1. (a) Eaa ta te au tavini o te Atua i kite mai no runga i te terenianga, e akapeea teia i aite ei ki to tatou tuatau? (e) Eaa ta tatou ka uriuri i roto i teia atikara?

TE KITE nei te iti tangata o te Atua e ka rauka mai te puapinga mei te terenianga. Tetai akaraanga, kua akanoo a Aberama “i tona au tangata i apiiia ra,” kia tamaki atu i te au enemi e kua akaora ia Lota. (Genese 14:14-16) Ko te aronga imene i te tuatau o te Ariki ko Davida, ko ratou “tei apiiia i te imene” ei akapaapaa ia Iehova. (1 Paraleipomeno 25:7) I teia tuatau, ka anoanoia tatou kia patoi atu ia Satani e tona ao. (Ephesia 6:11-13) Pera katoa, te angaanga pakari nei tatou i te akapaapaa ia Iehova na te akakitekiteanga i tona ingoa ki te tangata. (Ebera 13:15, 16) Mei te au tavini rai o te Atua i mua ana, ka anoanoia tatou kia tereniia e rauka ai te puapinga. I roto i te putuputuanga, kua oronga a Iehova i te apainga ki te aronga pakari kia tereni i te au taeake. (2 Timoteo 2:2) Eaa te au ravenga ta tetai aronga pakari i aru kia tereni i te au taeake kia akono i te iti tangata o Iehova?

2. I mua ake ka apii atu ei i te au mea ou ki tetai taeake, eaa ta tetai tangata pakari ka rave, e no teaa ra?

² Ka akaaiteia tetai tangata pakari ki te tangata tanutanu. I  mua ake ka tanu ei aia i te ua, penei ka anoanoia te tangata tanutanu kia kaʼiro i te one meitaki kia tupu ruperupe te pu rakau. Mei te reira katoa, i mua ake ka apii atu te tangata pakari i te au mea ou ki tetai taeake, penei ka inangaro aia i te akaari i te au kaveinga Pipiria ei tauturu i te taeake kia akono i tana ka tamou mai.​—1 Timoteo 4:6.

3. (a) Akapeea te au tuatua a Iesu i roto ia Mareko 12:29, 30 i te tauturu anga ia koe me pukapuka atu ki te tangata apii? (e) Eaa te ka tupu ki te tangata apii me pure te tangata pakari no raua?

³ E mea puapinga kia mārama e akapeea te tuatua mou i te akakeu anga i te manako e te ngakau o te tangata apii. E rauka ai i te rave i teia, penei ka ui koe kiaia e akapeea tona akatapuanga kia Iehova i te tauturu anga iaia kia rave i te au ikianga meitaki i roto i tona oraanga. Penei ka arataki atu teia ki tetai pukapukaanga no runga i te tavini anga ia Iehova ma te ngakau katoa. (E tatau ia Mareko 12:29, 30) Penei ka inangaro korua kia pure i te pati kia Iehova no tona vaerua tapu kia vai rai ki rungao i te taeake no te terenianga. Me akarongo te taeake i taau pure, kare e kore ka akamaroiroiia aia kia rave i te au apainga!

4. (a) Oronga mai i tetai au akaraanga tua Pipiria te ka tauturu i te tangata apii kia tere ki mua. (e) Eaa te akakoroanga o te aronga pakari me tereni ratou i te au taeake?

⁴ Me akamata koe i te tereni i te tangata apii, e mea meitaki kia uriuri i te au tua Pipiria te ka tauturu iaia kia kite i te puapinga kia inangaro i te tauturu, kia rauka i te irinaki iaia, e kia akaari i te tu akaaka. (1 Ariki 19:19-21; Nehemia 7:2; 13:13; Angaanga 18:24-26) E mea meitaki teia au tu no te tangata apii. Ka tauturu te reira iaia kia tupu i te pae vaerua koia oki, kia tere ki mua. Ko Jean-Claude, tetai tangata pakari no Varani mai, akakite aia e ko tona akakoroanga me tereni i te au taeake koia oki, kia tauturu ia ratou kia rave i te au ikianga tei akatumuia ki runga i te au kaveinga Pipiria. Karanga aia e: “E kimi ana au i te au atianga kia tatau kapiti i tetai irava ei ‘akapuera i te mata’ o te tangata apii kia kite aia i te au mea umere i roto i te Tuatua a te Atua.” (Salamo 119:18) Eaa tetai atu au mataara te ka akaketaketa i te tangata apii?

5. (a) Mei teaa rai te puapinga kia pukapuka atu ki te tangata apii no runga i te au akakoroanga i roto i te angaanga a Iehova? (e) Eaa te tumu ka tereni ei te aronga pakari i te au taeake i te tuatau e mapu ra ratou? (Akara i te tataanga rikiriki i raro.)

⁵ E ui ki te tangata apii eaa tana au akakoroanga i roto i te angaanga a Iehova. Me kare ana akakoroanga, tauturu iaia kia akanoo i tetai akakoroanga te ka rauka iaia  i te itae. Akaari i te tu oraora me akakite koe kiaia i tetai akakoroanga taau i akanoo e te mataora taau i kite i te akatupu anga koe i taua akakoroanga ra. E akaraanga meitaki teia e te puapinga. Karanga a Victor, tetai tangata pakari e te painia no Aperika mai e: “I toku mapu anga, kua ui tetai tangata pakari i tetai nga uianga no runga i taku au akakoroanga. Kua tauturu teia au uianga iaku kia akamanako maata no runga i te angaanga orometua.” Akakite mai te aronga pakari e e mea puapinga kia tereni i te au taeake mapu. Ka rauka ia koe i te oronga i tetai au angaanga i roto i te putuputuanga tei tau ki to ratou mataiti. Me tereniia te au taeake i te tuatau e mapu ra ratou, ka tauturu ia ratou kia akamou i te manako ki runga i to ratou au akakoroanga i te au mataiti ka aereia e me aro atu i te au timataanga.​—E tatau ia Salamo 71:5, 17 * (Akara i te tataanga rikiriki i raro.)

6. Eaa te mataara puapinga i tereni ei a Iesu i te au apotetoro?

⁶ Ei akakeu i te ngakau o te tangata apii kia tavini, ka anoanoia koe kia akakite e eaa tana ka rave. Inara, ka anoano katoaia koe kia akamārama kiaia i te tumu i puapinga ai kia rave i te reira. Kua akakite te Puapii Maata, ko Iesu ki tana au apotetoro  e kia tutu aere. Inara i mua ake ka akakite ei aia i teia, kua oronga aia i te tumu ka anoanoia ratou kia tutu aere. Karanga aia e: “Ko te mana katoa o to te rangi e te ao katoa nei, kua tukuia mai, tei iaku anake. E teianei, ka aere kotou, e akariro i to te pa enua katoa ei pipi.” (Mataio 28:18, 19) Akapeea koe me aru i to Iesu akaraanga me tereni koe i te au taeake?

7, 8. (a) Akapeea te aronga pakari me aru i te tu o Iesu no te terenianga? (e) Eaa ra i puapinga ai kia akameitaki i te tangata apii? (ng) Eaa tetai au ravenga te ka tauturu i te aronga pakari kia tereni i te au taeake? (Akara i te pia “ Au Mataara ei Tereni i te au Taeake.”)

⁷ Me pati koe i tetai taeake kia rave i tetai angaanga, e akamārama kiaia mei roto i te Pipiria i te tumu i puapinga ai kia rave i teia angaanga. Me akapera koe, te apii ra koe iaia kia aru i te au kaveinga Pipiria. Ei akaraanga, me pati koe i tetai taeake kia tamā i tetai ngai o te Are Uipaanga Patireia, penei ka akaari koe kiaia ia Tito 2:10. Akamārama kiaia e akapeea teia angaanga me akariro i te karere Patireia ei mea manea. Pera katoa, e akakite kiaia kia akamanako i te aronga pakarikari i roto i te putuputuanga e akapeea teia angaanga me puapinga ia ratou. Me pukapuka tatou kiaia na roto i teia tu, ka tauturu te reira iaia kia akamanako no runga i te tangata. Me kite aia e akapeea te au taeake e te au tuaine me puapingaia mei teia angaanga, ka mataora aia no te mea te tavini ra aia i etai ke.

⁸ Tetai katoa, e akameitaki i te tangata apii no te akono anga i taau i akakite kiaia. Eaa ra i puapinga ai kia rave i teia? Mei te vai rai te ka tauturu i te ua rakau kia tupu e kia kore e mae, me akameitaki koe i te tangata apii, ka tauturu iaia kia tere ki mua i roto i te tavini anga ia Iehova.​—Akaaite ia Mataio 3:17.

9. (a) Eaa ra i ngata ai no te aronga pakari i roto i tetai au enua apinganui kia tereni i te au taeake? (e) Eaa te tumu kare te angaanga tavini anga i te Atua i te mea puapinga i roto i te oraanga o tetai au taeake mapu?

⁹ I roto i te au enua apinganui, penei e ngata no te aronga pakari kia akamaroiroi i te au taeake papetitoia mei te 20 ki te 30 mataiti kia rave i te angaanga i roto i te putuputuanga. Kua akakite te aronga pakari i roto i te 20 enua i te tumu i manako ei ratou e kare te au taeake mapu i inangaro i te rave i te au apainga i roto i te putuputuanga. Karanga te maataanga ia ratou e i te tuatau e mapu ra tetai au taeake, kare to ratou au metua i akamaroiroi ia ratou kia akanoo i te au akakoroanga i roto i te tavini anga ia Iehova. E tetai au taeake tei inangaro i te aruaru i teia au akakoroanga, kua akamaroiroi to ratou au metua ia ratou kia akanoo i tetai au akakoroanga ke, mei te apii teitei e te angaanga moni meitaki! No reira kare te tavini anga i te Atua i riro ana ei mea puapinga i roto i to ratou oraanga.​—Mataio 10:24.

10, 11 (a) Akapeea tetai tangata pakari me tauturu marie i tetai taeake kia taui i tona aerenga manako? (e) Eaa te irava ta tetai tangata pakari ka rauka i te akaari ei akakeu i tetai taeake, e no teaa ra? (Akara i te tataanga rikiriki i raro.)

¹⁰ Me kare tetai taeake i inangaro i te rave i te au angaanga i roto i te putuputuanga, ka anoanoia te tangata pakari kia akaari i te tu akakoromaki e kia tauta i te taui i tona aerenga manako. Ka rauka i tetai tangata tanutanu i te tauturu i te ua rakau kia tupu tikatika ua na te akono marie anga i te tumu o te ua rakau. Mei te reira katoa, ka rauka ia koe i te tauturu marie i tetai taeake kia kite e ka anoanoia aia kia taui i tona tu e tona manako no runga i te rave anga i te au apainga i roto i te putuputuanga. Akapeea ra?

 ¹¹ E riro ei oa no te taeake. Akakite kiaia e e puapinga aia ki te putuputuanga. I te tuatau ka aereia, tauturu iaia kia akamanako no runga i te au irava te ka tauturu iaia kia akamanako no runga i tona akatapuanga kia Iehova. (Koheleta 5:4; Isaia 6:8; Mataio 6:24, 33; Luka 9:57-62; 1 Korinetia 15:58; 2 Korinetia 5:15; 13:5) Tauta i te akakeu i tona ngakau na te ui anga e: ‘Eaa taau i taputou kia Iehova i te akatapuanga koe i toou oraanga kiaia? Eaa to Iehova manako i toou papetitoanga?’ (Maseli 27:11) ‘Eaa to Satani manako?’ (1 Petero 5:8) E mana ririnui to teia au irava e ka akakeu i te ngakau o te taeake.​—E tatau ia Ebera 4:12. * (Akara i te tataanga rikiriki i raro.)

12, 13 (a) Eaa te tu ta te tangata apii ko Elisaia i akaari? (e) Akapeea a Iehova i te tutaki anga ia Elisaia no tona tu akarongo mou?

¹² E te au taeake mapu, te anoano maata ra te putuputuanga i ta kotou tauturu! Eaa te tu tei anoanoia kia rauka mai te puapinga i roto i taau tavini anga ia Iehova? Ei pau i teia uianga, ka uriuri tatou i tetai au tupuanga i roto i te oraanga o tetai tangata apii ko Elisaia i te tuatau taito.

¹³ Mei te 3,000 mataiti i topa, kua pati te peroveta ko Elia i te tangata mapu ko Elisaia kia riro ei tauturu nona. Kua āriki viviki a Elisaia i teia patianga e kua rave tamou i te angaanga akaaka ua no te peroveta. (2 Ariki 3:11) Kua tereni a Elia ia Elisaia no tetai ono mataiti. I reira, vaitata ki te openga o ta Elia angaanga i Iseraela, kua akakite te peroveta ki tona tauturu kia akamutu i te tavini iaia. Inara, kua karanga a Elisaia e toru taime e: “Kare au e akaruke ia koe.” Kua aru tamou aia i tona puapii. I te openga, kua akameitaki a Iehova ia Elisaia no tona tu tiratiratu e te akarongo mou, na te akatika anga iaia kia kite ia Elia e akaruke ra na roto i te puaioio ki te rangi.​—2 Ariki 2:1-12.

14. (a) Akapeea te aronga apii i teia tuatau me aru i te akaraanga o Elisaia? (e) Eaa ra i puapinga ai no tetai tangata apii kia akaari i te tu akarongo?

¹⁴ Ei tangata apii, akapeea koe me aru i te akaraanga o Elisaia? Kia āriki ua i te au tukuanga angaanga, pera katoa te au angaanga akaaka ua. E akamaara e e oa mou tikai toou puapii noou. Akakite kiaia e te āriki rekareka ra koe i tana i rave noou, e kia akaari e ka inangaro koe kia apiiia e ïa. Tei puapinga roa atu, kia akaari i te tu akarongo mou na te akono anga i taau tukuanga angaanga. Eaa te tumu? Me akaari koe i te tu akarongo mou e te irinaki, ka papu i te aronga pakari e te inangaro maira a Iehova ia koe kia rave i te au apainga i roto i te putuputuanga.​—Salamo 101:6; e tatau ia 2 Timoteo 2:2.

15, 16 (a) Akapeea a Elisaia i te akangateitei anga i tona puapii? (Akara i te tutu mua o teia atikara.) (e) Eaa te tumu i rauka ai i te au peroveta i te irinaki papu ia Elisaia?

¹⁵ Te akaari katoa ra te tua no runga ia Elisaia e e mea puapinga no te au taeake i teia tuatau kia akangateitei i te aronga pakari. Muri ake i te aravei anga a Elia raua ko Elisaia i te au peroveta i Ieriko, kua aere raua ki te kauvai i Ioridana. I reira “kua rave iorā Elia i tona kakau, kua pokaikai iora, e kua ta iora i taua vai ra, mavete atura.” Kua aere raua ki tetai tua mai o te kauvai Ioridana na runga i te one maro, e “te aere ua ra raua, karangaranga uaʼi.” Kua  akarongo meitaki a Elisaia i te tuatua a tona puapii e kua apii ua rai a Elisaia mei iaia. Kare a Elisaia i manako ana e kua kite takere aia i te au mea pouroa. Aru mai, kua apaiia a Elia na roto i te puaioio ki runga i te rangi, e kua oki a Elisaia ki te kauvai Ioridana. I reira, kua rutu aia i te vai ki te kakau o Elia e kua karanga e: “Teiea te Atua o Elia ra ko Iehova?” Kua mavete akaou te vai i roto i te kauvai.​—2 Ariki 2:8-14.

¹⁶ Kua kite ainei koe e e aiteite ua te temeio mua a Elisaia ki te temeio openga a Elia? Eaa ta teia e apii maira ia tatou? I te mea e ko Elisaia te akaaere i tera tuatau, kare aia i manako ana e ka anoanoia kia tuke ake te tu e rave ra aia i te au angaanga ki ta Elia. Mari ra, kua aru a Elisaia i te au ravenga a Elia. Te akaari maira teia e kua akangateitei a Elisaia i tona puapii, e kua tauturu teia i te au peroveta kia irinaki papu ia Elisaia. (2 Ariki 2:15) Kua tavini a Elisaia ei peroveta no tetai 60 mataiti, e kua oronga a Iehova i te mana nona kia rave i te au temeio e manganui. Eaa te apiianga no te aronga apii i teia tuatau?

17. (a) Akapeea te aronga apii i teia tuatau me aru i te tu o Elisaia? (e) Penei i te tuatau ka aereia, eaa ta Iehova ka rave no te aronga apii?

¹⁷ Me orongaia kia koe te au apainga i roto i te putuputuanga, eiaa e manako e ka anoanoia koe kia rave i tetai angaanga ke tei tuke takiri ki tei raveia i mua ana. E akamaara, tetai tumu ka anoanoia te au tauianga koia oki, e meitaki te reira no te putuputuanga me kore kua orongaia te aratakianga no ko mai i te akaaerenga a Iehova. Kare koe e tau kia rave i te au tauianga no toou inangaro kia rave i te reira. Mei ia Elisaia rai tei akaari i te tu ngateitei no Elia na te aru anga i tana au ravenga, kua tauturu a Elisaia i te au peroveta kia irinaki papu iaia. Mei te reira katoa, me aru tamou koe i te au ravenga a toou au puapii tei akatumuia ki runga i te Pipiria, te akangateitei ra koe i te aronga pakari, e ka rauka i te au taeake e te au tuaine i te irinaki ia koe. (E tatau ia 1 Korinetia 4:17.) Me riro mai koe ei taeake tukatau, ka rauka ia koe i te rave i te au tauianga te ka tauturu i te putuputuanga kia aru vaitata i te akaaerenga a Iehova, tei tere ua rai ki mua. Pera katoa, penei i te tuatau ka aereia ka tauturu a Iehova ia koe kia maata te angaanga taau ka rave i ta toou puapii i rave, mei ia Elisaia rai.​—Ioane 14:12.

18. Eaa ra i puapinga ai kia tereni i te au taeake i roto i te putuputuanga?

¹⁸ Te irinaki nei matou e ka tauturu te au manako i roto i teia atikara e te atikara mua i te aronga pakari kia akanoo i te taime ei tereni i te au taeake. Te pure katoa nei matou e ka maata te au taeake tei puareinga ua kia tereniia e kia akono i ta ratou i apii mai ei tauturu i te iti tangata o Iehova. Ka riro teia ei akaketaketa i te au putuputuanga takapini i teia ao e ka tauturu ia tatou pouroa kia vai tiratiratu no te tuatau ki mua.