1, 2. (a) Eaa te rua o te akauenga ta Iesu i akakite mai? (e) Eaa te nga uianga ta tatou ka pau?

TE UI anga tetai tangata Pharisea kia Iesu e eaa te akauenga tei maata atu i roto i te Ture, kua karanga a Iesu e: “E anoano atu koe i to Atua ia Iehova ma to ngakau katoa, e ma to vaerua katoa, e ma to manako katoa.” Ko teia ta tatou i uriuri ana i roto i te atikara i mua ana. Kua akakite katoa a Iesu i te rua o te akauenga. Kua karanga aia e: “E aroa atu koe i toou tangata tupu mei te aroa ia koe uaorai.”—Mata. 22:34-39.

² Kua akakite mai a Iesu e ka anoanoia tatou kia inangaro i to tatou tangata tupu. Inara koai ma to tatou tangata tupu? Akapeea tatou me rave i ta Iesu i akakite mai? I roto i teia atikara, ka pau tatou i teia nga uianga e ka kite tatou e akapeea te inangaro no to tatou tangata tupu e akamareka ai ia Iehova e akapeea te reira e puapinga ai ki te katoatoa.

3, 4. (a) Eaa te akatutuanga ta Iesu i taangaanga kia akaari e eaa tikai te aiteanga kia inangaro i to tatou tangata tupu? (e) Akapeea tetai tangata Samaria te tauturu anga i tetai tangata tei keiaia tana au apinga, tei pāpāia, e tei akarukeia kia mate i runga i te mataara? (Akara i te tutu mua o teia atikara.)

³ Maata te taime e manako ana tatou e ko to tatou tangata tupu,  te noo vaitata ra aia ki to tatou kainga. (Mase. 27:10) Inara, te ui anga tetai tangata kia Iesu e: “Koai oki toku tangata tupu?” Kua pau atu a Iesu na roto i tetai akatutuanga o tetai tangata Samaria e kua akamarama aia i te aiteanga tikai kia inangaro i tetai ke. (E tatau ia Luka 10:29-37.) Kua keiaia te au apinga a tetai tangata ngati Iuda, kua pāpāia aia, e kua akarukeia aia kia mate i runga i te mataara. Kua kite tetai kau taunga Iseraela e tetai tangata ngati Levi iaia, inara kare rai raua e inangaro i te tauturu iaia. Mari ra, na tetai tangata Samaria i tauturu iaia. I tera tuatau, e maata te ngati Iuda e te au Samaria e makitakita ra i tetai e tetai.—Ioa. 4:9.

⁴ Kua riringi te tangata Samaria i te inu e te uaina ki runga i taua tangata ra kia rapakau iaia. E oti, kua apai atura iaia ki tetai ngai tapae anga e kua oronga e rua denari ki te tangata tiaki are kia akono i taua tangata ra. Kua aiteite teia nga denari ki te moni ka tutakiia tetai tangata tei angaanga e rua ra. (Mata. 20:2) Me akamanako tatou i te maata ta teia tangata Samaria i rave ei tauturu i tera tangata, te kite nei tatou e e inangaro mou tikai tona no tona tangata tupu. Ka aite rai tatou ki teia tangata Samaria me e tu tangi to tatou no te tangata e me akaari tatou i te inangaro no ratou.

5. Akapeea te Au Kite o Iehova te akaari anga i te inangaro no to ratou tangata tupu i muri ake ia Hurricane Sandy?

⁵ Te noo nei tatou i te “tuatau openga” e e maata te tangata kare e akaari ana i te tu tangi. E maata ia ratou tei akakino i etai ke, tei inangaro i te ta tangata, e kare e akaari i te inangaro no to ratou tangata tupu. (2 Timo. 3:1-3) Ei akaraanga, i roto ia Okotopa 2012, kua takinokino a Hurricane Sandy i tetai tuanga o New York City. E maata te tangata kare o ratou uira, kare e apinga tamaana, e te au apinga e anoano ra ratou. Te mea tangi, kua aere mai tetai aronga e kua keia i te au apinga a te tangata. Inara, kua tuke ake rai te Au Kite o Iehova. Kua maani ratou i tetai au akanoonooanga ei tauturu i te au taeake e te au tuaine e tetai ke, no te mea te akaari ra te au Kerititiano mou i te inangaro no to ratou tangata tupu. Eaa tetai au mataara ke ka rauka ia tatou i te akaari i te inangaro no to tatou tangata tupu?

6. Eaa te tauturu no roto mai i te Pipiria ta tatou e oronga ra ki to tatou tangata tupu?

⁶ Oronga i te tauturu no roto mai i te Pipiria. I roto i ta tatou angaanga tutuanga, te oronga ra tatou i “te pumaana o te tuatua i tataia ra” ki to tatou tangata tupu. (Roma 15:4) Te akaari ra tatou i te inangaro no ratou me taangaanga tatou i te Pipiria ei akakite kia ratou i te tuatua meitaki o te Patireia o te Atua. (Mata. 24:14) E tikaanga ngateitei kia apai i teia manakonakoanga no ko mai ia Iehova ki to tatou tangata tupu.—Roma 15:13.

7. Eaa te aiteanga e kia akono tatou i tetai ke na roto i te mataara ka inangaro koe kia akonoia mai, e eaa te ka tupu me rave tatou i te reira?

⁷ Akono i Tetai ke na Roto i te Mataara ka Inangaro Koe Kia Akonoia Mai. Kua akakite a Iesu kia tatou e eaa te aiteanga o teia. Kua tuatua aia e: “Te au mea katoa ta kotou i anoano ia etai ke ra, na reira katoa kotou ia ratou: ko ta te ture ïa, e ta te au peroveta.” (Mata. 7:12) Ko “te ture,” te taikuia ra te reira ki te puka o Genese kia Deuteronomi, e te taiku ra “te au peroveta” ki te au puka a te au peroveta i roto i te au Tuatua Tapu Epera. No to Iehova aroa no tona iti tangata e tona inangaro kia akaari ratou i te aroa ki tetai e tetai, kua oronga aia i “te ture” e “te au peroveta.” I teia tuatau katoa, te tapapa maira a Iehova kia akaari tatou i te inangaro no to tatou tangata tupu. I roto i te puka o Isaia, kua akakite a Iehova e: “E akono i te tuatua-tau, e rave i te tuatua-tika: . . . E ao to te tangata e rave i teia.” (Isa. 56:1, 2) Me akaari tatou i te inangaro no te tangata tupu e me akono tatou i tetai ke na roto i te mataara ka inangaro tatou kia akonoia mai, ka mataora tikai tatou.

8. Eaa te tumu ka inangaro tatou i to tatou enemi, e eaa te ka tupu me rave tatou i te reira?

⁸ E inangaro atu i toou enemi. Kua apii ua  rai a Iehova ia tatou kia inangaro i to tatou enemi. I to Iesu tuatau, kua apii atu tetai pae e kia makitakita te tangata i to ratou enemi. Inara kua ako mai a Iesu e: “E aroa atu i to kotou aronga enemi, . . . e pure oki no te aronga e akakino mai e tei takinga-kino mai ia kotou.” (Mata. 5:43-45) Kua oronga katoa a Paulo i te akoanga mei teia rai, kua karanga aia e: “Te pongi ra to enemi, ka akaangai atu; e te kaki vai ra, ka akainu atu.” (Roma 12:20; Mase. 25:21) I Iseraela taito, kua oronga a Iehova i te au ture ki tona iti tangata ei apii ia ratou kia inangaro atu i to ratou enemi, pera katoa te au manu a to ratou enemi. (Exo. 23:5) Na te akono anga i tera akoanga, penei ka riro te aronga tei makitakita i tetai e tetai ei au oa meitaki. Ei au Kerititiano, na te akaari anga i te inangaro no to tatou enemi e taui i to ratou manako no runga ia tatou. Penei ka riro mai tetai ia ratou ei au tavini no Iehova.

9. Eaa ta Iesu i tuatua no runga i te akatupu anga i te au i rotopu ia tatou e to tatou taeake?

⁹ “E umuumu i te au i te tangata katoa nei.” (Ebe. 12:14) Me ka anoanoia tatou kia akatupu i te au i rotopu ia tatou e tetai ke, kia akatupu katoa tatou i te au i rotopu ia tatou e to tatou au taeake e te au tuaine. Kua akakite a Iesu e: “E teianei, kia apai koe i taau apinga oronga ua ki te atarau, e kua manako iora koe i reira e, e ara ta to taeake ia koe na: Vaio atu i to apinga i mua i te atarau, e akamata i te aere e ongi i to taeake, ka aere ei ka apai i taau apinga.” (Mata. 5:23, 24) Me e manamanata tetai i rotopu ia tatou e to tatou taeake, ka akaari tatou i te inangaro nona na te tauta anga kia akatupu i te au. Me viviki tatou i te akatupu i te au, ka mareka mai a Iehova.

10. Eaa te tumu kare tatou e akava i etai ke?

¹⁰ Auraka e akava i etai ke. “Auraka e akakino atu; kia kore kotou e akakinoia mai,” tera te aiteanga, auraka e akava i tetai ke. Kua apii mai a Iesu ia tatou kia kore e akava i etai ke no te tarevake ta ratou i rave. Kua akakite katoa aia e: “Eaa koe i akaraʼi i te tanga iti i roto i te mata o to taeake ra, e kare koe i kite e tei roto i toou uaorai mata te rakau maata? E eaa oki koe e tikaʼi kia karanga atu ki to taeake, O mai, naku e kiriti i te tanga iti i roto i toou mata, e i na, tei roto i toou uaorai mata te rakau maata? E tera ra pikikaa e, e timata ana i te kiriti i te rakau maata i roto i toou uaorai mata; ei reira koe e kite meitaki ei, kia kiriti i te tanga iti i roto i te mata o to taeake.” (Mata. 7:1-5) Ko te apiianga i reira, auraka tatou e kimi i te kino me tarevake mai tetai tangata, no te mea e rave katoa ana tatou i te tarevake.

11, 12. Eaa tetai mataara puapinga kia akaari i te inangaro no to tatou tangata tupu?

¹¹ E maata te au mataara kia akaari tatou i te inangaro no to tatou tangata tupu. Inara, kua apii mai a Iesu i te mataara meitaki rava atu kia rave i te reira, koia oki na te akakitekite anga i te tuatua meitaki o te Patireia. (Luka 8:1) Kua akakite aia ki tana au pipi e: “E akariro i to te pa enua katoa ei pipi.” (Mata. 28:19, 20) Me kauraro tatou kia Iesu, te tauturu ra tatou i to tatou tangata tupu kia akaruke i te mataara atea maata tei arataki atu ki te mate, e te akaari ra tatou iaia e akapeea me aaere na te ara ō iti tei arataki atu ki te ora. (Mata. 7:13, 14) Te kite nei tatou e te mareka ra a Iehova i ta tatou au tautaanga.

¹² E maata te tangata ta Iesu i tauturu kia marama e ka anoanoia ratou kia kite no runga ia Iehova. (Mata. 5:3) Te aru ra tatou ia Iesu me akakite tatou ki te tangata i “te evangelia a te Atua.” (Roma 1:1) Te apii nei tatou ia ratou e te akatuera ra te atinga o Iesu i te mataara no ratou kia akamareka ia Iehova e kia rauka tetai pirianga vaitata kiaia. (2 Kori. 5:18, 19) Ko te angaanga tutuanga te mataara puapinga tikai kia akaari e te inangaro ra tatou i to tatou tangata tupu.

13. Eaa toou manako me apii koe i te tangata no runga ia Iehova?

¹³ Me akateateamamao tatou no te au atoro akaou anga e te au apii Pipiria, ka rauka ia tatou i te apii i te tangata kia kauraro kia Iehova. Tetai pae, ka anoanoia ratou kia rave i te au tauianga i roto i to ratou oraanga. (1 Kori. 6:9-11) Te mataora nei tatou me kite tatou e akapeea a Iehova te tauturu anga i te aronga akaaka kia tere meitaki i roto i te tuatua mou e kia riro mai ei oa nona. (Anga. 13:48) Me apii ratou i te Pipiria, ka mataora te aronga kare o ratou manakonakoanga. Ka akatupu ratou i te irinaki papu i roto ia Iehova. E tikaanga ngateitei kia akaari i te inangaro no to tatou tangata tupu na roto i teia angaanga puapinga rava atu.

14. Akapeea a Paulo te akataka anga i te aroa i roto ia 1 Korinetia 13:4-8?

¹⁴ Me inangaro tatou i te tangata tupu na roto i te tu ta Paulo i akataka mai, ka akamareka tatou ia Iehova, ka akaiti te reira i te au manamanata, e ka mataora tatou. Ta Paulo i tata i roto ia 1 Korinetia 13:4-8, ka apii mai ia tatou no runga i te au mataara tukeke kia akaari i te aroa no to tatou tangata tupu mei te aroa ia tatou uaorai.—E tatau.

15. (a) Eaa te tumu ka akaari tatou i te akakoromaki anga roa e te takinga meitaki? (e) Eaa ra i kore ei tatou e akatupu i te vareae e te ngakau parau?

¹⁵ “E akakoromaki anga roa to te aroa, e te takinga-meitaki.” E akakoromaki anga roa to Iehova e te takinga meitaki no te aronga pouroa, noatu to ratou tu apa. No reira ka anoano katoaia tatou kia akatupu i te tu akakoromaki e te takinga meitaki me rave tetai ke i te tarevake, noatu me akariri mai ratou ia tatou. Te na ko ra te Pipiria e, “kare te aroa e vareae.” Penei e au tukuanga angaanga ta tetai au taeake i roto i te putuputuanga me kore e maata ta ratou apinga. Inara, me e inangaro mou to tatou no te au taeake, kare roa tatou e vareae ia ratou. Auraka katoa tatou e akatietie. Te akakite maira te Pipiria kia tatou e, te rikarika ra a Iehova i te aronga “mata teitei, e te ngakau parau.”—Mase. 21:4.

16, 17. Eaa te au mataara kia akaari i te aroa no to tatou tangata tupu tei akatakaia i roto ia 1 Korinetia 13:5, 6?

¹⁶ Kare te aroa “e rave i te mea tau kore.” Me akaari tatou i te aroa ki to tatou tangata tupu, kare tatou e pikikaa kiaia me kore e keia i tana au apinga, me kore e rave i tetai ua atu mea te ka akamareka kore ia Iehova. Kare katoa tatou e akatupu i te tu noinoi no te mea kare te aroa “e kimi i te meitaki nona uaorai.” No reira, ka rave ua rai tatou i te mea meitaki no to tatou tangata tupu.—Phili. 2:4.

¹⁷ Kare te aroa “e riri vave, kare e manako kino ia etai ke.” Me rave tetai tangata i te mea kino kia tatou, kare tatou e riri vave. Auraka tatou e akamaara i te au taime pouroa i akakino  mai ei aia ia tatou. (1 Tesa. 5:15) Me akamoupuku tatou, penei ka maata atu to tatou riri e ka mamae tatou e tetai ke. (Levi. 19:18) Mari ra, kia akakore tatou i tana ara e kia akangaropoina i te reira. Te akakite katoa ra te Pipiria e kare te aroa “e rekareka i te tuatua-tika kore.” No reira, kare tatou e mataora ana me tamamaeia tetai tangata tei makitakita ia tatou.—E tatau ia Maseli 24:17, 18.

18. Eaa ta tatou i mou mai no runga i te aroa tei taikuia i roto ia 1 Korinetia 13:7, 8?

¹⁸ Kua tata a Paulo e te ‘tapoki ra te aroa i te au mea katoa.’ Me e inangaro to tatou no te tangata tupu, ka akakore tatou i tana ara me rave aia i tetai apinga tei akariri ia tatou. Kua akakite a Paulo e te ‘akarongo ra te aroa i te au mea katoa,’ koia oki te irinaki ra te reira i te au mea katoa. Te irinaki nei tatou i te au mea ta tatou e tatau ra i roto i te Pipiria e te mataora nei tatou kia apiiia e te akaaerenga a Iehova. ‘Te manakonako ra te aroa i te au mea katoa.’ E manakonakoanga to tatou no te mea te irinaki nei tatou i te au mea ta Iehova i taputou mai. No to tatou inangaro no te tangata, ka rave tatou i te ka rauka kia akakite kia ratou no runga i teia manakonakoanga. (1 Pete. 3:15) Me aro atu tatou i te au turanga ngata tikai, te pure nei e te manakonako ra tatou kia meitaki atu te turanga. Me ara tetai tangata me kore me takinga kino mai ia tatou, ka akakoromaki tatou. Kua akakite a Paulo e ‘te akakoromaki ra te aroa i te au mea katoa.’ Kua karanga katoa aia e: “Kare ua te aroa e kore.” Ko te aronga tei kauraro kia Iehova, kare to ratou inangaro no te tangata tupu e kore.

19, 20. Eaa te au irava tei apii mai ia tatou kia akaari ua rai i te aroa no to tatou tangata tupu?

¹⁹ Me aru tatou i te akoanga i roto i te Pipiria, ka akaari ua rai tatou i te aroa no te tangata tupu mei te aroa ia tatou uaorai. (Mata. 22:39) Te tapapa maira a Iehova e Iesu ia tatou kia rave i teia. Ka anoanoia tatou kia akaari i te aroa ki te au tangata pouroa, noatu noea mai ratou e eaa ta ratou peu tupuna. Me e ngata i te akaari i te aroa no to tatou tangata tupu, e pure kia Iehova e e pati kiaia kia oronga mai i tona vaerua tapu. Te kite nei tatou e ka akamareka teia ia Iehova, e ka tauturu mai aia ia tatou.—Roma 8:26, 27.

²⁰ Ko te akauenga kia aroa atu i to tatou tangata tupu, kua kapikiia e ko te “ture ariki” no te mea e akauenga puapinga tikai te reira. (Iako. 2:8) I roto i te Ture a Mose, kua oronga a Iehova i te au akauenga e manganui ki tona iti tangata ei apii ia ratou kia aroa atu i to ratou tangata tupu. I muri mai, kua akauru a Iehova ia Paulo kia tata e: “Te vai nei tetai ture ke, kua ope takiri i roto i teianei tuatua e, ‘E aroa atu koe i to tangata tupu mei te aroa ia koe uaorai.’”—Roma 13:8-10.

21, 22. Eaa te tumu i inangaro ei tatou i te Atua e to tatou tangata tupu?

²¹ Kua tauturu mai a Iesu ia tatou kia marama meitaki e koai tikai to tatou tangata tupu. Kua tuatua aia no runga i tona Metua e: “Te akaiti nei aia i tona rā ki rungao i te kino e te meitaki, e te akatopa mai nei aia i te ua ki runga i te tangata tuatua-tika e te tangata tuatua-tika kore.” (Mata. 5:43-45) Te apii mai nei a Iesu kia tatou e kia akaari i te aroa ki te tangata pouroa, noatu e aronga tuatua tika ratou me kore e aronga tuatua tika kore. Mei tei taikuia i runga ake, ko tetai mataara puapinga kia akaari i te inangaro no to tatou tangata tupu koia oki, na te apii anga ia ratou no runga ia Iehova e tona Patireia. Me akono to tatou tangata tupu i tana i mou mai mei te Pipiria i roto i tona oraanga, ka rekareka aia me riro mai ei oa no te Atua.

²² Kua apii ana tatou i te tumu ka inangaro tatou ia Iehova ma to tatou ngakau, vaerua, e te manako katoa. Kua apii katoa ana tatou e akapeea me akaari i te inangaro no te tangata tupu. Me inangaro tatou ia Iehova e te tangata tupu, te akono ra tatou i te nga akauenga maata. Ko te mea meitaki atu, te akamareka ra tatou i to tatou Metua i te rangi, ko Iehova.