1, 2. (a) Eaa te tu o te Atua ko Iehova ki te iti tangata o Iseraela? (e) Eaa te uianga ta teia atikara e ui maira?

I TE tuatau o Nehemia, kua akakite tetai pupu ngati Levi i roto i te pure i mua i te katoatoa e “kare akerai” to ratou ai metua i akarongo ana ki ta Iehova au akauenga. Inara, kua riro ua ana a Iehova ei ‘Atua te akakore maira i te ara, e te aroa ua, e te akaperepere, kare rava e riri vave, e te takinga-meitaki maata.’ Kua akaari ua rai a Iehova i te tu takinga meitaki maata ki te aronga tei tuikaaia ana i te tuatau o Nehemia e tei akaokiia ki to ratou enua.​—Nehe. 9:16, 17.

² Ka rauka ia tatou i te ui kia tatou uaorai e, ‘Eaa te aiteanga o ta Iehova akakoreanga ara kiaku?’ Ei tauturu ia tatou kia pau i teia uianga puapinga, ka akara ana tatou i ta te Atua akono anga i tetai nga tangata tei puapingaia mei ta Iehova akakoreanga ara​—te nga ariki ko Davida raua ko Manase.

3-5. Akapeea a Davida te o anga ki roto i te ara kino?

³ Noatu e tangata mataku a Davida i te Atua, kua rave aia i te ara kino. Tetai o te nga ara kino e rua ta Davida i rave, te o maira tetai nga tokorua akaipoipo, ko Uria rauka ko Bate-seba. Kua tupu mai te kino kia Davida, Uria e Bate-seba no taua nga ara ra. Inara, te akaari maira ta te Atua akatikatika anga ia Davida i to Iehova tu akakoreanga ara. Akamanako ana eaa tei tupu.

⁴ Kua tono a Davida i te pupu vaeau o Iseraela kia opu i te oire maata o Amona, ko Raba. Kua kiteaia te reira mei tetai 80 kiro mita i te tua itianga o Ierusalema, tetai tua mai o te Kauvai Ioridana. I taua taime ra, kua kite atu a Davida mei runga mai i te tauu o te are ariki i Ierusalema ia Bate-seba​—e vaine akaipoipo—​e pai ra. Tei tetai ngai ke tana tane. Kua akakeu maataia te inangaro  o Davida i te akara anga aia ia Bate-seba e kua apai mai iaia ki roto i te are ariki, e kua akaturi atu kiaia.​—2 Samu. 11:1-4.

⁵ Te kite anga a Davida e kua nui a Bate-seba, kua akaoki mai aia i tana tane ko Uria ki Ierusalema te irinaki anga e ka piri atu aia ki tana vaine. Inara kare a Uria i tomo ana ki roto i tona are​—noatu ta Davida tautaanga i te akamaroiroi iaia kia rave i te reira. No reira, kua tata ngaro ua te ariki ki tona rangatira vaeau kia tuku ia Uria “ki mua tikai i te tamaki anga” e kia oki te au vaeau ki muri. Kua tamate viviki ia atu a Uria i roto i te tamaki, mei ta Davida rai i parani ana. (2 Samu. 11:12-17) Kua kino atu te ara o te akaturi a te Ariki i te tamate anga i tetai tangata kare i rave ana i te kino.

6. Akapeea te Atua te ariu atu anga ki ta Davida au ara kino, e eaa ta te reira e akakite maira no runga ia Iehova?

⁶ E tika, kua kite mai a Iehova i te au mea ravarai tei tupu. Kare e mea i ngaro i roto i tona nga mata. (Mase. 15:3) Noatu e kua akaipoipo te ariki ia Bate-seba, kua riro rai “taua mea i raveia e Davida ra, e mea kino ïa ki mua i te mata o Iehova.” (2 Samu. 11:27) Akapeea i reira te Atua te ariu atu anga ki ta Davida au ara kino? Kua tono aia i tana peroveta ko Natana ki ko ia Davida. I te mea e e Atua akakore ara aia, te inangaro ra a Iehova i te akaari i te tu tangi aroa kia Davida. Kare ainei koe e akapumaanaia mei te reira tu o Iehova? Kare aia i maro ana ia Davida kia akakite mai i tana ara, inara kua tono aia ia Natana kia akakite i tetai tua ki te ariki te akatutu maira i te kino o tana ara. (E tatau ia 2 Samuela 12:1-4.) Kua riro te reira ei mataara meitaki tikai no te akatikatika anga i taua manamanata ra!

7. Akapeea a Davida te ariu atu anga ki ta Natana akatutuanga?

⁷ Kua akakeu te akatutuanga a Natana i te ariki kia rave i te mea tika. Kua riri tikai a Davida i te tangata apinga nui i roto i te tua, e kua tuatua atu aia kia Natana e: “Te ora rā Iehova, ko te tangata i pera ra, e tau tikai iaia te mate.” Kua tuatua katoa a Davida e kia tutakiia te tangata tei raveia tana mamoe. I reira rai, kua akakiteia mai te nuti kino kiaia. “Ko koe rai taua tangata ra,” i tuatua ai a Natana kiaia. Kua akakiteia kia Davida e ka tupu mai te kino no tana i rave, e kare rava “te koke” e takake mei tona are e ka tupu te kino ki tona pamiri. Ka taakamaia aia i mua i te katoatoa no tana ara. Kua kite mai a Davida i te kino o tana i rave e kua tuatua e: “Kua ara au ia Iehova.”​—2 Samu. 12:5-14.

8, 9. Akapeea a Salamo 51 te akaari mai anga i to Davida manako ngakau, e eaa ta te reira e apii maira no runga ia Iehova?

⁸ Kua akaari mai te au tuatua o te imene tei atuia e te Ariki ko Davida i tona ngakau tataraara. Te akakite maira a Salamo 51 i te au pati anga ngakau tae a Davida kia Iehova e te akaari maira e maata atu tana i rave i to te akakite ua anga i tona tarevake. Kua tataraara katoa aia no tana ara. Ko tona pirianga ki te Atua te mea puapinga rava atu kia Davida. “I mua i to aroaro, toou anake ra, i ara ai au,” i akakite ei aia. Kua pati akatenga aia kia Iehova e: “E anga ana koe i te ngakau mā i roto iaku nei, e taku Atua, e akaou ana oki koe i te vaerua tika tikai i roto iaku nei. . . . E akaoki mai kiaku i te rekareka o te ora naau ra; e kia tauturuia mai au e te ngakau oronga ra.” (Sala. 51:1-4, 7-12) Te akakite ngakau tae ra ainei koe i te tika kia Iehova me tuatua koe no runga i toou tarevake?

⁹ Kare a Iehova i paruru ana ia Davida mei te au tupuanga kino no tana ara. Kua tupu ua rai teia no te toenga o tona oraanga. Inara, no te kite anga i te tu tataraara o Davida​—“te ngakau paruparu, e te aue”—​kua  akakore atu a Iehova i tana ara. (E tatau ia Salamo 32:5; Sala. 51:17) Te marama ra te Atua Mana Katoatoa i te tu tikai e te tumu e rave ei tetai i te ara. Kare aia i akautunga ana i te nga tangata akaturi kia tamateia e te au akava kia tau ki te Ture a Mose, mari ra kua akava a Iehova ia Davida raua ko Bate-seba e kua akaari aia i te tu aroa kia raua. (Levi. 20:10) Kua akatika te Atua i ta raua tamaiti ko Solomona kia tutara ei ariki no Iseraela i muri mai.​—1 Para. 22:9, 10.

10. (a) Eaa tetai tumu ta Iehova i kite mai no te akakore anga i te ara a Davida? (e) Eaa ta tatou ka rave kia akakore mai a Iehova i ta tatou ara?

¹⁰ Penei ko tetai tumu no ta Iehova akakoreanga i te ara a Davida, no te mea kua akaari aia i te tu aroa kia Saula. (1 Samu. 24:4-7) Mei ta Iesu rai i akamarama mai, te akono maira a Iehova ia tatou mei ta tatou rai ka akono atu i tetai ke. “Auraka e akakino atu; kia kore kotou e akakinoia mai. Ko ta kotou oki e akakino ia etai ke ra, e akakino katoaia kotou i te reira; ko te aite ta kotou e aite atu, ko ta kotou rai ïa kia akaaiteia mai.” (Mata. 7:1, 2) E pumaana tikai te kite anga e ka akakore a Iehova i ta tatou ara​—pera katoa te au ara kino mei te akaturi rai e te ta tangata! Ka rave aia i te reira me akaari tatou i te tu akakoreanga ara, me akakite tatou i ta tatou ara kiaia, e me taui to tatou tu no ta tatou i rave. Ka rauka mai te “tuatau rekareka” no ko mai ia Iehova me tataraara tika tikai te aronga ara.​—E tatau ia Angaanga 3:19.

11. Na roto i teea au tu i rave ei te Ariki ko Manase i te kino i roto i te nga mata o te Atua?

¹¹ Akamanako ana i tetai papaanga Tuatua Tapu te akatutu maira i te maata o to Iehova inangaro no te akakoreanga i te ara. Mei tetai 360 mataiti i muri ake i te tutaraanga o Davida, kua riro mai a Manase ei ariki no Iuda. Kua kiteaia ana e e kino tikai tona tutaraanga e 55 mataiti, e kua akaapa a Iehova i tana au angaanga viivii. Kapiti mai ki tetai atu au kino, kua akatu a Manase i te au atarau na Baala, kua akamori i te “te nuku katoa o te rangi ra,” e kua tuku i tana tamariki na roto i te ai. Ae, “e ravenga kino maata tana i mua i te aroaro o Iehova.”​—2 Para. 33:1-6.

12. Akapeea a Manase te oki anga kia Iehova?

¹² Muri mai, kua apainaia a Manase mei tona enua e kua peiia atu i roto i te are auri i Babulonia. I reira, penei kua akamaara aia i teia au tuatua a Mose ki to Iseraela e: “Kia tumatetenga koe ra, e rokoia iora koe e taua au mea katoa nei a muri atu; kia ariu ra koe ki to Atua ra kia Iehova, e kia akarongo i tona reo.” (Deu. 4:30) Kua akarongo a Manase ia Iehova. Akapeea ra? “Kua taakaaka  rava [aia] iaia uaorai” e “kua pure oki aia” ki te Atua (mei tei akaariia i te kapi 21). (2 Para. 33:12, 13) Kare i rekotiia mai te au tuatua tikai a Manase i roto i taua au pure, inara rauka ia tatou i te akamanako e kua aiteite te reira ki ta te Ariki ko Davida, tei rekotiia i roto ia Salamo 51. Noatu eaa tei tupu, kua taui tikai a Manase i tona tu.

13. Eaa ra a Iehova i akakore ei i te ara a Manase?

¹³ Akapeea a Iehova te pau anga i te au pure a Manase? ‘Kua kiteia mai [a Manase] e ia, e kua akarongo maira Aia i tana i pati.’ Mei ia Davida rai, kua kite mai a Manase i te kino o tana ara e kua tataraara tikai aia. No reira rai te Atua i akakore ei i ta Manase ara e kua akatika akaou iaia kia riro ei ariki i Ierusalema. Tei tupu mai, “Kua kite pu tikai a Manase i reira e, ko Iehova te Atua.” (2 Para. 33:13) E pumaana tikai te kite anga i te akapapuanga maata e ka akakore to tatou Atua aroa i te ara a te aronga tei tataraara ngakau tae!

14. Eaa te akapapuanga e ka akakore mai a Iehova i te ara a te aronga rave ara?

¹⁴ Tokoiti ua te au tangata o te Atua i teia tuatau ka anoanoia kia pati no te akakoreanga i te ara kino mei ta Davida rai raua ko Manase. I te mea e kua akakore a Iehova i te ara a te nga ariki, te tauturu ra te reira ia tatou kia kite e ka akakore te Atua i te ara viivii tikai me tataraara ngakau tae te tangata ara.

15. Akapeea tatou i kite ei e kare a Iehova e akakore ua rai i te ara?

¹⁵ E tika, kare e rauka ia tatou i te manako e ka akakore ua rai a Iehova i te au ara a te tangata. No runga i teia, ka akaaite tatou i te tu o Davida raua ko Manase ki te tu o te iti tangata akarongo kore o Iseraela e Iuda. Kua tono atu te Atua ia Natana kia aravei ia Davida e kia oronga i tetai atianga kiaia kia taui i tona tu. Kua ariki ngakau tae a Davida i te reira tauturu. Te kite anga a Manase e kua o aia ki roto i te tumatetenga, kua akakeuia aia kia  tataraara ngakau tae. Inara, kare te iti tangata o Iseraela e to Iuda i tataraara ana. No reira, kare a Iehova i akakore ana i ta ratou ara. Mari ra, kua tono putuputu aia i tana au peroveta kia akakite i tona manako no runga i to ratou tu akarongo kore. (E tatau ia Nehemia 9:30.) Noatu i muri ake te oki anga ratou ki to ratou enua mei te tuikaanga i Babulonia, kua tono ua rai a Iehova i te au tangata apai karere, mei te taunga rai ko Ezera e te peroveta ko Malaki. Te aru rotai anga te au tangata ki to Iehova anoano, kua mataora tikai ratou.​—Nehe. 12:43-47.

16. (a) Eaa tei tupu ki te katoa anga o te iti tangata o Iseraela no tei kore i tataraara ana? (e) Eaa te ka rauka mai i te au mema tataki tai o te iti tangata o Iseraela taito?

¹⁶ I muri ake te tonoia mai anga a Iesu ki te enua nei e kua oronga mai aia i te atinga oko apa kore, kare a Iehova i ariki akaou ana i te au manu atinga a to Iseraela. (1 Ioa. 4:9, 10) Ia Iesu i runga i te enua nei, kua akaari aia i te manako o tona Metua i te tuatua anga aia i teia au tuatua akakeuanga e: “E Ierusalema e, e Ierusalema e, tei ta i te au peroveta, e tei peî oki ki te toka te aronga i tonokia atu ia koe na, manganui toku inangaro anga i te akaputuputu i to tamariki, mei te moa e akakoukou i tana anaunga i raro ake i tona peau, kare ra i tika ia kotou!” No reira, kua akakite a Iesu e: “I na, kua vaio taneia to kotou nei are.” (Mata. 23:37, 38) I reira, kua monoia te iti tangata ara e te tataraara kore, e te Iseraela pae vaerua. (Mata. 21:43; Gala. 6:16) Akapeea ra te au mema tataki tai o te iti tangata o Iseraela? Ka puapingaia ratou mei te akakoreanga ara e te tu aroa o Iehova me irinaki ratou ki te Atua e ki roto i te atinga o Iesu Karaiti. Ka rauka katoa i te au tangata tei mate e tei kore i tataraara ana no ta ratou ara taua atianga ra e tei akatu akaouia mai ki runga i tetai enua ma.​—Ioa. 5:28, 29; Anga 24:15.

17, 18. Akapeea e rauka ai ia tatou ta Iehova akakoreanga ara?

¹⁷ Akapeea tatou me ariu atu ki ta Iehova inangaro puareinga anga i te akakore i te ara? Papu e ka inangaro tatou i te aru i te tu o Davida raua ko Manase. Kia ariki tatou e e aronga ara tatou, kia tataraara i ta tatou ara, e kia pati akatenga no ta Iehova akakoreanga ara e kia anga mai aia i tetai ngakau ma ki roto ia tatou. (Sala. 51:10) Me kua rave tatou i te ara kino, kia kimi katoa tatou i te tauturu pae vaerua a te aronga pakari. (Iako. 5:14, 15) Noatu eaa to tatou au turanga, e pumaana tikai i te akamaara e kua akataka mai a Iehova iaia uaorai kia Mose ei “Atua takinga-meitaki, e te aroa ua, e te akakoromaki maata, e te meitaki maata, e te tuatua-mou, E te vaoo marie i te aroa e tausani ua atu, e te akakore i te tuatua-tika kore, e te ara, e te kino.” Kare a Iehova i taui.​—Exo. 34:6, 7.

¹⁸ Na te taangaanga anga i tetai akatutuanga ririnui, kua papau a Iehova ki te iti tangata Iseraela tei tataraara e ka akakore takiri aia i ta ratou ara kino, te tama anga i ta ratou ara tou “kutekute” ei “kiona” teatea. (E tatau ia Isaia 1:18.) Eaa, i reira, te aiteanga o ta Iehova akakoreanga ara no tatou? Ka akakore takiriia ta tatou ara e to tatou tu tarevake me akaari tatou i te ngakau ariki e te tu tataraara.

19. Eaa ta tatou ka uriuri i roto i te atikara ka aru mai?

¹⁹ Akapeea tatou me akakore i te ara a tetai ke mei ia Iehova rai tei akakore i te ara a te au tangata? Akapeea tatou me kopae i te tu kare e akakore i te ara a te aronga kua rave i te ara kino e kua akaari mai i te tu tataraara ngakau tae i muri mai? Ka tauturu te atikara ka aru mai ia tatou kia akara meitaki i to tatou ngakau kia rauka ia tatou i te aru tikai i te tu o to tatou Metua ko Iehova, tei “meitaki ra e te papa ra no te akakore” i te ara.​—Sala. 86:5.