1, 2. Eaa te manako o te Au Kite o Iehova no runga i te ingoa o te Atua tei tuke ki te au akonoanga o Kerititome?

KARE te au akonoanga o Kerititome e taangaanga ana i te ingoa o te Atua. Ei akaraanga, te akakite maira te tuatua akamataanga o te Revised Standard Version o te Pipiria e “kare e tau ana” no te akonoanga kia taangaanga i tetai ua atu ingoa no te Atua.

² I tetai tua, e mataora ana te Au Kite o Iehova kia kapikiia te ingoa o te Atua ki runga ia ratou e kia akangateitei i te reira. (E tatau ia Salamo 86:12; Isaia 43:10.) E mataora katoa ana tatou i te marama i te aiteanga o te ingoa o te Atua e te kite anga i te puapinga no te akatapu anga i tona ingoa. (Mata. 6:9) Ei tauturu ia tatou kia kore rava e akangaropoina i to tatou tikaanga ngateitei kia kite ia Iehova, ka akamanako ana tatou e toru au uianga puapinga: Eaa te aiteanga kia kite i te ingoa o te Atua? Akapeea a Iehova te akaari mai anga e kua tau tikai taua ingoa maata ra nona? E akapeea tatou me ‘aaere na roto i te ingoa o Iehova’?

3. Eaa te aiteanga kia kite i te ingoa o te Atua?

³ Maata atu te o maira i te kite anga i te ingoa o te Atua i to te kite anga i te tuatua “Iehova.” Ko te aiteanga, kia kite i te tu tikai o te Atua ko Iehova. Te kapiti maira teia i tona turanga, tona au tu, tona akakoroanga, te tu e rave ana aia i te au mea e te tu e akono ana aia i tona iti tangata. Ia Iehova e akatupu ra i tona akakoroanga, kua akakite marie mai aia i tona tu ei Atua. (Mase. 4:18) Kua kite tatou e kua akakite te Atua i tona ingoa kia Adamu raua ko Eva, no te mea kua taiku a Eva i te reira ingoa i muri ake te anau anga aia ia Kaina. (Gene. 4:1) Kua kite katoa te au tavini akarongo mou o Iehova ko Noa, Aberahama, Isaaka, e Iakoba i te ingoa o te Atua. Kua kite maata atu ratou i to te Atua au tu i tona akameitaki anga e te akono anga ia ratou, e te akakite anga i tona  akakoroanga kia ratou. Muri roa mai, kua akakite te Atua kia Mose i tetai apinga puapinga no runga i te aiteanga o tona ingoa.

4. Eaa ra a Mose i ui ei ki te Atua no runga i tona ingoa? Eaa ra aia i inangaro ei i te akapapu ki te ngati Iseraela e ka akaora mai te Atua ia ratou?

⁴ E tatau ia Exodo 3:10-15. E 80 o Mose mataiti i akaue ei te Atua iaia e: “Naau e arataki mai i toku iti-tangata, i te tamariki a Iseraela, mei Aiphiti mai.” I reira, kua ui a Mose i tetai uianga puapinga kia Iehova e: ‘Me ui mai te ngati Iseraela kiaku e koai toou ingoa, eaa taku ka akakite kia ratou?’ Kua kite takere te iti tangata o te Atua i tona ingoa, eaa i reira a Mose i ui ei i teia uianga? Te inangaro ra aia i te kite maata atu no runga i te tu tikai o te Atua ko Iehova. Te inangaro ra a Mose i te akapapu ki te ngati Iseraela e ka akaora tikai mai te Atua ia ratou. E ka rauka ia tatou i te marama i te tumu no te reira. Kua roa te ngati Iseraela te riro mai anga ei au tuikaa, e papu e kua ekoko ana ratou e ka rauka ia Iehova i te tauturu ia ratou. Kua akamori ana tetai pae o te ngati Iseraela i te au atua o Aiphiti!​—Eze. 20:7, 8.

5. Eaa ta Iehova i akakite kia Mose no runga i tona ingoa?

⁵ Eaa ta Iehova pauanga kia Mose? Kua tuatua aia kia Mose kia akakite ki te ngati Iseraela e: “Na te Atua o to kotou ai metua ra, ko Iehova, . . . i tono mai [iaku] kia kotou nei.” E kua akakite katoa aia kia Mose e: “KA RIRO AU tei tono mai iaku kia kotou nei.” * (NW) Na roto i teia au tuatua, kua akakite te Atua i tetai mea puapinga no runga iaia uaorai. Ka riro mai aia mei tana e anoano ra kia riro mai, me kore ka rave aia i tetai ua atu mea te ka anoanoia kia raveia, kia tupu mai tana au taputou. E e Atua aia tei akatupu ua ana i tana i taputou mai. No reira rai a Iehova i tuatua mai e: “Ko toku ïa ingoa e tuatau ua atu, e ko toku ïa akakite [me kore akamaaraanga] ki tera uki ki tera uki.” Papu e kua akakeu maata teia au tuatua ia Mose e kua akaketaketa i tona akarongo!

6, 7. Akapeea a Iehova te rave anga i tana i taputou mai?

⁶ I muri poto ake te tuatua anga a Iehova kia Mose, kua rave a Iehova i tana i taputou e kua akamatara mai ia Iseraela. Kua akautunga aia ia Aiphiti ki te mate ngauru e kua akaari mai aia e kua puapinga kore a Pharao e te au atua o Aiphiti. (Exo. 12:12) Kua akatuera a Iehova i te Tai Muramura, kua arataki atu i te ngati Iseraela na roto i te reira, e kua akamaremo atu ia Pharao e tona nuku vaeau. (Sala. 136:13-15) Kua akono ua rai a Iehova i te au mirioni ngati Iseraela kia ora i  roto i te metepara na te oronga anga i te kai e te vai kia ratou. E kare to ratou kakau e te tamaka i kino ana. (Deu. 1:19; 29:5) Te akapapu maira teia au mea e kare e apinga e arai ia Iehova mei te akatupu anga i tana au taputou. Kua karanga aia i muri mai kia Isaia e: “Ko au, ko au nei ko Iehova; kare rava oki e Akaora mari ra ko au.”​—Isa. 43:11.

⁷ Kua kite katoa a Iosua, te rua o te arataki o te ngati Iseraela i te au angaanga ririnui ta Iehova i rave i Aiphiti e i roto i te metepara. No reira te vaitata anga aia i te mate, kua akakite a Iosua ki te ngati Iseraela e: “Kua kite oki kotou ravarai i roto i to kotou ngakau, e i roto i to kotou katoa au vaerua, e kare rava tetai o te au mea meitaki ta to kotou Atua ta Iehova i tuatua mai ia kotou i poka; kua ope rava i te tupu ia kotou, kare rava tetai o te reira i toe.” (Iosu. 23:14) Kua rave a Iehova i tana tikai i taputou mai.

8. Akapeea a Iehova te rave anga i tana i taputou mai i teia tuatau?

⁸ I teia tuatau katoa, te rave nei a Iehova i tana i taputou mai. Kua totou aia na roto i tana Tamaiti e i te tuatau openga ka tutuia te tuatua meitaki o te Patireia “e kako rava ake te ao katoa nei.” (Mata. 24:14) Ko Iehova anake ua te ka rauka i te totou mai i teia angaanga, e e mana tona no te akapapu anga kia raveia te reira. E kua taangaanga aia i te au tangata noa ua nei kia rave i te reira! (Anga. 4:13) No reira me tutu aere tatou i te tuatua meitaki, te tauturu ra tatou i te akatupu i te totou Pipiria. Te akangateitei ra tatou i to tatou Metua e te akaari ra tatou e te irinaki tikai ra tatou me pure tatou e: “Kia tapu toou ingoa. Kia tae toou basileia. Kia akonoia toou anoano i te enua nei, mei tei te ao katoa na.”​—Mata. 6:9, 10.

9, 10. Eaa atu ta tatou i kite mai no runga ia Iehova mei te tu i akono ei aia i te ngati Iseraela?

⁹ E maata atu ta Iehova i akakite no runga iaia uaorai ki te ngati Iseraela i muri ua ake te akaruke anga ratou ia Aiphiti. Kua papau a Iehova i te Ture koreromotu kia ratou e kua taputou e ka akono aia ia ratou mei tetai tane rai e akono ra i tana vaine. (Iere. 3:14) E kua riro mai te ngati Iseraela mei tetai vaine rai na Iehova. E iti tangata ratou tei kapikiia i tona ingoa. (Isa. 54:5, 6) Naringa ratou i akarongo ki tana au akauenga, ka akameitaki, ka paruru, e ka oronga aia i te au kia ratou. (Nume. 6:22-27) Ka kite te au pa enua ravarai e kare e Atua ke atu mei ia Iehova rai. (E tatau ia Deuteronomi 4:5-8; Salamo 86:7-10.) Te riro anga te ngati Iseraela ei iti tangata no te Atua, maata te au tane e te au vaine mei te au pa enua tei iki kia akamori ia Iehova. Kua aru ratou i ta te vaine Moabi ko Ruta i rave, tei tuatua kia Naomi e: “Ko toou iti-tangata, ko toku katoa ïa iti-tangata; e toou ra Atua, ko toku ïa Atua.”​—Ruta 1:16.

¹⁰ Mei tetai 1,500 mataiti, kua akaari maata atu a Iehova i tona tu tikai ei Atua na  roto i te tu i akono ei aia i te ngati Iseraela. Noatu e kua akarongo kore ua rai ratou kiaia, kua akaari aia i te tu aroa e te akakoromaki maata kia ratou. (Exo. 34:5-7) Inara kua kotingaia te tu akakoromaki o Iehova. Te irinaki kore anga te ngati Iseraela ei iti tangata ia Iesu e kua tamate atu iaia, kare te ingoa o te Atua i kapiki akaouia ana ki runga ia ratou. (Mata. 23:37, 38) I roto i to Iehova nga mata, kua aite ratou mei tetai pu rakau rai tei akamaro e tei mate. (Luka 23:31) Eaa te manako o te ngati Iseraela i muri mai no runga i te ingoa o te Atua?

11. Eaa ra te ngati Iseraela i akamutu ei i te taangaanga i te ingoa o te Atua?

¹¹ I tetai tuatau i muri mai, kua manako tarevake te ngati Iuda i te ingoa o te Atua. Kua manako ratou e e tapu roa te ingoa o te Atua e kia kore tetai tangata e taiku i te reira. (Exo. 20:7) Aere ua rai kua akamutu ratou i te taangaanga i te ingoa o te Atua. Papu e kua mamae tikai a Iehova te kite anga i tona ingoa e akangateitei koreia ra. (Sala. 78:40, 41) E puapinga tikai to Iehova ingoa kiaia. Te karanga ra te Pipiria e te vareae ra aia no tona ingoa. No te mea kua akangateitei kore te ngati Iuda i to Iehova ingoa, kare ratou e tau akaou ana no te reira. (Exo. 34:14) Te apii maira teia ia tatou e e puapinga tikai kia akangateitei maata tatou i te ingoa o Tei Anga mai ia tatou.

12. Koai ma tei riro mai ei iti tangata tei kapikiia i te ingoa o te Atua?

¹² Na roto ia Ieremia, kua taputou mai a Iehova e ka akanoo aia i “tetai koreromotu ou” ki tetai iti tangata ou. Te au mema katoatoa o teia iti tangata, “ko tei mea ngiti i o ratou, e tae ua atu ki tei maata i o ratou” ka “kite [ratou] ia Iehova.” (Iere. 31:31, 33, 34) I naea te Atua i papau ei i teia koreromotu ou? I te tuatau Penetekote i te mataiti 33. Kua papau a Iehova i teia koreromotu ou kiaai ma? I roto i te Pipiria, kua kapikiia ratou e ko “te Iseraela o te Atua,” kapiti mai i te au tangata mei te au pa enua ravarai. Te taiku ra a Iehova ia ratou e ko “te au etene katoa i tapaia i toku ingoa.”​—Gala. 6:16; e tatau ia Angaanga 15:14-17; Mata. 21:43.

13. (a) Kua taangaanga ainei te au Kerititiano mua i te ingoa o te Atua? Akapeea tatou i kite ei i te reira? (e) Eaa toou manako no runga i te taangaanga anga i te ingoa o te Atua i roto i te angaanga tutuanga?

¹³ Kua taangaanga te Kerititiano mua, e au mema no teia iti tangata ou i te ingoa o te Atua. Ei akaraanga, kua taangaanga ratou i tona ingoa te taiku anga ratou i te au Tuatua Tapu Epera. * Te tuatua anga te apotetoro ko Petero ki tetai pupu maata o te ngati Iseraela e te aronga akarongo ou i te tuatau o Penetekote i te mataiti 33, kua taangaanga maata aia i te ingoa o te Atua. (Anga. 2:14, 20, 21, 25, 34) No te mea kua akangateitei te au Kerititiano mua ia Iehova, kua akameitaki aia i ta ratou angaanga tutuanga. I teia tuatau, me akakite tatou i tona ingoa ki tetai ke e te akaari ra i te reira kia ratou mei roto mai i ta ratou Pipiria, ka akameitaki katoa mai a Iehova i ta tatou angaanga. E tikaanga ngateitei no tatou kia akakite ki te au tangata no runga ia Iehova na roto i teia mataara. E no te aronga te ka kite no runga i te Atua, ka akatupu teia i tetai pirianga mataora tikai kia Iehova e ka ketaketa atu te reira e tuatau ua atu.

14, 15. Akapeea tatou i kite ei e kua paruru ana a Iehova i tona ingoa?

¹⁴ Muri ake te mateanga te au apotetoro, kua akamata tetai pae i te apii i te au apiianga tarevake i roto i te putuputuanga Kerititiano. (2 Tesa. 2:3-7) Kua aru katoa teia au puapii pikikaa i te peu a te ngati Iuda na te taangaanga kore anga i te ingoa o te Atua. Kua akatika ainei a Iehova i tona ingoa kia ngaro? Kare! Akapeea tatou i kite  ei i te reira? Penei kare tatou i kite e akapeea te ingoa o te Atua te tuatuaia anga i mua ana, inara te vai nei rai tona ingoa. No tetai au anere mataiti, i vai ana te ingoa o te Atua i roto i te au urianga Pipiria e manganui e i roto i te au tataanga a te aronga apii kite i te Pipiria. Ei akaraanga, i te mataiti 1757, kua tata a Charles Peters e te akataka maira te aiteanga o te ingoa o te Atua i te tu tikai o te Atua ko Iehova e e meitaki atu te reira ingoa i tetai ua atu o tona taoonga. I roto i tetai puka tei tataia i te mataiti 1797 no runga i te akamori anga i te Atua, kua tata a Hopton Haynes e kua taangaanga te ngati Iuda i te ingoa Iehova no te Atua, e “ko ta ratou anakeia i akamori; mei ta Karaiti rai e ta tana au Apotetoro i rave.” Kua taangaanga a Henry Grew (mataiti 1781-1862) i te ingoa o te Atua e kua marama katoa aia e kua akangateitei koreia taua ingoa ra e ka anoanoia kia akatapuia te reira. Kua taangaanga katoa a George Storrs (mataiti 1796-1879) raua ko Charles T. Russell, tei angaanga kapiti ana, i te ingoa o te Atua.

¹⁵ Puapinga tikai te mataiti 1931 no te iti tangata o te Atua. I mua atu ana, kua kapikiia ana ratou e ko te Aronga Apiipii Pipiria o te Pa Enua. Inara i taua mataiti ra, kua ariki ratou i te ingoa, te Au Kite o Iehova. (Isa. 43:10-12) Kua akakite ratou ki te au tangata o teianei ao e te mataora tikai ra ratou te riro mai anga ei ‘papaki tangata no tona ingoa’ e kia akapaapaa i te ingoa o te Atua. (Anga. 15:14) Me akamanako tatou akapeea a Iehova te paruru anga i tona ingoa, ka maara ia tatou tana au tuatua tei rekotiia i roto ia Malaki 1:11 e: “E maata oki toku nei ingoa i rotopu i te au enua ra, mei te itinga mai o te rā e tae rava atu ki tona opunga.”

16. Eaa to tatou manako te kapikiia anga tatou ei Au Kite no Iehova?

¹⁶ Kua tata te peroveta ko Mika e: “Kia aaere ua te tangata ravarai i te ingoa o tona uaorai atua, ka aaere ra tatou i te ingoa o Iehova, o to tatou Atua, e tuatatau ua atu.” (Mika 4:5) E akangateitei anga maata no te iti tangata o te Atua i taua tuatau ra kia kapikiia i tona ingoa. E e akapapu anga katoa te reira e te mareka maira te Atua ia ratou. (E tatau ia Malaki 3:16-18.) Ko toou manako ainei te reira? Te tauta pakari ra ainei koe kia ‘aaere na roto i to Iehova ingoa’?

17. Eaa te aiteanga kia ‘aaere na roto i te ingoa o Iehova’?

¹⁷ Kia ‘aaere na roto i to Iehova ingoa,’ ka rave tatou e toru apinga. Te mea mua, ka akakitekite tatou i taua ingoa ra ki tetai ke, no te mea ko te aronga anake ua “tei kapiki i te ingoa o Iehova ka ora ia.” (Roma 10:13, NW) Te rua, ka anoanoia kia akaari tatou i to Iehova au tu, tona aroa tikai. Te toru, ka anoanoia tatou kia akarongo ki te au ture a te Atua, e na roto i te reira tu, te akangateitei ra tatou i te ingoa o to tatou Metua. (1 Ioa. 4:8; 5:3) Ka tauta ua rai ainei koe i te ‘aaere na roto i te ingoa o to tatou Atua ko Iehova’ e tuatau ua atu?

18. Eaa ta te aronga te akangateitei ra i to Iehova ingoa e tapapa atura no te tuatau ki mua?

¹⁸ Ka kite mai te aronga kare i akarongo ana kia Iehova me kore tei meameaau iaia e koai aia. (Eze. 38:23) Mei ia Pharao rai ratou tei tuatua e: “Koai a Iehova, ka akarongo atu ei au i tona reo?” Kua maroia a Pharao kia kite e e Atua maata a Iehova. (Exo. 5:1, 2; 9:16; 12:29) Inara kua iki tatou i te kite ia Iehova e kia riro mai ei au oa nona. E mataora tikai ana tatou e kua riro mai tatou ei au tangata akarongo nona e kia kapikiia i tona ingoa. Te tapapa atu nei tatou no te tuatau ki mua no te mea te irinaki nei tatou i tana taputou i roto ia Salamo 9:10 e: “Te aronga i kite i toou ra ingoa, ka irinaki ia koe; ko tei kimi oki ia koe ra, e Iehova, ko tei kore roa ïa e akarukeia e koe ra.”