KUA anauia toku papa i Graz, i Austria i te mataiti 1899, te mapu ra aia i te tuatau o te Tamaki I o te Ao. Kua tukuia aia ki roto i te nuku vaeau o Tiamani i te akamata anga te Tamaki II o te Ao i te mataiti 1939. Te mea mii ra, kua mate aia i te mataiti 1943, te tamaki anga ratou i Rutia. E rua rai oku mataiti i mate ei toku papa. Kare au i kite tikai iaia, e kua inangaro au i toku papa no te mea kua kite mai au e e maata te au tamariki apii e metua tane to ratou. Muri mai, i toku mapuanga kua pumaana au i te kite no runga i to tatou Metua i te rangi, e Metua Teitei, kare rava Aia e mate.—1 Timo. 1:17.

E itu oku mataiti, kua riro au ei mema no te akaaerenga a te Boys Scout. Kua akamataia te Boys Scout i te mataiti 1908 i Peritane e te Tianara o te vaeau Peritane ko Robert Stephenson Smyth Baden-Powell. I te mataiti 1916, kua akamata aia i te Wolf Cubs (me kore Cub Scouts) no te tamariki o toku uki.

E reka ana au i ta matou au tamataora i te openga epetoma. Kapiti mai ki te reira, ko te moe anga i roto i te puakapa, te aao anga i te au kakau aiteite, e te mati anga ki te rutu pau. Tetai mea taku i reka ko te kapiti anga ki te au tamariki ke i roto i te Boys Scout, te imene kapiti anga i te au aiai ia matou e noo ra i te pae i te aʼi, e te tarekareka anga i roto i te vao rakau. Kua apii katoa matou no runga i te au apinga natura o te enua, e kua tauturu te reira iaku kia ariki i te angaanga a Tei Anga mai ia tatou.

E akamaroiroiia ana te Boys Scout kia rave i tetai angaanga meitaki i te au ra ravarai. Ko teia to ratou akakoroanga. Me aravei matou i tetai e tetai, ka tuatua matou e “Kia Papa ua.” Kua reka au i te reira. I roto i to matou pupu Boys Scout, tere atu i te tai anere tamariki tamaroa, tetai apa e Katorika, tetai apa e Porotetani, e okotai tamaiti e akonoanga Buda tana.

Akamata i te mataiti 1920, e raveia ana te au uipaanga pa enua a te Boys Scout tei kapikiia e e jamboree i tetai au mataiti. Kua aere au ki te World Scout Jamboree numero itu i Bad Ischl i Austria i roto ia Aukute 1951, e ki te World Scout Jamboree numero iva i Sutton Park, i te pae mai ia Birmingham, i Peritane, i roto ia Aukute 1957. I ko i te numero iva o te uipaanga, kua tae mai tetai 33,000 Boys Scout no te au enua e te au ngai e 85. Pera katoa, mei tetai 750,000 tangata tei atoro mai ia matou i ko i te uipaanga, kapiti mai te ariki vaine o Peritane ko Elizabeth. Kiaku uaorai, mei tetai taokotaianga taeake rai takapini i te ao katoa nei te Boys Scout. Inara i muri mai kua kite au i tetai taokotaianga taeake meitaki rava atu—e taokotaianga pae vaerua.

I te tuatau tupuanga rau i te mataiti 1958, kua vaitata au i te akaoti i taku tereni anga ei tuati no  te Grand Hotel Wiesler o Graz, i Austria. Kua pukapuka maua ko toku oa angaanga ko Rudolf Tschiggerl kiaku. Kua tuatua aia no runga i te tuatua mou, kare roa au i akarongo ana. Karanga aia e kare te apiianga Toru Tai i roto i te Pipiria. Kua maro au e e mea tika te apiianga Toru Tai e kua inangaro au i te akapapu i te reira. E reka ana au i toku oa angaanga e kua akakoro au i te akaariu mai iaia kia oki mai ki te Akonoanga Katorika.

E kapiki ana matou ia Rudolf e ko Rudi. Kua apai mai aia i tetai Puka Tapu naku. Kua māro au iaia kia apai mai i te Pipiria a te Katorika. Kua akamata au i te tatau i te reira e kua kite mai e kua tuku a Rudi i tetai aenga pepa a te Watchtower Society ki roto i te Puka Tapu. Kare au i reka ana i teia no te mea kua manako au e penei, kua tataia teia au puka kia manakoia e ko te tika, inara e tarevake te reira. Noatu ra, kua puareinga ua au i te uriuri i te Pipiria kiaia. Kua akaari mai a Rudi i te tu kite karape e kare i oronga akaou i tetai puka me kore aenga pepa. No tetai toru marama, e rave ana maua i tetai au uriuri anga Pipiria e poiri ua atu.

Muri ake i toku terenianga i ko i te otera i Graz, kua tutaki toku mama kia akamaata atu i taku apii i ko i te apii no te akaaere i tetai otera. No reira kua neke au ki Bad Hofgastein, e oire i roto i tetai ō o te au maunga. E angaanga kapiti ana teia apii ki te Grand Hotel i Bad Hofgastein, e kua angaanga au i reira no tetai taime kia rauka iaku te kite karape.

Kua tuku a Rudi i toku atereti me kore ngai nooanga ou ki te opati manga i Vienna. I reira kua tuku atu te opati manga i te reira ki tetai nga tuaine mitinari, ko Ilse Unterdörfer raua ko Elfriede Löhr. * I tetai ra, kua ringi mai te tangata akono otera iaku e kua karanga e te inangaro ra tetai nga vaine i roto i te motoka i te tuatua mai kiaku. Kua poitirere au no te mea kare au i kite ia raua. Noatu ra kua aere au i te aravei ia raua. Muri mai, kua kite mai au e kua tavini raua ei nga vaine apai karere no te Au Kite o Iehova i Nazi Tiamani i te tuatau i araiia te angaanga tutuanga i mua ake i te Tamaki Anga II o te Ao. I mua ake i te tamaki, kua opuia raua e te akava muna o Tiamani koia oki ko te Gestapo e kua tukuia ki roto i te puakapa tamamaeanga i Lichtenburg. E oti, i te tuatau o te tamaki, kua nekeia raua ki te puakapa tamamaeanga i Ravensbrück, i te pae ia Berlin.

Aiteite to raua mataiti ko toku mama, no reira kua akangateitei au ia raua. Kare au i inangaro i te kaimoumou i to raua taime i te uriuri anga, e oti i muri ake i tetai nga epetoma me kore marama ka akakite ei kia raua e kare au e inangaro akaou i te rave i te uriurianga. No reira kua pati au ia raua kia apai mai i tetai papaanga irava no runga i te apiianga a te Katorika no te mono anga i te au apotetoro. Akakite au kia raua e ka apai au i teia au irava ki te orometua e ka uriuri maua i te reira. Kua manako au e me oti te reira, ka kite au i te tika.

Te manako ra te Akonoanga Katorika e te turuturu ra ta Iesu tuatua i roto ia Mataio 16:18, 19 i te apiianga o te mono anga i te au apotetoro. Karanga  te Akonoanga Katorika e ko te pope, tei kapikiia e ko te Metua Tapu,—me tuatua aia no runga i te au apiianga Katorika, kare aia e tarevake ana. Maata te au Katorika e irinaki ana i teia e te tuku ra i to ratou akarongo ki roto i teia. Kua irinaki katoa au i te reira e kua manako e me karanga te pope e e apiianga tika te Toru Tai, e tika rai te reira. Inara kua manako au e me ka tarevake te pope, te aiteanga i reira penei e pikikaa rai te Toru Tai.

Te atoro atu anga au i te orometua, kare i rauka iaia te pau mai i taku au uianga, kua oronga mai aia i tetai puka no runga i te apiianga Katorika no te mono anga i te au apotetoro. Mei tana rai i akakite mai, kua apai au i te reira ki te kainga e kua tatau. Inara kua oki atu au i te ui i tetai au uianga ke. I te openga, kare i rauka i te orometua i te pau i taku au uianga e kua karanga e: “Kare e rauka iaku i te taui i toou manako, e kare e rauka ia koe i te taui i toku. . . . Kia manuia koe!” Kare aia e inangaro i te uriuri akaou mai kiaku.

I tera taime, kua papa au i te apii i te Pipiria kia Ilse raua ko Elfriede. Kua apii raua iaku no runga i te Metua Tapu tikai i te rangi ko te Atua ko Iehova. (Ioa. 17:11) Kare e putuputuanga i te reira ngai, no reira kua rave te nga tuaine i te au uipaanga ki ko i tetai kainga o tetai ngutuare tangata e akaari maira i te inangaro i te tuatua mou. Kare e maata ana te aronga tei tae mai. Kua rave te nga tuaine i te au tuanga no te uipaanga i rotopu ia raua uaorai, no te mea kare e taeake papetitoia i reira kia akaaere i te uipaanga. I tetai au taime, e aere mai ana tetai taeake no tetai ngai ke kia oronga i tetai akoanga i roto i te ngai taraʼuia.

Kua akamata a Ilse raua ko Elfriede i te apii i te Pipiria kiaku i roto ia Okotopa 1958, e kua papetitoia au e toru marama i muri mai i roto ia Tianuare 1959. I mua ake i toku papetitoanga, kua pati au kia aru ia raua mei tera are ki tera are kia kite e akapeea me rave i te angaanga tutuanga. (Anga. 20:20) Muri ake i te aru anga ia raua no te taime mua, kua pati au me ka tika kia akono i taku uaorai ngai tutuanga. Kua tuku raua iaku kia aere ki tetai oire, e kua aere au ki reira ko au anake ua e kua tutu aere mei tera are ki tera are e kua atoro akaou atu i te aronga tei akaari mai i te inangaro. Ko te taeake mua taku i angaanga kapiti i roto i te angaanga orometua, ko te akaaere kotinga tei atoro mai ia matou.

I te mataiti 1960, muri ake i toku terenianga i ko i te apii no te otera, kua oki au ki te kainga i te tauturu i toku kopu tangata kia kite i te tuatua mou Pipiria. Tae mai ki teia tuatau, kare okotai ia ratou i roto i te tuatua mou, tera ra te akaari maira tetai pae i te inangaro.

I te mataiti 1961, kua tatauia te au reta ki te au putuputuanga no ko mai i te opati manga i te akamaroiroi i te au taeake kia painia. Kare au i akaipoipo ake e te meitaki ra toku oraanga kopapa, no reira kare aku kotoeanga kia kore au e painia. Kua ui atu au ki te akaaere kotinga ko Kurt Kuhn, e eaa tona manako me angaanga moni au no tetai nga marama ua kia rauka iaku te oko i tetai motoka te ka tauturu iaku i te angaanga painia. Eaa tana pauanga? Akakite mai aia e: “E motoka ainei to Iesu e tana au apotetoro no te angaanga tavini anga tamou?” Kua tauturu tana uianga iaku kia akamata i te angaanga painia. Inara no te mea te angaanga ra au e 72 ora i te epetoma i ko i te ngai kaikai anga o te otera, kua anoanoia au kia rave i tetai au tauianga.

 Kua pati au ki toku pu angaanga me ka rauka iaku te angaanga e 60 ora. Kua ariki mai aia i taku patianga e e aiteite toku tutaki. I muri mai, kua pati au kiaia me ka rauka iaku te angaanga e 48 ora i te epetoma. Kua ariki katoa aia i te reira patianga e e aiteite rai toku tutaki. Aru mai, kua pati au kia angaanga e 36 ora i te epetoma, e kua arikiia taku patianga. Te mea poitirere, kua aiteite toku tutaki! I te akara anga, kare toku pu e inangaro iaku kia akaruke. Kua tauturu teia papaanga iaku kia akamata i te painia tamou. I tera taime, kua umuumuia te au painia kia taeria te 100 ora i te marama.

E a marama i muri mai, kua akanooia au ei painia takake e ei tauturu no te pupu aronga pakari i roto i tetai putuputuanga meangiti i te tapere ko Carinthia, i roto i te oire o Spittal an der Drau. I tera tuatau, kua umuumuia te au painia takake kia taeria te 150 ora i te marama. Kare oku patana no te painia, inara kua akaperepere au i te tauturu a tetai tuaine ko Gertrude Lobner i roto i te angaanga orometua. Kua tavini ana aia ei tekeretere no te putuputuanga.

I te mataiti 1963, kua patiia au kia rave i te angaanga tutaka. Tetai taime, kua aere au na runga i te rerue mei tetai putuputuanga ki tetai putuputuanga, e kua apai aere i te au kiri teiaa. Maata te au taeake kare o ratou motoka, no reira kare e tangata e aere mai e tiki iaku i ko i te ngai rerue. Kia kore au e “akamea,” kare au i inangaro i te aere na runga i te motoka tutaki ki te ngai ka noo au, no reira kua na raro ua au ki ko i toku ngai nooanga.

I te mataiti 1965, kua patiia au kia aere ki te pupu 41 o te Apii Gileada. Maata toku oa apii mei iaku rai, kare i akaipoipo. Poitirere maata au i muri ake i te apii, e kua tonoia au kia oki ki toku enua anau ko Austria kia rave ua atu i te angaanga tutaka. Inara i mua ake ka akaruke ei au ia Marike, kua patiia au kia aru i tetai akaaere kotinga no tetai au epetoma e a. Rekareka tikai au i te angaanga kapiti kia Anthony Conte, e taeake meitaki tei reka i te angaanga orometua e tei tukatau i te rave i te reira. Kua angaanga kapiti maua i roto i te oire ko Cornwall, i New York.

Te oki anga au ki Austria, kua tukuia au kia tavini i roto i tetai kotinga e kua aravei ia Tove Merete, e tuaine purotu. Kua utuutuia aia i roto i te tuatua mou e rima rai ona mataiti. Me ui mai te au taeake e i akapeea maua i te aravei anga, ka tuatua maua ma te katakata e, “Na te opati manga i akanoo i te reira.” Kua akaipoipo maua e tai mataiti i muri mai i roto ia Aperira 1967, e kua akatikaia maua kia rave ua atu i te angaanga tutaka.

I te mataiti tei aru mai, kua kite mai au e kua akatamariki a Iehova iaku na roto i tona aroa takinga meitaki. Kua akamata i reira toku pirianga takake ki te Metua i te rangi kapiti atu ki te aronga i roto ia Roma 8:15 tei karanga e, “E Aba, e taku Metua.”

Kua angaanga maua ko Merete i roto i te angaanga kotinga e te angaanga tapere e tae ua atu ki te mataiti 1976. Tetai taime i te tuatau anu, kua moe maua i roto i te au pia moe anu tikai. Tetai popongi te ara anga maua, kua toka to maua kakau moe e kua teatea te reira no to maua aʼo! No reira kua apai maua i tetai matini tamaanaana kia moe meitaki maua i te po. I tetai au ngai, me inangaro maua i te  aere ki te are meangiti, ka aere maua ki vao ake i te are na roto i te kiona ki tetai are meangiti e angiangi ia ana e te matangi. Kare katoa o maua ngai nooanga, no reira i te au Monite ka noo maua i te ngai ta maua i tavini ei i te epetoma i topa. E oti i te popongi Ruirua, ka aere ei ka atoro i te putuputuanga e aru maira.

Mataora au i te akakite e i te au mataiti i topa, kua tauturu maata taku vaine akaperepere iaku. E inangaro ua ana aia i te angaanga tutu aere, e kare roa au e anoanoia kia akamaroiroi iaia kia rave i te angaanga orometua. Inangaro katoa aia i te au taeake e te manako atura i etai ke. Kua riro teia ei tauturu maata iaku.

I te mataiti 1976 kua patiia maua kia tavini i ko i te opati manga o Austria i Vienna, e kua ikiia au ei mema no te Kumiti Manga. I tera tuatau, te akono ra te opati manga o Austria i te angaanga tutuanga i roto i tetai au pa enua i te Tua Itinga o Europa e kua akaaere te reira i te apai atu i te au puka ki taua au enua ra. Na te Taeake ko Jürgen Rundel i akaaere i teia angaanga e kua akaari i te tu kite karape. Kua rauka iaku te tikaanga kia angaanga kapiti kiaia e i muri mai kua patiia au kia akaaere i te angaanga uri reo no tetai au reo e tai ngauru i te Tua Itinga o Europa. Te tavini maroiroi nei rai a Jürgen e tana vaine ko Gertrude ei painia takake i Tiamani. I te mataiti 1978, kua akamata te opati manga i Austria i te maani e te nenei i te au makatini i roto i te au reo e ono. Kua tuku katoa matou i te au makatini ki te au enua tei pati mai i te reira. Te taeake maata tei akaaere i teia angaanga ko Otto Kuglitsch, te tavini nei raua ko tana vaine ko Ingrid i ko i te opati manga i Tiamani.

Kua nenei te au taeake i te Tua Itinga o Europa i ta ratou uaorai makatini na roto i te au ravenga tukeke no te nenei. Noatu rai, kua anoano ratou i te tauturu a te au pa enua ke. Kua paruru a Iehova i teia angaanga, e i ko i te opati manga, kua akaperepere tikai matou i te au taeake e te au tuaine tei tavini i raro ake i te turanga ngata e te au arairai anga no te au mataiti e manganui.

I te mataiti 1989, kua rauka iaku te tikaanga kia aru i te Taeake Theodore Jaracz, e mema no te Pupu Akaaere ki Romania. Te akakoroanga o teia tere koia oki kia tauturu i tetai pupu taeake maata kia taokotai mai ki te akaaerenga. I te mataiti 1949, kare ratou i piri akaou ki te akaaerenga no tetai au  tumu tukeke, e kua akanoo i ta ratou uaorai au putuputuanga. Noatu ra, kua rave ratou i te angaanga tutuanga e kua papetitoia. Kua tiria katoaia ratou ki roto i te areauri no tei patoi i te tomo ki roto i te pupu vaeau, aite rai ki te au taeake i raro ake i te akaaerenga. Kua araiia te angaanga tutuanga i Romania, no reira kua aravei poiri ua matou ki te kainga o te Taeake ko Pamfil Albu, kapiti mai e a aronga pakari puapinga e te au mema o te Kumiti Enua o Romania. Kua aru katoa mai tetai taeake uri reo mei Austria mai, ko Rolf Kellner.

I te rua o te po o ta matou uriurianga, kua akakeu te Taeake ko Albu i te aronga pakari e a kia taokotai mai ki te akaaerenga e kua karanga e, “Me kare tatou e iki i teia taime, penei kare paa e rauka akaou i te rave i tetai ikianga.” Mei reira mai, kua taokotai mai tetai au taeake e 5,000 ki te akaaerenga. Kua riro teia ei akapaapaa ia Iehova e ei moto ia Satani!

I te openga o te mataiti 1989, mua ake ka inga ai te tutara anga a te kavamani i te Tua Itinga o Europa, kua pati mai te Pupu Akaaere ia maua ko taku vaine kia aere ki te Opati Maata i New York. Kua poitirere tikai maua. Kua akamata maua i te tavini i Betela i Brooklyn i roto ia Tiurai 1990. I te mataiti 1992, kua ikiia au ei tauturu no te Kumiti Tavini Anga o te Pupu Akaaere, e mei ia Tiurai 1994, kua rauka iaku te tikaanga ngateitei kia tavini ei mema no te Pupu Akaaere.

Kua pou te tuatau i toku angaanga anga ei tuati no te otera. I teianei e mareka ana au i te tikaanga kia akapapa e kia oronga atu i te kai vaerua ki ta tatou taokotaianga taeake i te ao katoa. (Mata. 24:45-47) Me akamaara au i te 50 tuma mataiti o toku oraanga i roto i te angaanga tavinianga tamou, e rekareka maata toku i te kite i ta Iehova akameitakianga i rungao i te taokotaianga taeake i te ao katoa. E reka ana au i te aere ki te au uruoaanga pa enua, te ngai e apii ana tatou no runga i to tatou Metua i te rangi ko Iehova, e te tuatua mou i roto i te Pipiria.

Te pure nei au e ka apii e mirioni ua atu tangata i te Pipiria, ka ariki i te tuatua mou, e ka tavini kapiti ia Iehova ki to tatou taokotaianga Kerititiano i te ao katoa. (1 Pete. 2:17) Te tapapa katoa atu nei au i te kite mei runga mai i te rangi i te tuakaouanga i te enua nei e kia kite i toku metua tane. Toku manakonakoanga koia oki, kia inangaro toku papa, toku mama e toku kopu tangata i te tavini ia Iehova i roto i te enua Parataito.