1. Eaa te tumu ka akavaitata atu ei tatou kia Iehova me aru ia Iesu?

E ARU ana tatou i te aronga ta tatou e akangateitei ana. I te aronga pouroa tei ora ana i te enua nei, ko Iesu Karaiti te tangata meitaki roa atu no tatou kia aru. No teaa ra? Karanga a Iesu e: “Ko te akara mai iaku nei, kua akara ïa i te Metua.” (Ioane 14:9) No te mea e aru vaitata ana a Iesu i te tu o tona Metua, ka rauka i te karanga e te akara ra tatou i te Metua me akara i te Tamaiti. No reira, me apii tatou no runga ia Iesu, te apii katoa ra tatou no runga ia Iehova. Pera katoa me aru tatou ia Iesu, ka akavaitata atu tatou kia Iehova, ko Tei teitei rava i te ao katoa. E tikaanga ngateitei roa teia!

2, 3. (a) Eaa ra a Iehova i oronga mai ei i te au akakiteanga taka meitaki no te oraanga o Iesu, e eaa ta te Atua e inangaro ra ia tatou kia rave? (e) Eaa ta tatou ka uriuri i roto i teia atikara e te atikara ka aru mai?

² I roto i te Pipiria, kua oronga mai a Iehova i te au akakiteanga taka meitaki no runga i te oraanga o Iesu. No teaa ra? No te mea te inangaro ra te Atua ia tatou kia kite i tana Tamaiti e kia aru vaitata iaia. (E tatau ia 1 Petero 2:21.) I roto i te  Pipiria, kua akaaiteia te akaraanga o Iesu ki te takainga vaevae. Eaa te aiteanga o te reira? Te inangaro ra a Iehova ia tatou kia aru i te takainga vaevae o tana Tamaiti koia oki, kia aru tatou i te au mea ravarai ta Iesu i rave. E tika, e tangata apa kore a Iesu, no reira kua kite a Iehova e kare e rauka ia tatou i te aru i te tu apa kore o tana Tamaiti. Noatu ra, te inangaro ra a Iehova ia tatou kia rave i ta tatou ka rauka i te aru ia Iesu.

³ Ka akara ana tatou i tetai au tu manea tikai o Iesu. I roto i teia atikara, ka uriuri tatou i tona tu akaaka e te maru. I roto i te atikara ka aru mai, ka uriuri tatou i tona tu ngakau toa e te manako meitaki. No runga i teia au tu, ka pau tatou e toru uianga: Eaa te aiteanga o te reira tu? Akapeea a Iesu i te akaari anga i te reira? E akapeea tatou me aru iaia?

4. Eaa te aiteanga o te tu akaaka?

⁴ Eaa te tu akaaka? Maata te aronga akaparau tei manako e ko tetai tangata e tu akaaka tona, e tangata puapinga kore e te manako papu kore aia. Inara, ko te tika ainei te reira? Ei akaari i te tu akaaka, ka anoanoia tatou kia maroiroi e kia ngakau toa. E tuke te tu akaaka ki te tu parau e te akatietie. I roto i te Pipiria, kua uriia te tuatua “akaaka” e e “ngakau akaaka.” (Philipi 2:3) Ei akatupu i te tu akaaka, ka anoanoia tatou kia mārama meitaki na mua i to tatou uaorai turanga. Ei akaraanga, karanga tetai tikitinari no te Pipiria e: “Ko te tu akaaka, ko te kite e mei teaa tikai to tatou tu moraro i mua i te Atua.” Pera katoa, me akatupu tatou i te tu akaaka, kare tatou e manako e e meitaki atu tatou i etai ke. (Roma 12:3) Kare i te mea māmā ua no te aronga apa i te akaari i te tu akaaka. Inara ka rauka ia tatou i te akatupu i teia tu me akamanako oonu tatou i to Iehova turanga teitei e me aru i te akaraanga o Iesu.

5, 6. (a) Koai a Mikaela te angera maata? (e) Akapeea a Mikaela i te akaari anga i te tu akaaka?

⁵ Akapeea a Iesu i te akaari anga i te tu akaaka? I vai akaaka ua ana rai te Tamaiti a te Atua ei angera mana ririnui i te rangi e ei tangata apa kore i te enua nei. Ka akara ana tatou i tetai au akaraanga.

⁶ Tona tu. I roto i te puka Pipiria o Iuda, te tuatua ra no runga i to Iesu oraanga i mua ake ka aere mai ei aia ki te enua nei. (E tatau ia Iuda 9.) Koia te angera maata ko Mikaela, e kua “taumāro [a Iesu] raua ko te diabolo” no runga i “te kopapa o Mose.” Muri ake i to Mose mateanga, kua tanu a Iehova i tona kopapa ki tetai ngai kare rava te tangata i kite mai. (Deuteronomi 34:5, 6) Penei kua inangaro te Tiaporo i te timata i te ngati Iseraela kia taangaanga i te kopapa o Mose no te akamorianga pikikaa. Noatu e eaa te akakoroanga o Satani, kua tāpu mataku kore a Mikaela iaia. Akakite tetai puka e te akataka maira te tuatua “ka taumāro ei raua ko te diabolo” i tetai “akavaanga” e te akaari maira e kua  “patoi a Mikaela i te tikaanga o te Tiaporo kia rave i te kopapa o Mose.” Noatu ra, kua kite te angera maata e kua kotingaia tona mana. No reira, kua tuku atu aia i teia māroanga kia Iehova te Akavanui, nona anake te tika kia akava ia Satani. E tu akaaka tikai to Iesu!

7. Akapeea a Iesu i te akaari anga i te tu akaaka i roto i tana tuatua e tana i rave?

⁷ Ia Iesu i te enua nei, kua akaari aia i te tu akaaka na roto i tana i tuatua e tana i rave. Tana tuatua. Kare roa a Iesu i anoano ana kia akaepaepaia aia. Mari ra, kua inangaro aia kia akakakaia tona Metua. (Mareko 10:17, 18; Ioane 7:16) Kare roa a Iesu i tuatua ana ki tana au pipi na roto i te tu tei akakeu ia ratou kia manako e e neneva me kore e puapinga kore ratou. Mari ra, kua akangateitei aia ia ratou e kua akaari i tona irinaki ia ratou na te akameitaki anga i to ratou tu meitaki. (Luka 22:31, 32; Ioane 1:47) Tana i rave. Kua iki a Iesu i te akono i tetai oraanga māmā ua, kare e kia maata tana apinga. (Mataio 8:20) Kua rave aia i te au angaanga akaaka ta tetai pae i kopae i te rave. (Ioane 13:3-15) Kua akanoo katoa aia i te akaraanga meitaki roa atu no te tu akaaka na tona akarongo anga ki te Atua. (E tatau ia Philipi 2:5-8.) Ei tuke anga ki te aronga parau tei riri i te akarongo ki etai ke, kua rave akaaka ua a Iesu i te au mea pouroa ta Iehova i akakite iaia kia rave “e tae ua atu ki te mate.” Taka ua ra e “e ngakau akaaka” to te Tamaiti a te tangata ko Iesu.​—Mataio 11:29.

8, 9. Akapeea tatou me akaari i te tu akaaka?

⁸ Akapeea tatou me aru i te tu akaaka o Iesu? To tatou tu. Me e tu akaaka to tatou, ka kite tatou e kua kotingaia to tatou mana. No reira, kua kite tatou e kare o tatou tikaanga kia akava atu i etai ke. Kare tatou e akaapa atu ia ratou me kore e akaekoko i to ratou au tu. (Luka 6:37; Iakobo 4:12) Ka tauturu te tu akaaka ia tatou kia kore e “maata ua i te ketaketa kia tika.” Tera te aiteanga, kare tatou e manako e e meitaki atu tatou i te aronga kare o ratou tu karape me kore tukuanga angaanga mei ia tatou rai. (Koheleta 7:16) Te aronga pakari e akaari ra i te tu akaaka, kare ratou e manako e e meitaki atu ratou i te au taeake e te au tuaine. Mari ra, ka “manako akameitaki atu” teia au tiaki aroa “tetai ki tetai” koia oki ka manako ratou e e puapinga atu te au taeake ia ratou uaorai.​—Philipi 2:3; Luka 9:48.

⁹ Akamanako ana i te Taeake ko W. J. Thorn, tei tavini ei akaaere tutaka mei te mataiti 1894 mai. Muri mai, kua tukuia aia kia akono i te au moa i ko i te Kingdom Farm i New York. Me manako aia e ka tau aia kia rave i tetai angaanga puapinga atu, kua karanga te Taeake Thorn kiaia uaorai e: “E tera ra one pueu e! Eaa koe i akaparau ei?” (E tatau ia Isaia 40:12-15.) E tu akaaka tikai te reira!

10. Akapeea tatou me akaari i te tu akaaka na roto i ta tatou tuatua e ta tatou ka rave?

 ¹⁰ Ta tatou tuatua. Me e tu akaaka tikai to tatou, ka akaata ta tatou tuatua ki etai ke i te tu akaaka. (Luka 6:45) Me pukapuka atu tatou kia ratou, kare tatou e tuatua ua no runga i ta tatou au tukuanga angaanga e te au mea ta tatou i rave. (Maseli 27:2) Mari ra, ka akameitaki tatou i te au taeake e te au tuaine no te au mea meitaki ta ratou i rave e ka tuatua tatou no runga i to ratou au tu meitaki. (Maseli 15:23) Ta tatou ka rave. Kare te au Kerititiano akaaka e tauta kia rongonui me kore kia puapingaia ratou i roto i teianei ao. Mari ra, ka iki ratou kia akono i tetai oraanga māmā ua, noatu e ka anoanoia kia rave i te angaanga akaaka ua i te tavini ia Iehova. (1 Timoteo 6:6, 8) Tei puapinga roa atu, ka akaari tatou i te tu akaaka na te akarongo anga. Ka anoanoia te tu akaaka kia ‘akarongo ki te au arataki’ i roto i te putuputuanga e kia aru i te aratakianga a te akaaerenga a Iehova.​—Ebera 13:17.

11. Eaa te tu maru?

¹¹ Eaa te tu maru? Te akataka maira te “tu maru” i te tu takinga meitaki e te ngakau aroa. Te akaari maira te tu maru i te aroa, e kua aite te reira ki te tu tangi aroa e te akaaroa. Te akataka ra te Pipiria i te tu maru e ko te “ngakau aroa,” te “tumu o te aroa,” e te “aroa ngakau.” (Luka 1:78; 2 Korinetia 1:3; Philipi 1:8) Akakite tetai puka Pipiria no runga i te akaari anga i te tu maru e e maata atu te o maira i te tangi anga i te aronga tei ngere. Ko te aiteanga kia akaari i te tu maru koia oki “te manako ra tatou kia oronga i te tauturu” na te rave anga i tetai angaanga te ka taui i te oraanga o etai ke kia meitaki atu. Te akakeu ra te tu maru i tetai tangata kia rave i tetai angaanga kia meitaki atu te oraanga o etai ke.

12. Eaa te au tupuanga tei akaari mai i to Iesu tu tangi aroa no etai ke, e kua akakeu tona tu maru iaia kia rave i teaa?

¹² Akapeea a Iesu te akaari anga i te tu maru? Na roto i tona au manako e tana i rave. Kua akaari a Iesu i te tangi aroa no etai ke. Te kite anga aia i tona oa ko Maria e tetai ke i te aue anga no tei mate a Lazaro, kua aue katoa a Iesu. (E tatau ia Ioane 11:32-35.) Na te tu tangi aroa tei akakeu iaia kia akatuakaou i te tamaiti a tetai vaine takaua i akakeu iaia kia akatuakaou ia Lazaro. (Luka 7:11-15; Ioane 11:38-44) No ta Iesu i rave, penei kua oronga te reira i te manakonakoanga kia Lazaro no te oraanga i te rangi. I tetai atianga i mua ana, kua “tangi atura” a Iesu i tetai urupu tangata tei aravei mai iaia. No tona tu tangi aroa e te maru, kua akakeuia aia kia ‘apii atu ia ratou i te au tuatua e manganui.’ (Mareko 6:34) Kua taui teia i te oraanga o te aronga tei aru i tana au apiianga kia meitaki atu to ratou tu! Kare to Iesu tu maru i te manako ua. Kua akakeu katoa tona tu maru iaia kia tauturu i te aronga tei ngere.​—Mataio 15:32-38; 20:29-34; Mareko 1:40-42.

13. Akapeea a Iesu i te tuatua maru anga ki etai ke? (Akara i te tutu mua o teia atikara.)

¹³ Tana au tuatua maru. No to Iesu tu tangi aroa, kua akakeuia aia kia tuatua maru atu ki etai ke, te aronga tikai tei takinokinoia. Kua taiku te apotetoro ko Mataio i te au tuatua a Isaia no runga ia Iesu. Kua karanga a Isaia e: “Te kakao paruparu ra, kare aia e aati; e te lamepa  matemate ra, kare aia e tinai.” (Isaia 42:3; Mataio 12:20) Eaa te aiteanga i teia? Kare a Iesu i takinokino ana i te tangata. Mari ra, kua riro tana tuatua ei akamaroiroi ia ratou. Kua akakitekite aia i tetai karere tei riro ei manakonakoanga no “te aronga ngakau paruparu.” (Isaia 61:1) Kua pati aia i “te aronga katoa i roiroi, e te aronga teiaa i te apainga” kia aere mai kiaia kia ‘akaanga i to ratou roi.’ (Mataio 11:28-30) Kua taputou aia ki tana au pipi e e tu tangi aroa e te maru to te Atua no Tona aronga akamori tataki tai, kapiti mai te “au tangata rikiriki” koia oki te aronga puapinga kore i roto i te mata o teianei ao.​—Mataio 18:12-14; Luka 12:6, 7.

14. Akapeea tatou me akatupu i te manako tangi no etai ke?

¹⁴ Akapeea tatou me aru i te tu maru o Iesu? To tatou manako. Te akakite maira te Pipiria kia tatou kia “akangakau aroa ua” noatu e kare te reira i te mea māmā ua no tatou kia rave. E tuanga teia no te “akatangata ou” ta Iehova e tapapa maira i te au Kerititiano pouroa kia akatupu. (E tatau ia Kolosa 3:9, 10, 12) Akapeea koe me akaari i te tu maru? Te na ko ra te Pipiria e: “Kia maora katoa oki kotou.” (2 Korinetia 6:11-13) E akarongo meitaki me akakite mai tetai tangata i tona manako e tona au manamanata. (Iakobo 1:19) E akamanako meitaki e e ui kia koe uaorai e: ‘Naringa e ko au tera tangata, eaa taku ka manako? Eaa te tauturu taku e anoano ra?’​—1 Petero 3:8.

15. Eaa ta tatou ka rave ei tauturu i te aronga e aue ra me kore e taitaia ra?

¹⁵ Ta tatou ka rave. Ka akakeu te tu maru ia tatou kia tauturu i etai ke, te aronga tikai e aue ra me kore e taitaia ra. Akapeea tatou me tauturu ia ratou? Te na ko ra a Roma 12:15 e: “Ka aue katoa oki i te aronga e aue ra.” Maata te taime, ka inangaro te tangata i te akapumaana anga, kare i te au ravenga kia akatikatika i te manamanata. Ka inangaro ratou i tetai oa tei manako tikai ia ratou e te ka akarongo mai kia ratou. Tetai tuaine tei akapumaanaia e te au taeake i muri ake i te mateanga tana tamaine, karanga aia e: “Kua mareka tikai au te aere anga mai te au taeake e kua aue kapiti matou.” Ka rauka katoa ia tatou i te akaari i te tu maru na te oronga anga i te tauturu tau  no etai ke. Penei te anoano ra tetai vaine takaua i te tauturu no te ripea anga i tona are. Me kore penei te anoano ra tetai Kerititiano pakarikari i tetai tangata kia apai iaia ki te au uipaanga, te angaanga orometua, me kore ki ko i te taote. Me rave tatou i tetai angaanga rikiriki ei tauturu i te tangata, ka riro te reira ei akakeuanga maata i roto i to ratou oraanga. (1 Ioane 3:17, 18) Te mea puapinga roa atu ra, ka rauka ia tatou i te akaari i te tu maru ki etai ke na te akakitekite maroiroi anga i te tuatua meitaki. Ko teia te mataara meitaki roa atu i te tauturu i te aronga ngakau tae kia meitaki atu to ratou oraanga!

16. Eaa ta tatou ka tuatua ei akamaroiroi i te aronga ngakau paruparu?

¹⁶ Ta tatou tuatua maru. Ka akakeu te tu maru ia tatou kia “akapumaana atu i te ngakau taitaia.” (1 Tesalonia 5:14) Eaa ta tatou ka tuatua ei akamaroiroi ia ratou? Penei ka akakite tatou i to tatou inangaro maata no ratou. Ka rauka i te akameitaki ia ratou e te tauturu ia ratou kia kite i to ratou au tu meitaki e te tu kite karape. Ka rauka katoa i te akamaara kia ratou e na Iehova i tauturu ia ratou kia kite i te tuatua mou, no reira te akaperepere ra aia ia ratou. (Ioane 6:44) Ka rauka i te akapapu kia ratou e te manako tikai maira a Iehova i te “aronga ngakau paruparu” e te “aronga ngakau taitaia.” (Salamo 34:18) Ka akamaroiroi tikai ta tatou au tuatua maru i te aronga tei inangaro i te akapumaana anga.​—Maseli 16:24.

17, 18 (a) Te tapapa ra a Iehova i te aronga pakari kia akono i tana mamoe na roto i teea tu? (e) Eaa ta tatou ka uriuri i roto i te atikara ka aru mai?

¹⁷ E te aronga pakari, te tapapa maira a Iehova ia kotou kia akaperepere i tana mamoe. (Angaanga 20:28, 29) E akamaara e na kotou te apainga kia apii, kia akamaroiroi, e kia akamatutu i tana mamoe. (Isaia 32:1, 2; 1 Petero 5:2-4) No reira ko tetai tangata pakari tei ngakau aroa e tei maru, kare aia e akaaere i tona au taeake, koia oki, kia tuku i te au tika me kore kia māro ia ratou kia rave i tei kore e rauka ia ratou kia rave. Mari ra, ka inangaro tetai tangata pakari i tona au taeake e tona au tuaine kia mataora, e te irinaki ra aia e na to ratou inangaro ia Iehova e akakeu ia ratou kia tavini maroiroi i te Atua.​—Mataio 22:37.

¹⁸ Ia tatou e akamanako ra i te tu akaaka e te tu maru o Iesu, ka akakeuia tatou kia aru iaia. I roto i te atikara ka aru mai, ka uriuri tatou i to Iesu tu ngakau toa e te manako meitaki.