1. Eaa ta te au arataki akonoanga o te Katorika e te Porotetani i rave i te tuatau tamaki?

KA INANGARO ainei te Atua i te au Kerititiano kia aere ki te tamaki e kia tamate i te au tangata o te pa enua ke? I te 100 mataiti i topa, maata te aronga tei kapiki ia ratou uaorai e e au Kerititiano, kua tamate i tetai e tetai i roto i te tamaki. Kua tamate te au Katorika i te au Katorika, e te au Porotetani i te au Porotetani. Kua akameitaki te au arataki akonoanga o te Katorika e te Porotetani i te au vaeau e ta ratou apinga tamaki. I te tuatau o te Tamaki II o te Ao, kua tupu maata teia tu rikarika i rotopu i te aronga tei karanga e e Kerititiano ratou.

2, 3. Eaa ta te Au Kite o Iehova i rave i te tuatau o te tamaki rua o te ao e te au tamaki ke tei aru mai? E no teaa ra?

² Eaa ta te Au Kite o Iehova i rave i te tuatau o te Tamaki II o te Ao? Kare ratou i tamaki ana. Kare roa ratou i o ana ki roto i te tauetono anga i rotopu i te au pa enua. No teaa ra? No te mea kua inangaro ratou i te akono i te au apiianga a Iesu e te aru i tona akaraanga i te aroa atu i etai ke. Kua akakite a Iesu e: “Ko te mea teia e kite ei te tangata katoa e e pipi kotou naku, kia aroa kotou ia kotou uaorai.” (Ioa. 13:35) Kua maara katoa te Au Kite o Iehova i te au kaveinga i roto i te tuatua a Paulo ki to Korinetia, e kua taangaanga  i te reira i roto i to ratou uaorai oraanga.—E tatau ia 2 Korinetia 10:3, 4.

³ E taangaanga ana te au Kerititiano mou i te Pipiria ei akakite i te mea tika e te mea tarevake, no reira kare to ratou akava ngakau e akatika ia ratou kia aere ki te tamaki me kore kia apii i te tamaki. No te mea te tauta nei te Au Kite o Iehova kia akono i te oraanga o te Kerititiano mou, e tauatini ua atu ia ratou kua takinga kinoia. Kua takinokinoia te au mapu e te au ruaine, te tane e te vaine i roto i te au are auri e i roto i te au puakapa. I te tuatau o te tamaki rua o te ao i te tutaraanga te Nazi i Tiamani, kua tamateia tetai pae. I te tuatau o te au takinga kino pouroa i Europa, kare roa te Au Kite o Iehova i ngaropoina ana i ta ratou apainga kia tutu aere i te tuatua meitaki o te Patireia. Kua tutu ua rai ratou noatu e kua tiria ki roto i te are tapekaanga, te puakapa e i te tuatau katoa i akataaia ratou. * I te tuatau i muri mai, i te mataiti 1994, kare te Au Kite o Iehova i o ana ki te tamate anga maata tikai i te enua ko Rwanda. Kare katoa ratou i piri ana ki roto i te tamaki i te enua tei kapikiia e ko Yugoslavia i mua ana.

4. Me kite te tangata e kare te Au Kite o Iehova e piri ana ki roto i te tamaki, eaa ta ratou e tuatua ana?

⁴ No te mea kare te Au Kite o Iehova i piri ana ki te tamaki, kua karanga te au tangata takapini i teianei ao e te inangaro tikai ra te Au Kite o Iehova i te Atua e to ratou tangata tupu, e ko ratou tikai te au Kerititiano mou. Eaa atu tetai au tumu i irinaki ei te tangata e e au Kerititiano mou te Au Kite o Iehova?

5. Eaa te tauianga maata ta te au pipi a Iesu i aro atu?

⁵ Kua akataka meitaki a Iesu e ko te tutu anga i te tuatua meitaki o te Patireia o te Atua te angaanga puapinga roa atu i te enua nei. Muri poto ua ake i te akamata anga i tana angaanga orometua, kua iki aia e 12 pipi ei akamata i te angaanga tutu anga te ka raveia i te ao katoa. Muri mai, kua tereni a Iesu i tetai au pipi e 70. (Luka 6:13; 10:1) Kua tereni a Iesu i tana au pipi kia riro mai ei au puapii. Kua ikuiku aia ia ratou kia apii i te ngati Iuda, inara i muri mai kua akakite aia kia ratou kia tutu aere i te tuatua meitaki ki te pa enua ravarai. No te au pipi ngati Iuda, e tauianga maata tikai te tutu anga ki te au tangata kare i te ngati Iuda!—Anga. 1:8.

6. Eaa tei tauturu ia Petero kia mārama e kare te Atua e papakitai ana?

⁶ Ko te tangata mua kare i te ngati Iuda tei riro mai ei Kerititiano, ko Korenelio. Kua tono a Iehova i te apotetoro ko Petero kia tutu atu kia Korenelio i ko i tona kainga. I reira a Petero i mārama ai e kare te Atua e papakitai ana. Ko te anoano o Iehova, koia oki kia akarongo te au tangata o te pa enua ravarai i te tuatua mou e kia ariki i te reira. No reira a Petero i akaue ei kia papetitoia a Korenelio e tona ngutuare tangata. (Anga. 10:9-48) Mei taua taime ra, kua tutu aere a Petero e te au pipi a Iesu ki te au tangata o te pa enua ravarai.

7, 8. Eaa ta te Au Kite o Iehova i rave ei tauturu i te au tangata kia akarongo ki te tuatua meitaki? (Akara i te tutu mua o teia atikara.)

⁷ I teia tuatau, ko te aronga e arataki ra i te akaaerenga a Iehova, te turuturu maroiroi ra e te arataki ra i te angaanga tutu anga e te apii anga i te tuatua meitaki takapini i teia ao. I teianei, e vaitata i te varu mirioni Au Kite o Iehova i te ao katoa. Te maroiroi ra ratou i te tutu aere i roto i te 600 tuma reo, e te kake atura teia numero. Te tutu aere ra ratou mei tera are ki tera are e i runga i te mataara. I roto i ta ratou angaanga tutu aere, e taangaanga ana ratou i te au kaingakai e te au pereoo ei akaari i te au puka i roto i te au reo tukeke. Ka kite ua te tangata i te Au Kite o Iehova no te mea ko ratou anake te tutu aere nei na roto i teia au mataara.

 ⁸ Kua tereni te akaaerenga a Iehova e 2,900 tuma taeake e te tuaine kia uri i te Pipiria e te au puka Pipiria ki roto i te au reo tukeke. Kua uri katoaia te au puka ki roto i te au reo kare e matau roa ia ana. Ei akaraanga, kua uri te Au Kite o Iehova i Paniora i te au puka Pipiria ki roto i te reo Catalan. Kare i roa akenei, e maata te tangata tei taangaanga i te reo Catalan i roto i te oire o Valencia e Alicante, i te Balearic Islands, e i roto katoa i te enua o Andorra. I teia tuatau, mirioni ua atu te tangata e tuatua ana i te reo Catalan. No te angaanga uri reo a te Au Kite o Iehova, ka rauka i te iti tangata Catalan te tatau i te au puka e te rave i te au uipaanga i roto i te reo o to ratou ngakau.

9, 10. Eaa te au akaraanga tei akapapu mai e te inangaro ra te akaaerenga a Iehova i te au tangata ravarai kia apii i te tuatua mou?

⁹ Te raveia nei rai teia angaanga no te urianga i te au puka Pipiria e te apiianga i te tangata i roto i to ratou reo metua takapini i teianei ao. Ei akaraanga, i Mexico e tuatua ana te maataanga o te tangata i te reo Paniora, tera ra e manganui ia ratou e reo ke te tuatuaia ra i te kainga. Ko te reo Mea tetai o teia au reo. Kua akanooia te pupu uri reo Mea kia noo ki roto i te tuanga enua e tuatuaia ra taua reo ra. No te mea te akarongo ra te aronga uri reo i te reo Mea e tuatuaia ra i te au ra ravarai, kua rauka ia ratou te uri i te au puka ki roto i te reo Mea, tei mama ua i te marama. Ko Nepal tetai atu akaraanga. I roto i teia enua, e tuatuaia ana te au reo ke ke e 120. Te numero tangata o Nepal, tere atu i te 29 mirioni. Tere atu i te 10 mirioni tangata tei tuatua i te reo Nepal, e e maata te aronga ke te ka kite i te tuatua i taua reo ra. E uri ana to tatou au taeake i te au puka Pipiria ki roto i te reo Nepal.

¹⁰ Te akapapu ra te angaanga uri reo e te rave maroiroi ra te akaaerenga a Iehova i ta ratou apainga kia tutu aere i te tuatua meitaki i te ao katoa. Kua tuʼa aere te Au Kite o Iehova e mirioni ua atu aenga pepa, poroutia e te makatini. Kare teia e okoia ana. E turuturu ana te Au Kite i teia angaanga ki te moni tauturu oronga ua. Te aru ra ratou i te ikuikuanga a Iesu e: “E mea o mai ua to kotou, e oronga ua atu oki kotou.”—Mata. 10:8.

11, 12. No te mea te tutu aere ra e te apii ra tatou takapini i teia ao, eaa ta te tangata i tuatua no runga ia tatou?

¹¹ Kua papu tikai i te Au Kite o Iehova e tei ia ratou te tuatua mou. No reira kua rave ratou i te au akaatinga anga kia tutu aere ki te au pa enua e te au iti tangata. Kua rauka i te Au Kite i te akamama i to ratou uaorai oraanga, te apii i tetai reo ke, e te akamatau atu  ki te au peu tukeke. No te mea te tutu aere ra e te apii ra tatou takapini i teia ao, kua karanga te maataanga o te tangata e ko te Au Kite o Iehova te au pipi mou tikai a Iesu Mesia.

¹² Kua rave te Au Kite o Iehova i teia au angaanga no te mea kua papu ia ratou e kua kitea e ratou te tuatua mou. Tera ra, eaa tei akapapu ki te au taeake e te au tuaine e tei ia ratou te tuatua mou?—E tatau ia Roma 14:17, 18.

13. Akapeea i vai mā ua ai te akaaerenga a te Au Kite o Iehova?

¹³ Te oronga maira te au taeake e te au tuaine i te au tumu tukeke e eaa i papu ei ia ratou e tei ia ratou te tuatua mou. Kua akakite tetai taeake tei tavini ia Iehova no tetai tuatau roa e: “Kua raveia te au tautaanga kia vai mā e kia viivii kore te akaaerenga a Iehova, noatu e koai te ka akoia e ka akatikatikaia.” Akapeea te iti tangata o Iehova i te akono anga i teia turanga teitei? Ka rave ratou pouroa i ta ratou ka rauka kia akono i ta te Atua i akakite mai i roto i te Pipiria e kia aru ia Iesu e tana au pipi. Meangiti ua te numero o te Au Kite e patoi ana i te aru i te au turanga o te Atua, e kua anoanoia kia akaateaia ki vao ake i te putuputuanga. Te maataanga o te Au Kite o Iehova, kua vai mā ua i mua i te aroaro o Iehova. Manganui te aronga tei kore i ariki ana i te turanga o te Atua i mua ana, inara i teianei kua taui to ratou tu e kua aru i te au turanga o te Atua.—E tatau ia 1 Korinetia 6:9-11.

14. Eaa te au tauianga ta te maataanga i rave i muri ake i to ratou akaateaia anga ki vao ake i te putuputuanga? Eaa tei tupu mai?

¹⁴ Te akaue maira te Pipiria i te au Kerititiano kia akaatea mei roto i te putuputuanga i te aronga tei kare e inangaro ana i te akarongo ki te Atua. Te mea mataora ra, e tauatini ua atu tei tataraara i muri mai e kua oki mai ki roto i te putuputuanga. (E tatau ia 2 Korinetia 2:6-8.) No te mea e taangaanga ua ana te Au Kite o Iehova i te Pipiria ei akaaere i ta ratou ka rave, e kia vai mā ua te putuputuanga. Kua akapapu teia kia ratou e te ariki maira te Atua i ta ratou akaaerenga. Noatu e te tuku ua atura te maataanga o te au akonoanga i to ratou mema kia rave i ta ratou i inangaro, te akono ra te Au Kite i te au turanga o Iehova. Na teia i akapapu ki te maataanga o te tangata e tei te Au Kite o Iehova te tuatua mou.

15. Eaa tei akapapu ki tetai taeake e tei iaia te tuatua mou?

¹⁵ Eaa tetai atu Au Kite i irinaki ei e tei ia ratou te tuatua mou? Ko tetai taeake e 54 ona mataiti kua tavini aia ia Iehova mei tona mapu anga mai. Karanga aia e kua akatumuia tona akarongo ki runga i te au irinakianga puapinga me kore te au pou e toru: (1) e Atua tetai, (2) no ko mai i te Atua te Pipiria, e te (3) ko te Au Kite o Iehova anake te rave ra i te anoano o te Atua i te enua nei i teia tuatau. Karanga aia e: “Iaku e apii ra i te au mataiti i topa, e timata ua ana au i taua au pou ra e kua ui kiaku uaorai e me kua akatumuia te reira ki runga i te papa ketaketa. I  te au mataiti tataki tai, e maata ua atu te akapapuanga no teia au mea, e kua riro ei akamaroiroi i toku akarongo e toku manako papu e tei ia tatou tikai te tuatua mou.”

16. Eaa te tumu i papu ei i tetai tuaine e tei iaia te tuatua mou?

¹⁶ Tetai tuaine akaipoipo e angaanga ra i ko i te opati maata o te Au Kite o Iehova i New York, kua akakite aia i te tumu i papu ei iaia e tei iaia te tuatua mou. Karanga aia e ko te akaaerenga a Iehova anake tei akakite ki te tangata no runga i te ingoa o Iehova, te ka kiteaia e 7,000 taime i roto i te Pipiria. Kua akamaroiroi katoaia aia e te irava i roto ia 2 Paraleipomeno 16:9, i te na ko anga e: “Te akara nei nga mata o Iehova e pini ua ake te ao katoa nei, kia oronga mai aia i te maroiroi ki te aronga i tika te ngakau iaia.” Kua tuatua aia e: “Kua akaari mai te tuatua mou kiaku e akapeea e rauka ai iaku te ngakau tika kia oronga mai a Iehova i te maroiroi kiaku. E mea akaperepere roa atu naku toku pirianga kia Iehova. Pera katoa te ariki rekareka nei au i ta Iesu tuanga i te oronga mai i te kite oonu no runga i te Atua, ei akamaroiroi iaku.”

17. Eaa tei papu i tetai taeake kare e irinaki ana i te Atua i mua ana, e no teaa ra?

¹⁷ Tetai taeake kare e irinaki ana i te Atua i mua ana, kua karanga e: “Te akapapu maira te au mea angaia kiaku e te inangaro ra te Atua i te tangata kia mataora to ratou oraanga e no reira kare Aia e tuku i te mamae kia tupu ua atu. Pera katoa, i teia ao e maata ua atura te akono kore i te atua, te tere ra te iti tangata o Iehova i roto i to ratou akarongo, te maroiroi e te aroa. Ko te vaerua tapu anake o Iehova te ka rauka i te akatupu i teia temeio.”—E tatau ia 1 Petero 4:1-4.

18. Eaa tetai nga taeake i irinaki ei e tei ia raua te tuatua mou? Eaa toou manako no teia?

¹⁸ Kua oronga mai tetai taeake i roto i te tuatua mou no tetai tuatau roa, i te au tumu i irinaki ei aia e tei iaia te tuatua mou e: “Kua rauka i taku apii i te au mataiti i topa i te akapapu mai e kua tauta tikai te Au Kite i te aru vaitata i te akaraanga o te au Kerititiano i te anere mataiti mua. Kua kite au i te tu rotai o te Au Kite o Iehova i te ao katoa nei, iaku e turoto atura i te au enua. Kua rauka i te tuatua mou o te Pipiria i te oronga mai i te oraanga merengo e te mataora noku.” Kua akakite tetai taeake e 60 tuma mataiti e kua irinaki pu tikai te Au Kite o Iehova ia Iesu. Akamarama aia e: “Kua apii meitaki matou i te oraanga e te angaanga orometua a Iesu e kua ariki rekareka matou i tona akaraanga. Kua rauka ia matou te rave i te au akatikatikaanga i roto i te oraanga kia akavaitata atu ki te Atua na roto ia Iesu Mesia. Kua marama meitaki matou e ko te atinga oko o Karaiti te tumu o te ora. Kite katoa matou e kua akatuakaouia aia mei te mate mai. E kua kite matou i te au akapapuanga a te aronga irinakiia tei kite mata i tona tuakaouanga.”—E tatau ia 1 Korinetia 15:3-8.

19, 20. (a) Eaa te apainga ta Paulo i taiku i roto i tana reta ki te putuputuanga i Roma? (e) Eaa ta te au tavini pouroa o Iehova ka tau kia rave?

¹⁹ E inangaro tikai to te au Kerititiano mou i te tangata. No reira, ka anoanoia tatou kia akakite i te tuatua mou ta tatou i apii mai ki te tangata. Kua akakite a Paulo ki te putuputuanga i Roma e e apainga ta te au pipi mou a Iesu kia tutu aere. Kua tata aia e: “Kia aaki oki to vaa i te Atu ra ia Iesu, e kia akarongo to ngakau e kua akatu te Atua iaia mei te mate maira, ka ora ïa koe. Ko te ngakau oki to te tangata nei e akarongo, e kia rauka atu te tuatua-tika: ko te vaa oki tei aaki te tuatua e kia rauka atu te ora.”—Roma 10:9, 10.

²⁰ Papu i te Au Kite o Iehova e tei ia ratou te tuatua mou e kua kite ratou e e tu ngateitei te apii i etai ke i te tuatua meitaki o te Patireia o te Atua. No reira kia apii atu koe i te Pipiria ki te tangata e kia akaari atu kia ratou na roto i toou oraanga e kua papu ia koe e tei ia koe te tuatua mou.