Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Akamori ia Iehova, te Ariki au Mutu Kore

Akamori ia Iehova, te Ariki au Mutu Kore

“Ei te Ariki au mutu kore, . . . ei iaia te teitei, e te kaka, e tuatatau ua atu.”—1 TIMO. 1:17.

1, 2. (a) Koai “te Ariki au mutu kore,” e akapeea tatou i kite ei i te reira? (Akara i te tutu mua o teia atikara.) (e) Eaa te tumu ka inangaro tatou ia Iehova kia tutara ki rungao ia tatou?

VAITATA rai ki te 61 mataiti te tutaraanga te Ariki ko Sobhuza II o Swaziland. Noatu kua roa tana tutaraanga, e ariki tetai kare tona tutaraanga e akamutu mei to te tangata rai. Te akakite maira te Pipiria e koia te “Ariki au mutu kore.” (1 Timo. 1:17) Te akataka maira tetai tata taramo i te ingoa o teia Atu Ngateitei. Te na ko ra e: “Ko Iehova te ariki e tuatau ua atu.”—Sala. 10:16.

2 Me akamanako tatou i te roa i to te Atua tutaraanga ei Ariki, e tuke takiri te reira ki to te tangata. Na roto i te tu e tutara ra a Iehova e akavaitata ia tatou kiaia. Tetai ariki tei tutara ki rungao ia Iseraela no te 40 mataiti, kua akapaapaa i te Atua na te tuatua anga e: “E aroa e te takinga-meitaki to Iehova; kare e riri vave, te maata ra te aroa. Kua akamou a Iehova i tona ra terono ki runga i te au rangi; e kua kauraro te au mea katoa nei i tona ra basileia.” (Sala. 103:8, 19) Kare ra a Iehova i te Ariki ua no tatou. Koia katoa to tatou Metua aroa i te rangi. Inara, na roto i teea tu i riro a Iehova ei Metua? Akapeea a Iehova te akaari anga e koia rai te Ariki, e kua tutara aia mei te tuatau o te meameaau anga i Edene? Na roto i te au pauanga, ka akavaitata atu tatou kia Iehova e ka akaketaketaia to tatou irinaki i roto iaia.

ANGA TE ARIKI AU MUTU KORE I TONA AU TAVINI I TE RANGI E TE ENUA

3. Koai ta Iehova i anga mua mai i roto i Tana au tavini tiratiratu i te rangi e te enua, e koai katoa tei angaia ei “au tamariki” na te Atua?

3 Mei teaa tikai to Iehova rekareka te anga mai anga aia i tana Tama mua! Kare a Iehova i manako ana e e akaaka roa Tana Tamaiti. Mari ra, kua inangaro aia i tana Tamaiti e kua angaanga kapiti raua i te anga mai anga i te mirioni ua atu angera. (Kolo. 1:15-17) Te akakite maira te Pipiria e te tavini rekareka ra teia au angera ia Iehova ei “au tavini nona ra, ko tei rave i tana i inangaro.” Te akangateitei ra a Iehova ia ratou na te kapiki anga ia ratou ei “au tamariki” nana. E tuanga ratou no te au tavini tiratiratu o Iehova i te rangi e te enua.​—Sala. 103:20-22; Iobu 38:7.

4. Akapeea te tangata i riro mai ei tuanga no te au tavini o Iehova i te rangi e te enua?

4 I muri ake te anga mai anga a Iehova i te rangi e te enua, kua akamaata mai aia i tona au tavini. Akapeea ra? Te oti anga aia i te maani i te enua ei kainga manea, kua anga aia i te tangata mua ko Adamu, i Tona uaorai tu. (Gene. 1:26-28) No te mea kua anga te Atua ia Adamu, kua anoanoia aia kia kauraro kia Iehova. Ei Metua, kua ikuiku a Iehova ia Adamu ma te aroa e te takinga meitaki. Kare aia i oronga ana i te au ture kia Adamu te ka akakotinga i tona turanga rangatira.​—E tatau ia Genese 2:15-17.

5. Ka akapeea te enua me akakiia ki te tangata?

5 E akaperepere ana a Iehova i tona au tavini, kare mei te au ariki o teianei ao. No tona irinaki i tona au tavini, ka rauka iaia i te oronga i te au apainga kia ratou e te tikaanga kia rave i ta ratou angaanga. Tetai akaraanga, kua oronga aia kia Adamu te tikaanga kia tapa i te ingoa o te au manu. (Gene. 1:26; 2:19, 20) Kare te Atua i anga i te tangata pouroa i te enua nei. Mari ra, kua anga aia i te vaine apa kore ko Eva ei vaine na Adamu. (Gene. 2:21, 22) I reira, kua oronga aia i te tikaanga kia raua kia akaki i te enua ki ta raua uanga. I roto i te au turanga apa kore, ka akariro a Adamu raua ko Eva i te enua katoa ei parataito. I reira, ka akamori te au tangata ravarai e te au angera ia Iehova e tuatau ua atu. Na roto i teia, kua akaari a Iehova i tona aroa ei metua na te oronga anga kia Adamu raua ko Eva te manakonakoanga meitaki rava no te tuatau ki mua!

PATOI TE TAMARIKI MEAMEAAU I TE ATUA EI ARIKI NO RATOU

6. (a) Akapeea te patoi anga i te Atua te akamata mai anga? (e) Akapeea tatou i kite ei e te tutara nei rai a Iehova?

6 Te mea tangi ra, kare a Adamu raua ko Eva i ariki ana ia Iehova ei Tutara no raua. Mari ra, kua iki raua i te aru ia Satani, tetai angera tei patoi i te Atua. (Gene. 3:1-6) Kua tupu te mamae, te taitaia, e te mate kia raua e ta raua uanga. (Gene. 3:16-19; Roma 5:12) No reira, i tera tuatau kare e tavini akarongo mou o te Atua i vai ana ki runga i te enua. Ko te aiteanga ainei e kare ona mana i te tutara, e kua ngere aia i tona turanga ngateitei ki rungao i te enua? Kare! Kua akataa a Iehova ia Adamu raua ko Eva mei roto mai i te kainga i Edene e kua tuku aia i te nga kerubi ei paruru i te ara, kia kore raua e oki ki roto. (Gene. 3:23, 24) I taua taime rai, kua akaari a Iehova i tona aroa ei metua. Kua taputou Aia e ka vai rai tetai iti tangata e te au angera tiratiratu, pera katoa ka takore tetai uanga o Adamu ia Satani, e ka akakore katoa i te au tu mamae tei tupu no te ara a Adamu.—E tatau ia Genese 3:15.

7, 8. (a) Mei teaa rai te kino i runga i te enua nei i to Noa tuatau? (e) Eaa ta Iehova i rave ei tama i te enua e ei paruru i tona au tavini?

7 I te au anere mataiti tei aru mai, kua iki tetai au tangata mei ia Abela e Enoka i te tavini tiratiratu ia Iehova. Tera ra, kare te maataanga o te tangata i ariki ana ia Iehova ei Metua e ei Ariki no ratou. Tae ki te tuatau o Noa, “kua ki te enua i te takinga-kino.” (Gene. 6:11) Ko te aiteanga ainei e kare o Iehova mana i rungao i te enua? Eaa ta te Pipiria e akakite maira?

8 Te akakite maira te Pipiria e kua oronga a Iehova i te au ikuikuanga kia Noa kia patu i tetai araka maatamaata ei akaora iaia e tona ngutuare tangata. Kua akaari katoa te Atua i tona aroa no te tangata na te iki anga ia Noa kia riro ei ‘tangata ako i te tuatua-tika.’ (2 Pete. 2:5) Kare e ekoko e kua akakite a Noa ki te tangata kia tataraara, e kua akamatakite aia ia ratou no te takore anga te ka tupu mai, inara kare ratou i akarongo ana. Kua roa te tuatau ia Noa e tona ngutuare tangata te noo anga i roto i tetai ao kino. Ei Metua aroa, kua paruru e kua arataki a Iehova i teia aronga tiratiratu toko varu. Te tuku mai anga a Iehova i te Vaipuke, kua takoreia te au tangata meameaau e te au angera kino, e kua akaari tikai te reira i to Iehova mana ki rungao i te enua.—Gene. 7:17-24.

Kare to Iehova tutaraanga ei Ariki i te rangi e te enua i akamutu ana (Akara i te parakarapa 6, 8, 10, 12, 17)

TO IEHOVA TUTARAANGA MURI AKE I TE VAIPUKE

9. Eaa te tikaanga ta Iehova i oronga no te tangata i muri ake i te Vaipuke?

9 Muri ake te aere mai anga a Noa e tona ngutuare tangata ki vao i te araka, kare e ekoko e kua rekareka ratou ia Iehova no te akono e te paruru anga ia ratou. I te reira taime tikai, kua akatu a Noa i tetai atarau e kua oronga i te au atinga ei akamori ia Iehova. Kua akameitaki te Atua ia Noa e tona ngutuare tangata e kua akakite aia kia ratou ‘kia anau, e kia maata ratou, e kia akaki i te enua.’ (Gene. 8:20–9:1) Kua rauka akaou te tangata te tikaanga kia akamori taokotai ia Iehova e kia akaki i te enua ki te tangata.

10. (a) Muri ake i te Vaipuke, kiea i akamata ai te tangata i te meameaau ia Iehova, e akapeea? (e) Eaa ta Iehova i rave ei akapapu e ka akatupuia tona anoano?

10 Tera ra, kua vai rai te tu apa o te tangata i muri ake i te Vaipuke. Ka anoanoia ratou kia akakoromaki i te akakeuanga kino o Satani e te au temoni. Kare i roa ana, kua akamata akaou te tangata i te patoi i te tutaraanga aroa a Iehova. Ko Nimeroda tetai, te inarere a Noa, tei patoi ia Iehova. Koia tetai “tangata arumaki ririnui ki mua i te aroaro o Iehova.” Kua akatu aia i te au oire maatamaata, mei ia Babela rai, e kua akaariki iaia uaorai i roto ‘i te enua ko Sinara.’ (Gene. 10:8-12) Eaa ta Iehova ka rave ki te au tautaanga a te ariki meameaau ko Nimeroda tei patoi i to te Atua anoano? Kua akatarevake te Atua i te reo o te tangata kia pueurikiriki te iti tangata o Nimeroda. Te au ngai i aere ei ratou, kua apai ratou i te au akonoanga pikikaa e te tu o ta ratou tutaraanga.​—Gene. 11:1-9.

11. Akapeea a Iehova te akaari anga i te tu tiratiratu ki tona oa ko Aberahama?

11 I muri ake i te Vaipuke, e manganui tei akamori i te au atua pikikaa, inara kua vai rai tetai aronga akarongo mou tei akamori ia Iehova. Tetai ia ratou, ko Aberahama. Noatu e kainga manea tona i roto i te oire ko Ura, kua akarongo aia kia Iehova, kua akaruke aia i taua oire ra e kua roa aia i te noo i roto i te au puakapa. (Gene. 11:31; Ebe. 11:8, 9) Kare a Aberahama i irinaki ana ki tetai ua atu ariki me kore i te au patu o te oire ei paruru iaia. Mari ra, kua irinaki a Aberahama e tona ngutuare tangata i te paruru anga a Iehova. Kua akakite te tata taramo no runga i te paruruanga a Iehova e: “Kare ratou i tukua e [te Atua] kia takinga-kinoia e te tangata ra; e ui ariki oki tei akoia e ia ia ratou.” (Sala. 105:13, 14) No to Iehova tu tiratiratu ki tona oa, kua taputou a Iehova kia Aberahama e: ‘E ui ariki taau ka anau.’​—Gene. 17:6; Iako. 2:23.

12. Akapeea a Iehova te akaari anga i tona turanga ngateitei ki rungao ia Aiphiti, e akapeea teia te tauturu anga i tona iti tangata?

12 Kua taputou a Iehova ki te tamaiti a Aberahama ko Isaaka e te mokopuna tamaroa ko Iakoba e ka akameitaki Aia ia raua e ka riro ta raua uanga ei ui ariki. (Gene. 26:3-5; 35:11) Inara, i mua ake ka riro mai ratou ei ui ariki, kua riro te uanga o Iakoba ei au tuikaa i Aiphiti. Ko te aiteanga ainei e kare a Iehova e akatupu i tana taputou me kore kua ngere aia i tona turanga ngateitei ki rungao i te enua? Kare! I tona uaorai taime, kua akapapu a Iehova e e mana tona, e kua akaari aia e e teitei atu aia ia Pharao. Kua tuku to Iseraela i to ratou irinakianga ki roto ia Iehova, e kua akamatara mai aia ia ratou na roto i tetai tu umere tikai, te arataki anga ia ratou na roto i te Tai Muramura. Taka ua ra e te tutara ra rai a Iehova i te ao katoa, e kua taangaanga aia i tona mana maata ei paruru i tona iti tangata mei tetai Metua rai tei paruru i tana tamariki.​—E tatau ia Exodo 14:13, 14.

RIRO A IEHOVA EI ARIKI NO ISERAELA

13, 14. (a) Eaa ta to Iseraela i imene no runga i to Iehova tutaraanga? (e) Eaa ta te Atua i taputou kia Davida?

13 I muri ua ake te akamatara mai anga a Iehova i to Iseraela mei Aiphiti, kua imene akapaapaa ratou i tetai imene tei rekotiia i roto ia Exodo pene 15. Te na ko ra te irava 18 e: “Ei ia Iehova te au e tuatau e tuatau ua atu.” Papu e kua riro a Iehova ei Ariki no te iti tangata ou o Iseraela. (Deu. 33:5) Tera ra, kare to Iseraela i mareka ana ia Iehova ei Tutara kitea koreia no ratou. Mei te 400 mataiti i muri ake to ratou akaruke anga ia Aiphiti, kua pati te iti tangata ki te Atua i tetai tangata ei ariki no ratou, mei te pa enua katoa rai. (1 Samu. 8:5) Inara, i te tuatau e tutara ra a Davida, taka ua ra e ko Iehova te Ariki.

14 Kua apai a Davida i te aruna koreromotu ki Ierusalema. I teia ra, kua imene akapaapaa te ngati Levi i tetai imene kia Iehova e kua akakite ratou i te tuatua puapinga tei rekotiia i roto ia 1 Paraleipomeno 16:31: “Ka tuatua i rotopu i te pa enua e, Ko Iehova te ariki.” Inara, i te mea e ko Iehova te Ariki au mutu kore, i akapeea aia i riro mai ei Ariki i tera taime tikai? Kua riro a Iehova ei Ariki te iki anga aia ia Davida kia riro ei mata nona. E mea puapinga tikai no tatou kia marama e akapeea a Iehova i riro mai ei Ariki. I mua ake te mate anga o Davida, kua taputou a Iehova kiaia e ka vai rai tana tutaraanga e tuatau ua atu: “Ka akatu ei au i toou uanga i muri ake ia koe ra, no toou uaorai kopu, e naku e akamou i tona au.” (2 Samu. 7:12, 13) Kua tupu teia taputou te mama mai anga te “uanga” koia oki, te tamaiti a Davida, e 1,000 tuma mataiti i muri mai. Koai oki aia, e inaea aia i riro mai ei Ariki?

AKATAINU A IEHOVA I TETAI ARIKI OU

15, 16. Inaea a Iesu i akatainuia ai ei Ariki no te tuatau ki mua, e eaa ta Iesu i rave ei akateateamamao i tona Patireia iaia i runga i te enua?

15 I te mataiti 29 T.N., kua akamata a Ioane Papetito i te akakitekite aere e te “vaitata mai nei oki te basileia o te ao.” (Mata. 3:2) Te papetito anga a Ioane ia Iesu, kua akatainu a Iehova iaia ei Mesia e ei Ariki no te Patireia o te Atua a te tuatau ki mua. Kua akaari a Iehova i tona aroa ei metua no Iesu, na te tuatua anga e: “Taku Tamaiti akaperepere teia, kua mareka rava au iaia.”​—Mata. 3:17.

16 I roto i tana angaanga orometua, kua akakaka a Iesu i tona Metua. (Ioa. 17:4) Kua rave aia i teia na te akakitekite anga no runga i te Patireia o te Atua. (Luka 4:43) Kua apii katoa aia i tana au pipi kia pure e kia tae mai taua Patireia ra. (Mata. 6:10) No te mea ka riro mai aia ei Ariki a te tuatau ki mua, kua rauka ia Iesu i te tuatua ki tana aronga patoi e: “Te basileia o te Atua, tei roto ïa ia kotou nei.” (Luka 17:21) I muri mai, i te aiai i mua ake tona matenga, kua papau a Iesu i tetai koreromotu no “tetai basileia” ki tana au pipi. Te aiteanga, ka riro tetai o tana au pipi akarongo mou ei au ariki kapiti atu kia Iesu i roto i te Patireia o te Atua.​—E tatau ia Luka 22:28-30.

17. Na roto i teea mataara i akamata ai a Iesu i te tutara i te mataiti 33 T.N., e no teaa ra aia ka tiaki ei?

17 Aea a Iesu ka akamata ai i te tutara ei Ariki no te Patireia o te Atua? Kare aia e akamata vave. I tera mai avatea, kua tamateia a Iesu e kua pueurikiriki ke atu tana au pipi. (Ioa. 16:32) Inara, te tutara ra rai a Iehova, mei to mua ana. I te toru o te ra, kua akatuakaou aia i tana Tamaiti, e i te ra o Penetekote 33 T.N., kua akamata a Iesu i te tutara ki rungao i te putuputuanga Kerititiano. (Kolo. 1:13) Inara, kua anoanoia a Iesu, te tamaiti taputouia a Davida, i te tiaki kia rauka iaia te mana kia tutara ki rungao i te enua nei. No reira kua akakite a Iehova ki tana Tamaiti e: “Ka noo koe ki toku rima katau nei, e kia akariroia e au to au enemi ei pange vaevae noou.”​—Sala. 110:1.

AKAMORI I TE ARIKI AU MUTU KORE

18, 19. Eaa ta tatou i akakeuia kia rave, e eaa ta tatou ka apii i roto i te atikara ka aru mai?

18 No te au tauatini mataiti, kua patoi te au angera e te au tangata i te tutaraanga a Iehova. Inara kare to Iehova tutaraanga i akamutu ana, kua vai rai tona turanga ngateitei. Ei metua aroa, kua paruru e kua akono aia i tona au tavini tiratiratu mei ia Noa, Aberahama, e Davida. Te mataora nei tatou i te kauraro ki teia Ariki, e te inangaro nei tatou i te akavaitata atu kiaia.

19 Penei ka ui tatou e: Akapeea a Iehova i riro mai ei Ariki i to tatou tuatau? Akapeea tatou e riro ei au tavini tiratiratu no Iehova e ei tamariki apa kore? Eaa te aiteanga me pure tatou e kia tae mai te Patireia o te Atua? Ka pauia teia au uianga i roto i te atikara ka aru mai.