Kua Kite Ainei Koe?

Koai ma te Au Tangata Pakari tei atoro atu i te pepe ko Iesu?

▪ Kia tau ki te papaanga o te anauanga o Iesu i roto i te Evangeria a Mataio, kua apai atu te au manuiri “mei te itinga o te rā” tei kite i te etu o te ariki anau ou, i te au apinga aroa na te tamaiti iti ko Iesu. Kua kapiki te tataanga Ereni o te au Evangeria i teia aronga e e maʹgoi, koia oki, “au tangata pakari.” (Mataio 2:1) Eaa ta tatou i kite no runga ia ratou?

Te akakiteanga puapinga taito roa atu no runga i te au Tangata Pakari, na te tangata tuatua enua Ereni ko Herodotus. Noo aia i te rima o te anere mataiti M.T.N., kua tata a Herodotus e no roto te au Tangata Pakari i te pupu kau taunga o Peresia, ta ratou angaanga e akara etu, e uri moemoea, e te angaanga purepure. I te tuatau o Herodotus e akonoanga Zoroastrian a to Peresia. No reira ko te au Tangata Pakari tana e tuatua ra, kare e kore e e au kau taunga Zoroastrian. “Te manako matauia,” i karanga ai The International Standard Bible Encyclopedia, ko “te mágos i roto i te au enua o Ereni, kua rauka ia ratou te kite, e te tareni purepure, e i tetai au taime e rave ana ratou i te angaanga manamana.”

Maata te au vaa tuatua “Kerititiano” mei ia Justin Martyr, Origen, e Tertullian, kua akataka mai ratou i te au Tangata Pakari tei atoro atu ia Iesu ei au tangata akara etu. Ei akaraanga, kua tata a Tertullian i roto i tana puka On Idolatry e: “Kua kite matou e e pirianga to te angaanga manamana e te angaanga akara etu. Ko te au tangata uri i te aiteanga o te au etu i reira, te aronga mua . . . tei oronga i te ‘au apinga aroa,’ Nana [Iesu].” Kia rotai ki teia maramaanga, maata te au urianga Pipiria tei uri i te kupu maʹgoi ei “au tangata akara etu.”

Eaa a Mataio i karanga ai e na te peroveta ko Ieremia te au tuatua i roto i te puka o Zekaria?

▪ Te tuatua e uiia nei, ka kiteaia i roto ia Mataio 27:9, 10, te ngai i tuatua ai te tangata tata Evangeria no runga i te moni tei orongaia kia Iuda Ikariota, ko tei pikikaa ia Iesu. Te karanga ra te au irava e: “Tika atura tei tuatuaia e Ieremia peroveta ra, tei na ko maira e, ‘Kua rave iora ratou i nga moni e toru ngauru ra, ko te oko i akatauia ei oko iaia . . . Ko tei taoiia ei oko i te kainga o te potera.’” Te tangata nana i tata i te totou no runga i nga moni e toru ngauru, ko Zekaria kare e ko Ieremia.​—Zekaria 11:12, 13.

I te akaraanga, i tetai taime, ko Ieremia kare ko Isaia te tukuia ana na mua i roto i te au puka tei kapikiia e ko ‘te au Peroveta.’ (Mataio 22:40) No reira, i te tuatua anga a Mataio no runga ia “Ieremia,” te tuatua ra aia i tetai tuanga katoa o te Tuatua Tapu tei tapaia i te ingoa o te puka mua o taua tuanga ra. Te kapiti maira teia tuanga o te au Tuatua Tapu ia Zekaria.

Na taua mataara rai, kua karanga a Iesu e e “au Salamo” tetai au puka Pipiria tei kitea katoaia e ko te au Tataanga. No reira, i te tuatua anga aia e ka akatupuia te au mea ravarai tei tataia no runga iaia i “roto i te ture a Mose ra, e te au peroveta ra, e i te Salamo,” te tuatua ra aia no runga i te au totou i roto i te katoaanga o te au Tuatua Tapu Epera.​—Luka 24:44.