1. Akapeea te komunikeiti meitaki anga te tauturu anga i te au akaipoipo?

KUA tuatua tetai taeake i Kanata e, “E ngari ake au i te akapou i toku taime ki taku vaine, kare ki tetai ua atu tangata.” Kua tuatua katoa mai teia taeake e ko te tuatau mataora roa atu o tona oraanga ko te noo anga ki tana vaine, e kua mama atu i te akakoromaki i te au tuatau ngata. Kua tata mai tetai tane i Autireria e, “I to maua noo kapiti anga e 11 mataiti, kare e ra i topa e kare au i tuatua ana ki taku vaine.” Kua akakite mai aia e kua tauturu te komunikeiti meitaki anga ia raua kia irinaki i tetai e tetai e kia akaketaketa i to raua akaipoipo. Kua tata mai tetai tuaine i Costa Rica e kua tauturu mai te komunikeiti meitaki anga ia raua ko tana tane kia mataora to raua akaipoipo. Kua akakite mai aia e, “Kua akavaitata atu te reira ia maua kia Iehova, kua paruru ia maua mei te au timataanga, kua taokotaiia maua ei nga tokorua akaipoipo, e kua maata atu to maua inangaro ia maua.”

2. Eaa ra i ngata ei no te au tokorua kia komunikeiti meitaki?

² E meitaki ainei te komunikeitianga i roto i toou akaipoipo? E tika, ka tupu mai te au manamanata i tetai taime no te komunikeiti anga. E tu apa to korua, e e tuke to korua au tu. (Roma 3:23) Penei no roto mai korua i te au turanga tukeke me kore kare i aiteite to korua utuutuia mai anga. No reira ka tuke rai ta korua tu komunikeiti anga. No teia au tumu, kua tata te nga tangata kimikimi no runga i te akaipoipo ko John M. Gottman e Nan Silver e, ka anoanoia te nga tokorua kia angaanga pakari me ka inangaro raua i te komunikeiti meitaki e kia tinamou to raua akaipoipo.

3. Eaa tei tauturu i tetai au tokorua kia akono i to ratou akaipoipo kia ketaketa?

³ Ka anoanoia te angaanga pakari kia ketaketa te oraanga akaipoipo, inara ka mataora te nga tokorua. (Kohe. 9:9) Akamanako ana i te akaipoipo mataora o Isaaka raua  ko Rebeka. (Gene. 24:67) Kua akakite mai te Pipiria e kua akaketaketa ua rai raua i to raua inangaro no tetai e tetai i muri ake i to raua akaipoipoanga no tetai tuatau roa. Maata te au tokorua akaipoipo i teia tuatau te akono ra i to ratou akaipoipo kia ketaketa. Eaa tei tauturu ia ratou? Kua tuatua ratou i to ratou manako ma te tu tika, inara na roto i te tu maru. Kua akaari ratou i te tu kite oonu, te inangaro, te akangateitei, e te tu akaaka. I teianei, ka akara tatou e akapeea teia au tu te tauturu anga i tetai tokorua akaipoipo kia komunikeiti meitaki.

4, 5. Akapeea te tu kite oonu me tauturu i tetai nga tokorua kia marama i tetai e tetai? Oronga mai i tetai au akaraanga.

⁴ Te karanga ra a Maseli 16:20 e: “Ko tei akaari i te kite oonu i roto i tetai mea ka kite mai i te meitaki.” (NW) Te oronga maira te Tuatua a te Atua i te kite oonu e te pakari kia mataora tetai akaipoipo. (E tatau ia Maseli 24:3.) Ei akaraanga, te akakite maira a Genese 2:18 kia tatou e kua anga mai te Atua i te vaine ei tauturu tau no te tane. Te aiteanga, e tuke rai te tane mei te vaine e ka rauka ia raua i te tauturu i tetai e tetai. No reira rai i tuke ei te tu komunikeitianga a te vaine e te tane. Maata te au vaine e reka ana i te tuatua no runga i to ratou manako, te au tangata, e te au pirianga tangata. Te tauturu ra te komunikeitianga aroa e te tu tika i te au vaine kia kite e te inangaroia ra ratou. I tetai tua, e maata te tane kare e reka ana i te tuatua no runga i to ratou manako, mari ra ka tuatua ratou no runga i te angaanga, manamanata, e te au ravenga i te akatikatika i te reira. E e inangaro katoa ana te au tane kia akangateiteiia ratou.

⁵ Kua akakite mai tetai tuaine i Peritane e, “E inangaro ana taku tane i te akatikatika viviki i te au manamanata e kare e inangaro ana i te akarongo mai i taku tuatua.” Kua akamarama mai aia e kare aia e mataora ana i te reira, no te mea tona inangaro tikai kia akarongo mai tana tane kiaia e kia marama mai i tona manako. Kua tata mai tetai tane e, “Te akaipoipo anga maua ko taku vaine, kua inangaro au i te kimi i tetai ravenga viviki kia akatikatika i tetai ua atu manamanata o taku vaine.” Inara kua kite mai aia e ko tona inangaro, kia akarongo ua mai tana tane kiaia. (Mase. 18:13; Iako. 1:19) Ko tetai tane te akaari ra i te tu kite oonu, te kite ra aia i te manako o tana vaine e te akono ra iaia na roto i te tu e te inangaroia ra aia. Ka akakite aia ki tana vaine e e puapinga tikai tona manako kiaia. (1 Pete. 3:7) Ka akaari katoa te vaine i te tu kite oonu na te marama anga i te tu e manako ra tana tane. Me rave te tane e te vaine i ta te Atua e umuumu maira ia raua kia rave, ka mataora to raua akaipoipo e ka angaanga kapiti raua i te rave i te au ikianga meitaki.

6, 7. (a) Akapeea a Koheleta 3:7 te tauturu anga i tetai nga tokorua kia akaari i te tu kite oonu? (e) Akapeea tetai vaine me akaari i te tu kite oonu me tuatua aia ki tana tane? Eaa ta te tane ka tauta i te rave?

⁶ Ka anoano katoaia tetai nga tokorua kia kite e “e tuatau to te muteki ua, e e tuatau to te tuatua.” (Kohe. 3:1, 7) Kua tata mai tetai tuaine tei akaipoipo ana e tai ngauru mataiti e, kua kite mai aia i te tuatau tau no te tuatua anga ki tana tane. Me maata roa tana angaanga me kore tetai atu au apainga, ka tiaki aia i tetai tuatau meitaki no te tuatua anga ki tana tane. Tei tupu mai, kua meitaki atu ta raua komunikeiti anga. Me tuatua maru tetai vaine i te “tuatau e tau ei,” ka mataora tana tane i te akarongo mai kiaia.​—E tatau ia Maseli 15:23.

⁷ Ka akarongo tetai tane Kerititiano ki tana vaine, pera katoa ka tauta aia i te akakite ki tana vaine no runga i tona manako. Kua akakite mai tetai tangata pakari tei akaipoipo ana e 27 mataiti e: “Ka tauta au i te akakite ki taku vaine e eaa to roto i toku ngakau.” Kua akakite mai tetai taeake tei akaipoipo ana e 24 mataiti e kare aia e reka ana i te tuatua no runga i te au manamanata. Kua manako aia e me kare aia e tuatua no runga i te manamanata, ka ngaro atu te reira. Inara kua akakite katoa mai aia e: “Kua kite mai au e kare i te tu paruparu i te akakite i toku manako. Me ngata iaku i te akakite i toku manako, ka pure au no te au tuatua tau kia akakite au i toku manako ma te tu tau.  E oti ka akaea oonu au e ka tuatua.” E mea puapinga tikai no tetai nga tokorua kia iki i te tuatau tau no te tuatua, penei me ko raua anake ua e uriuri kapiti ra i te tia me kore e tatau kapiti ra i te Pipiria.

8. Eaa te ka tauturu i te au tokorua kia inangaro i te akameitaki mai i te tu e komunikeiti ra ratou?

⁸ E mea ngata tikai no tetai nga tokorua kia taui i te tu e komunikeiti ra raua. Ka anoanoia te tane e te vaine kia pure no te vaerua tapu o te Atua e kia inangaro maata i te akameitaki mai i te tu e komunikeiti ra raua. Ka rauka ia raua te reira me inangaro raua ia Iehova, me akamareka raua iaia, e me manako raua i to raua akaipoipo ei mea tapu. Kua tata mai tetai tuaine tei akaipoipo ana e 26 mataiti e: “E mea puapinga tikai to Iehova manako no runga i te akaipoipo, no reira kare maua e manako ana no te akatakake anga. Kua tauturu teia ia maua kia angaanga pakari i te akatikatika i te au manamanata na te uriuri kapiti anga i te reira.” Ko tetai nga tokorua ka tiratiratu ki te Atua na roto i teia tu, ka akarekareka raua iaia e ka akameitaki mai aia ia raua.​—Sala. 127:1.

9, 10. Eaa ta tetai nga tokorua ka rave ei akamaata atu i to raua inangaro?

⁹ Ko te inangaro me kore te aroa te tu puapinga rava atu i roto i tetai akaipoipo. Te karanga ra te Pipiria e ko te aroa, te “tatua apa kore.” (Kolo. 3:14) E tupu ana te inangaro mou o te tane e te vaine me na roto raua i te au tuatau meitaki e te au tuatau kino. Ka vaitata atu to raua pirianga oa e ka mataora atu raua i te noo kapiti. Ka akaketaketa atu raua i to raua akaipoipo, kare na te rave anga i tetai mea maata no tetai e tetai mei ta tatou e kite ana i roto i te au teata me kore i runga i te tivi, inara na te rave anga i te au mea rikiriki no tetai e tetai. Te o maira teia i te takave anga i tetai e tetai, te tuatua maru anga, te rave anga i tetai angaanga meitaki, te katakata anga, e te tuatua ngakau tae anga e “peea ua toou ra?” E puapinga tikai teia au mea rikiriki i roto i te akaipoipo. Kua akakite mai tetai nga tokorua tei mataora ana to raua akaipoipo e 19 mataiti e, e ringi ana me kore e tuku karere ana raua ki tetai e tetai i te au ra “kia kite raua e te akapeea ra to raua ra.”

¹⁰ Me e inangaro tikai to tetai tane e tetai vaine ia raua, ka tauta raua kia kite meitaki i tetai e tetai. (Phili. 2:4) Me maata atu ta raua ka kite mai, ka ketaketa atu to raua inangaro noatu e tu paruparu to raua. Aere ua rai, ka ketaketa atu to raua akaipoipo mataora. No reira me kua akaipoipo koe, e ui kia koe uaorai e: ‘Mei teaa te maata taku i kite no runga i taku tane me kore vaine? Te marama ra ainei  au i tona manako no runga i te au mea? E manako ua ana ainei au i te au tu tei akavaitata iaku ki taku tane me kore vaine?’

11. Eaa ra i puapinga ai te akangateiteianga i roto i te akaipoipo? Oronga mai i tetai akaraanga Pipiria.

¹¹ Kare te au akaipoipo mataora e apa kore ana. I tetai taime, kare te nga tokorua e ariki ana i to tetai manako. Kare a Aberahama raua ko Sara i ariki ana i to tetai manako. (Gene. 21:9-11) Inara kare te reira i akatupu ana i to raua akaipoipo kia paruparu. No teaa ra? No te mea kua akangateitei raua i tetai e tetai. E kua kitea te reira i roto i te tu i tuatua ai a Aberahama kia Sara. (Gene. 12:11, 13) Kua akarongo a Sara kia Aberahama e kua manako iaia ei “pu” nona. (Gene. 18:12) Tetai tua, ko tetai nga tokorua te tuatua akakino ra ki tetai e tetai, te akaari ra e kare raua e akangateitei ana i tetai e tetai. (Mase. 12:18) E me kare e akangateiteianga, ka tupu mai te kino i roto i to raua akaipoipo.​—E tatau ia Iakobo 3:7-10, 17, 18.

12. Me akaipoipo tetai nga tokorua, eaa ra raua ka tauta ei i te tuatua akangateitei ki tetai e tetai?

¹² Me akaipoipo tetai nga tokorua, kia tauta raua i te tuatua maru e te akangateitei i tetai e tetai. Ka tauturu teia ia raua kia mama atu i te komunikeiti tika atu ki tetai e tetai. Kua akamarama mai tetai tane e i te nga mataiti mua o to raua akaipoipoanga, kare raua ko tana vaine e marama ana i to tetai manako, au tu, e te au anoano o tetai. Kua riro teia ei akataitaia anga ia raua. Inara kua rauka ia raua tetai pirianga meitaki na te akaari anga i te tu tau e te tu mataora. Kua karanga te tane e e puapinga katoa kia akaari i te tu akaaka, tu akakoromaki, e kia irinaki ia Iehova. E akoanga meitaki teia no tatou katoatoa!

13. Eaa ra te tu akaaka i puapinga tikai ei no tetai akaipoipo mataora?

¹³ Ka rauka i tetai tokorua i te komunikeiti na roto i te tu maru e te au me e tu ‘manako akaaka’ to raua. (1 Pete. 3:8) Kua akakite mai tetai taeake tei akaipoipo ana e 11 mataiti e e tauturu ana te tu akaaka i tetai nga tokorua kia akatikatika i te au manamanata no te mea te akakeu ra te reira ia raua kia tuatua e “Akakoromaki mai.” Kua akakite mai tetai tangata pakari tei mataora ana tona akaipoipo e 20 mataiti e, “I tetai taime e puapinga maata atu te au tuatua ‘Akakoromaki mai’ i te au tuatua ‘Te inangaro nei au ia koe.’” Kua  akamarama mai aia e kua tauturu te pure iaia e tana vaine kia akaari i te tu akaaka. Kua akakite mai aia e, “Me pure maua ko taku vaine kia Iehova, ka akamaara mai te reira ia maua i to maua tu apa e to te Atua tu aroa takinga meitaki.” Kua tauturu teia ia raua kia akamanako meitaki no runga ia raua e to raua manamanata.

14. Eaa ta te tu akaparau ka akatupu ki tetai akaipoipo?

¹⁴ I tetai tua, e akatupu ana te tu akaparau i tetai tane me kore vaine kia ngata i te komunikeiti e kia kore e akatikatika i te au manamanata. Kare tetai tangata akaparau e inangaro i te tuatua e, “Akakoromaki mai, e akakore mai koe i taku ara, ine.” Ka kimi kotoe aia no tana i rave, me kore ka akaapa aia i tetai ke ma te kore e ariki e kua tarevake aia. Me riri tetai tangata akaparau, kare aia e tauta i te akatupu i te au. Ka tuatua akaapa aia me kore kare rava aia e inangaro i te tuatua. (Kohe. 7:9) Ae, ka riro te tu akaparau i te akakore atu i tetai akaipoipo. E mea meitaki kia akamaara e ka “patoi mai te Atua i te aronga nengonengo, e oronga maira i te aroa ua i te aronga akaaka.”​—Iako. 4:6.

15. Akapeea a Ephesia 4:26, 27 te tauturu anga i tetai nga tokorua kia akatikatika i to raua au manamanata?

¹⁵ Me kare tetai tane e te vaine e ariki i to tetai manako, e tauta raua i te akatikatika viviki i te manamanata e kia kopae i te tu akaparau. Kua akakite a Paulo ki te au Kerititiano e: “Auraka e topa te rā i to kotou riri anga: Auraka e tuku i ta te diabolo ngai kia o mai.” (Ephe. 4:26, 27) Eaa te ka tupu me kare tetai nga tokorua e aru i teia akoanga mei roto mai i te Tuatua a te Atua? Kua akakite mai tetai tuaine e: “Kua kino tikai taku moe!” E meitaki atu i te akatikatika viviki i te manamanata na roto i te tu au. E tika, ka anoanoia tetai tane e te vaine kia tuku i tetai tuatau no raua kia akamaru mai, i mua ake ka tuatua ai raua no runga i te manamanata. Kia pure katoa raua kia Iehova kia tauturu mai ia raua kia akaari i te tu akaaka. Ka riro teia ei tauturu ia raua kia kore e manako ua i to raua uaorai manako, mari ra kia akatikatika i te manamanata.​—E tatau ia Kolosa 3:12, 13.

16. Akapeea te tu akaaka te tauturu anga i tetai nga tokorua kia akaperepere i to raua au tu meitaki e te tu kite karape?

¹⁶ Ka tauturu te tu akaaka i tetai nga tokorua kia akaperepere i to tetai au tu meitaki e te kite karape. Ei akaraanga, penei e tu kite karape to te vaine e taangaanga ra aia kia puapingaia te pamiri. Kare tetai tane akaaka e manako e kia meitaki atu aia i tana vaine i te rave i te au mea, mari ra ka akamaroiroi aia i tana vaine kia taangaanga ua rai i tona tu kite karape. Na te rave anga i te reira, te akaari ra aia e te inangaro ra e te akaperepere ra aia i tana vaine. (Mase. 31:10, 28; Ephe. 5:28, 29) Kare katoa tetai vaine akaaka e akatietie no runga iaia uaorai me kore e tuatua taakaaka i tana tane no tei kare e aiteite ana to raua tu kite karape. No te mea e “kopapa okotai” raua, ka riro te akaari anga i te tu akaparau i te tamamae ia raua.​—Mata. 19:4, 5.

17. Eaa te ka tauturu i te au akaipoipo kia mataora e kia akangateitei i te Atua?

¹⁷ Papu e ka inangaro koe i tetai akaipoipo mei to Aberahama rai raua ko Sara, me kore mei to Isaaka rai raua ko Rebeka. Ka inangaro koe i toou akaipoipo kia mataora, kia tinamou, e kia akangateitei ia Iehova. No reira kia akamanako i te akaipoipo mei ta te Atua rai e akamanako ra. Kimi i te tu kite oonu i roto i tana Tuatua. Akaperepere i to tetai au tu meitaki kia tupu maata atu to korua inangaro i tetai e tetai. (Peʼe 8:6) Tauta pakari i te akaari i te tu akaaka. Akangateitei i toou tokorua. Me rave korua i teia au mea, ka mataora to korua akaipoipo e to korua Metua i te rangi. (Mase. 27:11) Kua akakite mai tetai taeake tei akaipoipo ana e 27 mataiti e: “Kare rava e rauka iaku i te akamanako i tetai oraanga e kare taku vaine i te pae iaku. Te ketaketa ua nei rai to maua akaipoipo i te au ra ravarai, no to maua inangaro ia Iehova e no te komunikeiti ua anga ki tetai e tetai.” Ka ketaketa katoa toou akaipoipo mei to raua rai!