1, 2. Eaa te tumu i akaari ei a Paulo i te tu tangi no te aronga apikepike?

I TETAI au taime e tu apikepike to tatou. Me kare tatou e meitaki ana i te pae kopapa, penei kare tatou e maroiroi ana e e ngata kia rave i ta tatou e anoano ra i te rave. Inara e akamanako ana e ko toou turanga tera no tetai tuatau roa. Akapeea tatou me inangaro i tetai ke kia akono mai ia tatou? E tika, ka inangaro tatou ia ratou kia marama i to tatou turanga apikepike koia oki, kia akaari i te tu tangi e te tu akaaroa kia tatou.

² I tetai au taime e tu apikepike to te apotetoro ko Paulo no te au taomianga no roto mai e no vao ake i te putuputuanga. Maata te taime, kua inangaro aia i te tuku i te au. (2 Kori. 1:8; 7:5) No tei tupu kia Paulo, kua marama aia i te aiteanga no te tu apikepike. Kua karanga aia e: “Koai tei paruparu e kare au i paruparu?” (2 Kori. 11:29) Te akaaite anga aia i te au mema o te putuputuanga Kerititiano ki te au mero o te kopapa tangata, kua karanga aia e “ko te au melo tu apikepike o te kopapa nei, kare ua e tika kia kore.” (1 Kori. 12:22) Eaa te aiteanga o tana tuatua? Eaa to Iehova manako no te tu apikepike o te tangata? Akapeea tatou me akatikatika i to tatou manako kia aiteite ki to Iehova no runga i to  tatou au taeake e te au tuaine? E akapeea tatou e puapingaia ai?

3. Eaa te ka akatupu i te manako kino no runga i to tatou au taeake e te au tuaine?

³ I roto i teianei ao, e maata te tangata tei tauta kia rauka mai te apinga a te aronga paruparu e te apikepike. Irinaki ratou e ko te aronga mapu e te ketaketa te ka puapingaia. Ka rauka te tu o teianei ao i te akakino i to tatou manako. Penei ka akamata tatou i te manako kino no runga i to tatou au taeake tei anoano i te tauturu. Akapeea tatou me akaaite i to tatou manako ki to Iehova no runga i te au taeake e te au tuaine i roto i te putuputuanga?

4, 5. (a) Eaa ta te akatutuanga a Paulo no runga i te kopapa tangata e apii mai nei ia tatou no to Iehova manako ia tatou tataki tai? (e) Akapeea tatou e puapingaia ai me tauturu tatou i te aronga apikepike?

⁴ E puapinga tikai te katoatoa o te putuputuanga i roto i te mata o Iehova. I roto i te pene 12 o te reta mua ki to Korinetia, kua akamaara mai a Paulo kia tatou e e puapinga katoa te au mero tu apikepike o te kopapa tangata. (E tatau ia 1 Korinetia 12:12, 18, 21-23.) Kua karanga te aronga tei irinaki ki roto i te au mea tupu ua mai e kare tetai au mero o te kopapa e puapinga ana. * Ei akaraanga, kua karanga ratou e kare e puapinga ana te mangamanga vaevae rikiriki. Inara kua kitea te aronga taineti i muri mai e ka tauturu te mangamanga vaevae rikiriki i te kopapa kia tu tikatika ua.

⁵ Te akaari maira to Paulo akatutuanga no runga i te kopapa tangata e e puapinga tikai te katoatoa i roto i te putuputuanga. Inangaro a Satani kia irinaki tatou e e puapinga kore ua tatou. Inara kia Iehova, e puapinga tikai tona au tavini pouroa, pera katoa te aronga apikepike. (Iobu 4:18, 19) Te aiteanga i reira, te mataora nei tatou no te mea e puapinga tikai tatou ki te putuputuanga e te iti tangata o te Atua i te ao katoa. Ei akaraanga, e akamaara i tetai taime i tauturu ei koe i tetai tangata ruaine. Kua puapingaia aia, e kua puapinga katoaia koe. Me tauturu tatou i tetai ke, ka mataora tatou, ka akatupu tatou i te tu akakoromaki, ka maata atu to tatou inangaro no te au taeake e te au tuaine, e ka meitaki atu to tatou turanga ei au Kerititiano. (Ephe. 4:15, 16) Te inangaro ra a Iehova ia tatou kia manako e e puapinga tikai to tatou au taeake e te au tuaine, noatu to ratou tu apikepike. Me manako akapera tatou, ka akangateitei tatou ia ratou e ka tupu te aroa maata i roto i te putuputuanga.

6. Akapeea a Paulo te taangaanga anga i te tuatua “parukaua” e te “maroiroi”?

⁶ E tika, kua taangaanga a Paulo i te tuatua “parukaua” e te “paruparu” te tuatua anga aia no runga i tetai pae i roto i te putuputuanga. Te tumu, no te mea kua manako akapera te aronga irinaki kore no runga i te au Kerititiano. Inara, kare te aiteanga o ta Paulo tuatua e e meitaki atu tetai au Kerititiano i tetai ke. Kua tuatua katoa aia no runga iaia uaorai ei tangata paruparu. (1 Kori. 1:26, 27; 2:3) Pera katoa, i te tuatau e taangaanga ra aia i te tuatua “maroiroi” ei akataka i te tu o tetai au Kerititiano, kare aia e karanga ana e e meitaki atu ratou i tetai ke. (Roma 15:1) Mari ra, te tuatua ra aia e kia akaari te aronga tukatau i te tu akakoromaki ki te aronga tukatau kore.

7. Eaa ra kare i te mea mama ua kia tauturu i te aronga tei anoano i te tauturu?

⁷ Te tauturu maira a Iehova i te aronga apikepike, e ka mataora aia me akapera katoa tatou. (Sala. 41:1; Ephe. 5:1) Inara kare teia i te mea mama ua no tatou i te rave. No  teaa ra? Penei ka manako tatou e na te taeake e akatikatika i tona uaorai au manamanata. Me kore penei kare tatou e pukapuka kiaia no te mea kare tatou e kite e eaa ta tatou ka tuatua. Ei akaraanga, akamanako ana i tei tupu ki tetai tuaine ko Cynthia tona ingoa. * Kua anoano aia i te tauturu te akaruke anga tana tane iaia. Kua karanga aia e: “Me kare te au taeake e pukapuka mai kia koe me kore kare ratou e akono ia koe na roto i te tu taau e inangaro ra, ka mamae toou ngakau. Me o atu koe ki roto i te au akaaoanga, ka inangaro koe i te au taeake e te au tuaine kia akapumaana mai ia koe.” Me akamanako katoa tatou i tei tupu ki te Ariki ko Davida, kua mamae tona ngakau no tei akaruke tona au oa iaia.—Sala. 31:12.

8. Eaa te ka tauturu ia tatou kia marama i te turanga o to tatou au taeake e te au tuaine?

⁸ Eaa te ka tauturu ia tatou kia marama i te turanga o to tatou au taeake e te au tuaine tei inangaro i te tauturu? E akamaara, e manganui ia ratou tei tamamaeia no te maki e te taitaia me kore no te mea te noo ra ratou i te kainga o te ngutuare tangata kare i roto i te tuatua mou. Me ka na roto tatou i taua turanga ra, ka inangaro tatou i tetai ke kia akaari mai i te tu tangi kia tatou. E akamanako ana i te ngati Iseraela. E maata te tumatetenga ta ratou i na roto ana i Aiphiti, inara i mua ake ka tomo ei ratou ki roto i te Enua Taputouia, kua akamaara a Iehova kia ratou e auraka to ratou ngakau e marokiakia. Kua inangaro a Iehova i te ngati Iseraela kia tauturu i to ratou au taeake putaua e tei paruparu.—Deu. 15:7, 11; Levi. 25:35-38.

9. Me e tu apikepike to te taeake, eaa tikai tana e anoano ra? Oronga mai i tetai akaraanga.

⁹ Auraka roa tatou e viviki ua i te akaapa i to tatou au taeake no te tarevake ta ratou i rave me kore auraka e manako e e meitaki atu tatou ia ratou. Te inangaro nei tatou i te oronga i te tauturu me paruparu ratou. (Iobu 33:6, 7; Mata. 7:1) Ei akaraanga, e akamanako ana e kua ū tetai tangata i runga i tona patikara takatakai e kua apai vivikiia aia ki te are maki. Me tae aia ki reira, ka kaimoumou ainei te au taote e te au neti i to ratou taime i te uriuri anga e koai tei apa? Kare. Ka viviki ratou i te rapakau iaia. Mei te reira katoa tatou. Me e tu apikepike to te taeake, te anoano ra aia i to tatou tauturu pae vaerua.—E tatau ia 1 Tesalonia 5:14.

10. Akapeea tetai pae i riro ei ei “aronga apinga maata i te akarongo” noatu to ratou tu apikepike?

¹⁰ Tetai taime e akara anga paruparu to tatou au taeake e te au tuaine. Inara, me akamanako meitaki tatou i to ratou turanga, penei ka kite tatou e kare ratou e paruparu ana. Akamanako ana e mei teaa rai te ngata o tetai tuaine kare tona tokorua e tavini ana ia Iehova. Akamanako katoa i te turanga o tetai vaine takaua e angaanga pakari ra kia utuutu i tana tamariki koia anake ua e te aere putuputu ra ki te au uipaanga. Me kore e akamanako ana i te au mapu i te apii tei kopae i te au taomianga mei te au oa kia akaruke i te tuatua mou. E inangaro mou to ratou pouroa no Iehova e te inangaro ra ratou kia vai tiratiratu Kiaia. Me akamanako tatou i te au mea ta te au taeake e te au tuaine e rave ra kia tavini ia Iehova, ka tauturu teia ia tatou kia manako no runga ia ratou ei “aronga apinga maata i te akarongo,” noatu e tu apikepike to ratou.—Iako. 2:5.

11, 12. (a) Eaa te ka tauturu ia tatou kia akamanako mei ia Iehova rai me rave to tatou au taeake i te tarevake? (e) Eaa te tumu i akakore ei a Iehova i te au ara a Aarona, e eaa ta tatou i mou mai mei te reira?

¹¹ Ka anoanoia tatou kia akamanako mei ia Iehova rai no runga i to tatou au taeake, noatu to ratou au tarevake i rave. Na te au akaraanga i roto i te Pipiria e tauturu ia tatou kia kite i to Iehova manako no runga i tona au tavini. (E tatau ia Salamo 130:3.) Ei akaraanga, e akamanako ana e te tu ra koe i te pae ia Mose i te akarongo anga aia ia Aarona e rave ra i te au kotoeanga no runga i te tumu i maani ei aia i tetai punua puakatoro auro.  Eaa taau ka manako no runga ia Aarona? (Exo. 32:21-24) Eaa taau ka manako i te akarongo anga a Aarona ia Miriama e oti kua kimi aia i te apa i roto ia Mose no tei akaipoipo aia i tetai vaine ngati Kusa? (Nume. 12:1, 2) E eaa toou manako no runga ia Aarona e Mose no tei kare i akapaapaa ia Iehova i muri ake i te maani anga Aia kia taʼe mai te vai mei roto mai i te toka?—Nume. 20:10-13.

¹² Kua rauka ia Iehova i te akautunga ia Aarona no te au tarevake tana i rave. Inara kua kite a Iehova e noatu to Aarona tu apikepike i tetai au taime, kare aia i te tangata kino. Kua rave ana aia i te au tarevake no te mea te na roto ra aia i te turanga ngata e kua akarongo aia ki tetai aronga ke. Inara kare a Aarona e ekoko e kua rave aia i te au tarevake, e kua ariki aia i te akoanga a Iehova. (Exo. 32:26; Nume. 12:11; 20:23-27) Kua inangaro a Aarona ia Iehova e kua tataraara aia. No reira kua akakore a Iehova i tana au ara. Ko te tumu teia i kapikiia ai a Aarona e tona ngutuare tangata ei au tavini akarongo mou no Iehova i te au anere mataiti i muri mai.—Sala. 115:10-12; 135:19, 20.

13. Akapeea tatou me taui i te tu e manako ra tatou? Oronga mai i tetai akaraanga.

¹³ Penei ka rave to tatou taeake i te tarevake, mei ta Aarona rai i rave. Me tupu te reira, eaa taau ka manako no runga iaia? Ka anoanoia ainei kia taui i te tu e manako ra koe? (1 Samu. 16:7) Ei akaraanga, e akamanako ana i tetai mapu, i te akara anga e tu kino tona. Penei kare aia e iki meitaki i te tu tamataora tana ka rave. Eiaa e viviki i te manako e e tangata kino aia. Mari ra, e kimi i te au mataara kia tauturu iaia. E akanoo i tetai tuatau kia apii iaia e akapeea me rave i te au ikianga tau. Me tauturu koe i toou taeake na roto i teia tu, ka akatupu koe i te tu akakoromaki e ka maata atu toou inangaro no ratou.

14, 15. (a) Eaa to Iehova manako te mataku anga a Elia? (e) Eaa ta tatou i mou mai mei te tu i tauturu ei a Iehova ia Elia?

¹⁴ Eaa to Iehova manako no te aronga tei  taitaia? Teia tana i rave kia tauturu i tetai o tona au tavini, ko Elia. E peroveta a Elia no Iehova e kua tamaki atu aia e 450 peroveta o Baala. Inara i muri mai, kua akarongo a Elia e te inangaro ra te Ariki Vaine ko Iezebela i te tamate iaia. Kua mataku aia e kua oro aia e 150 kiro mita te mamao ki Bereseba e oti ki roto i te metepara. Kua roiroi e kua taitaia tikai aia e kua inangaro aia i te mate.—1 Ari. 18:19; 19:1-4.

¹⁵ Eaa ta Iehova i rave te kite anga aia i te tu mataku e te taitaia o Elia? Kua akaruke ainei aia ia Elia? Kare. Kua tono a Iehova i tetai angera kia tauturu ia Elia. Kua oronga te angera i tetai kai na Elia e rua taime kia akaketaketa iaia e kia rauka iaia i te aere i tona tere mamao. (E tatau ia 1 Ariki 19:5-8.) I mua ake te oronga anga a Iehova i te au ikuikuanga kia Elia, kua akarongo Aia kiaia e kua oronga i te tauturu tei anoanoia.

16, 17. Akapeea tatou me tauturu i to tatou au taeake na roto i te tu i tauturu ei a Iehova ia ratou?

¹⁶ Akapeea tatou me tauturu i to tatou taeake na roto i te tu i tauturu ei a Iehova ia Elia? Eiaa e viviki i te akakite ki to tatou au taeake e eaa ta ratou ka rave. (Mase. 18:13) Me te taitaia ra me kore te manako puapinga kore ra aia iaia uaorai, ka anoanoia koe kia akarongo kiaia e kia akaari e te manako ra koe iaia. (1 Kori. 12:23) I reira, ka kite koe e eaa tikai tana e anoano ra, e ka rauka ia koe i te tauturu iaia.

¹⁷ E akamaara i tei tupu kia Cynthia. Te akaruke anga tana tane iaia, kua manako a Cynthia e tana nga tamaine e kare o ratou tauturu. Akapeea tetai aronga i roto i te putuputuanga te tauturu anga ia ratou? Kua akakite a Cynthia e: “Kua aere viviki mai ratou ki to matou kainga, e te aue ra matou. No te rua me kore e toru ra, kare ratou i akaruke ia matou.” Kua roiroi tikai a Cynthia e tana nga tamaine e e maata to ratou aue anga. Kua pati te au mema o te putuputuanga ia ratou kia noo i ko i to ratou kainga e kua oronga i te kai na ratou. Te akamaara mai nei teia tupuanga ia tatou i ta te Pipiria e tuatua ra i roto i te puka o Iakobo: “Kia mate oki tetai taeake e tetai tuaine i te putaua, e kare e kai i te au rā katoa ra, Kia karanga atura tetai o kotou ia raua ra, Kia ora na i te aerenga, kia maanaana oki korua, e kia merengo; kare ra i oronga atu i te mea e meitaki ei te kopapa ra; eaa ua ïa puapinga? Koia katoa te akarongo, kare e angaanga, e mea mate ïa.” (Iako. 2:15-17) Kua riro te tauturu ta te au taeake e te au tuaine i oronga kia Cynthia e tana nga tamaine ei mea puapinga tikai no ratou. E ono marama i muri mai, no to ratou maroiroi i te pae vaerua, kua akamata ratou i te painia tauturu.—2 Kori. 12:10.

18, 19. (a) Akapeea tatou me tauturu i te aronga tei apikepike? (e) Koai ma te ka puapingaia me tauturu tatou i te aronga apikepike?

¹⁸ E maata te tuatau tei anoanoia kia meitaki mai me kua roa tatou te maki anga. Me rave to tatou taeake i te tarevake me kore me na roto aia i tetai turanga ngata, penei e maata te tuatau ka anoanoia kia meitaki tona turanga pae vaerua. E tika, ka anoanoia aia kia apii i te Tuatua a te Atua, kia pure kia Iehova, e kia aere ki te au uipaanga kia akaketaketa iaia i te pae vaerua. Inara te anoano katoa ra aia i ta tatou tauturu. Iaia e akameitaki maira i tona turanga pae vaerua, kia akakoromaki tatou. Ka anoanoia tatou kia akaari e te inangaro ra tatou iaia e e puapinga tikai aia i roto i te putuputuanga.—2 Kori. 8:8.

¹⁹ Ka mataora tatou me tauturu i tetai ke. Ka apii katoa tatou kia akaari i te tu tangi e te tu akakoromaki. Inara kare ko tatou ua te ka puapingaia. Ka tupu te inangaro i roto i te putuputuanga. E tei maata atu, me ‘turu atu tatou i te aronga apikepike,’ te akaari ra te reira e te inangaro ra tatou kia aite mei ia Iehova rai te tu. Ae, te akaperepere maira to tatou Metua aroa ia tatou tataki tai.—Anga. 20:35.