Ka Akono Ainei Koe i te Sabati o te Au Epetoma?
Ka Akono Ainei Koe i te Sabati o te Au Epetoma?
I TE pae openga o te au mataiti 1980, kua koropiniia a Suva te oire maata o Viti e te au pupu rikiriki o te akonoanga Methodist. Te au tane, te au vaine, e te tamariki—kua akamanea pouroa no te pure—te arai ra ratou e 70 mataara. Kua tapu ratou i te au apinga akaoro pitiniti pouroa pera katoa te au pairere e rere ra i roto i te enua e ki te au pa enua i vao mai. Eaa tei akakeu i taua angaanga ra? E patoianga teia ei maro kia akaoki akaouia te iti tangata kia akono tamou i te Sabati. *
I Iseraela, te au are ou ravarai e maata te taua tei akatuia mei te mataiti 2001, ka anoanoia tetai elevator, te ka tapu i ko i te au taua tataki tai. Eaa te akakoroanga? Kia kore te ngati Iuda tumu, e akono ra i te Sabati mei te aiai Varaire ki te aiai Maanakai, e rave i te “angaanga” i te taomi i te au pitopito o te elevator.
I Tonga, e patireia i te tua Tonga o te Patipika, kare e akatikaia te au angaanga pouroa i te Sabati. Kare te pairere e akatikaia kia to mai, e kare te pai e akatikaia kia tomo mai ki roto i te ava. Tetai ua atu koreromotu e tainaia i taua ra ra, kare te reira e mana. I roto i te papa ture o Tonga ka umuumuia kia “akatapuia” te Sabati e te katoatoa, noatu e eaa te au irinakianga akonoanga a tetai tangata. Eaa ra te tumu? Ei akapapu e kia akonoia te Sabati i roto i te enua katoa.
Mei tei akaariia mai e te au akaraanga i runga akenei, manganui te tangata e manako ra e te umuumu maira te Atua ia ratou kia akono i te ra Sabati o te au epetoma. Te tika, te karanga ra tetai pae e ko te akono anga i te Sabati e mea puapinga maata tikai, i te irinakianga e te kapiti maira te reira i to tatou oraanga mutu kore. Te manako ra tetai pae e ko te akauenga puapinga rava atu mei ko mai i te Atua, ko te akono anga i te Sabati. Eaa ra te Sabati? E te raurau maira ainei te Pipiria i te au Kerititiano kia akono i te ra Sabati o te epetoma tataki tai?
Eaa ra te Sabati?
Te kupu Papaa “Sabbath” no roto mai i te kupu Epera, te aiteanga “e akaangaroi, e akamutu, e akaope.” Noatu e te karanga ra te tataanga a Genese e kua noo ua iora te Atua ko Iehova i te ra itu mei tana au angaanga i anga mai, no te tuatau roa ai o Mose i ikuikuia ai te iti tangata o te Atua kia akono i te ra, e 24 ora, ei ra akaangaroi, me kore e Sabati. (Genese 2:2) I muri ake i te akaruke anga te ngati Iseraela ia Aiphiti i te mataiti 1513 M.T.N., kua oronga temeio mai a Iehova i te mana na ratou i roto i te metepara. No runga i te koi anga i te mana, kua ikuikuia kia ratou e: “E ono puke rā ka koi ïa kotou i taua kai ra; kareka te rā itu ra, ko te Sabati ïa, kare ïa e kitea i reira.” (Exodo 16:26) I reira kua akakiteia mai kia tatou e “kua akaangaroi ua iora te tangata i te rā itu,” mei te opunga ra i te aiai Varaire ki te opunga ra i te aiai Maanakai.—Exodo 16:30.
I muri poto ua ake i te oronga angaia taua au ikuikuanga ra, kua oronga mai a Iehova i te ture no runga i te akono anga i te Sabati, i te kapitianga i te reira ki te Ture Ngauru tei orongaia kia Mose. (Exodo 19:1) Te akakite ra te a o taua au akauenga ra, tetai tuanga ua e: “E akamaara i te rā Sabati, kia akatapuia. E tika ia koe kia angaanga, e kia rave i taau au angaanga katoa i nga rā e ono ra. Kareka te rā itu ra ko te Sabati ïa no to Atua ra no Iehova.” (Exodo 20:8-10) No reira kua riro te akono anga i te Sabati ei tuanga puapinga tikai no te oraanga o te ngati Iseraela.—Deuteronomi 5:12.
Kua Akono Ainei a Iesu i te Sabati o te Au Epetoma?
Ae, kua akono rai a Iesu i te Sabati. No runga iaia, kua akakiteia mai kia tatou e: “Kia tae rava akenei ra ki te tuatau tikai, kua tono maira te Atua i tana Tamaiti, na te vaine i anau, i anau mai oki i raro ake i te ture.” (Galatia 4:4) Kua anauia a Iesu ei Iseraela e no te reira, tei raro ake i te Ture, e te kapitiia maira te ture o te Sabati. No muri roa ake i te mate anga o Iesu i apai keia ai te Ture koreromotu. (Kolosa 2:13, 14) Na te kite anga e i naea teia au tupuanga i raveia ai i te au tuatau tei aereia mai, e tauturu ia tatou kia marama i to te Atua manako no runga i teia mea.—Akara i te pia i te kapi 15.
E tika, kua tuatua a Iesu e: “Auraka e manako e, i aere mai au e akakore i te ture, e ta te au peroveta ra; kare au i aere mai e akakore, e akatupu ra.” (Mataio 5:17) Inara eaa te aiteanga o te tuatua “e akatupu”? Ei akatutuanga: Kua akatupu tetai tangata patu are i tana koreromotu kia akaoti i te akatu i tetai are, kare e na te aeae anga i te koreromotu, na te akatu anga ra i te are. Inara, me oti te angaanga i te raveia e kua mareka te tangata nona te are, kua akatupuia te koreromotu e kare te tangata patu are i raro akaou i te reira. Mei te reira rai, kare a Iesu i aati ana i te Ture; inara, kua akatupu aia i te reira ma te tu apa kore. Te oti anga i te akatupu, kare taua Ture “koreromotu” i mana akaou i runga ake i te tangata o te Atua.
E Umuumuanga Kerititiano Ainei?
I te mea e kua akatupu te Karaiti i te Ture, kua anoanoia ainei te au Kerititiano kia akono i te Sabati o te au epetoma? I raro ake i te akauruanga, kua pau te apotetoro ko Paulo e: “E tenana, auraka ei tangata e akaapa ua atu ia kotou i te kai, e i tei inumia oki, e te rā tapu ra, e te marama ou, e te Sabati: E ata anake ïa no te ka tupu a muri atu: kareka te kopapa tika ra, ko te Mesia ïa.”—Kolosa 2:16, 17.
Ko taua au tuatua akauruia ra te akaari maira i tetai tauianga i te au umuumuanga a te Atua no tona au tavini. Eaa ra ka taui ei? No te mea tei raro ake te au Kerititiano i te ture ou, “te ture a te Mesia.” (Galatia 6:2) Te Ture koreromotu o mua ana tei orongaia na roto ia Mose ki to Iseraela, kua ope i te akatupu angaia te reira e te mate o Iesu. (Roma 10:4; Ephesia 2:15) Kua ope katoa ainei te akauenga no te akono i te Sabati? Ae. I muri ake i te tuatua anga e “kua tataraia tatou i te ture,” kua taiku atu a Paulo i tetai o te Ture Ngauru. (Roma 7:6, 7) No reira te Ture Ngauru—kapiti mai i te ture o te Sabati—e tuanga no te Ture tei akaopeia. Kare i reira te aronga e akamori ra i te Atua e umuumu akaouia kia akono i te Sabati o te au epetoma.
Te tauianga mei te tu e akamori ana te ngati Iseraela ki te tu e akamori ana te Kerititiano penei ka tau kia akatutuia i teia mataara: Penei ka taui tetai iti tangata i ta ratou papa ture. Me akamanaia te papa ture ou, kare i reira te tangata e umuumuia kia akono i te ture o mua ana. Noatu e te aiteite ra tetai pae o te ture i roto i te papa ture ou ki te au ture o te papa ture o mua ana, penei e tuke tetai atu. No reira ka inangaroia tetai tangata kia apii meitaki i te papa ture ou kia kite e eaa te au ture ka taangaangaia i teianei. Pera katoa, ka anoano tetai tangata tiratiratu o te enua, kia kite e inaea te papa ture ou i akamanaia ai.
Na roto rai i taua tu ra, kua oronga mai te Atua ko Iehova e 600 ture, kapiti mai e 10 au mea mamaata, no te iti tangata o Iseraela. Te kapiti maira teia i te au ture no runga i te tu akono tau, te au atinga, te au mea o te oraanga kopapa, e te akono anga i te Sabati. Inara, kua tuatua a Iesu e, ko tana au pipi akatainuia te “aronga” ou koia oki te iti tangata ou. (Mataio 21:43) Mei te mataiti 33 T.N. e aere ua atu, e “papa ture” ou ta teia iti tangata, tei akatumuia ki runga i te nga ture maata—te aroa no te Atua e te aroa i te tangata tupu. (Mataio 22:36-40) Noatu te kapiti maira “te ture a te Mesia,” i te au ikuikuanga tei aiteite ki te Ture tei orongaia ki to Iseraela, kare tatou e poitirere e e tuke takiri tetai au ture, e kare tetai pae e umuumu akaouia. Te ture e umuumuia ra kia akonoia te Sabati o te au epetoma, ko tetai ia kare e mana akaou ana.
Kua Taui Ainei ta te Atua Au Turanga?
Ko te aiteanga ainei o te tauianga mei te Ture a Mose ki te ture a te Karaiti e kua taui te Atua i tona au turanga? Kare. Mei te metua rai e akatano ana i tana au ture no tana au tamariki, i te akamanakoanga i to ratou au mataiti e te au turanga, kua akatano a Iehova i te au ture tei umuumuia kia akonoia e tona iti tangata. Te akataka maira te apotetoro ko Paulo i teia mea i teia mataara e: “Kareka i muatangana, ou te akarongo i tae mai ei i tapekaia ana tatou, i mopaniia ki roto i te ture, e kia tae ki te akarongo e akakiteia mai a muri atu. I riro ei oki te ture ra ei arataki ia tatou ki te Mesia, kia akatikaia tatou i te akarongo. Kia riro maira te akarongo nei, kare atura tatou i vaioia ki raro ake i te arataki.”—Galatia 3:23-25.
Eaa te pirianga o te aerenga manako o Paulo ki te Sabati? Akamanako ana i teia akatutuanga: I tetai tamaiti i te apii, penei ka umuumuia aia kia apii no runga i te angaanga kamuta, i tetai ra o te epetoma. Inara, i te rauka anga tana ngai angaanga, penei ka anoanoia aia kia taangaanga i te kite i mou mai iaia, kare i taua ra okotai ua, mari ra i te au ra ravarai o te epetoma. Mei te reira rai ia ratou i raro ake i te Ture, kua umuumuia te ngati Iseraela kia akanoo i tetai ra o te epetoma ravarai no te akaangaroi e te akamori. I tetai tua ra, te umuumuia ra te au Kerititiano kia akamori i te Atua, kare i tetai ra okotai ua i te epetoma, mari ra i te au ra ravarai.
E tarevake ainei i reira, te akanoo i tetai ra okotai o te au epetoma ravarai no te akaangaroi e te akamori? Kare. Kua akaruke te Tuatua a te Atua i te reira ikianga ki te tangata tataki tai, i te na ko anga e: “Te manako nei tetai e, e tu ke to tetai rā i tetai rā; te manako nei oki tetai okotai rai tu to nga rā katoatoa: kia papu ra te tangata ravarai i tona uaorai ngakau.” (Roma 14:5) Noatu ka iki tetai aronga i te akatapu maata atu i tetai ra okotai, eiaa ra tetai au ra ke atu, te akataka meitaki maira ra te Pipiria e, kare te Atua e tapapa mai ana i te au Kerititiano kia akono i te Sabati o te au epetoma.
[Tataanga Rikiriki i Raro]
^ para. 2 I roto i teia atikara, kua taangaangaia te kupu Sabati no te akamaaraanga a te akonoanga, kare no te ra o te epetoma.
[Tataanga i te kapi 12]
“E ono puke rā ka koi ïa kotou i taua kai ra; kareka te rā itu ra, ko te sabati ïa, kare ïa e kitea i reira.”—EXODO 16:26
[Tataanga i te kapi 14]
“I riro ei oki te ture ra ei arataki ia tatou ki te Mesia, kia akatikaia tatou i te akarongo. Kia riro maira te akarongo nei, kare atura tatou i vaioia ki raro ake i te arataki.”—GALATIA 3:24, 25
[Pia/Toroanga i te kapi 13]
Akono i te Sabati o te Au Epetoma i Taua Ra Rai i te Ngai Ravarai
E akaaoanga tikai no te aronga e irinaki ra e ka anoanoia ratou kia akono i te Sabati o te au epetoma i taua ra rai i te au ngai ravarai. No te mea tetai au enua, e tai ra i mua ake i tetai. E raini tamanako ua tetai e oro ra (me kore, tei toroia i runga i te mapu) na rotopu i te Moana Patipika. Te au enua i te tua opunga o te raini, e tai o ratou ra i mua ake i te au enua o te tua itinga.
Ei akaraanga, me e Tapati i Viti e Tonga, e Maanakai i Amoa e Niue. No reira me akono tetai tangata i te Sabati i Viti i te Maanakai, te au mema o tana akonoanga i Amoa, e 1,145 kiro mita ua te mamao, te angaanga ra no te mea e Varaire te ra i reira.
Te au mema o te Akonoanga Ra Itu i Tonga e akono ana ratou i te Sabati i te ra Tapati, i te manako anga e na te rave anga i te reira, te akono ra ratou i te Sabati i taua taime rai e to ratou au mema i Amoa, i runga ua ake i te 850 kiro mita te mamao. Kareka ra, i taua taime rai, kare te au mema o te akonoanga Ra Itu i Viti, e 800 kiro mita rai te mamao, e akaangaroi ana no te mea e Tapati i reira, e e akono ana ratou i te Sabati i te Maanakai!
[Tutu]
(No runga i teia, akara i te puka)
\
\
\
\ AMOA
\
— ― ― ― ― ― ― ―
VITI \
Tapati \ Maanakai
\
\
TONGA \
\
\
\
[Tutu i te kapi 15]
(No runga i teia, akara i te puka)
Au Tika kia Akamaaraia no te Sabati:
Noatu e te tuatua ra tetai irava Pipiria i te tumu ka akonoia ai te Sabati o te au epetoma, ka inangaroia tatou kia akapapu meitaki i te tuatau i tuatuaia ai teia au tuatua.
4026 M.T.N. MUA AKE I TE TUATAU O MOSE
ANGAIA A ADAMU Kare te ture no runga i te Sabati
i orongaia i mua ake i te tuatau
o Mose e te ngati Iseraela.
1513 M.T.N. TURE A TE ATUA KI TO ISERAELA
ORONGAIA TE TURE KI TO ISERAELA Kare te ture no te Sabati i
orongaia ana ki te au iti tangata
ke. (Salamo 147:19, 20) Kua
orongaia ei “akairo” i rotopu ia
Iehova e te tamariki a Iseraela.
Ko te ra Sabati o te au epetoma
tetai ua o te au Sabati e
manganui tei akaueia te ngati
Iseraela kia akono.—Levitiku
16:29-31; 23:4-8; 25:4, 11;
33 T.N. TURE A TE KARAITI
OPE TE TURE KI TO ISERAELA I te ikianga i ta te Atua e
umuumu maira no te au
Kerititiano, i te mataiti
49 T.N., kare te au apotetoro e
te aronga pakari i Ierusalema i
taiku ana kia akamaara te au
Kerititiano i te akono i te ra
Sabati o te au epetoma.—Angaanga
15:28, 29.
Kua manamanata te apotetoro ko
Paulo i te au Kerititiano tei
akariro i te akono anga i tetai
au ra takake ei mea puapinga
maata.—Galatia 4:9-11.
2010 T.N.
[Tutu i te kapi 11]
Kua rekoti te au nutipepa i te au mataara i araiia e te au pupu “Methodist” i te maro kia akono tamou akaou a Viti i te Sabati
[Akameitakianga]
Courtesy of the Fiji Times
