eaa te akaraanga Pipiria te akaari maira i te reira?

¹³ E tarevake ainei i te akakite i to tatou manako no tetai apinga ta tatou i kite i roto i te putuputuanga te anoanoia ra kia akatanotanoia? Kare. I te anere mataiti mua, kua tupu tetai manamanata no te maata o te taumaroanga. ‘Kua akanoo te au taeake ia Paulo raua ko Banaba, e te tokotai puke tangata kia aere ki Ierusalema ki te au aposetolo ra, e te aronga orometua, no runga i taua tuatua ra.’ (Anga. 15:2) Kare ekoko kua kite te au taeake eaa ta  ratou ka tuatua no runga i te manamanata e akapeea me akatikatika i te reira. Inara te akakite anga te katoatoa i to ratou manako e kua tuku i ta ratou ikianga na roto i te aratakianga a te vaerua tapu, kare te au taeake i akakite akaou mai i to ratou manako. Muri ake te tae anga te reta ki te au putuputuanga no runga i te ikianga ta ratou i rave, kua ‘mareka rava atura ratou i taua akoanga akamaroiroi ra’ e kua “tinamou atura te au ekalesia i te akarongo anga i te tuatua.” (Anga. 15:31; 16:4, 5) Pera katoa i teia tuatau, me akakite tatou i tetai manamanata ki te au taeake tau, e akaruke ua atu tatou i te reira kia akamanako ratou i te reira na roto i te pure.

14. Akapeea tatou me akaari i te tu meitaki i roto i to tatou pirianga ki tetai ke?

¹⁴ I roto i to tatou au pirianga ki tetai ke, e manganui te au atianga no tatou kia akaari i te tu meitaki. E maata te meitaki te ka tupu mai me akakore tatou i te ara a tetai tei akariri mai ia tatou. Te akakite maira te Tuatua a te Atua kia tatou e: ‘E tauturu atu tetai i tetai, e akakore tetai i ta tetai ara, me e tapepeanga ta tetai i tetai. Mei ia Iehova rai i akakore i ta kotou na, e akapera katoa kotou.’ (Kolo. 3:13) Te akakite maira te tuatua e me “e tapepeanga ta tetai ki tetai,” penei e tumuanga tau to tatou kia riri i tetai ke. Noatu rai, eiaa tatou e viviki ua i te riri no to ratou tu paruparu e e tamanamanata i te au o te putuputuanga, kia aru ra tatou ia Iehova e kia akakore ua rai i te ara, e kia rave kapiti i ta tatou tavinianga.

15. (a) Eaa ta tatou ka apii mai no runga i te akakore anga i te ara mei ia Iobu rai? (e) Akapeea te pure te tauturuanga ia tatou kia akaari i te tu meitaki?

¹⁵ No runga i te akakore anga i te ara, ka apiiia tatou no runga i to Iobu akaraanga. Kua tuatua akakino tona au taeake e toru tei aere mai i te akapumaana iaia. Noatu rai, kua akakore a Iobu i ta ratou ara. Akapeea ra? ‘Kua pure aia no nga oa nona ra.’ (Iobu 16:2; 42:10) Penei ka taui mai to tatou tu no runga i tetai ke me pure tatou no ratou. Ka tauturu te pure anga no to tatou au taeake Kerititiano ia tatou kia aru i te tu o Karaiti. (Ioa 13:34, 35) Kapiti mai ki te pure anga no to tatou au taeake, kia pure katoa tatou no te vaeerua tapu. (Luka 11:13) Ka tauturu te vaerua tapu o te Atua ia tatou kia akaari i te au tu ei Kerititiano mou i roto i to tatou pirianga ki tetai ke.​—E tatau ia Galatia 5:22, 23.

16, 17. No runga i te ‘tu ta tatou e akaari ra,’ eaa taau ka tauta i te rave?

¹⁶ Me tauta te au mema o te putuputuanga i te turuturu i te tu meitaki o te putuputuanga, ka rauka mai te au tupuanga mataora! Muri ake i te uriurianga i teia au mea, penei ka tauta tatou i te akaari i te tu akamaroiroianga. No reira, ka akatika tatou i te Tuatua a te Atua kia akaari mai e akapeea tatou me rave i te au tauianga. (Ebe. 4:12) Kua tuatua a Paulo, te inangaro ra aia kia riro mai ei akaraanga meitaki no te putuputuanga e: “Kare oki au nei i kite i taku nei ara; kare ra au e tika i te reira: ko te akara matatio mai iaku nei, ko te Atu [ko Iehova] ïa.”​—1 Kori. 4:4.

¹⁷ Ia tatou e tauta ra i te aru i te tu pakari mei runga mai, kare tatou e manako maata ia tatou uaorai me kore i to tatou taoonga, ka turuturu tatou i te tu meitaki o te putuputuanga. Me akakore tatou i te ara e me manako papu i tetai ke, ka mataora tatou i tetai pirianga au ki te au taeake akamori. (Phili. 4:8) Ia tatou e rave ra i teia, papu ia tatou e ka mareka mai a Iehova e Iesu i te ‘tu ta tatou e akaari ra.’​—Phile. 25.