1, 2. Eaa to Iehova manako no runga i tona au tavini tataki tai?

ME AKARA te au metua i ta ratou tamariki e kanga ra, e poitirere ana ratou no te au tareni o ta ratou tamariki. Penei e kite katoa ana koe i te reira. E meitaki atu tetai au tamariki i te kanga tipōti, e e meitaki atu tetai au tamariki i te torō i te au tutu me kore i te maani i te au apinga. Noatu eaa ta ratou tareni, e reka ana te au metua i te tauturu i ta ratou tamariki kia rave i ta ratou ka rauka.

² Ei metua aroa, e āka inangaro to Iehova no tona au tavini. Te akaperepere ra a Iehova ia ratou no te mea kua vai tiratiratu ratou e kua akarongo mou ratou kiaia. (Haga. 2:7) I na, penei kua kite ana koe e e maata te au tareni tukeke o toou au taeake e te au tuaine. Ei akaraanga, e tukatau tetai au taeake i te oronga i tetai akoanga, e meitaki atu tetai pae i te rave i te au akanoonooanga no te putuputuanga. E maata te au tuaine tei tukatau i te apii i tetai reo ke e tei taangaanga i te reira i roto i te angaanga orometua. E tetai pae, e meitaki ratou i te akono i te au anoano o te aronga maki me kore te oronga i te akamaroiroi ki te aronga tei anoano i te reira. (Roma 16:1, 12) E tikaanga ngateitei to tatou kia piri atu ki tetai putuputuanga ma te au taeake e te au tuaine tei akaari i tera tu.

3. Eaa te nga uianga ta tatou ka pau i roto i teia atikara?

 ³ Penei kare te au taeake mapu me kore te au taeake ou e kite e eaa ta ratou angaanga i roto i te putuputuanga. Akapeea tatou me tauturu ia ratou kia rave i ta ratou ka rauka? Eaa te tumu ka tauta tatou i te aru i to Iehova akaraanga na te kimi anga i te au tu meitaki i roto i to tatou au taeake?

4, 5. Eaa ta Iehova i kite mai i roto ia Gideona, e eaa ta tatou i apii mai mei te akaraanga o Iehova?

⁴ Te akaari ra te Pipiria e te kite maira a Iehova i te au tu meitaki i roto i tona au tavini e te kite nei aia e ka rauka ia ratou i te rave i ta ratou ka rauka. Ei akaraanga, kua iki a Iehova ia Gideona kia akamatara mai i te ngati Iseraela mei to ratou enemi, ko te ngati Midiana. Kua manako puapinga kore a Gideona iaia uaorai, e penei kua poitirere aia te akakite mai anga te angera kiaia e: “Tei vaitatao a Iehova ia koe, e tenana tangata ririnui e te maroiroi.” Kare a Gideona i manako e e “tangata ririnui” oki aia e ka rauka iaia i te akaora i te iti tangata o te Atua. Inara e tuke te manako o Iehova. Kua kite Aia i ta Gideona ka rauka i te rave i te akaora ia Iseraela.—E tatau i Te Au Akava 6:11-16.

⁵ Kua irinaki tikai a Iehova e ka rauka ia Gideona i te rave i te reira. Ei akaraanga, kua kite a Iehova e me pāpā e me akapapa a Gideona i te titona, kua rave aia i te reira ma tona maroiroi katoa. Pera katoa, e angaanga ana te aronga tanutanu i vao ake i te ngai atea ua, inara te akapapa ra a Gideona i te titona i roto i te ngai taomianga vine kia kore to Midiana e kite i tana e rave ra e kia keia i tana titona. Kua kite a Iehova e e tangata angaanga maroiroi a Gideona. E tangata karape aia e kua rauka iaia i te marama i tetai ua atu turanga e oti, e rave i te au ikianga tau kia kore aia e rokoia e te kino. Ae, kua kite a Iehova i ta Gideona ka rauka i te rave e kua oronga Aia i te terenianga nona.

6, 7. (a) Akapeea to Iehova manako no runga ia Amosa i tuke ei ki to te ngati Iseraela? (e) Akapeea tatou e kite ei e kua iki a Iehova i te tangata meitaki roa atu ko Amosa kia apai i te karere?

⁶ Mei te reira rai, kua kite a Iehova i ta te peroveta ko Amosa ka rauka i te rave. Ki te maataanga, e tangata muteki ua aia e te puapinga kore. Te rave ra aia i te au angaanga akaaka ua ei tiaki puakatoro e ei tangata akaputu sukamino. Inara kua oronga a Iehova kia Amosa te tikaanga kia akatikatika i te au kopu tangata e tai ngauru o Iseraela tei akamutu i te akamori Iaia. Penei e manako ana tetai o te ngati Iseraela e kare a Amosa e tau ana kia akatikatika i teia au kopu tangata o Iseraela. No teaa ra?—E tatau ia Amosa 7:14, 15.

⁷ No roto mai a Amosa i tetai oire kare e maata ana te tangata. Inara e maata tana i kite no runga i te au peu matau e te au tutara o te au pa enua ke, penei kua rongo ana aia i te reira mei te au tane tei tere ki tona oire no te angaanga okooko. Ei akaraanga, e maata ta Amosa i kite no runga i te au iti tangata i te pae mai, e te turanga kino i Iseraela. (Amo. 1:6, 9, 11, 13; 2:8; 6:4-6) Pera katoa, e tangata meitaki a Amosa i te tata reta. Kua rauka iaia i te taangaanga i te au tuatua mama ua e te puapinga. Kare aia e mataku ana i te akaapa i te kau taunga ko Amazia no te kino tana i rave. Kare e ekoko, kua iki a Iehova i te tangata meitaki roa atu kia apai i teia karere. Kua kite Aia i ta Amosa ka rauka i te rave, noatu kare te tangata i kite mai.—Amo. 7:12, 13, 16, 17.

8. (a) Eaa ta Iehova i taputou e ka rave aia no Davida? (e) Eaa ra a Salamo 32:8 i riro ei ei akamaroiroianga no te aronga kare e papu tikai ana no runga i ta ratou ka rauka i te rave?

⁸ Te kite maira a Iehova i ta tona au tavini ka rauka i te rave, e te inangaro ra aia i te tauturu ia tatou tataki tai kia rave i ta tatou ka rauka. Ei akaraanga, kua taputou a Iehova e ka arataki aia ia Davida e ka oronga  kiaia te akoanga tau tei anoanoia. (E tatau ia Salamo 32:8.) Eaa ra teia e akamaroiroi nei ia tatou? Noatu me kare tatou e irinaki papu i roto ia tatou uaorai, ka rauka ia Iehova i te tauturu ia tatou kia rave maata atu i ta tatou e manako ra. Mei tetai puapii meitaki rai tei arataki i tetai tamaiti tukatau kore, te arataki maira a Iehova ia tatou kia rave i ta tatou ka rauka. E penei ka taangaanga aia i to tatou au taeake e te au tuaine kia tauturu ia tatou kia rave i te reira. Na roto i teea au mataara?

9. Akapeea tatou me “akono” i te au inangaro o to tatou au taeake e te au tuaine?

⁹ Kua akamaroiroi a Paulo i te au Kerititiano e kia “akono” i te au inangaro o to tatou au taeake e te au tuaine. (E tatau ia Philipi 2:3, 4.) Eaa te o maira ki teia akoanga? Ka anoanoia tatou kia kite i ta te au taeake ka rauka i te rave e kia akakite i te reira kia ratou. Eaa taau e manako ra me kite mai tetai tangata i te meitaki taau i rave? Ka akakeuia koe kia rave maata atu i te reira. Kua aite rai teia ki to tatou au taeake e te au tuaine. Me kite tatou i te meitaki ta te au taeake e te au tuaine e rave ra, ka akakeu te reira ia ratou kia akamaata atu i ta ratou angaanga i roto i te tavini anga ia Iehova.

10. Koai ma tikai tei inangaro kia kiteaia mai no te au angaanga ta ratou e rave ra?

¹⁰ I tetai au taime, ka inangaro tatou i etai ke kia kite i te au angaanga ta tatou e rave ra. Inara te inangaro tikai ra te au taeake mapu me kore te au taeake ou kia kite e e tuanga ratou no te putuputuanga. Na te reira e tauturu ia ratou kia marama e e puapinga ratou i rotopu i te iti tangata o Iehova. Te akamaroiroi maira te Pipiria i teia au taeake e kia riro ratou ai aronga tau no te au tukuanga angaanga i roto i te putuputuanga. (1 Timo. 3:1) Inara me manako ratou e kare o ratou puapinga noatu te au angaanga meitaki ta ratou i rave, penei kare ratou e inangaro i te akamaata atu i ta ratou angaanga i roto i te akaaerenga a Iehova.

11. (a) Akapeea tetai tangata pakari te tauturu anga i tetai taeake mapu kia tupu i roto i te tuatua mou? (e) Eaa taau i mou mai mei tei tupu kia Julien?

¹¹ Kua karanga tetai tangata pakari ko Ludovic tona ingoa e me akaariia te inangaro ki tetai taeake, ka tupu viviki aia i roto i te tuatua mou. Ko te taeake Julien tetai ia ratou. Kua kite te taeake Ludovic e e tangata akama a Julien, e me tauta a Julien kia rave maata atu i te angaanga i roto i te putuputuanga, kare aia e irinaki e ka rauka iaia i te rave i te reira, e tuke ake rai tona tu. Kua karanga te taeake Ludovic e, “Kua kite au e e tu takinga meitaki to Julien e kua inangaro aia i te tauturu i etai ke i roto i te putuputuanga.” No reira kua akamou te taeake Ludovic i tona manako ki runga i te au tu meitaki o Julien e kua akamaroiroi iaia. Tei tupu, kua tau a Julien kia riro ei tavini tauturu e i muri mai kua riro aia ei painia tamou.

12. Eaa ta tatou ka rave ei tauturu i to tatou au taeake? Oronga mai i tetai akaraanga.

¹² Me inangaro tatou i te tauturu i to tatou au taeake kia rave i ta ratou ka rauka, ka anoanoia tatou kia kite i te au angaanga meitaki ta ratou e rave ra. Ka anoanoia tatou kia akara i to ratou au tu meitaki e to ratou au tareni. Kua kite a Iesu i te au tu meitaki o te apotetoro ko Petero. I tetai au taime, i te akara anga kare e rauka i te irinaki ia Petero. Inara kua kite a Iesu i tona au tu meitaki e kua oronga kiaia i te ingoa ko Kepha me kore ko Petero, te aiteanga, e mato. Na te rave anga i te reira kua kite a Iesu e ka akaketaketaia a Petero mei tetai mato rai.—Ioa. 1:42.

13, 14. (a) Eaa to Banaba manako no runga ia Mareko? (e) Akapeea a Alexandre i puapingaia ai mei te tauturu a tetai tangata pakari? (Akara i te tutu mua o teia atikara.)

¹³ Ka akara tatou i te akaraanga o Banaba raua ko Mareko. (Anga. 12:25) Kua anoanoia a Mareko i te akono i te au anoano o Paulo e Banaba i to ratou tere tutu evangeria mua.  Inara, te tae anga ratou ki Pamephulia, kua akaruke a Mareko ia raua. No reira kua aere a Paulo raua ko Banaba ko raua anake ua i to raua tere i roto i tetai ngai kino. (Anga. 13:5, 13) Eaa ta Banaba i rave? Kare aia i akara i te au tu paruparu o Mareko, mari ra i tona au tu meitaki. Kare aia i manako ana e e tangata irinaki koreia a Mareko. Mari ra, kua tereni a Banaba ia Mareko i muri mai, e kua riro mai aia ei Kerititiano maroiroi. (Anga. 15:37-39) I te au mataiti i aereia, kua tauturu a Mareko ia Paulo i roto i te areauri i Roma. Te tata anga a Paulo i tetai reta ki te putuputuanga i Kolosa, kua tuatua meitaki aia no runga ia Mareko. (Kolo. 4:10) E akamanako ana i te tu rekareka o Banaba te pati anga a Paulo kia tauturu mai a Mareko iaia.—2 Timo. 4:11.

¹⁴ Kua akamaara tetai tangata pakari ko Alexandre tona ingoa i te tauturu ta tetai taeake i oronga kiaia: “I toku mapu anga, e ngata iaku i te pure no te au taeake e te au tuaine. I na kua akaari mai tetai tangata pakari kiaku e akapeea me akateateamamao iaku uaorai kia kore au e ru. Kua oronga mai aia kiaku te au atianga kia pure putuputu i ko i te au uipaanga no te angaanga tutuanga. Tei tupu, kua maroiroi au i te pure no te au taeake e te au tuaine.”

15. Akapeea a Paulo te akaari anga e e puapinga tikai tona au taeake e tona au tuaine kiaia?

¹⁵ Eaa taau e rave ra me kite koe i te au tu meitaki o tetai au taeake e te au tuaine? Te akameitaki ra ainei koe ia ratou? I roto ia Roma pene 16, tere atu i te 20 au taeake e te au tuaine ta Paulo i akameitaki no te au tu meitaki ta ratou i akaari. (Roma 16:3-7, 13) Tetai akaraanga, kua akameitaki a Paulo ia Anederoniko e Iunia no to raua tavini anga roa ia Iesu e to raua tu akakoromaki. Kua akameitaki katoa a Paulo i te mama o Refusa no te akono anga iaia.

16. Eaa te ka tupu me akameitaki tatou i te au mapu e te au tamariki?

¹⁶ Ka tupu katoa te meitaki me akameitaki tatou i etai ke. Teia te akaraanga o Rico, e tamaiti aia e noo ra i Varani e kare tona papa e tavini ana ia Iehova. Kare a Rico e mataora ana no te mea kare tona papa e inangaro iaia kia papetitoia. Kua mataku aia no te mea penei ka anoanoia aia kia tiaki roa no te tuatau e mamaata mai aia kia papetitoia. Kare katoa a Rico e mataora ana no te mea kua aviri mai tetai au tamariki i te apii iaia no tona irinakianga. Inara kua akameitaki mai tetai tangata pakari ko Frédéric ia Rico, e kua akakite kiaia e ko te patoi anga tana e aro atura i te apii, ko te aiteanga i reira e tu ngakau toa tona i te akakitekite i te tuatua mou kia ratou. Tei tupu, kua akakeuia a Rico kia tere ki mua i roto i te tuatua mou, e kua piri vaitata aia ki tona papa. Kua papetitoia a Rico i tona 12 mataiti anga.

17. (a) Akapeea tatou me tauturu i to tatou au taeake kia rave i ta ratou ka rauka no Iehova? (e) Akapeea tetai mitinari te tauturu anga i te au taeake mapu, e eaa tei tupu mai?

¹⁷ I te au taime me akameitaki tatou i te au taeake e te au tuaine no tetai angaanga meitaki ta ratou i rave, ka akakeuia ratou kia rave i ta ratou ka rauka no Iehova. Kua akakite tetai tuaine ko Sylvie, tei tavini no tetai au mataiti i te Betela i Varani, e ka rauka katoa i te au tuaine i te akameitaki i  te au taeake. * Kua manako aia e ko tana apainga te reira kia akameitaki i te au taeake. (Mase. 3:27) E maata te taime, ka kite te au tuaine i tetai au mea kare te au taeake e kite. No reira me akameitaki te au tuaine i te au taeake no ta ratou tauta anga, ka riro te reira ei akamaroiroi ia ratou. E maata te au taeake mapu ta Jérôme, e mitinari aia i French Guiana, i tauturu kia akanoo i tetai akakoroanga kia riro mai ei au mitinari. Kua karanga aia e me akameitaki aia i te au taeake mapu no tetai mea rikiriki ta ratou i rave i roto i te angaanga orometua me kore no te paupau anga i ko i te uipaanga, ka akakeu te reira ia ratou e ka meitaki atu ratou i roto i ta ratou angaanga.

18. Eaa ra i meitaki ei kia angaanga kapiti ki te au taeake mapu?

¹⁸ Ka rauka katoa ia tatou i te akamaroiroi i te au Kerititiano kia tere ki mua i roto i te tuatua mou na te angaanga kapiti anga kia ratou. Ei akaraanga, penei ka pati tetai tangata pakari i tetai taeake mapu kia kopi mai i te au akakitekiteanga mei te Web site jw.org no te aronga ruaine kare a ratou komupiuta. Me kore penei ka pati koe i tetai taeake mapu kia tauturu ia koe no te tāmā anga i te Are Uipaanga Patireia. Me angaanga kapiti koe ki te au mapu, ka rauka ia koe i te kite i to ratou au tareni, te akameitaki ia ratou, e te kite ia ratou e tere ra ki mua i roto i te tuatua mou.—Mase. 15:23.

19, 20. Eaa te tumu ka tauturu ei tatou i etai ke kia tupu i roto i te tuatua mou?

¹⁹ Kua iki a Iehova ia Iosua kia arataki i te ngati Iseraela. I tera tuatau, kua akaue te Atua ia Mose kia tereni, “akapumaana,” e kia “akamaroiroi” ia Iosua. (E tatau ia Deuteronomi 3:28.) I teia tuatau, e manganui te tangata te akamata ra i te akamori ia Iehova. Te anoano ra tatou i te au taeake tau kia arataki i te akaaerenga a Iehova. No reira, ka anoanoia te katoatoa i roto i te putuputuanga kia tauturu i te au taeake mapu e te au taeake ou kia rave i ta ratou ka rauka. Te ka tupu mai, e maata te au taeake ka tomo atu ki roto i te angaanga tavinianga tamou, e e maata ratou ka “tau kia apii atu ia etai ke.”—2 Timo. 2:2.

²⁰ Noatu me e maata te au papuritia i roto i to tatou putuputuanga e e maata te au taeake tukatau me kore tei roto tatou i tetai pupu meangiti, ka rauka ia tatou i te turuturu i te au anoano o te akaaerenga no te tuatau ki mua. E rauka ai i te rave i teia, ka anoanoia tatou i te aru i te akaraanga o Iehova na te kimi anga i te meitaki i roto i etai ke.