1. Eaa ta Iehova i akono aroa mai kia puapingaia te au tangata?

KO IEHOVA, “te Atua, ko te ka tika i te vairanga, kare rava e mutu,” e kua akono aia i tana karere no te akaoraanga i te au tangata. Papu, e ka vai ua rai te reira, no te mea “te tuatua a Iehova ra, e tu ïa e rimua.” (1 Pete. 1:23-25) Te rekareka nei tatou e kua akono aroa mai a Iehova i te au akakiteanga puapinga i roto i tana Tuatua, te Pipiria!

2. I roto i tana Tuatua, eaa ta te Atua i akono ei taangaanga anga na tona iti tangata?

² I roto i tana Tuatua, kua akono te Atua i tona uaorai ingoa ei taangaanga anga na tona iti tangata. Kua taiku mua mai te au Tuatua Tapu i “te Atua ra ko Iehova” i roto i te ‘tuatua enua no te rangi e te enua.’ (Gene. 2:4) E maata te taime i tataia ai te ingoa o te Atua na roto i te tu temeio ki runga i te nga papa toka o te Ture Ngauru. Ei akatauanga, kua akamata te akauenga mua e: “Ko au toou Atua ra ko Iehova.” (Exo. 20:1-17) Kua vai ua rai te ingoa o te Atua no te mea kua paruru te Atu Ngateitei ko Iehova i tana Tuatua e tona ingoa noatu te au tautaanga a Satani i te takore i te reira.​—Sala. 73:28.

3. Noatu e maata te au tarevake a te akonoanga, eaa ta te Atua i akono mai?

³ Kua akono katoa a Iehova i te tuatua mou i roto i tana Tuatua. Noatu e maata te au tarevake a te au akonoanga i te ao katoa, te rekareka nei tatou e kua oronga mai te Atua i te marama pae vaerua e te tuatua mou! (E tatau ia Salamo 43:3, 4.) Te aaere nei te maataanga o te au tangata na roto i te poiri, inara te aaere ua nei rai tatou ma te mataora i roto i te marama pae vaerua ta te Atua i oronga mai.​—1 Ioa. 1:6, 7.

4, 5. Eaa te tikaanga ngateitei takake i rauka mai ia tatou mei te mataiti 1931?

⁴ Ei au Kerititiano e tuanga akaperepereia to tatou. Kua karanga te Collins Cobuild English Dictionary e: “Te tuanga  o tetai enua koia oki te au tu, te au peu, me kore te au turanga o te oraanga te vai ua ra no tetai au mataiti e manganui e kua tukuia atu ki tetai uki e ki tetai uki.” Te kapiti maira ki to tatou tuanga pae vaerua te au akameitakianga no te kite tika tikai anga i te Tuatua a te Atua e te marama meitaki anga i te tuatua mou no runga iaia e tona au akakoroanga. Te kapiti katoa maira tetai tikaanga ngateitei takake.

⁵ Kua riro mai taua tikaanga ngateitei ra ei tuanga pae vaerua no tatou i ko i ta tatou uruoaanga i Columbus, Ohio, i Marike, i te mataiti 1931. Tei runga te nga reta “JW” i te porokaramu tei neneiia. Kua tuatua tetai tuaine e: “Kua raveia te au tamanakoanga no runga i te aiteanga o te nga reta JW koia oki​—Just Wait, Just Watch, e te mea tano tikai.” Kua kapikiia ana matou e ko te Aronga Apii Pipiria, inara kua ariki matou i te ingoa Au Kite o Iehova na roto i tetai tukuanga tika i te Tapati, Tiurai 26, mataiti 1931. Kua rekareka tikai matou te rauka mai anga taua ingoa Tuatua Tapu ra. (E tatau ia Isaia 43:12.) “Kare rava e ngaropoina ana iaku te marua anga e te pokarakara anga maata i roto i te ngai uipaanga,” i akamaara ai tetai taeake. Kare e tangata ke atu i roto i teianei ao e inangaro ra i taua ingoa ra, inara kua akatika mai a Iehova ia tatou kia taangaanga i tona ingoa no tetai varu ngauru mataiti. E tikaanga ngateitei takake teia kia riro mai ei Au Kite no Iehova!

6. Eaa te akakiteanga tika tikai te kapitiia maira ki to tatou tuanga pae vaerua?

⁶ Kapiti maira ki to tatou tuanga pae vaerua, ko te au akakiteanga tika tikai e te puapinga mei te tuatau i topa. Ei akaraanga, akamanako ana ia Aberahama, Isaaka, e Iakoba. Penei kua uriuri ana teia au pateriareka e to ratou pamiri e akapeea me akamareka ia Iehova. No reira, kare tatou e poitirere e kua kopae te tangata tuatua tika a Iosepha i te peu ainga tau kore kia kore aia e “ara i te Atua.” (Gene. 39:7-9) I te anere mataiti mua, kua akakitekite te au Kerititiano i te au manako no runga i te Atua ki tetai e tetai. Kua akakite a Paulo ki te putuputuanga i ta Iesu i apii kiaia no runga i te Kaikai Anga Aiai a te Atu. (1 Kori. 11:2, 23) I teia tuatau, tei roto i tana Tuatua te au akakiteanga no tatou kia akamori i te Atua “ma te vaerua e te tuatua-mou.” (E tatau ia Ioane 4:23, 24.) Te apii maira te Pipiria i te au tangata ravarai, inara ko te au tavini o Iehova te akaperepere ra i te reira.

7. Te kapiti maira ta tatou tuanga pae vaerua i teea taputou akapumaana?

⁷ I tetai tua, te o maira ki roto i to tatou tuanga pae vaerua tetai atu au papaanga tei neneiia i te tuatau i topa akenei, te akapapu maira e ‘tei ia tatou a Iehova.’ (Sala. 118:7) Te akatupu nei teia ia tatou kia tinamou, noatu me takinokinoia tatou. Ko tetai mea akapumaana anga o to tatou tuanga pae vaerua, ko teia taputou e: “Te taoonga ra noou i angaiaʼi ra, kare ïa e manuia; e te au vaa katoa e patoi ia koe, i te akava anga ra, naau ïa e akaapa atu. Ko te tuanga teia o te au tavini o Iehova; e tei iaku ta ratou tuatua-tika, te tuatua mairā  Iehova.” (Isa. 54:17) Kare rava e rauka i tetai apinga tamaki a Satani i te takore ia tatou.

8. Eaa ta tatou ka akamanako i roto i teia atikara e te atikara ka aru mai?

⁸ Kua tauta a Satani i te takore i te Tuatua a te Atua, te akaatea i te ingoa o Iehova, e kia kore te tuatua mou e akakitekite aereia. Inara e ririnui atu a Iehova iaia, tei takore atu i teia au tautaanga a Satani. I roto i teia atikara e te atikara ka aru mai, ka kite tatou e (1) akapeea te Atua te paruru anga i tana Tuatua; (2) akapeea a Iehova te akono tamou anga i tona ingoa; e te (3) akapeea to tatou Metua i te rangi i riro mai ei e ko Tei Oronga Mai e Tei Akono i te tuatua mou ta tatou e mareka nei.

9-11. Eaa te au akaraanga te akaari maira e kua vai rai te Pipiria noatu te au tautaanga i te takore i te reira?

⁹ E maata te au tangata tei tauta ana i te takore i te Pipiria, inara kua paruru a Iehova i te reira. Kua tauta ana te Akonoanga Katorika i te arai i te tangata kia kore e tatau i te Pipiria. Kua karanga te au pope e e mea kino no te au tangata i te tatau i te Pipiria. I te mataiti 1242, kua maani te Akonoanga i tetai ture e kia tutungiia te au Pipiria ravarai tei uriia ki roto i te reo ta te au tangata e marama ra. Muri mai, kua tuku akaouia mai tetai au ikianga mei te reira rai, kapiti mai te au akauenga mei ko mai i te au pope i te mataiti 1816, 1824, e te 1832.

¹⁰ Noatu te au tautaanga i te takore atu i te Pipiria, kua vai ua rai te reira. Mei te mataiti 1382, kua nenei a John Wycliffe e tona au oa i te urianga Pipiria mua i roto i te reo Papaa. Ko William Tyndale tetai tangata uri Pipiria tei tamateia atu i te mataiti 1536. Kua tapekaia aia ki runga i tetai pou, e kua kapiki aia e, “E te Atu, e akatuera mai i te mata o te ariki o Engarani.” E oti kua komiriia tona kaki e kua tutungia aia ki te ai.

¹¹ Kare te Pipiria i takoreia atu noatu te au patoianga. Ei akatauanga i te mataiti 1535, kua uri a Miles Coverdale i te Pipiria i roto i te reo Papaa. Kua taangaanga a Coverdale i te urianga a Tyndale no runga i te “Koreromotu Ou,” e te “Koreromotu Taito” mei ia Genese kia Paraleipomeno. Kua uri aia i tetai atu tuanga o te Tuatua Tapu mei te reo Latino e mei roto mai i te urianga Pipiria reo Tiamani a Martin Luther. I teia tuatau, te arikiia nei te New World Translation of the Holy Scriptures no tona tu taka meitaki, tu tiratiratu ki te tataanga Pipiria, e te mama ua i te taangaanga i roto i te angaanga orometua. Te rekareka nei tatou e kare e rauka i te mana temoni e te au tangata i te takore i te Tuatua a Iehova.

12. Eaa te tuanga ta te New World Translation i rave no te akono anga i te ingoa o te Atua?

¹² Kua akapapu te Atua ko Iehova e kia akonoia tona ingoa i roto i tana Tuatua. No reira, e tuanga maata ta te New World Translation e rave ra no runga i te reira. I roto i te  au tuatua akamataanga, kua tata te kumiti angaanga pakari o te aronga urianga e: “Ko te tuanga maata o teia urianga, ko te akaoki anga i te ingoa o te Atua ki tona ngai tau i roto i te tataanga reo Papaa. Kua raveia te reira na te taangaanga anga i te tuatua tei matauia i te reo Papaa ko ‘Jehovah’ e 6,973 taime i roto i te au Tuatua Tapu Epera e e 237 taime i roto i te au Tuatua Tapu Ereni Kerititiano.” I teianei, ka rauka te katoaanga me kore tetai tuanga o te New World Translation i roto i te 116 tuma reo, e e 178,545,862 tuma kopi i neneiia.

13. Akapeea tatou i kite ei e kua kite te au tangata i te ingoa o te Atua mei te angaia mai anga o te tangata?

¹³ Kua kite ana te au tangata i te ingoa o te Atua mei te angaia mai anga o te tangata. Kua kite a Adamu raua ko Eva i te reira, e kua kite raua e akapeea me tuatua i te reira. Te akaari anga a Hama i te tu akangateitei kore ki tona metua tane i muri ake i te Vaipuke, kua tuatua a Noa e: “E akameitakiia te Atua o Sema ra ko Iehova; e ka riro oki [te tamaiti a Hama] a Kanaana ei tavini nona.” (Gene. 4:1; 9:26) Kua akakite mai te Atua e: “Ko au ko Iehova; ko toku ïa ingoa; kare au e oronga i toku ra kakā no tetai ke.” Kua akakite katoa mai te Atua e: “Ko au ko Iehova, e kare atu; kare atu Atua mari ra ko au.” (Isa. 42:8; 45:5) Kua akapapu a Iehova e kua akonoia tona ingoa e kua akakite aereia ki te au tangata takapini i teianei ao. E akameitakianga tikai e te taangaanga nei tatou i te ingoa o Iehova e te tavini nei iaia ei Au Kite nona! Mei te mea rai, e te kapiki nei tatou e: “I te ingoa o to matou Atua, ka akatu ei matou i te reva.”​—Sala. 20:5.

14. Kapiti mai ki te Pipiria, eaa tetai ngai ke ka kiteaia mai te ingoa o te Atua?

¹⁴ Kare te ingoa o te Atua i roto ua i te Pipiria. Akamanako ana i te Toka Moabi, tei kiteaia i Dhiban (Dibona), mei tetai 21 kiro mita i te tua itinga o te Tai Mate. Te taiku ra te toka i te Ariki o Iseraela ko Omeri e te akakite ra te reira i te tuatua a te Ariki o Moabi ko Mesa no runga i tana kaitamaki anga ia Iseraela. (1 Ari. 16:28; 2 Ari. 1:1; 3:4, 5) Kua tataia te ingoa o te Atua ki runga i te Toka Moabi i roto i te tataanga Tetarakaramatona. E kua kitea putuputu katoaia te tataanga Tetarakaramatona i roto i te au au Reta Lakisa, i runga i te au potonga karakaraea tei kiteaia mai i Iseraela.

15. Eaa ra te Septuagint, e akapeea te reira i rauka mai ei?

¹⁵ Kua akono te aronga uri Pipiria i mua ana i te ingoa o te Atua. Muri ake te tuikaanga te au ngati Iuda i Babulonia mei te mataiti 607 M.T.N. ki te mataiti 537 M.T.N., maata te au ngati Iuda kare i oki ki Iuda e Iseraela. Taeanga ki te toru anere mataiti M.T.N., kua riro te oire o Alekanederea, i Aiphiti ei kainga no tetai au ngati Iuda te anoano ra kia uriia te au Tuatua Tapu Epera ki roto i te reo Ereni, te reo matauia o te reira tuatau. Kua oti te reira i te uriia i te rua anere mataiti M.T.N., e ko te Septuagint. Tei roto te ingoa o Iehova i tetai au kopi i roto i te au reta Epera.

16. Oronga mai i tetai akaraanga no te taangaanga anga i te ingoa o te Atua i roto i te puka tei nenei muaia i te mataiti 1640.

¹⁶ Kua kiteaia mai te ingoa o te Atua i roto i te Bay Psalm Book, ko te puka mua tei neneiia i roto i te au enua o Marike i raro ake ia Engarani. I roto i te urianga mua (tei neneiia i te mataiti 1640), kua uriia te au Taramo mei te reo Epera ki te reo Papaa o taua tuatau ra. Te taangaanga ra te reira i te ingoa o te Atua i roto i te nga irava o Salamo 1:1, 2, e karanga ra e kare tetai “tangata akameitakiia” e aru i te akoanga a te aronga kino, “inara i roto i te ture a Iehova, tei reira tona inangaroanga ma te rekareka.” No tetai akakiteanga maata atu no runga i te ingoa o te Atua, akara i te poroutia The Divine Name That Will Endure Forever.

17, 18. (a) Eaa te tuatua mou? (e) Eaa tei roto “te tuatua-mou o te evangelia”?

¹⁷ Te tavini mataora nei tatou i ‘te Atua  tuatua-mou, ko Iehova.’ (Sala. 31:5) “Ko te tuatua mou, ko te tikaanga no runga i tetai apinga, kare i te au apinga tei tamanakoia me kore tei maani uaia,” i karanga ai te Collins Cobuild English Dictionary. I roto i te Pipiria Epera, ko te tuatua tei uriia ki te “tuatua mou,” te aiteanga e mea tika, irinakiia, tiratiratu, me kore tika tikai. Ko te tuatua “tuatua mou” i roto i te reo Ereni, te akaari maira i te au mea tei tau ki te mea tika tikai me kore ki tetai mea tau kia irinakiia.

¹⁸ Kua akono a Iehova i te tuatua mou pae vaerua e kua oronga maata mai i te marama no runga i te reira kia tatou. (2 Ioa. 1, 2) Te maata maira to tatou maramaanga i te tuatua mou, no te mea “ko te arataa oki o te aronga tuatua-tika ra, e tau ïa ki te mārama kakā ra, ko tei tupu ua kakā anga e tae ua atu ki te avatea tikai ra”! (Mase. 4:18) E tika, ka ariki pu tikai tatou ki ta Iesu i tuatua i roto i tana pure ki te Atua e: “Ko te tuatua aau na te tuatua-mou.” (Ioa. 17:17) Tei roto “te tuatua-mou o te evangelia” i te Tuatua a te Atua, e tei roto katoa te reira te au apiianga a te au Kerititiano ravarai. (Gala. 2:14) Te kapiti maira te reira i te au mea tika no runga i te ingoa o Iehova, tona turanga ngateitei, te atinga oko o Iesu, te tuakaouanga, e te Patireia. I teianei, ka akamanako ana tatou e akapeea te Atua te akono anga i te tuatua mou noatu ta Satani tautaanga i te arai i te reira.

19, 20. Koai ra a Nimeroda, e eaa ta te au tangata e tauta ra i te rave i tona tuatau e tutara ra?

¹⁹ Muri ake i te vaipuke kua karangaia e: “Mei ia Nimeroda arumaki ririnui ki mua i te aroaro o Iehova ra.” (Gene. 10:9) Ei tangata patoi i te Atua ko Iehova, mei te mea rai e te akamori ra a Nimeroda ia Satani e kua aite aia ki te aronga patoi ta Iesu i tuatua e: “Ko te diabolo to kotou metua, i akatikaʼi kotou i te anoano o to kotou metua ra . . . kare aia i mou i te tuatua-mou.”​—Ioa. 8:44.

²⁰ Kua akaaere a Nimeroda i te oire o Babela e tetai atu au oire i rotopu i te nga kauvai o Tigerisi e Eupharati. (Gene. 10:10) Penei e i raro ake i tana akaaereanga, kua akatuia a Babela e tona punanga mei te mataiti 2269 M.T.N. Kare a Iehova i inangaro ana i te au tangata kia noo ki te ngai okotai, inara kua karanga te aronga patu are o Babela e: “Taki aere tatou, ka patu i tetai oire no tatou, e tetai punanga, kia tae ua atu te take ki runga i te rangi ra, kia kitea to tatou ingoa; ko te pueurikiriki ke ua atu aea tatou e pini ua ake te enua katoa nei.” Inara kua akakoreia taua parani ra te “akatarevake anga [te Atua] i te reo o te tangata katoa” e kua totoa atu te aronga patu are i runga i te enua. (Gene. 11:1-4, 8, 9) Me kua parani a Satani i te akamata i tetai akonoanga okotai kia akamori te au tangata iaia, kare tana parani i puapingaia ana. I roto i te au tuatua enua o te tangata, kua autu ua atu rai te akamorianga a Iehova e te maata ua atu ra te reira i te au ra ravarai.

21, 22 (a) Eaa ra kare i rauka i te akonoanga pikikaa i te takore atu i te akamorianga mou? (e) Eaa ta tatou ka uriuri i roto i te atikara ka aru mai?

²¹ Eaa ra kare i rauka ai i te akonoanga pikikaa i te takore atu i te akamorianga mou? No te mea kua akapapu to tatou Pu Ikuiku Maata Rava Atu e kia akonoia tana Tuatua, kia kite te au tangata i tona ingoa, e koia te Tumu o te tuatua mou pae vaerua. (Isa. 30:20, 21) Ka apai mai te akamori anga i te Atua tei rotai ki te tuatua mou i te mataora kia tatou, inara te umuumuia ra kia vai maroiroi tatou i te pae vaerua, kia irinaki pu tikai kia Iehova e kia aru i te au aratakianga a tona vaerua tapu.

²² I roto i te atikara ka aru mai, ka apii tatou e akapeea i tupu mai ei te au apiianga tarevake. Ka kite mai tatou e ka akakoreia atu te reira me akaaiteia ki te marama o te Tuatua Tapu. Tei maata atu, ka kite mai tatou e akapeea a Iehova, Tei Akono i te tuatua mou te akameitaki anga ia tatou ma te au apiianga tika ta tatou e akaperepere ra ei tuanga no to tatou pae vaerua.