Aru i to Ratou Akarongo

Rauka Tona Pumaana i Roto i Tona Atua

TE ORO ra a Elia na roto i te ua, e te akapoiri atura te rangi. E mamao rai te ara i mua ake ka tae ei aia ki Iezereela, e kare aia e mapu nei rai. Inara kua oro atu rai aia ma te roiroi kore, no te mea “tei runga maira te rima o Iehova” iaia. Te maroiroi tana e kite ra, kare roa aia i kite ana i mua ana. I na, koi pati ua akera aia na mua i te Ariki ko Ahaba e tona au oroenua e kika ra i tona kariota!​—1 Ariki 18:46.

Tei muri te Ariki ko Ahaba iaia, e teianei koia anake ua, e e mamao te ara ka aereia. Akamanako ua ana ia Elia e kamokamo ra i te topatapata ua mei tona mata iaia e oro ra, ma te akamanako i te au mea tei tupu kiaia i taua ra ra. Kare e ekoko e, e autuanga kaka tikai te reira no Iehova te Atua o Elia, e te akamorianga mou. Teianei no te mamao, te poiri e te akarangirangi, kare a Elia e kite akaou ana i te Maunga Karamela, te ngai i tauturu ei a Iehova iaia kia takore i te akamorianga Baala na roto i te tu temeio e te mana ririnui. Anere ua atu peroveta o Baala tei akaari puia mai ei au pikikaa rave kino e kua tau kia tamateia. I reira kua pure a Elia kia Iehova kia ope te reva maro tei tupu i te enua e toru e te apa mataiti. E kua topa maira te ua! *​—1 Ariki 18:18-45.

Ia Elia e oro ra i te 19 maire (30 kiro mita) ki Iezereela, penei kua manako aia e ko te openga rai teia o te akamorianga pikikaa. Ka anoanoia a Ahaba kia taui! No tana i kite mata, kare atu ana ravenga mari ra kia akamutu i te akamori ia Baala, akamako i tana vaine ia Iezebela, e kia akamutu i te takinokino i te au tavini o Iehova.

Mea natura ua kia irinaki i tetai mea tei akara anga e te tupu ra mei ta tatou i inangaro. Penei ka manako tatou e ka meitaki ua atu to tatou oraanga, e kua kore rai to tatou au manamanata kino roa atu. Me kua akapera te manako o Elia kare i reira i te mea poitirere i na “e tangata oki a Elia mei ia tatou katoa te tu.” (Iakobo 5:17) Kareka ra, kare i oti ake te au manamanata o Elia. I nga mea ora ua ka rokoia a Elia e te mataku, te taitaia maata, e ka inangaro kia mate aia. Eaa tei tupu? E i akapeea a Iehova i te tauturu anga i tona peroveta kia akatupu akaou i tona akarongo e te maroiroi? Ka akara tatou.

Tauianga Kare i Manakoia Ana

Te tae anga o Ahaba ki tona are ariki i Iezereela, te akaari maira ainei aia i tetai akairo e e tangata tuke aia e te mataku i te Atua? Ka tatau tatou e: ‘Kua akakite akerā Ahaba kia Iezebela i ta Elia i rave; e kua ope te au peroveta i te taia e ia ki te koke.’ (1 Ariki 19:1) Akara ra e i te akakite anga o Ahaba i tei tupu i taua ra ra, kare aia i tuatua ana ia Iehova, te Atua o Elia. No te tu tangata, kua akara ua aia i te au temeio tei tupu i taua ra, na roto tikai te tu e tuatua ana te tangata​—“i ta Elia i rave.” Te taka ua ra e kare ona akangateiteianga no te Atua ko Iehova. Eaa ta tana vaine akakaitamaki ko Iezebela i rave?

Kua riri tikai aia! No tona aka riri, kua tono aia i tetai karere kia Elia e: “Kia pera mai te au atua kiaku, e kia maata mairai, kia kore koe e riro mei tetai o ratou penei apopo!” (1 Ariki 19:2) Ko teia te tu tamatakuanga kino rava atu  o te mate. Te tia ra a Iezebela e me kare e rauka iaia i te tamate ia Elia i taua ra ei tutaki i te mate o te au peroveta o Baala, koia te ka tamateia. Akamanako ana i te akaaraia anga a Elia e moe ra i tetai ngai i Iezereela i taua po uriia ra​—kia akarongo ua i te karere o te ariki vaine e akakite maira i taua au tuatua rikarika ra. I akapeea ra aia?

Taitaia Maata Tikai Aia e te Mataku

Me te irinaki ra a Elia e kua oti rai te tamaki i te akamorianga a Baala, kite meitaki aia i taua atianga e kua tarevake aia. Kare a Iezebela i taui noatu eaa tei tupu. Manganui ua atu te au oa akarongo o Elia tana i akaue kia tamateia, teianei i te akara anga koia te ka aru mai. Te akakite maira te Pipiria kia tatou e: “Kite akera aia” koia oki, mataku akera aia. Te taka ra ainei i roto i te manako o Elia, te mate rikarika ta Iezebela i parani nona? Me te akamanako ua ra aia i te reira, no reira rai aia i mataku ei. Noatu eaa te tu, kua “aere atura [aia] kia ora”​—kua oro aia kia ora aia.​—1 Ariki 18:4; 19:3.

Kare ko Elia ua te tangata akarongo tei rokoia ana e te mataku. Muri roa mai, kua tupu taua manamanata rai ki te apotetoro ko Petero. Ei akatauanga, i te tauturu anga a Iesu ia Petero kia aere mai kiaia na runga i te kiriatai, kua ‘kite akera aia i te viviki o te matangi.’ I reira rai kua mataku aia e kua akamata i te maremo. (Mataio 14:30) Te oronga maira te nga akaraanga o Petero e Elia i tetai apiianga puapinga no tatou. Me ka inangaro tatou i te tu mataku kore, auraka tatou e akamou i to tatou manako ki runga i te au mea kino e mataku ra tatou. Ka inangaro tatou kia akamou to tatou manako ki runga i te Tumu o to tatou manakonakoanga e te maroiroi.

“Kua Oti Ua!”

No tona mataku, kua oro a Elia ki te tua tonga opunga mei te 95 maire (150 kiro mita) ki Bere-seba, e oire vaitata atu ki te kena i te tua apatonga o Iuda. Akaruke aia i tona tavini ki reira e kua aere atu ki te metepara koia anake ua. Te karanga ra te rekoti e ‘okotai akera rā i tona aerenga,’ no reira ka rauka ia tatou kia akamanako iaia e aere atura ki te tua itinga, ma te kore ana apinga i apai. No te taitaia e te mataku, ngata tikai iaia te aere anga na roto i te au ngai ngangaere i roto i te vera o te ra. I te ra e opu marie atura e te poiri e vaitata maira, kua pou rai te maroiroi o Elia. No te roiroi, kua noo aia ki raro i te tumu rotema​—te ngai maru ua rai ia i taua ngai tanea ra.​—1 Ariki 19:4.

Kua pure a Elia ma te taitaia. Kua pati aia kia mate aia. Karanga aia e: “Kare oki oku e meitaki maata i toku ai metua ra.” Kua kite aia e e one pueu ua e te ivi tona ai metua i roto i te  rua, kare e puapinga ki tetai tangata. (Koheleta 9:10) Manako a Elia e kare ona puapinga. No reira rai aia i aue ei e: “Kua oti ua!” Eaa ra oki te puapinga kia ora mai?

E mea poitirere ainei kia kite e mei te reira roa te taitaia o tetai tangata o te Atua? Kare. Maata te au tane e te au vaine akarongo mou e akatakaia maira i roto i te Pipiria, tei inangaro kia mate ratou no te maata roa o te taitaia​—etai ia ratou ko Rebeka, Iakobo, Mose, e Iobu.​—Genese 25:22; 37:35; Numero 11:13-15; Iobu 14:13.

Teia taime, te noo nei tatou i te tuatau “kino maata,” no reira kare i te mea poitirere e e maata te tangata pera katoa te au tavini akarongo mou o te Atua, tei rokoia e te taitaia maata. (2 Timoteo 3:1) Me ka o ake koe ki roto i taua turanga ra, aru i te akaraanga o Elia: Akakite i te oonuanga o toou ngakau ki te Atua. No te mea, ko Iehova te “Atua nona anake te pumaana.” (2 Korinetia 1:3) Kua akapumaana ainei aia ia Elia?

Kua Akono a Iehova i Tona Peroveta

Toou manako e eaa to Iehova manako te akara mai anga mei te rangi, e te kite anga i tona peroveta akaperepere i raro i te tumu rakau i te metepara e pati akatenga ra kia mate aia? Kare e anoanoia kia akamanako atu tatou. Te varea anga a Elia e te moe, tono atu a Iehova i tana angera. Kua akaara marie ua te angera ia Elia e kua karanga atu e: “Ka tu, ka kai.” Kua akapera rai a Elia, no te mea kua maani te angera i tetai manga kai ou, e varaoa maanaana e te vai nana. I akameitaki ana ra aia i te angera? Ta te rekoti ua e akakite ra kua kai te peroveta kua inu e kua moe akaou. E maata roa ainei tona taitaia e kare e rauka iaia i te tuatua mai? Noatu eaa te tu, kua akaara te angera iaia te rua o te taime, penei i te akirata. E oti, kua raurau akaou aia ia Elia, “Ka tu, ka kai,” e kua karanga katoa atu e “no te mea e ngai mamao roa tei akonoia naau.”​—1 Ariki 19:5-7.

Meitaki tikai te pakari o te Atua no te mea kua kite te angera e te aere ra a Elia kiea. Kua kite katoa aia e ka ngata roa teia tere no Elia kia rave i roto i tona uaorai maroiroi. E akapumaanaanga tikai kia tavini i tetai Atua tei kite atu ia tatou, e tei kite i to tatou au akakoroanga, e te ka rauka ia tatou i te rave! (Salamo 103:13, 14) Peea a Elia i te puapinga anga mei taua kaikai anga ra?

Tatau tatou e: “Kua tu akera aia, kua kai, e kua inu, e kua aere atura i te maroiroi o taua kai ra e rua takau akera rā, e e rua takau oki po, e tae atura ki Horeba ki te maunga o te Atua ra.” (1 Ariki 19:8) Aite kia Mose mei tetai ono anere mataiti mua ake iaia, e Iesu vaitata te ngauru anere mataiti muri ake iaia, kua akakore a Elia i tana kai e 40 ra e e 40 po. (Exodo 34:28; Luka 4:1, 2) Kare taua kaikaianga okotai i takore pouroa ana i tona au manamanata, kua tauturu ra te reira iaia na roto i tetai tu temeio. Akamanako ua ana i tera tangata pakari e aere ra na roto i te metepara i tera ra e i tera ra, i tera epetoma e i tera epetoma, vaitata rai e tai e te apa marama!

Te akono katoa nei a Iehova i tona au tavini i teia tuatau, kare ki te kai tikai na roto i te tu temeio, mari ra na roto i tetai mataara puapinga maata rava atu. Te oronga mai nei aia i te kai i te pae vaerua na tona au tavini. (Mataio 4:4) Na te apii anga no runga i te Atua i roto i tana Tuatua e te au puka akatumu meitakiia ki runga i te Pipiria, e tauturu nei ia tatou i te pae vaerua. Penei kare taua kai pae vaerua ra e takore pouroa i to tatou au manamanata, ka  tauturu ra te reira ia tatou kia akakoromaki i tetai mea kare tikai e rauka i te akakoromaki. Ka arataki katoa te reira ki te “ora mutu kore.”​—Ioane 17:3.

Vaitata rai te 200 maire (320 kiro mita) te aere anga a Elia e tae ua atu aia ki te Maunga Horeba, te ngai i mama mai ei te Atua ko Iehova na roto i te angera kia Mose na roto i te pu ngangaere ka. Te ngai katoa teia i papau ei a Iehova i te Ture koreromotu ki to Iseraela i muri mai. Kua kitea e Elia tetai ngai akaruruanga i roto i te ana.

Te Akapumaana Anga a Iehova e te Akamatutu Anga i Tona Peroveta

I Horeba, kua ui mai te “tuatua” a Iehova​—tei na roto mai i te angera—​i tetai uianga ngoie ua: “Te akapeea ua na koe i ko na, e Elia?” Kare e kore e kua uiia mai taua uianga ra na roto i te tu maru, no te mea kua ariki a Elia i te reira ei patianga kia akakite i te oonuanga o tona ngakau. E kua akapera rai aia! Akakite aia e: “Maroiroi ua na au i te Atua Sabaota ia Iehova: kua akaruke te tamariki a Iseraela i taau ra koreromotu, kua uri i taau atarau ki raro, kua ta i te au peroveta naau ki te koke; e ko au nei, ko au anake nei tei toe; e te kimi mai nei ratou iaku nei kia mate.” (1 Ariki 19:9, 10) Te akaari maira te tuatua a Elia e toru tumu i taitaia roa ai aia.

Mea mua, manako a Elia e puapinga kore ua tana angaanga. Noatu e maata te au mataiti i te tavini ‘maroiroi ua anga’ ia Iehova, e te tuku anga i te ingoa tapu e te akamorianga a te Atua ei mea puapinga rava atu, kia Elia mei te mea rai e kua kino takiri roa atu te au turanga. Te akarongo kore nei rai te tangata e te meameaau, e te totoa ua atura te akamorianga pikikaa. Te rua, manako a Elia e koia anake ua. “Ko au anake nei tei toe,” i karanga ai aia, mei te mea rai e koia ua rai te tangata openga o te iti tangata e tavini nei ia Iehova. Te toru, kua mataku a Elia. Manganui tona au oa peroveta tei tamate keia ana, e kua irinaki tikai aia e koia te ka aru mai. Penei kare i te mea ngoie no Elia kia akakite i taua au manako ra, kare ra aia i akatika i te tu nengonengo e te akama kia tapu iaia. Na te akatuera anga i tona ngakau ki te Atua na roto i te pure, kua akanoo aia i tetai akaraanga meitaki no te au tangata akarongo mou pouroa.​—Salamo 62:8.

Akapeea a Iehova i te ariu anga atu ki to Elia tu mataku e te manamanata? Akakite te angera kia Elia kia tu i ko i te ngutupa o te ana. Kua akarongo aia ma tona kite kore e eaa te ka tupu. Kua aangi mai tetai matangi ririnui! Papu e e pakari tikai te aruru, no te ririnui maata kua ngaangaa te au maunga e te au mato. Akamanako ua ana ia Elia e arai ra i tona mata iaia e mou piri ra ki tona kakau uruuru matoru e taviriia ra e te matangi ririnui i runga iaia. E oti  kua tauta aia kia kore aia e inga, no te mea kua akamata te enua i te ngaueue​—kua tupu tetai ngaruerue enua! Kare aia i papa tika ake kua ka mai tetai aka ai, e kua oki akaou atu aia ki roto i te ana kia kore aia e pakapaka.​—1 Ariki 19:11, 12

Te akamaara maira nga mea roa ai kia tatou e kare a Iehova e kitea i roto i teia nga akatutuanga o te ririnui natura. Kua kite a Elia e kare a Iehova i te Atua maani ua mei ia Baala, ta tona aronga akamori tei akavareia, e akaepaepa ana e ko “te akaoro i te au tiaorangi,” me kore, tei tuku mai i te ua. Ko Iehova te Tumu tikai o te mana vavaria ka kitea i roto i te au mea angaia, e e maata roa atu aia i tetai ua atu mea tana i anga. E kare katoa aia e o ki roto i te au rangi! (1 Ariki 8:27) Akapeea ra i reira teia au mea pouroa te tauturu anga ia Elia? E akamaara ana ra e e aka mataku tona. I te mea e tei vaitatao te Atua ko Iehova iaia e Tona mana katoatoa, kare e tumuanga tau no Elia kia mataku ia Ahaba raua ko Iezebela!​—Salamo 118:6.

Te ngaro anga te ai, kua muteki ua e kua rongo a Elia i tetai “reo iti poepoe.” Kua pati mai te reira ia Elia kia akakite i tona manako, e kua pera rai aia i te akakite anga i tona au manamanata i te rua o te taime. * Penei kua riro tera ei akapumaana akaou iaia. Inara, kare e ekoko e kua maata roa atu te pumaana o Elia i ta te “reo iti poepoe” i akakite akaou mai kiaia. Kua akapapu mai a Iehova kia Elia e kare aia i te puapinga kore. Mei teaa ra te tu? Maata ta te Atua i akakite no runga i tona akakoroanga no te tuatau ki mua i te tamaki anga atu i te akamorianga a Baala i Iseraela. Te taka ua ra e, kare i puapinga kore te angaanga a Elia, no te mea te aere ua atura te akakoroanga o te Atua. Tetai, e tuanga rai a Elia no tera akakoroanga, no te mea kua akaoki a Iehova iaia kia rave i tetai angaanga i akakiteia kiaia.​—1 Ariki 19:12-17.

Peea i reira no runga i to Elia manako ngakau e te turanga maromaroa? E rua nga mea ta Iehova i rave. Mea mua, akakite aia kia Elia kia akatainu ia Elisaia ei peroveta te ka mono mai iaia. Ka riro teia mapu tane ei tokorua e ei tauturu no Elia i te au mataiti ka aereia. E akapumaanaanga tau tikai tera! Te rua, kua akakite a Iehova i teia nuti mataora e: “E vaoo iora au i e itu tausani tangata o Iseraela noku uaorai, ko tei kore i tuku i te turi ki raro kia Baala, ko tei kore i ongi atu te vaa iaia.” (1 Ariki19:18) Kare ko Elia anake ua. Papu e, pumaana tikai tona ngakau te akarongo anga no runga i taua au tauatini tangata akarongo mou tei patoi i te akamori ia Baala. Ka anoanoia a Elia kia rave atu rai i tana angaanga tiratiratu no ratou, e kia tuku i tetai akaraanga ngaueue kore e te tiratiratu kia Iehova, i taua au taime taitaia ra. Kare e kore e kua mareka tikai te ngakau o Elia te akarongo anga i taua au tuatua na roto i te karere a Iehova, te “reo iti poepoe” o tona Atua.

Mei ia Elia, penei ka umere tikai tatou i te mana maata e kiteaia ra i roto i te au mea angaia e ka tau rai kia pera tatou. Te akaari pu ua maira te au mea angaia i te mana ririnui o Tei Anga mai. (Roma 1:20) Te inangaro nei ra a Iehova i te taangaanga i tona mana ririnui openga kore, i te tauturu i tona au tavini akarongo mou. (2 Paraleipomeno 16:9) Inara, te tuatua taka meitaki maira te Atua kia tatou na roto i tana Tuatua, te Pipiria. (Isaia 30:21) Aite rai te Pipiria mei taua “reo iti poepoe,” ta Iehova e arataki nei ia tatou, e akatikatika nei, e akamaroiroi nei e e akapapu mai nei i tona aroa kia tatou i teia tuatau.

Kua ariki ainei a Elia i te akapumaanaanga a Iehova iaia, i runga i te Maunga Horeba? Papu e, ae! Kare i roa kua akamata akaou aia i te angaanga, ei peroveta mataku kore e te akarongo mou tei patoi i te akamorianga pikikaa. Me akapera rai tatou i te ariki ma te ngakau katoa i te tuatua akauruia a te Atua, “te pumaana o te tuatua i tataia ra,” ka rauka ia tatou i te aru i te akarongo o Elia.​—Roma 15:4.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tutu i te kapi 24]

Kua akameitaki maata a Iehova ia Elia i te tuatau meitaki e te tuatau kino

[Tutu i te kapi 25]

No te taitaia maata, kua akakite a Elia i te oonu anga i tona ngakau kia Iehova

[Tutu i te kapi 26]

Taangaanga a Iehova i tona mana vavaria ei akapumaana e ei akamaroiroi ia Elia