1. Eaa tei akatupu ia Paulo kia rekareka i te au Kerititiano i Korinetia?

KO TE mataiti 55 T.N. te reira. Tei roto te apotetoro ko Paulo i te oire o Teroa i te pae taatai, inara te manako ua ra aia i te au taeake i Korinetia. I tetai au marama i mua atu ana, kua mamae tona ngakau i te kite anga e te tauetono ra te au taeake i reira. No tona inangaro ia ratou mei tetai metua rai, kua tuku atu aia i tetai reta i te akatikatika ia ratou. (1 Kori. 1:11; 4:15) Kua tono katoa aia i tona oa angaanga ko Tito kia atoro ia ratou e kia aravei mai iaia i Teroa e kia akakite mai eaa te tupu ra. I teianei te tiaki ra a Paulo ia Tito i Teroa e te inangaro ra aia i te kite e te akapeea maira te au taeake i Korinetia. Inara kua maromaroa tikai a Paulo e kare a Tito i oki mai ana i te aravei iaia. Eaa ra ta Paulo ka rave? Kua teretere atu aia ki Makedonia e kua mataora aia i te aravei atu ia Tito i reira. Kua akakite mai a Tito e kua ariu meitaki mai te au taeake i Korinetia ki ta Paulo reta e te inangaro tikai ra ratou i te aravei iaia. Te akarongo anga a Paulo i te ripoti meitaki, kua ‘maata tona rekareka.’​—2 Kori. 2:12, 13; 7:5-9.

2. (a) Eaa ta Paulo i tata ki to Korinetia no runga i te tu akarongo e te rekareka? (e) Eaa te au uianga ta tatou ka uriuri?

² Muri poto ua ake, kua tata a Paulo i te rua o tana reta ki to Korinetia. Kua akakite aia kia ratou e: “Kare ra mei te mea e ko matou te atu o to kotou akarongo, ei tauturu ra matou i to kotou rekareka: e mou akarongo oki to kotou.” (2 Kori. 1:24) Eaa te aiteanga o ta Paulo e tuatua ra? E akapeea taua au tuatua ra te akakeu anga i te aronga pakari Kerititiano i teia tuatau?

3. (a) Eaa te aiteanga o ta Paulo tuatua i tona tata anga e: “E mou akarongo oki to kotou”? (e) Akapeea te aronga pakari i teia tuatau te aru anga i to Paulo akaraanga?

³ Kua taiku mai a Paulo e rua nga tuanga puapinga no ta tatou akamorianga​—te akarongo e te rekareka. Akamaara e kua tata aia no runga i te tu akarongo e: “Kare ra mei te  mea e ko matou te atu o to kotou akarongo, . . . e mou akarongo oki to kotou.” Na roto i teia au tuatua, kua ariki a Paulo e te tavini tiratiratu ra te au taeake i Korinetia, kare nona me kore no tetai ua atu tangata, mari ra no to ratou akarongo i te Atua. No reira, kare a Paulo e anoanoia kia akaaere i te akarongo o tona au taeake, e kare katoa aia e inangaro ana i te rave i te reira. Papu iaia e e au Kerititiano tiratiratu ratou te inangaro ra i te rave i te mea tika. (2 Kori. 2:3) I teia tuatau, te aru ra te aronga pakari i to Paulo akaraanga na te irinaki anga e e akarongo to te au taeake i te Atua e te tavini ra ratou iaia ma te akakoroanga meitaki. (2 Tesa. 3:4) Kare te aronga pakari e maani ana i te au ture pakari no te putuputuanga, mari ra, te taangaanga ra ratou i te au kaveinga Tuatua Tapu e te aratakianga mei ko mai i to Iehova akaaerenga. Kare te aronga pakari i teia tuatau e akaaere ana i te akarongo o to ratou au taeake.​—1 Pete. 5:2, 3.

4. (a) Eaa te aiteanga o ta Paulo tuatua i tona tata anga e: “Ei tauturu ra matou i to kotou rekareka”? (e) Akapeea te aronga pakari i teia tuatau te aru anga i to Paulo tu?

⁴ Kua akakite katoa a Paulo e: “Ei tauturu ra matou i to kotou rekareka.” Te tuatua ra aia no runga iaia uaorai e tona au oa piri vaitata. Eaa tatou i manako akapera ai? I roto i taua reta ra kua akamaara atu a Paulo ki to Korinetia i tetai nga oa i tona tata anga e: ‘Ko Iesu tei tuatua aereia e matou, ko au e Siluano e Timoteo.’ (2 Kori. 1:19) Tei maata atu, te au taime ravarai i tuatua ai a Paulo no runga i te au “oa rave angaanga” i roto i tana au reta, kua taiku ua rai aia i tona au oa piri vaitata, mei ia Apolo, Akuila, Peresila, Timoteo, Tito e tetai ke atu. (Roma 16:3, 21; 1 Kori. 3:6-9; 2 Kori. 8:23) No reira na te tuatua anga e: “Ei tauturu ra matou i to kotou rekareka,” te akapapu ra a Paulo ki to Korinetia e te inangaro ra aia e tona au oa i te rave i ta ratou ka rauka i te akamaroiroi i te au mema o te putuputuanga kia rekareka. Mei te reira katoa te inangaro o te aronga pakari Kerititiano i teia tuatau. Ka rave ratou i ta ratou ka rauka i te tauturu i to ratou au taeake kia “tavini ia Iehova ma te rekareka.”​—Sala. 100:2, NW; Phili. 1:25.

5. Eaa te uianga tei uiia ki tetai au taeake e te au tuaine, e eaa ta tatou ka akamanako?

⁵ Kare i roa akenei, kua uiuiia tetai au taeake e te au tuaine maroiroi i roto i te au ngai tukeke o teianei ao i teia uianga, “Eaa te au tuatua e te au angaanga a tetai tangata pakari taau e rekareka ana?” Ka uriuri tatou i teianei i ta ratou au pauanga, e ka akamanako tatou i te au mea ta te aronga pakari i tuatua ana me kore i rave ana ta tatou e reka ana. Tei maata atu, ka akamanako tatou e akapeea tatou me turuturu i te tu rekareka o te putuputuanga. *

6, 7. (a) Eaa tetai mataara ka rauka i te aronga pakari i te aru ia Iesu, Paulo, e tetai au tavini o te Atua? (e) Akapeea te akamaara anga i te ingoa o te au taeake te akamaata atu anga i to ratou rekareka?

⁶ E maata te au taeake e te au tuaine tei tuatua mai e kua rekareka tikai ratou te akaari anga te aronga pakari i te inangaro kia ratou. Tetai mataara ta te aronga pakari e rave ra i teia na te aru anga i te akaraanga o Davida, Elihu, e to Iesu. (E tatau ia 2 Samuela 9:6; Iobu 33:1; Luka 19:5.) Kua akaari mai teia au tavini o Iehova i te inangaro tikai no tetai tangata na te taiku anga i tona ingoa. Kua ariki katoa a Paulo e e mea puapinga i te akamaara e te taiku i te ingoa o te au taeake irinaki. Kua taopenga aia i tetai o tana reta na te aroa anga i tetai 25 taeake e te au tuaine i te taiku anga i to ratou ingoa, kapiti mai ia Peresi, tetai tuaine Kerititiano ta Paulo i tuatua e: “E aroa atu ia Peresi akaperepereia ra.”​—Roma 16:3-15.

⁷ E ngata ana i tetai aronga pakari i te akamaara i te au ingoa. Noatu rai, me tauta tikai ratou i te akamaara i te au ingoa, mei te mea rai e te akakite ra ratou ki to ratou au taeake irinaki e, ‘E puapinga tikai koe kiaku.’ (Exo.  33:17) Ka akamaata atu te aronga pakari i te rekareka o to ratou au taeake me kapiki ratou i te ingoa o te au taeake kia pau mai i te tuatau o te Apii Punanga Tiaki me kore i tetai au uipaanga ke.​—Akaaite ia Ioane 10:3.

8. Eaa tetai mataara puapinga i aru ei a Paulo i te akaraanga o Iehova raua ko Iesu?

⁸ Kua akaari katoa a Paulo i tona inangaro no tetai ke na te akameitaki ngakau tae anga ia ratou, ko tetai atu mataara no te akamaata anga i te rekareka o te au taeake irinaki. No reira i roto i taua reta ra kua akakite aia i tona inangaro i te akarekareka i tona au taeake, kua tata a Paulo e: ‘Kua akapaapaa maata au ia kotou.’ (2 Kori. 7:4) Kua riro taua au tuatua akameitaki anga i te akapumaana i te ngakau o te au taeake i Korinetia. Kua tuatua akameitaki katoa a Paulo i tetai atu au putuputuanga ke. (Roma 1:8; Phili. 1:3-5; 1 Tesa. 1:8) Te tikaanga, muri ake te taiku anga aia ia Peresi i roto i tana reta ki te putuputuanga o Roma, kua tuatua katoa a Paulo e: ‘Kua rave maata aia i te angaanga a te Atu.’ (Roma 16:12) Kua akapumaanaia tikai taua tuaine akarongo mou ra e taua tuatua akameitaki anga! Kua aru a Paulo i te akaraanga o Iehova raua ko Iesu na te akameitaki anga i tetai ke.​—E tatau ia Mareko 1:9-11; Ioane 1:47; Apo. 2:2, 13, 19.

9. Eaa ra te katoatoa i roto i te putuputuanga ka rekareka ai me akameitakiia tetai e tetai?

⁹ Te kite katoa ra te aronga pakari i te puapinga no te akakite anga ki te au taeake i to ratou tu ariki rekareka ia ratou. (Mase. 3:27; 15:23) Me akapera ua rai tetai tangata pakari, mei te mea rai te akakite ra aia ki tona taeake e: ‘Kua kite au i taau i rave. Te ariki rekareka ra au i te reira.’ E te anoano ra te au taeake irinaki i te akarongo mai i te tuatua akamaroiroi a te aronga pakari. Kua akakite mai tetai tuaine e 50 tuma ona mataiti e kare rava aia e akameitakiia ana i tana ngai angaanga. Kare te au tangata e manako ana i tetai ke, mari ra e inangaro ua ana ratou kia meitaki atu ratou i tetai ke. No reira me akameitaki tetai tangata pakari iaia no tetai mea tana i rave ana no te putuputuanga, e mataora ana aia. Kua karanga aia e: “Kua kite mai au e te inangaro maira toku Metua i runga i te rangi iaku.” Kua manako akapera katoa tetai taeake e utuutu ra i tana nga tamariki koia anake ua. Kare i roa akenei, kua akameitaki ngakau tae tetai tangata pakari iaia. Eaa to teia taeake manako no runga i te reira? Kua karanga aia e: “Kua akamaroiroi tikaiia au e te au tuatua a te tangata pakari!” Na te akameitaki ngakau tae anga i te au taeake irinaki, te akamaroiroi ra te aronga pakari ia ratou e te akamaata ra i to ratou rekareka. Te ka tupu mai, ka akaketaketaia atu ratou kia aere tamou na runga i te mataara ki te ora “e kare ïa e potopoto te aʼo.”​—Isa. 40:31.

10, 11. (a) Akapeea te aronga pakari te aru anga i te akaraanga o Nehemia? (e) Eaa te ka tauturu i tetai tangata pakari kia akaketaketa i te akarongo o tona au taeake e te au tuaine me atoro aia ia ratou?

¹⁰ Eaa tetai mataara puapinga tikai ka akaari te aronga pakari i te inangaro no to ratou au taeake te ka akamaata atu i te tu rekareka o te putuputuanga? Na te rave anga i te takainga mua i te oronga atu i te akamaroiroianga ki te aronga e anoano ra i te reira. (E tatau ia Angaanga 20:28.) Me rave te aronga pakari i te reira, te aru ra ratou i te au tiaki pae vaerua i te tuatau taito. Ei akatauanga, akara eaa ta te akaaere akarongo mou ko Nehemia i rave i te kite anga aia e kua paruparu te turanga pae vaerua o tona au taeake ngati Iuda. Te akakite maira te papaanga e kua tu aia ki runga e kua akamaroiroi ia ratou. (Nehe. 4:14) I teia tuatau, ka anoano katoaia te aronga pakari kia rave i te reira. Ka ‘tu ratou ki runga’​—rave i te takainga mua—​i te tauturu i te au taeake irinaki kia ngaueue kore to ratou akarongo. E rauka ai i te oronga i taua akamaroiroianga ra, ka atoro ratou i to ratou au taeake e te au tuaine i to ratou kainga me ka rauka ia ratou. I roto i taua atoro anga ra, te inangaro ra ratou ‘kia tuku atu i ta te vaerua,’ koia oki, kia  tuatua i tetai mea te ka akaketaketa i to ratou akarongo. (Roma 1:11) Eaa te ka tauturu i te aronga pakari kia rave i te reira?

¹¹ I mua ake ka rave ei tetai tangata pakari i tana atoro anga, ka anoanoia aia kia akamanako meitaki no runga i te tangata ka atoro atu aia. Eaa te au akaaoanga o te reira tangata? Eaa te au manako te ka akamaroiroi iaia? Eaa te irava me kore te tupuanga o tetai tangata i roto i te Pipiria te ka tau ki tona turanga? Na te akamanako anga i te reira taeake me kore tuaine, ka tauturuia tetai tangata pakari kia tuatua i te au mea te ka tauturu i te reira tangata, e kare aia e tuatua i te au mea puapinga kore. Me rave tetai tangata pakari i te atoro anga, ka akatika aia i tona au taeake e te au tuaine kia akakite mai i to ratou manako e ka akarongo meitaki aia. (Iako. 1:19) Kua akakite mai tetai tuaine e: “E mea pumaana tikai me akarongo meitaki mai tetai tangata pakari.”​—Luka 8:18.

12. Koai ma i roto i te putuputuanga ka anoanoia kia akamaroiroiia, e no teaa ra?

¹² Koai ma te ka puapingaia mei te atoro anga a te aronga pakari? Kua ako atu a Paulo i te aronga pakari Kerititiano kia akono meitaki i “te anana katoa.” Te tikaanga, ka anoanoia te au mema katoa o te putuputuanga kia akamaroiroiia, kapiti mai te au papuritia e te au painia e rave tiratiratu ra i ta ratou angaanga orometua i te au mataiti ravarai. Eaa ratou ka anoano ei i te akamaroiroianga a te au tiaki pae vaerua? No te mea i tetai taime, penei ka manako taua aronga maroiroi ra i te pae vaerua e kare e rauka ia ratou i te akakoromaki i te au manamanata o teia ao kino. Ka anoano katoa taua au tavini maroiroi ra o te Atua i tetai tauturu, mei ta tatou ka kite mai mei tetai tupuanga i roto i te oraanga o te Ariki ko Davida.

13. (a) Eaa te taime i iki ei a Isebi-benoba i te tamaki atu ia Davida? (e) Akapeea a Abisai te akaora anga ia Davida?

¹³ I muri poto ua ake te akatainuia anga te tamaiti mapu ko Davida ei ariki, kua tu atu aia ki mua ia Golia, e tangata roangarere no roto mai i tetai iti tangata tuputupua. Ma te tu mataku kore, kua tamate atu a Davida i te tuputupua. (1 Samu. 17:4, 48-51; 1 Para. 20:5, 8) I tetai au mataiti i muri mai, te tamaki anga a Davida  i te ngati Philiseti, kua tu akaou atu aia ki mua i tetai tuputupua. Ko Isebi-benoba tona ingoa, no roto katoa mai aia i te reira iti tangata tuputupua. (2 Samu. 21:16.) Inara, i teia taime, kua vaitata a Davida i te tamateia e te tuputupua. No teaa ra? Kare i te mea e kua ngere a Davida i te tu mataku kore, mari ra kua pou tona maroiroi. Kua akakite mai te papaanga e: “Kua paruparu oki a Davida.” Te kite anga a Isebi-benoba e te paruparu ra a Davida, “kua manako aia [i te] ta ia Davida.” Inara, i mua ua ake ka ko ei te tuputupua ia Davida, kua “turuia maira aia [a Davida] e te tamaiti a Zeruia e Abisai, e kua ta atura aia i taua Philiseti ra, e mate rava akera.” (2 Samu. 21:15-17) E kua akaoraia mai a Davida mei te mate! Kua mataora tikai a Davida e kua akara mai a Abisai iaia e kua tauturu viviki mai iaia te o anga aia ki roto i te kino! Eaa te au apiianga ka rauka mai ia tatou mei teia papaanga?

14. (a) Akapeea e rauka ai ia tatou i te autu atu i te au akaaoanga ngata? (e) Akapeea e rauka ai i te aronga pakari i te tauturu i tetai ke kia maroiroi e kia rekareka akaou? Oronga mai i tetai akaraanga.

¹⁴ I roto i te ao katoa, te rave nei tatou, te iti tangata o Iehova i ta tatou angaanga orometua noatu te au arairaianga ta Satani e tona aronga turuturu ka tuku mai ki mua ia tatou. Kua aro atu ana tetai pae ia tatou i te au akaaoanga mamaata, inara ma te irinaki pu anga kia Iehova kua rauka ia tatou te maroiroi kia vai tiratiratu i roto i taua au turanga ngata ra, mei ia Davida rai tei akamaroiroiia kia tamate atu ia Golia. Inara, i tetai au taime, e roiroi ana e e akaparuparuia ana tatou no te kopae putuputu anga i te au taomianga o teianei ao. I roto i taua turanga paruparu ra, ka mama ua tatou i te akaparuparuia e te au taomianga tei autu ana tatou i mua ana. I roto i taua tuatau ra, ka tauturuia tatou e te au turuturu anga a te aronga pakari kia rauka mai to tatou tu rekareka e te maroiroi, mei ta te maataanga i kite mai. Kua akakite mai tetai painia e 60 tuma ona mataiti e: “I tetai tuatau i topa akenei, kare au e meitaki ana, e kua roiroi au no te angaanga tutu anga. Kua kite mai tetai tangata pakari e kare au e maroiroi ana e kua aravei mai aia iaku. Kua pukapuka maua no runga i tetai au mea akamaroiroianga i roto i te Pipiria. Kua taangaanga au i te au manako tana i oronga mai, e kua puapingaia au.” Kua akakite katoa mai aia e: “E tu aroa tikai to taua tangata pakari ra no te akara mai anga i toku turanga paruparu e te tauturu anga mai iaku!” Ae, e mea pumaana tikai i te kite e e aronga pakari to tatou te akara maira ia tatou, mei ia Abisai rai, e tei papa ua no te ‘turu mai ia tatou.’

15, 16. (a) Eaa ra te au taeake irinaki i akaperepere ei ia Paulo? (e) Eaa ra tatou i inangaro ei i te aronga pakari takinga meitaki i roto i to tatou putuputuanga?

¹⁵ Te anoanoia ra tetai tiaki kia angaanga pakari. Tetai au taime kare te aronga pakari e moe meitaki ana no te mea te manamanata ra ratou no te au taeake e te au tuaine, e ka ara ratou i te po kia pure no ratou me kore kia tauturu ia ratou. (2 Kori. 11:27, 28) Noatu rai, ka rave maroiroi te aronga pakari i ta ratou apainga ma te mataora, mei ta Paulo rai i rave ana. Kua tata aia ki to Korinetia e: “Kua tika rava iaku i te akaope i toku nei ririnui e kia ope rava no to kotou vaerua.” (2 Kori. 12:15) Ae, no tona inangaro i tona au taeake, kua akapou meitaki a Paulo i tona maroiroi i te akamaroiroi ia ratou. (E tatau ia 2 Korinetia 2:4; Phili. 2:17; 1 Tesa. 2:8) No reira rai te au taeake i akaperepere ei ia Paulo!​—Anga. 20:31-38.

¹⁶ Te inangaro katoa nei tatou, te au tavini o te Atua i teia tuatau i to tatou aronga pakari Kerititiano takinga meitaki e te akameitaki nei tatou ia Iehova na roto i ta tatou au pure no te oronga mai anga ia ratou. Te akamaata ra ratou i to tatou rekareka na te akaari mai anga i te inangaro kia tatou. E akamaroiroiia ana tatou mei ta ratou atoro anga. Tei maata atu, te ariki rekareka nei tatou e te papa ua ra ratou i te tauturu mai ia tatou me akataitaia tatou e te au taomianga o teianei ao. Ae, te riro ra taua aronga pakari Kerititiano takinga meitaki ra ‘ei tauturu ia tatou kia rekareka.’