1, 2. (a) Eaa te “puakapa o Davida,” e akapeea te reira te akatuia anga? (e) Koai ma te tavini taokotai ra ei au tavini no Iehova i teia tuatau?

I ROTO i tetai uipaanga puapinga a te pupu akaaere i Ierusalema i te mataiti 49 T.N., kua tuatua te pipi ko Iakobo e: “Te tuatua mai nei a Simeona [Petero] e, kua akara aroa mai te Atua i te etene i muatangana, e rave i tetai papaki tangata i roto ia ratou ra no tona ingoa. Te tau nei oki te tuatua a te au peroveta ra i te reira, koia oki tei tataia ra e, ‘Muri akera e oki atu au, e patu akaou i te puakapa o Davida i topa ki raro ra; e te ungaunga o taua puakapa ra ka patu akaouia ïa e au, e ka tu ki runga; Kia kimi te toenga o te tangata i te Atu, e te au etene katoa i tapaia i toku ingoa: te tuatua maira te Atu, ko tei akatupu i teia katoa nei au mea.’ Kua kite te Atua i tana angaanga tini ravarai mei muatangana mai.”​—Anga. 15:13-18.

² Kua inga “te puakapa [me kore, te are ariki] o Davida” te akaateaia anga te Ariki ko Zedekia mei runga mai i te terono. (Amo. 9:11) Inara ka “patu akaouia” mai taua “puakapa” ra e Iesu te Ariki akatinamouia no roto mai i te uanga a Davida. (Eze. 21:27; Anga. 2:29-36) Mei ta Iakobo rai i akakite mai i roto i taua uipaanga puapinga ra, te akatupuia ra teia totou a Amosa te akaputuputuia anga te au tutara o te Patireia mei roto mai i te ngati Iuda e te au Kenitara. I teia tuatau, te taokotai nei te toenga o te au Kerititiano akatainuia e te “mamoe ke atu” e mirioni ua atu a Iesu i te akakitekite i te tuatua mou Pipiria ei au tavini no Iehova.​—Ioa. 10:16.

3, 4. Eaa tei tauturu i te ngati Iuda i Babulonia kia akavaitata atu kia Iehova?

³ Te apaina anga te ngati Iuda ei au tuikaa ki Babulonia,  te taka ua ra e kua inga te “puakapa o Davida.” I te mea e te maata ua atura te au akonoanga pikikaa i Babulonia, akapeea te iti tangata o te Atua te vai tiratiratu anga i te tuatau o te 70 mataiti tuikaanga i reira, mei te mataiti 607 M.T.N. ki te mataiti 537 M.T.N.? Na roto i te tu te tiratiratu ra te iti tangata o Iehova i roto i teia ao o Satani. (1 Ioa. 5:19) Kua riro te tuanga pae vaerua i te tauturu i te au tavini o te Atua kia vai tiratiratu.

⁴ Ei tuanga no to tatou tuanga pae vaerua, kua rauka mai ia tatou te Tuatua a te Atua. Kare i rauka ana i te ngati Iuda tei tuikaa ana i Babulonia te Pipiria katoa, inara kua kite ratou i te Ture a Mose e te Ture Ngauru. Kua kite ratou i te “imene no Ziona” e te au materi e manganui, e kua kite katoa ratou i te aronga i mua ana tei vai tiratiratu ana kia Iehova. Kua aue te ngati Iuda no te mea te inangaro ra ratou i te oki ki to ratou enua anau, e kare ratou i akangaropoina ia Iehova. (E tatau ia Salamo 137:1-6.) Kua tauturu teia ia ratou kia akavaitata atu kia Iehova, noatu te au apiianga e te au peu pikikaa a Babulonia.

5. Eaa te atua toru tai ta Babulonia e Aiphiti i taito e irinaki ana?

⁵ E akamori maataia ana te au atua toru tai i Babulonia. Ko tetai atua toru tai o Babulonia ko Sin (te atua o te marama), ko Shamash (te atua o te ra), e Ishtar (te atua vaine o te anau anga tamariki e no te tamaki). Kua akamori ana te iti tangata Aiphiti e toru atua, te papa, mama, e te tamaiti. Noatu e toru tai teia au atua, kare ratou e manakoia ana e te aiteite ra. Tetai atua toru tai o Aiphiti ko te atua Osiris, te atua vaine Isis, e ta raua tamaiti ko Horus.

6. Akapeea koe me akamarama i te atua Toru Tai, e akapeea tatou te paruruia anga mei te irinaki anga i taua apiianga tarevake?

⁶ E atua Toru Tai to Kerititome. Kua akakite te au mema orometua e e Atua okotai te Metua, te Tamaiti, e te vaerua tapu. Inara te akakino ra te reira i te turanga ngateitei o Iehova, te akariro anga iaia ei tuanga no tetai atua e toru mimiti. Kua paruruia te iti tangata o Iehova mei te irinaki anga i taua apiianga tarevake no te mea kua ariki ratou i teia au tuatua akauruia e: “E akarongo mai, e Iseraela e: Ko Iehova to tatou Atua, okotai Iehova.” (Deu. 6:4) Kua taiku a Iesu i taua tuatua ra, e ka irinaki tetai ua atu Kerititiano mou iaia.​—Mare. 12:29.

7. Eaa ra e kare e rauka i tetai tangata te irinaki ra i te Toru Tai kia papetitoia ei akatapuanga iaia ki te Atua?

⁷ Te patoi ra te apiianga Toru Tai i te akauenga ta Iesu i oronga ki tana au pipi kia ‘akariro i to te pa enua katoa ei pipi; ka bapetizo atu ei ia ratou i te ingoa o te Metua, e no te Tamaiti, e no te vaerua tapu.’ (Mata. 28:19) Kia papetitoia tetai tangata ei Kerititiano mou e ei Kite no Iehova, ka anoanoia aia kia irinaki e e maata atu te mana o te Metua, ko Iehova i to Iesu, e e Tamaiti a Iesu na te Atua tei aere mai ki te enua nei i te oronga mai i te atinga oko. E kia irinaki katoa te tangata ka papetitoia e ko te vaerua tapu te mana ririnui o te Atua, kare i te tuanga no te atua Toru Tai. (Gene. 1:2) Kare e rauka i tetai tangata e irinaki ra i te Toru Tai kia papetitoia ei akatapuanga iaia ki te Atua ko Iehova. Te rekareka nei tatou e kua paruru mai to tatou tuanga pae vaerua ia tatou mei te irinaki anga i teia apiianga akangateitei kore i te Atua!

8. Eaa te manako o te au tangata o Babulonia no runga i te au atua e te au temoni?

⁸ Te irinaki ra te au tangata i Babulonia i te au apiianga pikikaa, au atua, au temoni, e te au angaanga purepure. Te akakite ra te International Standard Bible Encyclopaedia e e irinaki ana te au tangata Babulonia e ka rauka i te au temoni i te akatupu i te au  tangata kia makiia. Ka pure te au tangata ki to ratou atua e ka pati kia paruruia mai ratou mei te au temoni.

9. (a) Muri ake i to ratou tuikaa anga i Babulonia, akapeea te maata anga o te ngati Iuda te akavareia anga e te au manako pikikaa? (e) Akapeea tatou te paruruia anga mei te au kino no te piri anga ki te au temoni?

⁹ Muri ake to ratou tuikaa anga i Babulonia, kua akavareia te maata anga o te ngati Iuda e te au manako pikikaa. I muri mai, kua irinaki te maata anga o te ngati Iuda i te au apiianga Ereni e e meitaki ana te au temoni. Te paruru ra to tatou tuanga pae vaerua ia tatou mei te au kino no te piri atu anga ki te au temoni, no te mea kua kite tatou e te patoi ra te Atua i te au angaanga purepure a Babulonia. (Isa. 47:1, 12-15) Tei maata atu, te patoi nei tatou i te angaanga purepure mei ta te Atua i akakite mai kia tatou.​—E tatau ia Deuteronomi 18:10-12; Apokalupo 21:8.

10. Eaa te karangaia ra no runga i te au angaanga e te au irinakianga o Babulonia Maata?

¹⁰ Te rave ra te maata anga o te au tangata i teia tuatau i roto i te au akonoanga pikikaa i te au angaanga purepure, mei te au tangata rai i roto ia Babulonia i taito. No reira rai te Pipiria i taiku ei i te au akonoanga pikikaa i te enua nei e ko Babulonia Maata. (Apokalupo 18:21-24) Te aiteite ra teia au akonoanga pikikaa kia Babulonia i taito no te mea no reira mai te au manako pikikaa e te te au angaanga kino. No tana au angaanga purepure, akamorianga itoro e tetai atu au ara, kare e roa atu ana ka takoreia a Babulonia Maata.​—E tatau ia Apokalupo 18:1-5.

11. Eaa te au akamatakiteanga i roto i ta tatou au puka no runga i te angaanga purepure?

¹¹ Kua akakite a Iehova e: “Kare au e akatika kia taangaangaia te mana purepure.” (Isa. 1:13, NW) I te 19 anere mataiti, e rave ua ana te maata anga o te tangata i te au angaanga purepure. No reira kua uriuri mai te Zion’s Watch Tower o Me 1885 no runga i te reira. Kua karanga te reira e kua apii te au akonoanga i taito e te ora ra te aronga tei mate e kua akatumuia te au tua maani ua a te au pa enua ki runga i te manako e te ora ra te aronga tei mate i roto i tetai ao ke. Kua karanga katoa te reira e te akatutu ra te au temoni ia ratou mei te au tangata mate rai te tauta ra i te komunikeiti ki te aronga e ora ra, e tei tupu mai, kua rauka i te au temoni i te akakeu i te au manako e te au angaanga a te manganui o te tangata. Kua akamatakite katoa mai tetai puka rikiriki What Say the Scriptures About Spiritism? e ta tatou au puka ou no runga i te reira.

12. Eaa ta Solomona i akauruia kia tuatua no runga i te turanga o te aronga tei mate?

¹² Ka rauka i “te aronga katoa ra i kite i te tuatua-mou” i te pau i taua uianga ra. (2 Ioa. 1) Te ariki nei tatou i te au tuatua a Solomona e: “E ngari ake to te puaka-aoa kia ora ra i to te liona kia mate. Kua kite oki te aronga e ora nei e ka mate ratou: kare ra a te aronga i mate ra e tuatua i kitea . . . Ko tei kitea e koe ta to rima e rave ra, ka rave ma to ririnui ra; kare oki e angaanga, kare e kimianga, kare oki e kite, kare oki e pakari, i roto i te vaarua taau e aere na.”​—Kohe. 9:4, 5, 10.

13. Akapeea te ngati Iuda te akakeuia anga e te akonoanga e te au peu Ereni?

¹³ Kua kite te ngati Iuda i te tuatua mou no runga i te turanga o te aronga tei mate. Inara, te akatuangaia anga te patireia o Ereni ki rotopu i te au rangatira o Alekanedero Maata, kua raveia tetai tautaanga i te taokotai ia Iuda e Suria na roto i te akonoanga e te au peu Ereni. Tei tupu mai, kua ariki te ngati Iuda i te au apiianga pikikaa e ka ora ua atu tetai tangata me mate aia e e ngai tamamae anga tetai i roto i tetai ao ke. Kare ko te au tangata Ereni tei irinaki mua e ka tamamaeia te au tangata i mate i roto i  tetai ao ke, no te mea te irinaki ra to Babulonia i “tetai ao ke . . . kua ki i te au mea kino, . . . te akaaereia ra e te au atua e te au temoni mana ririnui e te kino tikai.” (The Religion of Babylonia and Assyria) Ae, te irinaki ra to Babulonia e ka ora ua atu te au tangata me mate ratou.

14. Eaa ta Iobu e Aberahama i kite mai no runga i te mate e te tuakaouanga?

¹⁴ Noatu kare i rauka ana i te tangata tuatua tika ko Iobu te au Tuatua Tapu, kua kite ra aia i te tikaanga tikai no runga i te mate. Kua kite katoa aia e me mate aia, ka inangaro maata te Atua aroa ko Iehova i te akatuakaou mai iaia. (Iobu 14:13-15) Kua irinaki katoa a Aberahama i te tuakaouanga. (E tatau ia Ebera 11:17-19.) I te mea e kare e rauka i te akatuakaou mai i tetai tangata kare i mate, kare taua au tangata ra e irinaki ana e te ora ra te aronga tei mate i tetai ngai ke. Papu e kua tauturu te vaerua o te Atua ia Iobu e Aberahama kia marama i te turanga o tei mate e kia irinaki ki roto i te tuakaouanga. E tuanga katoa teia au tuatua mou no to tatou tuanga pae vaerua.

15, 16. Akapeea tatou te akaoraia anga mei te ara e te mate?

¹⁵ Te rekareka nei tatou e kua akakite katoa mai te Atua i te tuatua mou no runga i tana ravenga no te akaoraanga ia tatou mei te ara e te mate no roto mai ia Adamu. (Roma 5:12) Kua kite tatou e ‘kare oki a Iesu i aere mai kia taviniia aia, ei tavini ra, e kia oronga atu i tona ora ei oko no te tangata e manganui.’ (Mare. 10:45) E mea meitaki tikai i te kite no runga i ‘te akaoraia anga e te oko tei tutakiia e Karaiti ko Iesu’!​—Roma 3:22-24, NW.

¹⁶ Kua anoanoia te ngati Iuda e te au Kenitara i te anere mataiti mua kia tataraara no ta ratou au ara e kia irinaki ki roto i te atinga oko o Iesu. Me kare ratou e rave i te reira, kare e akakoreia ta ratou au ara. Mei  te reira katoa te turanga i teia tuatau. (Ioa. 3:16, 36) Me irinaki ua rai tetai tangata i te au apiianga pikikaa, mei te Toru Tai e ka ora ua atu te au tangata me mate ratou, kare aia e puapingaia mei te oko. Inara ka puapingaia tatou no te mea kua kite tatou i te tuatua mou no runga i te Tamaiti a te Atua, ‘i raukaʼi to tatou ora, ko te ara tei akakoreia e tona toto.’​—Kolosa 1:13, 14.

17, 18. Teiea te ngai ka kite mai ei tatou i te au akakiteanga meitaki no runga i to tatou tuatua enua, e akapeea tatou e puapingaia ai mei te apii anga i te reira?

¹⁷ E maata atu te au apiianga mou ta tatou e ariki nei, te au mea tei tupu ki te au tavini o te Atua, e te au akameitakianga ta tatou e mareka ra i te pae vaerua e te pae materia. No tetai rau ngauru mataiti, kua akakiteia mai te au tupuanga umere no ta tatou angaanga i roto i teianei ao i roto i ta tatou au Yearbook. Kua akakite katoaia mai to tatou tuatua enua i roto i te nga vitio Faith in Action, Tuanga 1 e te 2, e i roto i te au puka mei te Au Kite o Iehova​—Proclaimers of God’s Kingdom. E te akakite maira ta tatou au makatini i te au tua pumaana o te au tupuanga o to tatou au taeake irinaki akaperepereia.

¹⁸ Ka puapingaia tatou mei te akamanako anga i te tuatua enua o to Iehova akaaerenga, mei te au tangata rai o Iseraela tei puapingaia mei te akamanako anga i te akaoraanga te Atua ia ratou mei te tuikaa anga i Aiphiti. (Exo. 12:26, 27) Ei tangata pakari tei kite ana i te au angaanga umere a te Atua, kua raurau a Mose i te ngati Iseraela e: “Ka akamanako ana i te au rā taito ra: e akamaara oki i te au mataiti o tera uki ma tera uki: ka ui ana ki toou na metua, e nana e akakite mai kia koe; ki to aronga pakari, e na ratou e tuatua mai kia koe.” (Deu. 32:7) Ei ‘au tangata no Iehova e te anana no tona ra koro,’ te mataora nei tatou katoatoa i te akapaapaa atu iaia e te akakite i tana au angaanga ririnui. (Sala. 79:13) Tei maata atu, e mea meitaki kia akara tatou i to tatou tuatua enua, kia apii no runga i te reira, e kia parani no te tuatau ki mua.

19. I te mea e kua kite tatou i te tuatua mou, eaa ta tatou ka rave?

¹⁹ I roto i teia ao kino, te rekareka nei tatou e kua kite tatou i te tuatua mou no ko mai i te Atua. (Mase. 4:18, 19) No reira kia apii pakari tatou i te Tuatua a te Atua e kia akakite maroiroi i te tuatua mou ki tetai ke mei ta te tata taramo rai tei akapaapaa i te Atu Ngateitei ko Iehova na roto i te au tuatua o te pure e: “Ka akakite au i taau tuatua-tika, taau anake ra. Naau, e te Atua, i apii mai iaku mei toku ou anga mai: e kua akakite au i taau ra au angaanga i umereia e teia noaʼi. Me ruaine oki au, e me inaina toku mimiti, e te Atua e, auraka koe e akaruke mai iaku, kia akakite rai au i toou ra mana ki teianei uki; to ririnui ki te tangata ravarai te ka aere mai.”​—Sala. 71:16-18.

20. Eaa te nga maroanga e tupu ra, e eaa toou manako no runga i te reira?

²⁰ Ei iti tangata tei akatapuia kia Iehova, kua kite tatou i te nga maroanga no runga i te turanga ngateitei o te Atua e te tu tiratiratu o te au tangata. E tika, te akakite nei tatou i te tuatua mou e ko Iehova Tei Ngateitei i te Ao Katoa e Pini ua Ake, e te tau ra kia akamori ngakau tae tatou iaia. (Apo. 4:11) No te mea e tei runga tona vaerua ia tatou, te akakitekite nei tatou i te tuatua meitaki ki te au tangata maru, te akapumaana ra i te aronga ngakau paruparu e te aronga e mii ra. (Isa. 61:1, 2) Noatu ta Satani au tautaanga puapinga kore kia akaaere i te iti tangata o te Atua e te au tangata ravarai, te ariki oonu nei tatou i to tatou tuanga pae vaerua e te akamaroiroiia nei tatou kia vai tiratiratu ki te Atua e kia akapaapaa i te Atu Ngateitei ko Iehova i teianei e tuatau ua atu.​—E tatau ia Salamo 26:11; 86:12.