Aru i to Ratou Akarongo

Kua Paruru Aia i te Akamorianga Ma

AKARA atura a Elia i te urupu tangata e kake ra ki runga i te au tuaivi o te Maunga Karamela. I te popongi maiata, kitea uaia ra te tu putaua e te tu ngere tei tupu ki teia au tangata. Kua akatupu te tuatau maro, e toru e te apa mataiti te roa, i te tupuanga kino tikai kia ratou.

I rotopu ia ratou kua aere akaparau mai te au peroveta e 450 o Baala, kua ki i te ngakau parau tikai e te riri otooto ia Elia, te peroveta a Iehova. E manganui te au tavini o Iehova tei tamateia e te Ariki Vaine ko Iezebela, inara kua paruru ngaueue kore teia tangata nei i te patoi atu i te akamori ia Baala. A, eaa ra te roa? Penei kua manako taua kau taunga ra e kare e rauka i taua tangata okotai ra i te paruru ngaueue kore i te patoi atu ia ratou katoatoa. (1 Ariki 18:3, 19, 20) Kua aere katoa mai te Ariki ko Ahaba, na runga i tona kariota ariki. Kare katoa aia e reka atu ana ia Elia.

I mua i taua peroveta okotai ra ka kite mai aia i tetai tupuanga tuke ake rai i roto i tona oraanga. I to Elia akara atu anga, kua akanooia tetai turanga no tetai kaitamakianga puapinga tikai i rotopu i te meitaki e te kino tei kare i kiteaia ake e te ao. Eaa tona manako i te tae anga ki taua ra ra? Kare aia i mataku ana, no te mea e ‘tangata oki aia mei ia tatou katoa te tu.’ (Iakobo 5:17) Papu tikai ia tatou teia mea okotai nei e: Koropiniia e te au tangata akarongo kore, to ratou ariki apoteiti, e taua kau taunga kino ra, kua kite mai tikai a Elia e koia anake ua rai.​—1 Ariki 18:22.

Na teaa ra i apai mai ia Iseraela ki teia turanga nei? E eaa ra taau ka kite mai mei teia papaanga i teia tuatau? Te raurau maira te Pipiria ia tatou kia akara meitaki ki te au tavini akamori o te Atua e kia ‘aru i to ratou akarongo.’ (Ebera 13:7) I teianei e akamanako ana i to Elia akaraanga.

Taea te Take o Tetai Putoto Anga Roa

Te maataanga o tona oraanga, kare i rauka ana ia Elia i te tauturu atu i te kopaeia anga te au mea meitaki o tona ipukarea e tona iti tangata tei takatakaiia. Me akamanako koe, kua roa a Iseraela i te putoto anga i rotopu i te akonoanga tika e te akonoanga pikikaa, i rotopu i te akamorianga i te Atua ko Iehova e te akamorianga itoro o te au pa enua takapini mai. I to Elia tuatau, kino roa atu tikai taua putoto anga ra.

Kua akaipoipo te Ariki ko Ahaba ia Iezebela, te tamaine a te ariki o Sidona. Kua tauta pakari a Iezebela i te akatotoa i te akamorianga ia Baala ki te enua o Iseraela e kia akakore atu i te akamorianga ia Iehova. Kua topa viviki atu a Ahaba ki raro ake i tana akakeuanga. Kua patu aia i tetai iero e tetai atarau kia Baala e kua arataki i te tupou atu ki teia atua peikani. Kua akariri kino atu aia ia Iehova.​—1 Ariki 16:30-33. *

Eaa ra te akariro ra i te akamorianga ia Baala ei mea viivii? Kua akavare te reira ia Iseraela, na te arataki ke anga i te manganui mei te Atua mou. E akonoanga viivii tikai e te kino katoa te reira. Kua o mai te akaturi anga a te au tane e te au vaine i roto i te iero, te au ainga pupu tangata, e te akaatinga katoa anga i te tamariki. Kua ariu mai a Iehova na te tono anga ia Elia kia Ahaba i te akakite atu i tetai tuatau maro kare e akamutu anga e tae ua atu ki te tuatau ka akakite mai ei te peroveta a Iehova ra i tona openga. (1 Ariki 17:1) E manganui te au mataiti i topa i mua ake ka akaari mai ei a Elia iaia uaorai kia Ahaba e kua akakite atura kiaia kia akaputuputu mai i te au tangata  e te au peroveta o Baala ki te Maunga Karamela.

Eaa, i reira, te aiteanga o teia putoto anga kia tatou i teia tuatau? Penei te manako ra etai pae e kare e tau i teianei te tua no runga i te akamorianga ia Baala, i te mea kare tatou e kite atu ana i te au iero e te au atarau kia Baala takapini ia tatou. Inara kare teia papaanga ei tuatua enua taito ua. (Roma 15:4) Te aiteanga o te tuatua “Baala” e “ona” me kore e “pu.” Kua akakite a Iehova ki tona iti tangata e e iki ratou iaia ei “baala” no ratou, me kore ei tane na ratou. (Isaia 54:5) Kare ainei koe e ariki ana e i te pae mai i te Atua Mana Katoatoa e tukeke te au pu ta te au tangata e akamori ra rai? E tika rai, noatu e te taangaanga ra te au tangata i to ratou oraanga i te aruaru anga i te moni, te angaanga, te tarekarekaanga, te mareka anga i te ainga, me kore i tetai ua atu au atua e akamoriia ra kare ia Iehova, kua iki ratou i tetai pu. (Mataio 6:24; Roma 6:16) I roto i tetai tu, i reira, te maata nei rai i teia tuatau te au tu ririnui rava atu te akataka maira i te akamorianga ia Baala. Ka rauka i taua putoto anga taito i rotopu ia Iehova e Baala i te tauturu ia tatou kia rave i tetai ikianga meitaki e koai ta tatou ka akamori.

‘Ekoko Anga’​—Akapeea?

I runga i tona take rutuia e te matangi, tei runga te Maunga Karamela i tetai ngai ka kitea uaia atu a Iseraela​—mei te peka vai o Kisona i raro ki te Tai Maata (Tai Metiterenia) i te pae mai i te au maunga o Lebanona i te ope rava o te pae tokerau. * Inara te iti maira te ra ki runga i teia ra puapinga, kino pakari tikai te enua. Kare e tupu ruperupe akaou ana te enua ta Iehova i oronga ki te tamariki a Aberahama. Kua riro takiri i teianei ei enua maro pakapakaia e te ra, na te au tangata manako kore uaorai o te Atua i takinokino! I te taokotai mai anga taua au tangata ra, kua aere maira a Elia kia ratou e kua tuatua maira e: “Mei te aa te roa o tenana ekoko rua anga? ko Iehova te Atua ra, e aru iaia: ko Baala ra, e aru iaia.”​—1 Ariki 18:21.

Eaa te aiteanga o ta Elia tuatua e e “ekoko rua anga”? I na, kare taua au tangata ra i kite e ka iki ratou i rotopu i te akamorianga ia Iehova e te akamorianga ia Baala. Kua manako ratou e ka akamori ratou i nga mea roa rai​—e ka rauka ia ratou i te akamaru atu ia Baala ma ta ratou au peu viivii e te pati atu anga rai i te au akameitakianga a te Atua ko Iehova. Penei kua manako ratou e ka akameitaki mai a Baala i ta ratou apinga tanutanu e te au manu, e na “Iehova Sabaota ra” e paruru ia ratou i roto i te tamaki. (1 Samuela 17:45) Kua ngaropoina ia ratou tetai tikaanga puapinga​—kare rai te manganui i teia tuatau i kite—​e kare a Iehova e ariki ana kia orongaia tana akamorianga ki tetai ke. Te maro maira aia e kia tau te akamorianga iaia anake ua. Ko tetai ua atu akamorianga iaia tei kairoia ki tetai ua atu tu akamorianga kare aia e ariki, e mea viivii katoa tikai te reira!​—Exodo 20:5.

No reira te “ekoko” ra taua aronga ngati Iseraela mei tetai tangata te aru ra i nga mataara e rua i te taime okotai. E maata te au tangata tei rave i taua tarevake ra i teia tuatau, te tuku anga i tetai “au baala” kia riro marie mai ei tuanga i roto i to ratou oraanga, i te kopae ke anga i te akamorianga i te Atua! Ka rauka ta Elia patianga rapurapu e te taka meitaki kia kore e ekoko, i te tauturu ia tatou kia makitoro marie akaou i ta tatou uaorai au mea puapinga maata e te akamorianga.

Timataanga Puapinga Maata

Aru mai kua pati a Elia i tetai timataanga. Mama ua rai te reira. Kia akatu te kau taunga o Baala i tetai atarau e kia akonokono i tetai atinga ki runga i reira; e oti e pure ratou ki to ratou atua kia akaka mai i te ai. Ka akapera rai a Elia. Kua tuatua aia e: ‘Te Atua mou e tuatua maira i te apai anga mai i te ai, koia te Atua mou.’ Kua kite meitaki a Elia e koai te Atua mou. No te ketaketa i tona akarongo kare aia i tapupu ana i te akatika atu i taua au peroveta o Baala kia rave ratou i te reira. Kua oronga aia ki te aronga patoi iaia i te au atianga, i te akatika anga ia ratou kia iki i ta ratou puakatoro ei atinga e kia aere atu kia Baala na mua. *​—1 Ariki 18:24, 25.

 Kare tatou e noo ra i roto i tetai tuatau no te au temeio. Inara, kare a Iehova e taui ana. Kia irinaki ua rai tatou kiaia mei ia Elia rai. Ei akatauanga, me kare tetai ke e ariki mai i ta te Pipiria e apii ra, kare tatou e mataku i te tuku ua atu ia ratou kia tuatua mai ratou. Mei ia Elia rai, ka akara tatou ki te Atua mou kia akatikatika i te au tumu. Ka rave tatou i te reira na te irinaki anga, kare ki runga ia tatou uaorai, mari ra ki runga i tana Tuatua akauruia, tei akapapaia “ei akakiteanga apa.”​—2 Timoteo 3:16.

Kua akamata te au peroveta o Baala i te akonokono i ta ratou atinga e kua kapiki nui atura ki to ratou atua. “E Baala, e akarongo mai ia matou,” i kapiki akaou ei ratou. Kua akapera ua rai ratou e pati atura te au miniti e te au ora. “Kare rava ra e reo; kare e ki mai,” i karanga ai te Pipiria. E avatea akera kua akamata a Elia i te tuatua aviri ia ratou, i te tuatua anga e kare o Baala taime i te pau mai ia ratou, tei roto aia i te are meangiti, me kore te moe ra aia, e te anoanoia ra tetai tangata kia akaara iaia. “E kapiki reo nui atu,” i raurau ei a Elia i taua aronga pikikaa ra. Te taka meitaki ra e, kua kite aia i teia akamorianga ia Baala ei pikikaa tikai, e kua inangaro aia i te au tangata o te Atua kia kite e e pikikaa tikai teia.​—1 Ariki 18:26, 27.

I te ariu mai anga, kua ki te kau taunga o Baala i te riri maata rava, “kua kapiki reo nui atura ratou, e kua kotikoti iora ia ratou uaorai, ta ratou ïa ravenga, ki te matipi, e te ko, e kua î ua maira te toto ki runga ia ratou.” Kare ra i puapingaia ana! “E kare e reo, kare e tuatua mai, kare ratou i akonoia mai.” (1 Ariki 18:28, 29) E tika rai, kare e Baala. E mea tamanako ua aia na Satani kia arataki ke i te au tangata mei ia Iehova. I teianei pera katoa i te tuatau i topa, te ikianga i tetai ua atu pu e kare ia Iehova ra te taki atura ki te mareka kore, e te akama katoa.​—Salamo 25:3; 115:4-8.

Te Pauanga

I te avatea aiai, kua tae mai to Elia taime. Kua patu akaou aia i tetai atarau kia Iehova no te akamorianga ma, kare e ekokoanga e na te au enemi i akangaangaa. Kua rave aia e 12 toka, penei ei akamaaraanga ki te manganui i roto i te au tangata o te kopu tangata 10 o Iseraela e ko te Ture tei orongaia ki te kopu tangata 12 katoa ra e tei raro rai ratou i te reira. E oti kua akonokono aia i tana atinga e kua tamauu i te au mea ravarai ki te vai, penei no roto mai te reira i te Tai Metiterenia i te pae mai. Kua ko katoa aia i te rua takapini i te atarau, i te akaki katoa anga i te reira ki te vai. Mei iaia i te oronga anga i te au atianga meitaki ravarai ki te au peroveta o Baala ra, kua oronga aia i te au atianga ngata ravarai kia Iehova​—ko te tu ia i tona irinaki ki tona Atua.​—1 Ariki 18:30-35.

Te papa anga te au mea ravarai, kua rave a Elia i tetai pure. Takataka ua tona marama anga, te akaari meitaki maira te pure e eaa te mea puapinga maata kia Elia. Te mea mua e te maata rava atu, inangaro aia kia akakiteia e ko Iehova, kare ko teia Baala nei, te “Atua i Iseraela.” Te rua, inangaro aia i te katoatoa kia kite e ko tana uaorai tuanga angaanga koia oki e tavini aia no Iehova; te kaka katoa e te akapaapaa anga kia aere te reira ki te Atua. I te openga ra, kua akaari aia e te manako ra rai aia i tona iti tangata, no te mea te inangaro ra aia i te kite i te akaariu mai anga a Iehova i “to ratou ngakau.” (1 Ariki 18:36, 37) Noatu te au taitaia pouroa ta ratou i akatupu ana no to ratou akarongo kore, te aroa ra rai a Elia ia ratou. I roto i ta tatou uaorai au pure ki te Atua, ka rauka ainei ia tatou i te akakite i taua manako ra rai no te ingoa o te Atua, pera katoa te tu akaaka e te ngakau aroa no tetai ke te anoano maira i te tauturu?

I mua ake i ta Elia pureanga, penei te manako ra te urupu tangata i reira ra e me ka riro mai rai a Iehova ei pikikaa mei ia Baala. I muri ake i te pureanga, kare e taime no te manakonako anga. Te karanga ra te papaanga e: “Kua topa maira te ai a Iehova i reira, pou iora te atinga karakaratio, e te rakau, e te toka, e te one, e i mitimitiia ra taua vai i roto i te rua ra.” (1 Ariki 18:38) E pauanga umere tikai! E akapeea te au tangata i te ariu mai anga?

‘Ko Iehova, koia te Atua mou; ko Iehova, koia te Atua mou,’ i kapiki reo nui ei ratou, ratou pouroa. (1 Ariki 18:39) Kite atura ratou i te tikaanga i te openga ra. Inara, kare ake rai ratou i akaari mai ake i te akarongo. Ko te tika, i te akakite anga e ko Iehova te Atua mou i muri ake i te kite anga i te  topa anga mai te ai mei te rangi mai ei pau anga i tetai pure kare ia i te akaarianga umere no te akarongo. No reira kua pati akaou a Elia kia ratou. Kua pati aia kia ratou e kia rave ratou i ta ratou i tau kia rave i mua atu ana i te au mataiti e manganui​—kia akono i te Ture a Iehova. Te karanga ra te Ture a te Atua e kia tamateia te au peroveta pikikaa e te aronga akamori itoro. (Deuteronomi 13:5-9) E au enemi akamori teia kau taunga o Baala no te Atua ko Iehova tei patoi pakari tikai i tana au akakoroanga. Ka tau ainei kia akaari atu i te akaaroa kia ratou? Mei te mea e kare ratou i akaari ana i te aroa ki te au tamariki apa kore tei tutungi ora uaia ei au atinga kia Baala, ka tau ainei e kia akaaroa ia atu te kau taunga ra? (Maseli 21:13; Ieremia 19:5) Kare, kare taua au tangata ra e tau no te akaaroa. No reira kua akaue a Elia e kia tamateia ratou, e kua tamateia rai ratou.​—1 Ariki 18:40.

Kua akaapa mai etai aronga i teia tuatau i te taopenga anga o teia timataanga i runga i te Maunga Karamela. Te mamanamanata nei tetai pae e ka taaangaangaia te reira e te aronga totomapu no te akonoanga kia akatika i te au angaanga kino no te akakoromakianga kore i te akonoanga. E ma te mii, e maata tikai te au tangata maro akonoanga kino i teia tuatau. Inara, kare a Elia i te tangata maro. Te aru ra aia i ta Iehova akauenga i te rave i tetai tamateanga tau. Pera katoa, kua kite te au Kerititiano tika tikai e kare e rauka ia ratou i te aru i to Elia aerenga i te tamate ma te koke i te aronga kino. I muri ake i te aerenga mai o te Mesia, te turanga no te au pipi ravarai a Iesu ra kua kiteaia mai i roto i ta Karaiti au tuatua kia Petero e: “Ka momono ana i taau koke ki roto i te vaî; ko tei rave i te koke ra, ka mate ïa i te koke.” (Mataio 26:52) Ka taangaanga a Iehova i tana Tamaiti kia rave i te tu tika a te Atua ra no te tuatau ki mua.

Te apainga a tetai Kerititiano mou koia oki kia akono i tetai oraanga akarongo. (Ioane 3:16) Tetai mataara e rauka ai i te rave i te reira koia oki e aru i te au tangata akarongo mou mei ia Elia rai. Ko Iehova anake ua tana i akamori e kua raurau atura i tetai ke kia akapera rai. Kua akaari pu mai tikai aia ma te mataku kore e e pikikaa tetai akonoanga ta Satani e taangaanga ra i te arataki ke i te au tangata mei ia Iehova. E kua irinaki aia kia Iehova kia akatikatika i te au tumu e kare i irinaki ana ki runga i tona uaorai au kite e te anoano. E tika rai, kua paruru a Elia i te akamorianga ma. Kia rauka ia tatou tataki tai i te aru i tona akarongo!

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tataanga i te kapi 20]

Te ikianga i tetai ua atu pu e kare ia Iehova ra te taki atura ki te mareka kore

[Tutu i te kapi 21]

‘Ko Iehova, koia te Atua mou’