1, 2. Eaa te tuke o te tangata ki te manu?

E MEA umere tikai te roro o te tangata. Ei akaraanga, ka kite te tangata i te apii i tetai reo. E ka riro te reo ei ravenga no te tatau, te tata, te tuatua, e te mārama i ta tatou e rongo ra. Te rauka katoa ra ia tatou i te pure e te imene i te au akapaapaa anga kia Iehova. Na teia au mea pouroa i tuke ei tatou mei te manu. Kare te au taineti i mārama tikai akapeea to tatou roro i te rave anga i teia au mea umere.

² To tatou tu karape no te taangaanga i te reo e apinga aroa no ko mai ia Iehova. (Salamo 139:14; Apokalupo 4:11) Kua oronga katoa mai aia i tetai apinga aroa te riro ra ei akatuke ia tatou mei te au manu. Kua angaia te tangata “i te tu o te Atua ra.” E tu rangatira to tatou no te tuku anga i ta tatou uaorai ikianga. E ka rauka ia tatou i te iki kia taangaanga i te reo ei tavini e te akapaapaa ia Iehova.​—Genese 1:27.

3. Eaa ta Iehova i oronga mai e rauka ai ia tatou te manako pakari?

³ Kua akaari mai a Iehova e akapeea tatou i te tavini e te akapaapaa iaia na te oronga anga mai i te Pipiria. Ka rauka te katoa  anga me kore tetai tuanga o te Pipiria i roto i te 2,800 tuma reo. Me manakonako tatou i ta te Pipiria e karanga ra, ka akamata tatou i te akamanako i te manako o te Atua. (Salamo 40:5; 92:5; 139:17) Ka riro to Iehova au manako ei tauturu ia tatou kia pakari e ka arataki ia tatou ki te ora mutu kore.​—E tatau ia 2 Timoteo 3:14-17.

4. Eaa te aiteanga o te manakonako anga, e eaa te au uianga ta tatou ka uriuri?

⁴ Te aiteanga o te manakonako anga koia oki ko te akamou i te manako ki runga i tetai mea e te akamanako oonu meitaki i te reira. (Salamo 77:12; Maseli 24:1, 2) Ka puapinga maata tatou me manakonako i ta tatou e apii ra no runga ia Iehova e Iesu. (Ioane 17:3) I roto i teia atikara ka pau tatou i te au uianga ka aru mai: Akapeea tatou me tatau e rauka ai i te manakonako i te reira? Eaa ta tatou ka manakonako atu? E eaa te ka tauturu ia tatou kia manakonako tamou e kia reka i te reira?

5, 6. Eaa te ka tauturu ia koe kia maara e kia mārama meitaki atu i taau e tatau ra?

⁵ Kua kite ainei koe e ka rauka ia koe i te rave i tetai au mea noatu me kare koe e manako ra i te reira, mei te akaea anga, te aere aere, e te takatakai patikara? I tetai taime, ka tatau katoa koe ma te kore e manako atu i te reira. Penei ka akamata koe i te akamanako atu i tetai au mea ke ia koe e tatau ra. Eaa taau ka rave i te tāpu i teia? E mea puapinga kia akara tikai i taau e tatau ra e te akamanako i tona aiteanga. I reira me tae koe ki te openga o te parakarapa me kore te tumu tuatua rikiriki o tetai puka, e tāpu ma te manakonako i taau i tatau. E akamanako i taau i apii mai, e te akapapu kua mārama meitaki koe i te reira.

⁶ Kua kite mai te au taineti e e māmā ake i te akamaara i tetai mea me tatau koe ma te reo maata. Kua kite takere Tei Anga ia tatou i te reira, e no reira aia i akakite ei kia Iosua kia tatau i te puka Ture e “kia akamaara tikai” koia oki kia tatau maru ua kiaia uaorai. (E tatau ia Iosua 1:8.) Na te tatau anga i te Pipiria ma te reo maata ka tauturu katoa teia ia koe kia manako meitaki e kia akamaara meitaki.

7. Eaa te taime meitaki no te manakonako no runga i te Pipiria? (Akara i te tutu mua o teia atikara.)

⁷ Ka pou rai te tauta anga no te manakonako e te manako meitaki i taau e apii ra. No reira e meitaki atu i te manakonako i te tuatau kare koe e roiroi ana i te ngai muteki, kare tetai au mea e tamanata atu ia koe. Kua manakonako te tata salamo ko Davida iaia e takoto ra i runga i tona roi i te po. (Salamo 63:6) Kua iki a Iesu, e tangata apa kore, i te au ngai muteki no te manakonako e te pure.​—Luka 6:12.

8. (a) Eaa ta tatou ka manakonako? (e) Eaa to Iehova manako me tuatua tatou no runga iaia ki tetai ke?

⁸ Kapiti atu ki taau e tatau ra i roto i te  Pipiria, te vai ra tetai au mea ke kia manakonako koe. Ei akaraanga, me kite koe i tetai o ta Iehova au mea umere i anga, e tāpu ma te ui kia koe uaorai, ‘Eaa ta teia e apii mai nei kiaku no runga ia Iehova?’ Papu ka riro teia au manako ei akakeu ia koe kia akameitaki ia Iehova na roto i te pure. E ka inangaro koe i te akakite atu i toou manako ngakau ki tetai ke. (Salamo 104:24; Angaanga 14:17) Te akara maira a Iehova e te mareka maira me manakonako tatou, me pure, e te tuatua no runga iaia ki tetai e tetai. Te akapapu maira te Pipiria kia tatou e: “Kua tataia iora tetai buka manakoanga ki mua iaia, no te aronga e mataku ia Iehova, e tei manako i tona ra ingoa.”​—Malaki 3:16.

9. (a) Eaa ta Paulo i akakite kia Timoteo kia manakonako? (e) Eaa ta tatou ka manakonako me akapapa no te angaanga tutu aere?

⁹ Kua akakite te apotetoro ko Paulo kia Timoteo kia manakonako e akapeea tana au tuatua, tona tu, e tana apiianga te akakeu anga i tetai ke. (E tatau ia 1 Timoteo 4:12-16.) Kia manakonako katoa koe i teia au mea. Ei akaraanga, ka anoanoia te tuatau no te manakonako me akapapa koe no tetai apii Pipiria. E akamanako i taau tangata apii, e kia kimi i tetai uianga me kore tetai akatutuanga te ka tauturu iaia kia tere ki mua. Me akapapa koe i taau apii Pipiria na teia tu, ka ketaketa toou uaorai akarongo e ka meitaki atu koe ma te maroiroi ei puapii no te Pipiria. Ka puapinga katoa koe me  manakonako i mua ake ka rave ei i te angaanga tutu aere. (E tatau ia Ezera 7:10.) Penei ka tatau koe i tetai pene o te puka o Angaanga ei tauturu ia koe kia maroiroi atu i te angaanga tutu aere. Ka rauka katoa ia koe i te manakonako i te au irava Pipiria taau i parani no te taangaanga i te reira rā e te au puka taau i parani i te oronga atu. (2 Timoteo 1:6) E akamanako i te tangata i te ngai tutu aere e taau ka tuatua te ka rekaia e ratou. Me akapapa koe na teia tu, ka rauka ia koe i te taangaanga meitaki i te Pipiria no te tutu aere ki tetai ke.​—1 Korinetia 2:4.

10. Eaa tetai atu au mea meitaki ta tatou ka manakonako?

¹⁰ Eaa atu tetai ta tatou ka manakonako? Me ka tata koe i te au akoanga ki raro, te au akaputuputuanga, e te au uruoaanga, e tuku i te taime no te akara akaou i te reira. Ia koe e rave ra i te reira, e ui kia koe uaorai, ‘Eaa taku i apii mai mei te Tuatua na te Atua e tana akaaerenga?’ Ka rauka katoa ia koe i te akamanako i te au ikuikuanga i te au itiu i te au marama tataki tai o Te Punanga Tiaki e te makatini Awake! e te au mea ou i ko i te uruoaanga. Me tatau koe i te Yearbook, e tāpu i muri ake i te tatau anga i tetai tupuanga, e e akamanako no runga i te reira kia tukia toou ngakau. Me tatau koe i ta tatou au puka, penei ka inangaro koe i te akaira i te au tumu manako me kore i te tata i te au manako i roto i te ngai va. Na teia e tauturu ia koe me akapapa no tetai atoro akaou anga, te atoro anga akamaroiroi, me kore tetai ako anga. Te mea puapinga roa atu, me tāpu koe i te akamanako i taau e tatau ra, ka tuku koe i te taime kia tukia toou ngakau e kia pure no te akameitaki ia Iehova no te au mea taau e apii ra.

11. Eaa te puka puapinga roa atu ta tatou ka manakonako, e akapeea teia i te tauturu anga ia tatou? (Akara katoa i te tataanga rikiriki i raro.)

¹¹ E tika, ko te Pipiria te puka puapinga roa atu ta tatou ka manakonako. Akapeea me tae mai te rā kare e akatikaia tetai Pipiria naau? * (Akara i te tataanga rikiriki i raro.) Kare e rauka i tetai ua atu i te tāpu ia koe mei te manakonakoanga ki runga i te au mea taau i tamou mai, mei te au irava rekaia me kore te au imene Patireia. (Angaanga 16:25) Ka tauturu te vaerua o te Atua ia koe kia akamaara i te au mea taau i apii, e ka tauturu ia koe kia vai tiratiratu.​—Ioane 14:26.

12. Eaa tetai mataara e rauka ai ia koe i te parani i taau tatau anga Pipiria i te au rā?

¹² Eaa tetai mataara e rauka ai ia koe i te parani i taau tatau anga Pipiria i te au rā? Penei i tetai o te au rā ka rauka i te tatau e te manakonako i te tatau anga Pipiria no te epetoma o te Apii Orometua Teokaratiki. I tetai au rā ke, ka rauka ia koe i te tatau i te Evangelia o Mataio, Mareko, Luka, e Ioane e te manakonako i ta Iesu i tuatua e i rave.  (Roma 10:17; Ebera 12:2; 1 Petero 2:21) E puka katoa ta tatou tei akataka i te au papaanga tei tupu tikai i to Iesu oraanga. Ka tauturu teia puka ia koe kia puapinga meitaki atu mei te tatau anga i te au Evangelia.​—Ioane 14:6.

13, 14 No teaa ra i puapinga roa ai no tatou kia manakonako ua no runga ia Iehova e Iesu, e eaa ta teia ka akakeu ia tatou kia rave?

¹³ Te manakonako anga ki runga ia Iehova e Iesu, ka tauturu te reira kia riro mai tetai ei Kerititiano pakari e te akono i tona akarongo ketaketa. (Ebera 5:14; 6:1) Ko tetai tangata tei akapou meangiti ua i te taime no te manako ki runga i te Atua kare e roa ka ngaro tona pirianga kia Iehova e ka kopae atu iaia. (Ebera 2:1; 3:12) Kua akamatakite mai a Iesu e me kare tatou e akarongo, me kore e āriki i te Tuatua na te Atua ma “te ngakau pikikaa kore e te tau,” kare e rauka ia tatou i te “tāpu piri tikai” i te reira. Mari ra, ka ngoie ua ia tatou kia “pokia atura te tuatua i te peu tini o teianei ao e te apinga e te au mea e navenave ei ra.”​—Luka 8:14, 15

¹⁴ No reira e rave tamou ua atu tatou i te manakonako ki runga i te Pipiria kia mārama meitaki tatou ia Iehova. Na teia e akakeu ia tatou kia aru meitaki i tona au tu. (2 Korinetia 3:18) Ka rauka ia tatou i te apii tamou no runga i to tatou Metua i te rangi e te aru i tona tu e tuatau ua atu. E mea ngateitei maata rava teia!​—Koheleta 3:11.

15, 16 (a) Akapeea koe te puapinga anga mei te manakonako anga ki runga ia Iehova e Iesu? (e) No teaa ra ka ngata ei i te manakonako i tetai au taime, inara eaa tatou ka tauta ua atu rai?

¹⁵ Ka riro teia manakonako anga no runga ia Iehova e Iesu ei tauturu ia koe kia vai maroiroi i roto i te tuatua mou. Ka riro toou tu maroiroi ei akamaroiroi i te au taeake e te tangata taau ka aravei i te ngai tutu aere. Me manakonako koe i ta Iehova i rave noou na te oronga anga mai i te atinga oko o Iesu, ka riro ua rai toou pirianga vaitata ki te Atua ei mea puapinga kia koe. (Roma 3:24; Iakobo 4:8) Tetai taeake no Aperika Apatonga ko Mark, kua pou iaia e toru mataiti i roto i te are auri no tona akarongo, karanga aia e: “Ka tau te manakonako anga kia akaaiteia ki tetai teretere anga mataora. Ko te maata atu i ta tatou manakonako anga ki runga i te mea pae vaerua, ko te maata atu te au mea ou ta tatou ka kite no runga i te Atua ko Iehova. I tetai au taime me taitaia au e te apiapi i te tuatau ki mua, ka mou au i taku Pipiria ma te manakonako ki runga i tetai irava Tuatua Tapu. Na te reira e akamaru mai iaku.”

¹⁶ Te ki ra te oraanga i te au tamanamanata anga o teianei ao e te ngata ra kia rauka te taime no te manakonako ki runga i te Pipiria. Karanga a Patrick, tetai taeake no Aperika mai e: “Ka aite toku manako ki tetai pia mere rai kua ki i te au akakitekiteanga tukeke, te mea ka inangaroia e te mea kare e inangaroia, ka anoanoia te reira kia iriiriia  i te au rā. Iaku e manako ra i te au akakitekite anga, i te maata anga o te taime te vai ra te ‘manako mirimiri-ngata,’ e ka anoanoia au kia pure kia Iehova i mua ake ka rauka ai iaku i te manakonako meitaki. Noatu e ka pou tetai taime no te rave i teia i mua ake ka akamata ai au i te manakonako ki runga i te au tumu manako pae vaerua, ka piri vaitata atu au kia Iehova. Na teia tu e tuera ai toku manako kia mārama meitaki i te tuatua mou.” (Salamo 94:19) Ae, e manganui te au mataara ka puapinga tatou mei te tatau anga e te manakonako anga i te Pipiria i te au rā.​—Angaanga 17:11.

17. Akapeea e kitea ai e koe te taime no te manakonako anga?

¹⁷ Ka ara mai tetai pae i te popongi mamaiata no te tatau, te manakonako, e te pure. Tetai pae ka rave ratou i teia i te tuatau kaikaianga. Penei te taime meitaki rava noou kia tatau i te Pipiria koia oki i te aiai me kore i mua ake ka moe ei koe. Ka inangaro tetai pae i te tatau i te Pipiria i te popongi e i mua ake ka moe ei. (Iosua 1:8) Te mea puapinga ko “te taporoporo marie i te tuatau,” me kore kia rave mai i te tuatau mei te au mea kare e puapinga ana no te manakonako i te Tuatua na te Atua i te au rā.​—Ephesia 5:15, 16

18. Eaa ta te Pipiria i taputou mai no te aronga tei manakonako i te Tuatua a te Atua i te au rā e tei taangaanga i ta ratou e apii ra?

¹⁸ Kua taputou mai te Pipiria e ka akameitaki a Iehova i te aronga e manakonako ra i tana Tuatua e te tauta pakari ra i te taangaanga i ta ratou i apii. (E tatau ia Salamo 1:1-3.) Karanga a Iesu e: “Ko tei akarongo i te tuatua a te Atua e kua akono atura, ko ratou tei meitaki roa.” (Luka 11:28) Te mea puapinga rava, me manakonako i te Tuatua na Iehova i te au rā ka tauturu te reira ia tatou kia rave i te au mea ei akangateitei iaia. Me akapera tatou, ka akameitaki a Iehova ia tatou ma te mataora i teianei e te ora mutu kore i tona ao ou.​—Iakobo 1:25; Apokalupo 1:3.