I TOOU manako, eaa te au manamanata ta te nga tokorua tei taikuia mai i runga akenei e anoanoia ra kia akatikatikaia? I te akaraanga kare e rauka i te tane i te akatere i tona riri. Pera katoa, i te akaraanga kare te nga tokorua e akatika ana e eaa ra te maata o te tu rangatira ka oronga raua ki ta raua tamariki. E i te akaraanga kare e komunikeitianga.

Kare roa e akaipoipoanga apa kore. Pouroa te au tokorua ka aro atu ratou i te au manamanata tukeke te tu. Me e maata me kore e meangiti ua te au manamanata, e puapinga maata tikai kia kite te tane e te vaine i te akatikatika i te reira. No teaa ra?

I te tuatau ka aereia, penei ka riro te au manamanata akatikatika koreia ei au arai anga te tapu ra i te komunikeitianga. “To ratou taumāro anga, e tau i te tamou auri o te punanga ra,” i akakite mai ei te ariki pakari ko Solomona. (Maseli 18:19) Akapeea koe i te akatuera anga i te mataara no te komunikeitianga meitaki rava atu i te akono anga i te au manamanata?

Me ko te komunikeitianga te tumu ora o tetai akaipoipo, no reira ko te aroa e te ngateitei te ravenga puapinga no te pirianga. (Ephesia 5:33) No runga i te akatikatika anga i te au manamanata, na te aroa e akakeu i tetai nga tokorua kia akangaropoina atu i te au tarevake i te tuatau i topa​—e te au akakino anga i te manako ngakau tei tupu mai—​e kia akara mou atu ki runga i te manamanata ta te nga tokorua e aro atura i tera taime. (1 Korinetia 13:4, 5; 1 Petero 4:8) Te nga tokorua tei akaari i te ngateitei te akatika ra i tetai e tetai kia tuatua ua e te tauta ra i te akarongo e eaa te aiteanga o te reira tuatua, e eaa ra tei tuatuaia.

E akamanako ana i te takainga e a tei akapapaia i raro akenei, e e akara e akapeea te au kaveinga Pipiria i te tauturu anga ia koe kia akatikatikaia te au manamanata na roto i tetai tu aroa e te ngateitei.

1. E akanoo i tetai taime i te uriuri i te manamanata.

“E atianga to te au mea katoa nei, . . . e  tuatau to te muteki ua, e e tuatau to te tuatua.” (Koheleta 3:1, 7) Mei tei akatutuia mai i roto i te pekapeka tei taikuia i mua akenei, penei te akatupu maira etai au manamanata i te au manako ngakau ketaketa. Me tupu te reira, e tuku i te akatere uaorai kia akamutu poto atu i te reira​—kia “muteki ua”—​i mua ake ka tupu ei te riri. Ka rauka ia koe i te paruru i toou pirianga mei te kino maata me akono koe i te akoanga a te Pipiria e: “E tau te akamataanga karo ki te ngaa anga vai ra: e akaruke ra i te karo ra, ka tupu aea te riri.”​—Maseli 17:14.

Inara, e “tuatau [katoa] to te tuatua.” Mei te ngangaere, me kare e vaereia, ka tupu mai te au manamanata. No reira eiaa e akaruke ua i te manamanata, na te irinaki anga e ka ngaro ua atu te reira. Me karanga koe e kia akamutuia te uriurianga, e akaari i te ngateitei ki toou tokorua na te iki anga i tetai taime i te tuatau ki mua me ka pukapuka korua no runga i te manamanata. Ka rauka i taua koreromotu i te tauturu ia korua kia taangaanga i te akoanga a te Pipiria e: “Auraka e topa te rā i to kotou riri anga.” (Ephesia 4:26) E tika rai, te anoanoia ra koe kia taangaanga i taau koreromotu.

2. E akakite i toou manako na roto i te tu tika e te akangateitei.

“Ei tuatua-mou ta te tangata ravarai kia tuatua atu ki tetai.” (Ephesia 4:25) Me kua akaipoipo koe, ko toou tangata tupu vaitata rava atu ko toou tokorua. No reira e akakite atu koe na roto i te tu tika e te taka meitaki i toou au manako me tuatua koe ki toou tokorua. Te karanga ra a Margareta, * e 26 mataiti i tona akaipoipoanga e: “I toku akaipoipo ou anga, kua manako au e ka kite ua rai taku tane e eaa toku manako me tupu mai tetai manamanata. Kua kite mai au e kare taua manako ra e tau ana. E tamata ana au i teianei i te akakite meitaki tikai i toku au manako e te au manako ngakau.”

Kia maara ra, me uriuri manako koe i tetai manamanata kare toou akakoroanga e kia re ua rai koe i tetai tamaki anga me kore kia upokotu ia koe tetai enemi, mari ra kia akakite ua koe i toou manako ki toou tokorua. Kia rave i te reira ma te tau tikai, e akakite e eaa te manamanata, e e karanga e i naea i tupu ei, e oti e akamarama atu e mei teaa tikai toou manako no te reira. Ei akaraanga, me te riri ra koe i te tu mako kore o toou tokorua, ka rauka ia koe i te tuatua akangateitei atu e, ‘Me oki mai koe ki te kainga no te angaanga mai e te akaruke ra koe i toou au kakau ki runga i te taua [i naea e eaa te manamanata], i toku manako kare koe e ariki mai ana i taku tauta anga i te akono i te kainga [akamarama e mei teaa tikai toou manako].’ E e akakite ma te tau e eaa te ravenga i te akatika i te manamanata taau e manako ra.

3. E akarongo e e ariki ngateitei i te au manako o toou tokorua.

Kua tata te pipi ko Iakobo e “kia rapurapu ua te [au Kerititiano] i te akarongo, kia tavarevare i te tuatua, kia tavarevare oki i te riri.” (Iakobo 1:19) Tokoiti ua te au mea te akatupu maata ra i te mataora kore i roto i tetai akaipoipo i te manako ua anga e kare toou tokorua e marama ana e eaa toou manako no runga i tetai manamanata. No reira e tauta kia kore koe e oronga atu i taua manako ua anga ra ki toou tokorua!​—Mataio 7:12.

Te karanga ra a Wolfgang, e 35 mataiti i te akaipoipoanga e, “Me uriuri manako maua i te au manamanata, e taitaia ana au, me manako tikai au e kare taku vaine e marama ana i taku e manako ra.” Kua akakite mai a Dianna, e 20 mataiti i te akaipoipoanga i teianei e, “E kopekope ua ana au ki taku tane e kare aia e akarongo mai ana tikai kiaku me uriuri manako maua i te au manamanata.” Akapeea koe i te autu anga i teia manamanata?

Auraka e manako ua e te kite ra koe eaa ta toou tokorua e manako ra. “Ko te ngakau parau anake te mea e tupu ei te karo: kareka te aronga i  akarongo i te ako ra, te reira te pakari,” i akakite mai ei te Tuatua a te Atua. (Maseli 13:10) E akaari i te tu ngateitei ki toou tokorua na te tuku anga iaia kia akakite mai aia i tona manako ma te kore e tamanamanata atu. Ei reira, ei akapapu anga e te marama ra koe eaa tei tuatuaia mai, e tuatua akaou i taau i akarongo ana e e ripiti akaou i te reira ki toou tokorua, na te tuatua anga kare e na roto i te aviri me kore i te riri. E akatika i toou tokorua kia akatikatika mai ia koe me kare koe i akarongo meitaki ana i tetai apinga tei tuatuaia mai. Eiaa e naau uaorai te au tuatua. E ta tuatau i te akarongo anga e te akamarama anga i roto i teia tu pukapuka anga e akatika ua atu ei korua e te marama ra korua i te manako o tetai e tetai.

E tika rai, te umuumuia ra te tu akaaka e te akakoromaki kia akarongo meitaki ki toou tokorua e te ariki anga i tona manako. Inara me naau e rave i te arataki anga i te akaari anga i taua akangateitei anga ra ki toou tokorua, ka akangateitei mai rai toou tokorua ia koe.​—Mataio 7:2; Roma 12:10.

4. E ariki i te akatikatika anga.

“E meitaki nga tangata toko rua i te takitai; no te mea e tutaki meitaki ta raua i ta raua angaanga. Kia inga oki tetai ra, na te tokorua e rave e akatu ki runga.” (Koheleta 4:9, 10) Ka rauka te au manamanata tokoiti ua i roto i te akaipoipo i te akatikatikaia me angaanga kapiti e me turuturu nga tokorua i tetai e tetai.

E tika rai, kua iki a Iehova i te tane ei upoko no te pamiri. (1 Korinetia 11:3; Ephesia 5:23) Inara kare te aiteanga o te taoonga upoko e kia riro mai ei taoonga tutara. Kare tetai tane pakari e rave i te au ikianga e kare i akamanako ana i tana vaine. Te karanga ra a David, e 20 mataiti i te akaipoipoanga e, “E kimi ana au i tetai manako akatika anga ma taku vaine e e kimi ana i tetai ikianga ka rauka ia maua roa rai i te turu.” Te karanga a Tanya, e itu mataiti i te akaipoipoanga i teianei e: “Kare teia e no runga i te tumu e naai te mea tika me kore koai tei tarevake. I tetai au taime e tukeke ua te au manako e akapeea te akatikatika anga i tetai manamanata. Taku i kite mai e te taviri e puapingaia ai koia oki kia taui ngoie ua e kia tau.”

I te taiku anga ki te akaipoipo, kua tuatua a Iesu e: “Ta te Atua i topiri ra, auraka te tangata e akataka ke atu.” (Mataio 19:6) Kua uriia mai te tuatua “topiri ra” mei te tuatua Ereni te aiteanga e “zugo.” I tona tuatau, e tapeka kapipitiia ana tetai nga manu ki tetai potonga rakau tuko kia rauka ia raua i te rave i te angaanga. Me kare te nga manu e taokotai ana, e e meangiti ua te meitaki ka oti ia raua i te rave, ka ukikiia e ka mangio to raua kaki i te tuko. Me angaanga kapipiti ra raua, ka rauka ia raua i te uuti i tetai aka apainga me kore i te arote i tetai kainga.

Pera katoa, me kare te tane e te vaine e angaanga kapipiti ana penei ka ukikiia i raro ake i te tuko o te akaipoipo. I tetai tua, me kite raua i te kapiti taokotai, vaitata rai e ka rauka ia raua i te akatikatika i tetai manamanata e te akatupu maata anga i te meitaki. Kua akakite poto ua mai tetai tangata akaipoipo mataora ko Kalala tona ingoa i te manako na roto i teia tu e, “No te 25 mataiti, e akatikatika ana maua ko taku vaine i to maua manamanata na te tuatua anga ma te tika e te tau, na te tuku anga ia maua uaorai i roto i to tetai e tetai turanga, na te pure anga i ta Iehova tauturu, e na te taangaanga anga i te au kaveinga Pipiria.” Ka rauka ainei ia koe i te rave i tera?