TE TIKAANGA, kare au i manamanata ana i taua pupu meangiti ra tei akarongo ki taku akoanga i te mataiti 1957. Te tumu, e tangata akama au. Mei toku tamarikianga, e pipini ua ana au me aere mai te tangata ki to matou kainga noatu kua kite au ia ratou.

Penei ka poitirere koe i te kite e i roto i te maataanga o taku tukuanga angaanga i roto i ta Iehova akaaerenga, kua anoanoia au kia pukapuka atu ki te tangata—ki toku au oa e te aronga kare au i kite matau. Akapeea tetai tangata akama tei kore e manako papu mei iaku rai te rave anga i teia? Kare no toku uaorai maroiroi. Kua tauturu ua rai a Iehova iaku kia rave i taku au tukuanga angaanga. Kua kite au i te tika o ta Iehova i taputou e: “E akamaroiroi au ia koe; koia ïa, e tauturu au ia koe; koia ïa, e mou au ia koe i toku rima katau tuatua tika ra.” (Isa. 41:10) Ko tetai ravenga meitaki roa atu ta Iehova i tauturu mai iaku koia oki, na roto i te turuturuanga a te au taeake e te au tuaine Kerititiano. Ka akakite au kia koe e koai ma tetai ia ratou, akamata mai mei toku tamarikianga.

I tetai popongi Tapati i te au mataiti 1940, kua atoro mai a Elsie Huntingford i to matou ngai tanutanu i te  tua tonga opunga o Ontario. Kua vaʼi toku mama i te ngutupa e te noo ra maua ko toku papa—e tangata akama aia mei iaku rai—i roto i te are e kua akarongorongo maua. Kua manako a papa e e vaine oko apinga te Tuaine Huntingford e ka oko a Mama i tetai apinga kare e anoanoia. No reira, kua aere a Papa ki te ngutupa e kua karanga e kare matou e inangaro i te reira. Kua ui mai te Tuaine Huntingford e, “Kare ainei kotou e inangaro i te apii i te Pipiria?” Kua pau a papa e, “Ae, ka inangaro matou i te reira.”

Kua atoro mai te Tuaine Huntingford ia matou i tetai tuatau meitaki tikai. E aere ua ana toku nga metua ki tetai akonoanga Porotetani koia oki te United Church of Canada, inara kua akaruke raua i te reira akonoanga. Te tumu? No te mea i roto i te are pure, kua tamou te orometua i tetai papaanga ki runga i te ngai tuatua akakite no te aronga tei oronga apinga, akamata mei te maata o te apinga oronga ki te meangiti. Maata te taime, tei raro roa te ingoa o toku nga metua i teia papaanga, e kua maro atu te au orometua ia raua kia oronga maata atu i te apinga. No te mea kua inangaro aia i tona taoonga, kua akakite tetai orometua e kare aia e irinaki tikai ana i te au mea tana i apii ki te tangata. No reira, kua akaruke matou i te akonoanga inara te inangaro nei rai matou i te akamerengo i to matou anoano pae vaerua.

No te mea kua araiia te angaanga a te Au Kite o Iehova i Kanata, kua taangaanga te Tuaine Huntingford i te Pipiria e tetai puka rikiriki i roto i ta matou apii Pipiria. Muri mai te kite anga aia e kare matou e akakite atu iaia ki te aronga mana, kua akaari mai aia i te au puka Pipiria. I muri ake i ta matou au apii, kua uuna meitaki matou i teia au puka. *

Noatu te patoi anga e te au arai anga, kua tutu maroiroi ua rai te Tuaine Huntingford i te nuti meitaki. Kua umere tikai au i tona tu maroiroi e kua akakeu te reira iaku kia ariki i te tuatua mou. E tai mataiti i muri ake i te papetitoia anga toku nga metua ei nga Kite no Iehova, kua akatapu au i toku oraanga ki te Atua. Kua papetitoia au i te ra 27 o Peperuare, 1949, i roto i tetai tāpu auri tei taangaangaia kia akainu i te au manu. E 17 oku mataiti i tera taime. Muri ake i te reira, kua tauta au i te tomo ki roto i te angaanga tavinianga tamou.

I te akamataanga, kua emiemi au i te painia. Kua angaanga au i roto i tetai pangika e tetai opati no te mea kua manako au e ka anoanoia au kia akaputu i te moni ei turuturu i taku angaanga painia. Inara ei mapu, kua kaimoumou au i taku moni. No reira kua akamaroiroi mai tetai taeake ko Ted Sargent iaku kia rauka te tu ngakau toa e kia irinaki ki roto ia Iehova. (1 Para. 28:10) Kua tauturu tana au tuatua iaku, e kua akamata au i te painia i roto ia Noema, 1951. I tera taime, e 40 tara ua taku i akaputuputu, e patikara takatakai toku, e tetai kiri ou. Inara kua akono ua rai a Iehova iaku. Te ariki rekareka tikai ra au ia Ted no tei akamaroiroi mai iaku kia painia! Tei tupu i muri mai, e maata te au akameitakianga tei rauka iaku.

I tetai aiai i te openga o te marama Aukute 1952, kua ringi mai te opati manga o te Au Kite o Iehova i Toronto, i Kanata. Kua pati mai te au taeake iaku kia akamata i te angaanga i Betela i roto ia Tepetema. Noatu e tangata akama au e kare au i atoro ana i te opati manga, kua mataora au no te mea kua akakite mai tetai au painia kiaku i te au mea meitaki no runga i te Betela. Te tae anga au ki reira, kua mataora tikai au.

E rua mataiti i muri ake te tae anga au ki Betela, kua mono au i te taeake Bill Yacos ei tauturu no te pupu o te aronga pakari i roto i te pupu Shaw i Toronto. * I te mea e 23 oku mataiti, kua emiemi au. Inara kua akaari mai te Taeake Yacos e eaa taku ka rave. Pera katoa kua tauturu mai a Iehova iaku.

Kua inangaro te Taeake Yacos—e tangata ketaketa aia e te mata katakata—i te kite no runga i te tangata. Kua inangaro aia i te au taeake e te au tuaine, e kua inangaro katoa mai ratou iaia. Kua atoro putuputu aia ia ratou i ko i to ratou kainga, kare i te tuatau ua me rokoia ratou e te manamanata. Kua akamaroiroi a Bill Yacos iaku kia akapera e kia angaanga kapiti atu ki te au taeake e te au tuaine i roto i te angaanga orometua. Kua akakite mai aia e, “E Ken, akaari e te manako ra koe i te au taeake e te au tuaine. Na te reira e tapoki i te au apa e manganui.”

Mei ia Tianuare 1957, kua tauturu a Iehova iaku na roto i tetai mataara ke. I roto i taua marama ra, kua akaipoipo au ia Evelyn, tetai tuaine tei aere ki te pupu 14 o te Apii Gileada. I mua ake i to maua akaipoipoanga, kua tavini aia i roto i tetai oire e tuatua ana i te reo Varani i Quebec. I tera tuatau, kua akaaereia a Quebec e te Roman Catholic Church. No reira e tukuanga angaanga ngata tikai ta Evelyn, inara kare roa aia i tuku i te au e kua vai tiratiratu aia kia Iehova.

Kua vai tiratiratu katoa a Evelyn kiaku. (Ephe. 5:31) Kua timataia tona tu tiratiratu i muri ua ake i to maua akaipoipoanga! Kua parani maua i te tere ki Florida, i Marike, inara e tai ra i muri ake i to maua akaipoipoanga, kua pati te opati manga iaku kia aere ki tetai uipaanga e okotai epetoma i ko i te Betela i Kanata. Ae, kua tamanamanata teia uipaanga i ta maua parani, inara kua inangaro maua ko Evelyn i te rave i ta Iehova i pati ia maua kia rave. No reira kua akakore maua i ta maua parani no te orote akaipoipo. I tera epetoma, kua angaanga a Evelyn i  roto i te angaanga orometua vaitata atu ki te opati manga. Noatu e tuke takiri te ngai tutuanga i konei ki to Quebec, kua rave ua aia i te reira.

I te openga o tera epetoma, kua tupu tetai apinga poitirere—kua tonoia au ki te tua tokerau o Ontario ei akaaere kotinga. Koi oti ua ake au i te akaipoipo, e 25 oku mataiti, kare au e tukatau kia apii atu i te tangata, inara kua aere maua ma te irinaki papu ki roto ia Iehova. I tetai po anu tikai i Kanata, kua kake maua ki runga i tetai rerue. I runga i te rerue, ko te au akaaere tutaka e oki ra ki ta ratou tukuanga angaanga. Kua akamaroiroi tikai ratou ia maua! Kua raurau katoa tetai taeake kia maua kia na runga maua i te ngai tana i tapao nona i runga i te rerue, kia rauka ia maua i te moe i te po katoa. I tera mai popongi, e 15 ra i muri ake i to maua akaipoipo, kua tae maua ki te pupu meangiti i Hornepayne, tei taikuia i te akamataanga o teia atikara.

Kua aro atu maua ko Evelyn i te au tauianga e manganui. Iaku e angaanga ra ei akaaere tapere i te openga o te mataiti 1960, kua rauka mai iaku tetai patianga kia aere ki te pupu 36 o te Apii Gileada, e tai ngauru marama te roa te ka akamata ia Peperuare, 1961, i Brooklyn, New York. Kua rekareka tikai au, inara kare a Evelyn i patiia kia aere ki te Apii Gileada. Mari ra, mei tetai au vaine i roto i teia turanga, kua patiia a Evelyn kia tata i tetai reta i te karanga anga e kua puareinga ua aia i te noo koia anake ua no tetai tai ngauru marama. Kua aue a Evelyn, inara kua ariki maua e e mea meitaki noku kia aere ki te apii, e kua mataora a Evelyn e ka rauka iaku te terenianga puapinga i ko i te Apii Gileada.

Iaku i Brooklyn, kua tavini a Evelyn i roto i te opati manga i Kanata. Kua rauka iaia te tikaanga ngateitei i te noo kapiti ki tetai tuaine akatainuia, ko Margaret Lovell. E tika, kua mii tikai maua ko Evelyn i tetai e tetai. Inara ma te tauturu a Iehova, kua rave maua i ta maua tukuanga angaanga. Kua riro tona tu akaatinga e te puareinga ua i te tavini ia Iehova ei akakeuanga maata kiaku.

Te pou anga e toru marama i Gileada, kua oronga mai te Taeake Nathan Knorr, te arataki no te angaanga tutuanga i te ao katoa i tera tuatau, i tetai patianga umere tikai kiaku. Kua akakite mai aia e me ka inangaro au i te akaruke i te Apii Gileada e kia oki ki te opati manga i Kanata kia tavini no tetai tuatau poto ua ei puapii no te Apii Orometua Patireia. Akakite mai te Taeake Knorr e kare au e anoanoia kia ariki i tana patianga. Ka rauka rai iaku i te akaoti i taku terenianga i te Apii Gileada e kia tonoia ki roto i te angaanga mitinari. Karanga katoa aia e me ka oki au ki Kanata, penei kare rava au e pati akaouia mai kia oki ki Gileada, e i te tuatau ka aereia ka tukuia au ki roto i te angaanga tutuanga i Kanata. I reira, kua tuku aia e naku e rave i teia tukuanga tika me oti au i te akakite i te reira ki taku vaine.

I te mea kua akakite takere a Evelyn kiaku i tona manako no runga i te au angaanga teokaratiki, kua akakite tika au ki te Taeake Knorr e, “Noatu eaa ta te akaaerenga a Iehova ka inangaro ia maua i te rave, ka rave maua i te reira.” E manako ua ana maua e noatu eaa ta maua e inangaro ra i te rave, e mea meitaki kia rave i ta te akaaerenga a Iehova i inangaro.

No reira, i roto ia Aperira 1961, kua akaruke au ia  Brooklyn e kua oki ki Kanata kia riro ei puapii i roto i te Apii Orometua Patireia. Muri mai, kua akamata maua i te tavini i Betela. Poitirere ua ake au, kua orongaia kiaku tetai patianga kia aere ki te pupu 40 o Gileada te ka akamata i roto i te mataiti 1965. Kua anoanoia a Evelyn kia tata akaou i tetai reta kia noo aia koia anake ua. Inara i tetai nga epetoma i muri mai, kua rekareka tikai maua e kua rauka ia Evelyn i tana uaorai patianga kia aru mai iaku ki te apii Gileada.

Te tae anga maua ki reira, kua akakite mai te Taeake Knorr e ka tonoia te aronga apii tei kite i te reo Varani, mei ia maua rai, ki Aperika. Inara, kua tukuia maua ki Kanata! Kua akanooia au ei tauturu no te Kumiti Manga. I na, no te mea e 34 oku mataiti, kua akakite au ki te Taeake Knorr e, “E mapu ua rai au.” Inara kua akamaroiroi mai aia iaku. Mei te akamataanga, kua pati au i te au taeake pakarikari e te tukatau i Betela no te tauturu i mua ake ka rave au i tetai ikianga.

Kua oronga mai taku angaanga i Betela i te au atianga meitaki kia rauka te kite mai mei etai ke. E akangateitei tikai au i te au mema katoa o te Kumiti Manga. Kua akakeuia au e te au taeake e te au tuaine Kerititiano e manganui, te au mapu e te aronga pakarikari ta maua i aravei i te tuatau ia maua i roto i te opati manga e te au putuputuanga ta maua i tavini ana.

I roto i taku angaanga i Betela, kua rauka iaku i te apii atu i etai ke kia akamatutu i to ratou akarongo. Kua karanga te apotetoro ko Paulo kia Timoteo e: “Kia mou marie ra koe i taau i apii.” Kua karanga katoa aia e: “E te au tuatua taau i akarongo iaku nei i te aroaro o te au kite katoa e manganui ra, ko taau ïa e tuku ki te aronga tuatua-mou, ko te tau kia apii atu ia etai ke.” (2 Timo. 2:2; 3:14) Tetai taime e ui mai ana te au Kerititiano kiaku e eaa taku i mou mai i te tuatau o toku 57 mataiti i Betela. Pau atu au e, “Kia rave puareinga ua i taku angaanga i roto i ta Iehova akaaerenga, kia inangaro i te rave i te reira, e kia irinaki ki roto ia Iehova no te tauturu.”

Maara au i toku aere anga mai ki Betela no te taime mua ei mapu akama e te tukatau kore. Inara i taua au mataiti ra, ko Iehova ‘tei akamaroiroi i toku rima katau.’ Na roto tikai i te takinga meitaki e te turuturuanga a te au taeake irinaki, te akapapu maira a Iehova kiaku e: “Auraka e mataku, naku koe e tauturu.”—Isa. 41:13.